METROLOGIA I MIERNICTWO WARSZTATOWE, Pomiar wymiarów zewnętrznych i wewnętrznych, I

LABORATORIUM

MIERNICTWA

WARSZTATOWEGO

SPRAWOZDANIE

z laboratorium miernictwa warsztatowego

Temat: Pomiar wymiar�w zewntrznych i wewntrznych

I . WIADOMOCI WPROWADZAJCE

Maszyny pomiarowe su do kontroli przedmiot�w o duych wymiarach. Zakres pomiarowy tych maszyn osiga wartoci do 12 m. Chocia w praktyce warsztatowej coraz czciej stosuje si tak zwane maszyny tr�jwymiarowe, to jednak najszerzej stosuje si rozmaite wersje maszyn jednowymiarowych do pomiar�w wzdu jednej wsp�rzdnej poziomej lub pionowej .

Maszyny do pomiar�w duej dugoci stosowane s najczciej do kontroli przedmiot�w, w kt�rych dominuje jeden z wymiar�w. Przykadami takich przedmiot�w mog by rednic�wki stae i mikrometryczne, niekt�re wzorce kreskowe i kocowe, dugie ruby w szczeg�lnoci wszelkie ruby pocigowe obrabiarek itp.

Moliwoci zastosowa maszyn w duej mierze zale od wyposaenia. Najbardziej rozpowszechnione s tak zwane maszyny uniwersalne . Maj one bogate wyposaenie pozwalajce wykona pomiary wielu r�nych przedmiot�w, jak r�wnie zalenie od potrzeby, tych samych przedmiot�w r�nymi sposobami.

Por�d rozmaitych rozwiza maszyn pomiarowych mona znale cechy wsp�lne. Jedn z najistotniejszych cech kadego urzdzenia pomiarowego jest metoda mierzenia. Z tego punktu widzenia wszelkie typy maszyn pomiarowych mona usystematyzowa w dwu grupach :

a) maszyny do pomiar�w r�nicowych

b) maszyny do pomiar�w bezwzgldnych

Budowa maszyny do pomiar�w r�nicowych : oe, gowica pomiarowa, konik , bben z podziak , podp�rki , pokrta do przesuwu koc�wek pomiarowych konika i gowicy , dwignia mocujca , czujnik , okular do odczytania podziaki na bbnie, pokrto do przemieszcze konika .

Budowa maszyny do pomiar�w bezwzgldnych : oe, konik, gowica pomiarowa, mikroskop odczytowy, czujnik optyczny, pryzmat, obiektyw, szklany wzorzec kreskowy o dziace 100 mm , szklany wzorzec kreskowy o dziace elementarnej 0,1 mm

Budowa pionowego dugociomierza Abbego : stolik pomiarowy , gowica pomiarowa z trzpieniem pomiarowym i mikroskopem odczytowym, tumik, regulator przesuwu trzpienia pomiarowego .

Budowa poziomego dugociomierza Abbego : oe, konik, gowica pomiarowa z trzpieniem pomiarowym i mikroskopem odczytowym, stolik pomiarowy, sygnalizacja zwana magicznym okiem, mikrometr przesuwu poprzecznego .

ZADANIA:

1.Wyzerowa maszyn pomiarow do pomiar�w zewntrznych .

2.Sprawdzi stron przechodni i nieprzechodni sprawdzianu toczkowego
metod bezporedni .

3.Zapoznanie si ze sposobem sprawdzania metod r�nicow wymiar�w wewntrznych.

3. ZESTAWIENIE POTRZEBNYCH POMOCY

(narzdzi i przyrzd�w pomiarowych-z podaniem charakterystyki metrologicznej i nr fabrycznych i inwentarzowych).

1.Maszyna pomiarowa do pomiar�w bezporednich U M. -10 M. Y42 produkcji radzieckiej (WSI-ZM5)

2.Sprawdzian toczkowy do otwor�w "25 H8

WYKONANIE ZADANIA:

1.Plan mierzenia (szkic przedmiotu i tabelka)

2.Notowanie wynik�w (wypenienie tabelki wynikami pomiar�w)

3.Analiza bd�w pomiaru (wyznaczenie poprawki i przedziau niepewnoci pomiarowej)

4.Poda wyniki poprawione (uwzgldniajce poprawk i niepewno pomiarow)

[Opracowa na doczonych kartkach]

Szkic przedmiotu

Pomiaru dokonalimy w dw�ch paszczyznach ( I ,II ) dla strony przechodniej i nieprzechodniej oraz w trzech miejscach na obwodzie (1,2,3) dla kadej z paszczyzn.

Lp	I	II
Strona przechodnia
1	25,020	25,018
2	25,021	25,017
3	25,020	25,019
r.	25,019
Strona nieprzechodnia
1	25,038	25,041
2	25,036	25,038
3	25,038	25,041
r.	25,039

Analiza bd�w pomiaru

Bd redni kwadratowy:

- dla strony przechodniej = 0,0015

- dla strony nieprzechodniej = 0,0020

Wyniki pomiar�w:

"25,019 � 0,0015

"25,039 � 0,0020

Wymiary sprawdzianu obliczone na podstawie:

PN - 72/M.-02140

PN - 89/M.-02102

Dla sprawdzianu "25H8

S_MIN=A + z � 0,5H Z tablic:

S_MIN=25 �0,007 mm z =5m.

B = A+T H =4m.

S_MAX= B � 0,5H T =33m.

S_MAX=25,033 �0,007 mm y =4m.

G_Z= A - y

G_Z= 24,994 mm

Oznaczenia:

A - dolny wymiar graniczny

B - g�rny wymiar graniczny

H - tolerancja wykonania sprawdzianu toczkowego

z - nanddatek na zuycie

y - dopuszczalne przekroczenie wymiaru granicznego spowodowane zuyciem

S_MIN- sprawdzian minimalny (przechodni do otwor�w)

S_MAX- sprawdzian maksymalny (nieprzechodni do otwor�w)

G_z- granica zuycia strony przechodniej sprawdzianu

Dokadno wskaza maszyny pomiarowej :

e = � (0,5 +
L) = � 0,6m.

Wyniki poprawione:

"25,019 � 0,00156

"25,039 � 0,00206

5. METODA POMIARU WYMIAR�W WEWNTRZNYCH

Przykad : POMIAR REDNICY WEWNTRZNEJ CYLINDRA

Pomiaru naley dokona w kilku paszczyznach (I,II,III) oraz np. w dw�ch miejscach na obwodzie (A,B) dla kadej z paszczyzn . Pomiar polega na wyskalowaniu maszyny pomiarowej za pomoc wzorca piercieniowego a nastpnie na odczytaniu wartoci dla mierzonego cylindra. Podstawiajc do wzoru otrzymamy rzeczywist rednic cylindra

" = K-L+W

gdzie :

" -rzeczywista rednica cylindra

K - warto odczytana na maszynie pomiarowej dla cylindra

L - warto odczytana na maszynie pomiarowej dla wzorca

W - rzeczywista rednica wzorca

Szkic :

6. WNIOSKI I UWAGI KOCOWE

Na podstawie otrzymanych wynik�w pomiar�w stwierdzamy, e sprawdzian przechodni nie nadaje si do sprawdzania otwor�w poniewa jego wymiary nie mieszcz si w polu tolerancji. Sprawdzian nieprzechodni nadaje si do pracy, gdy wymiary mieszcz si w polu tolerancji. Bdy powstae w czasie pomiaru s niewielkie poniewa bd maszyny jest may (wynosi 0,6 m). Bdy mog wynika jedynie z niezbyt dokadnego odczytu (jest to zwizane z niedoskonaoci wyzerowania przyrzdu (co r�wnie wie si z dokadnoci odczytu). Bdy te nie maj jednak zbyt wielkiego wpywu na warto pomiaru.