2. Zachodnie peryferie kultury łużyckiej: grupa dolnosolawska i dolnohawelańska.

Grupa dolnosolawska - uformowała się na zachodnich peryferiach kultury łużyckiej, nad dolną Solawą i w północnej części dorzecza środkowej Łaby w środkowym okresie epoki brązu. Rozwijała się młodszym i najmłodszym okresie EB. Ciałopalny obrządek pogrzebowy, przeważnie płaskie groby popielnicowe. Popielnicę wraz z resztą wyposażenia ustawiano w skrzynkach zbudowanych z kamiennych płyt. Ceramika wykazuje duże podobieństwa z ceramiką kultury łużyckiej. Występują naczynia wazowate, szerokootworowe naczynia misowate, misy profilowane, garnki jajowate, kubki i czerpaki. Motywy zdobnicze jak w kulturze łużyckiej: guzy obwiedzione półkolami, grupy pionowych, ukośnych i poziomych żłobków. Wyroby metalowe wykazują powiązania z przemysłem metalurgicznym rozwijającym się w północnych Niemczech, w obrębie k. nordyjskiej. Ozdoby: dwuczęściowe zapinki z pełnymi, odlewanymi tarczkami, naramienniki, tarczki ozdobne. Spotyka się typowe dla kultury nordyjskiej naczynia brązowe importowane znad dolnej Łaby lub z Meklemburgii. Znaleziska mieczy, grotów włóczni, sierpów, siekier z tulejką. Napływ metalowych wyrobów pochodzenia północnego spowodowany był kontaktami handlowymi, jakie rozwinęły się wzdłuż Łaby i Solawy.

Ceramika grupy dolnosolawskiej

Grupa dolnohawelańska - uformowała się na północ od zasięgu grupy dolnosolawskiej, na terenach położonych po obu stronach Łaby pod koniec III okresu epoki brązu, rozwijała się przez młodszy i najmłodszy okres tej epoki aż po wczesną epokę żelaza. Jej koniec wyznacza rozprzestrzenienie się kultury jastorfskiej w dorzeczu środkowej Łaby. Gr. dolnohawelańska zajmowała tereny położone w dorzeczu dolnej Haweli, obejmowała znaczną część Starej Marchii na lewym brzegu Łaby. Obrządek ciałopalny, groby płaskie, najczęściej popielnicowe, przeważnie pozbawione konstrukcji kamiennych. Sporadycznie spotyka się groby z obstawami kamiennymi czy też nakryte nasypami - pochówki znacznie bardziej bogato wyposażone od przeciętnych; mieściły szczątki osób o wyższej pozycji społecznej i majątkowej. Liczne występowanie grobów podkloszowych w starszej fazie. Mało ceramiki w grobach. Spotyka się wyroby metalowe, głównie ozdoby i części stroju, w bogatszych grobach broń. Skarby wyrobów brązowych ukryte na bagnach i w zbiornikach wodnych. Inwentarz tych skarbów odpowiada temu z bogatych grobów. Ceramika bliska ceramice typowej dla kultury łużyckiej. Liczne naczynia dwustożkowate o ostrym załomie, wazy o brzuścu baniastym i wyodrębnionej szyi, z uszkami u jej nasady, wazy bezuche, naczynia jajowate, dzbanki, kubki, misy. Motywy zdobnicze na ceramice odpowiadają motywom charakterystycznym dla kultury łużyckiej: guzki obwiedzione półkolistymi żłobkami, żłobki ukośne i poziome, ukośnie zakreskowane pasma trójkątów. Do motywów lokalnych należą pasma wykonane kilkuzębnym grzebieniem, zdobiące dolną część naczyń. W obrębie tej grupy można wykazać wpływy stylu białowickiego. Wyroby metalowe wykazują na powiązania z kręgiem kultury nordyjskiej, również występowanie licznych skarbów wskazuje na powiązania z północą.

---