mechanik automatyki przemyslowej i urzadzen precyzyjnych 731[01] z3 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jerzy Kozłowicz

Wykonywanie obsługi i konserwacji układów automatyki
przemysłowej 731[01].Z3.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji–Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Edward Tyburcy,
prof. dr hab. inż. Krzysztof Pacholski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jerzy Kozłowicz

Konsultacja:
mgr inż. Ryszard Dolata

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[01].Z3.01
„Wykonywanie obsługi i konserwacji układów automatyki przemysłowej”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu mechanik automatyki przemysłowej
i urządzeń precyzyjnych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji–Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

4.
5.

Wprowadzenie
Wymagania wstępne

CC Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć
Ćwiczenia

5.1. Montaż

eksploatacja

konserwacja

czujników

pomiarowych

i przetworników

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Obsługa i konserwacja rejestratorów

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Eksploatacja i obsługa urządzeń wytwarzających sprężone powietrze, oraz

stacji olejowych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Przegląd, konserwacja i obsługa silników elektrycznych

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Montaż i eksploatacja siłowników i zaworów

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Eksploatacja regulatorów

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik automatyki przemysłowej
i urządzeń precyzyjnych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania: tekstu przewodniego,
projektów, przypadków oraz ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Uczniowie powinni opanować wszystkie umiejętności Opanowanie umiejętności może

się cechować różną sprawnością.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

731[01].Z3

Eksploatacja układów automatyki

przemysłowej

i urządzeń precyzyjnych

731[01].Z3.01

Wykonywanie obsługi

i konserwacji układów automatyki

przemysłowej

731[01].Z3.02

Wykonywanie obsługi

i konserwacji maszyn i urządzeń

precyzyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

stosować jednostki układu SI,

−

określać przeznaczenie elementów i urządzeń automatyki przemysłowej,

−

określać budowę elementów i urządzeń automatyki przemysłowej,

−

posługiwać się narzędziami monterskimi,

−

czytać i interpretować schematy ideowe,

−

użytkować komputer,

−

współpracować w grupie,

−

stosować przepisy BHP podczas wykonywania zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

uruchomić i dobrać czujniki pomiarowego pomiarów przemysłowych,

−

ustalić

zakresy

pomiarowe

oraz

zerowania

przetworników

pneumatycznych

i elektrycznych,

−

uruchomić i obsłużyć rejestratory,

−

połączyć przetworniki z regulatorami,

−

ustalić parametry nastaw regulatorów,

−

połączyć siłowniki z regulatorami,

−

wyregulować nastawy siłownika po wykonaniu połączenia z elementem nastawczym,

−

uruchomić wybrane typy regulacji z regulatorem ciągłym,

−

uruchomić układy regulacji dwu i trzystanowej,

−

uruchomić układ regulacji z regulatorem cyfrowym z zastosowaniem komputerowego
konfigurowania nastaw,

−

dokonać wymiany uszczelnień w układach pomiarowych i regulacji ciśnienia,

−

dobrać elementy zabezpieczeń prądowych i napięciowych w układach automatyki,

−

przeprowadzić regenerację elementów zaworu,

−

uruchomić i przeprowadzić konserwację elementów pneumatycznej stacji zasilającej,

−

dokonać przeglądu technicznego silnika prądu stałego i przemiennego,

−

dokonać

przeglądu

technicznego

wymiany

uszczelnienia

siłownikach

pneumatycznych i hydraulicznych,

−

zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska na stanowisku pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

...................................................................................

Modułowy program nauczania:

Mechanik

automatyki

przemysłowej

urządzeń

precyzyjnych 731[01]

Moduł:

Eksploatacja

układów

automatyki

przemysłowej

i urządzeń precyzyjnych 731[01].Z3

Jednostka modułowa:

Wykonywanie

obsługi

konserwacji

układów

automatyki przemysłowej 731[01]Z3.01

Temat: Montaż i prawidłowa eksploatacja manometru.

Cel ogólny: Opanowanie umiejętności montażu i prawidłowej eksploatacji manometru.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

przygotować manometr do montażu,

−

zamontować manometr,

−

dokonać sprawdzenia stanu technicznego manometru,

−

eksploatować manometr,

−

rozpoznać błędne wskazanie manometru,

−

sprawdzić poprawność wskazania manometru,

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:
–

tekstu przewodniego połączona z prezentacjami uczniów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca w małych zespołach 3–4 osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Uczestnicy: uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej.

Środki dydaktyczne:
–

plansze dydaktyczne pokazujące prawidłowe i wadliwe mocowanie manometru,

–

manometry z oznaczoną klasą dokładności,

–

stanowisko do sprawdzania manometrów,

–

narzędzia monterskie i przyrządy pomiarowe,

–

foliogramy dotyczące manometrów, rzutnik pisma.

Zadanie dla ucznia:

Mając do dyspozycji manometry o różnych zakresach pomiarowych oraz klasach

dokładności, określić na podstawie oględzin stan techniczny manometrów, stwierdzić czy się
nadają do eksploatacji, ewentualnie wymienić przyczyny wycofania manometru
z eksploatacji. Sprawdzić, do jakiego typu instalacji się nadają (czy można ich użyć do

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

instalacji z tlenem). Sprawdzić, czy posiadają aktualne świadectwo legalizacji i są
dopuszczone do użytku. Na stanowisku do sprawdzania manometrów porównać wskazania ze
wskazaniem manometru wzorcowego.

Przebieg zajęć
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą przypadków.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje

Pytania prowadzące:

1. Jakie ciśnienie mierzymy przy pomocy manometru?
2. Co należy zrobić po rozpakowaniu manometru z opakowania, w którym został

transportowany?

3. Jak rozpoznać manometr, który jest przeznaczony do instalacji z tlenem?
4. W jaki sposób chronimy manometr przed drganiami przenoszonymi przez układ?
5. Co należy zrobić, gdy temperatura czynnika przekracza + 50

6. Na co należy zwrócić uwagę podczas eksploatacji manometrów?
7. Co należy zrobić po zamocowaniu manometru do układu?
8. Kiedy manometr należy wyłączyć z eksploatacji?

Faza II. Planowanie
1. Jakie wymagania musi spełniać manometr, który będzie użyty do pomiaru ciśnienia?
2. Jakie warunki należy spełnić, aby eksploatacja manometru była prawidłowa?
3. Na co należy zwrócić uwagę dobierając manometr do pracy w układzie, którego

czynnikiem roboczym jest tlen?

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie dokonują oceny technicznej manometrów.
2. Uczniowie sprawdzają oznaczenia, które znajdują się na manometrach (według tych

oznaczeń określają przeznaczenie manometru).

3. Uczniowie analizują warunki, w jakich będą pracowały manometry, analizują sposób

mocowania i eksploatowania manometrów w tych warunkach.

Faza IV. Wykonanie

Uczniowie dokonują sprawdzenia poprawności wskazań manometrów.

Faza V. Sprawdzanie

Uczniowie sprawdzają w grupach wyniki oraz poprawność wskazań manometrów.

Obliczają błędy.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować zajęcia, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich uniknąć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

...................................................................................

Modułowy program nauczania:

Mechanik

automatyki

przemysłowej

urządzeń

precyzyjnych 731[01]

Moduł:

Eksploatacja

układów

automatyki

przemysłowej

i urządzeń precyzyjnych 731[01].Z3

Jednostka modułowa:

Wykonywanie

obsługi

konserwacji

układów

automatyki przemysłowej 731[01]Z3.01

Temat: Obsługa i eksploatacja silników elektrycznych.

Cel ogólny: Opanowanie umiejętności obsługi i eksploatacji silnika elektrycznego.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:
–

scharakteryzować warunki eksploatacyjne silników,

–

zinterpretować informacje zawarte na tabliczce znamionowej,

–

określić prawidłowe warunki zasileniowe dla poszczególnych silników,

–

określić przyczyny powstawania przeciążeń i sposoby ich eliminowania,

–

odczytać informacje (prawidłowo je zinterpretować), zawarte w indywidualnych
instrukcjach obsługi silników,

–

określić czynności, które należy wykonać przed uruchomieniem silnika,

–

określić zakłócenia jakie mogą wystąpić podczas pierwszego uruchamiania silnika,

–

określić zakłócenia jakie mogą wystąpić podczas eksploatacji silnika,

–

określić prawidłową obsługę silników elektrycznych (wymienić podzespoły, które
ulegają zużyciu i metody ich konserwacji),

–

określić właściwe warunki eksploatacji silników elektrycznych,

–

określić prawidłowe sposoby zabezpieczania silników,

–

dobrać odpowiednie zabezpieczenie dla danego rodzaju silnika.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowanie i planowanie zajęć,

–

pracy w zespole,

–

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:
–

tekstu przewodniego połączona z ćwiczeniami laboratoryjnymi.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca w małych zespołach 3–4 osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 x 3 godziny dydaktyczne.

Uczestnicy: uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej.

Środki dydaktyczne:
–

plansze dydaktyczne dotyczące silników,

–

modele dydaktyczne silników,

–

przekroje dydaktyczne silników,

–

foliogramy dotyczące silników,

–

silniki elektryczne,

–

podzespoły i elementy silników elektrycznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

narzędzia monterskie,

–

przyrządy pomiarowe

Zadanie dla ucznia:

Dokonać sprawdzenie silnika elektrycznego. Sprawdzić warunki zasileniowe z danymi

z tabliczki znamionowej. Sprawdzić silnik zgodnie z instrukcją obsługi. Dokonać
niezbędnych pomiarów. Określić przyczyny powstawania zakłóceń pracy silnika oraz
zaproponować sposób usunięcia zakłóceń. Dobrać odpowiednie zabezpieczenie.

Przebieg zajęć
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu i szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego połączona z ćwiczeniami laboratoryjnymi.

Faza I. Informacje

Pytania prowadzące

1. Jakie wielkości określają warunki środowiskowe pracy silników elektrycznych?
2. Jakie napięcie nazywamy znamionowym?
3. Jakie napięcie nazywamy napięciem roboczym?
4. Co może spowodować powstanie przeciążenia?
5. Co powinna zawierać instrukcja eksploatacji silnika?
6. Jakie czynności należy wykonać przed pierwszym uruchomieniem silnika elektrycznego?
7. Jakie mogą być zakłócenia pracy silnika i co te zakłócenia może powodować?
8. Jakie elementy najczęściej ulegają zużyciu podczas eksploatacji silników?
9. Czy warunki środowiskowe, w jakich pracuje silnik, mają wpływ na jego eksploatację?–

odpowiedź proszę uzasadnić.

10. Jakie zadania mają spełniać wyłączniki?

Faza II. Planowanie
1. Jakie czynności należy wykonać przed uruchomieniem silnika?
2. Jakie powinny być prawidłowe warunki środowiskowe i zasileniowe pracy silników?
3. W jaki sposób chronimy silnik przed przeciążeniem?

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie pracując w grupach analizują informacje zawarte na tabliczce znamionowej

silnika i instrukcji obsługi.

2. Uczniowie pracując w grupach dokonują przeglądu silnika. Sprawdzają czy nie ma

uszkodzeń mechanicznych, czy jego elementy są prawidłowo zamontowane.

3. Uczniowie sprawdzają warunki zasileniowe i środowiskowe pracy silników.

Faza IV. Wykonanie

Uczniowie analizują przyczyny powstawania zakłóceń pracy silnika i wykonują

czynności, które mają przywrócić prawidłową pracę silników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza V. Sprawdzenie

Uczniowie sprawdzają poprawność wykonywanych czynności, które miały na celu

prawidłowe przygotowanie i eksploatację silnika elektrycznego.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować zajęcia, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich uniknąć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Montaż eksploatacja i konserwacja czujników pomiarowych

i przetworników

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź poprawność wskazań manometrów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału 4.1.1 Materiał nauczania.

Należy zwrócić uwagę na

przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

–

otworzyć pokrywę zbiorniczka i sprawdzić poziom oleju,

–

otworzyć pokrętłem zawór łączący zbiorniczek z układem,

–

przesunąć pokrętłem tłok w prawo w skrajne położenie,

–

zamknąć zawór zbiorniczka,

–

otworzyć zawory łączące cylinder z manometrem badanym i wzorcowym,

–

pokręcając pokrętłem zwiększyć ciśnienie, dodając ciężarki obciążające manometr
tłokowy,

–

wykonać pomiary dla ciśnień rosnących i malejących, a wyniki w pisać do tabeli,

–

obliczyć błąd względny odniesiony do maksymalnego zakresu pomiarowego i ocenić
klasę dokładności manometru badanego.

Rys. do ćwiczenia 1. Schemat układu sprawdzającego poprawność wskazań manometru: 1) manometr

badany, 2) praska obciążnikowo–tłokowa, 3) manometr tłokowy wzorcowy,
4) zbiornik z olejem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie laboratoryjne.

Środki dydaktyczne:

–

manometr,

–

praska obciążnikowo–tłokowa z manometrem tłokowym wzorcowym.

Tabela pomiarowa do ćwiczenia 1

Wskazania manometru badanego Pb [kPa]

Wzrost ciśnienia

Spadek ciśnienia

Wskazania
manometru
wzorcowego

[kPa]

∆P = Pb–P

Uwaga: w razie potrzeby dokonania większej ilości pomiarów tabelę należy zwiększyć

o kolejne rubryki do wpisywania wyników pomiarów.

Ćwiczenie 2

Sprawdź działanie termometrów elektrycznych.

Rys. do ćwiczenia 2 (schemat połączenia układu): 1) termometr oporowy Ni 100, 2) termometr

oporowy Pt 100, 3) termoelement (termopara) Fe–Ko, 4) termometr wzorcowy, 5) układ
zasilania, 6), 7), 8) wskaźniki pomiarowe, 9) grzałka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału 4.1.1 Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) załączyć napięcie zasilania wskaźników,
2) załączyć napięcie zasilania układu grzejnego i odczytać zmiany wskazań na wskaźnikach

6,7,8,

3) wyniki pomiarów wpisać do tabeli odczytując wskazania termometrów elektrycznych co

5°C na termometrze wzorcowym,

4) Obliczyć powstałe błędy korzystając z podanych zależności:

= T

Ni–

= T

–T

Fe–Ko

= T

Fe–Ko

–T

Tabela pomiarowa do ćwiczenia 2

Lp.

[°C] T

[°C]

Fe–Ko

[°C] Δ

[°C]

Fe–Ko

[°C]

Uwaga: w razie potrzeby dokonania większej ilości pomiarów tabelę należy zwiększyć
o kolejne rubryki do wpisywania wyników pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie laboratoryjne.

Środki dydaktyczne:

−

termometr oporowy Ni 100,

−

termometr oporowy Pt 100,

−

termoelement (termopara) Fe–Ko,

−

termometr wzorcowy rtęciowy,

−

puszka kompensacyjna,

−

wskaźniki termometrów oporowych (ustroje pomiarowe logometryczne),

−

wskaźnik termometru (miliwoltomierz),

−

wentylator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Obsługa i konserwacja rejestratorów

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj wymiany papieru i atramentu w rejestratorze, oraz sprawdź stan techniczny

rejestratora.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału 4.2.1 Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać rolkę papieru (odpowiadającą parametrami do danego typu rejestratora),
2) sprawdzić stan papieru – czy nie jest on uszkodzony mechanicznie, zabrudzony, bądź

zawilgocony,

3) sprawdzić pojemnik z atramentem i uzupełnić atrament,
4) dokonać przeglądu elementów piszących rejestratora,
5) wymienić rolkę,
6) dokonać przeglądu mechanizmów rejestratora.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie laboratoryjne.

Środki dydaktyczne:

–

rejestrator,

–

rolki papieru do rejestratora,

–

atrament,

–

środki czyszczące,

–

środki konserwujące,

–

narzędzia monterskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Eksploatacja i obsługa urządzeń wytwarzających sprężone

powietrze, oraz stacji olejowych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj przeglądu sprężarki przed jej uruchomieniem. Sprawdź i wymień filtry, sprawdź

stan ciśnienia po włączeniu. Adnotacje o dokonanym przeglądzie zapisz w dzienniku obsługi
sprężarki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału 4.3.1 Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) sprawdzić dane na tabliczce znamionowej sprężarki,
2) sprawdzić stan instalacji elektrycznej,
3) sprawdzić, czy sprężarka nie posiada uszkodzeń mechanicznych,
4) sprawdzić stan filtrów,
5) wyczyścić filtry z zanieczyszczeń mechanicznych lub dokonać ich wymiany,
6) sprawdzić stan oleju,
7) sprawdzić stan połączeń gwintowanych (po dokręcać wszystkie śruby),
8) wykonać adnotację w dzienniku obsługi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie laboratoryjne.

Środki dydaktyczne:

–

sprężarka,

–

zestaw filtrów,

–

olejarka,

–

zestaw przyrządów do czyszczenia filtrów,

–

narzędzia monterskie,

–

dziennik obsługi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Przegląd, konserwacja i obsługa silników elektrycznych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj przeglądu silnika elektrycznego. Sprawdź jego napięcie zasilające, porównaj

je z napięciem znamionowym. Sprawdź łożysko oraz dokonaj ogólnych oględzin silnika.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału 4.4.1 Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) na tabliczce znamionowej odczytać podane przez producenta napięcie znamionowe,
2) zmierzyć napięcie zasilające na zaciskach silnika (porównać z napięciem znamionowym),
3) sprawdzić stan łożyska – czy jest odpowiednio zamocowane i nie jest uszkodzone,
4) sprawdzić czy wał silnika obraca się lekko,
5) sprawdzić stan przewodów zasilających (sprawdzić czy się nie zwierają),
6) sprawdzić urządzenia zasilające.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie laboratoryjne.

Środki dydaktyczne:

–

silnik elektryczny,

–

miernik uniwersalny,

–

przyrządy pomiarowe,

–

narzędzia monterskie.

Ćwiczenie 2

Silnik elektryczny po włączeniu nie rusza. Określ przyczynę takiego stanu oraz usuń

zakłócenie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału 4.4.1 Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować przyczyny, które powodują wyżej wymienione zakłócenie.
2) dokonać sprawdzenia kolejnych objawów, które mogą powodować zakłócenie pracy

silnika elektrycznego,

3) kolejno eliminować i usuwać przyczyny złej pracy silnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie laboratoryjne.

Środki dydaktyczne:

–

silnik elektryczny,

–

miernik uniwersalny,

–

przyrządy pomiarowe,

–

narzędzia monterskie,

–

ściągacz do łożysk.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Montaż i eksploatacja siłowników i zaworów

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj sprawdzenia siłownika elektrycznego. Sprawdź napięcie zasilające, oraz stan

instalacji zasilającej, dokonaj sprawdzenia urządzenia zasilającego. Sprawdź elementy
ruchome siłownika i dokonaj ich konserwacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału 4.5.1 Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) na tabliczce znamionowej odczytać zamieszczone przez producenta napięcie

znamionowe,

2) zmierzyć napięcie zasilające na zaciskach siłownika (porównać z napięciem

znamionowym),

3) sprawdzić stan elementów ruchomych – czy są odpowiednio zamocowane, czy nie

posiadają uszkodzeń mechanicznych itp.,

4) sprawdzić stan przewodów zasilających (sprawdzić czy się nie zwierają),
5) sprawdzić urządzenia zasilające.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie laboratoryjne.

Środki dydaktyczne:

–

siłownik elektryczny,

–

miernik uniwersalny,

–

przyrządy pomiarowe,

–

narzędzia monterskie,

–

środki konserwujące.

Ćwiczenie 2

Dokonaj sprawdzenia siłownika pneumatycznego. Sprawdź ciśnienie zasilające, oraz stan

instalacji pneumatycznej, dokonaj sprawdzenia zaworów. Sprawdź elementy ruchome
siłownika i dokonaj ich konserwacji. Sprawdź szczelność całej instalacji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału 4.5.1 Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) na tabliczce znamionowej odczytać zamieszczone przez producenta ciśnienie zasilające,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) odczytać na manometrze wielkość ciśnienia panującego w instalacji pneumatycznej,
3) sprawdzić stan zaworów,
4) sprawdzić stan elementów ruchomych – czy są odpowiednio zamocowane, czy nie

posiadają uszkodzeń mechanicznych, skontrolować stan uszczelek siłownika,

5) sprawdzić stan przewodów pneumatycznych (sprawdzić ich szczelność),
6) sprawdzić stan elementów łączeniowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie laboratoryjne.

Środki dydaktyczne:

–

siłownik pneumatyczny,

–

zawory i przewody pneumatyczne,

–

przyrządy pomiarowe,

–

narzędzia monterskie,

–

środki konserwujące.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Eksploatacja regulatorów

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj sprawdzenia przez konfigurację regulatora cyfrowego (opisany sposób dotyczy

regulatora cyfrowego MRC–03).

Rys. do ćwiczenia 1. Płyta czołowa regulatora cyfrowego MRC–03

Do ręcznego wprowadzania nastaw służy panel operatorski stanowiący dolną część płyty

czołowej regulatora. Panel operatorski tworzą wyświetlacze cyfrowe "A" i "C", przyciski
koloru zielonego i diody sygnalizacyjne: "P"– praca, "N"– nastawa, "NN"– numer nastawy,
i "WN"– wartość nastawy oraz gniazdo na płycie czołowej. Udostępnienie obsłudze funkcji
panelu operatorskiego następuje po włożeniu klucza zabezpieczającego (dostarczanego wraz
z regulatorem) w gniazdo na płycie czołowej. Po zapoznaniu się z układem przycisków na
płycie czołowej, dokonujemy wprowadzenia nastaw. Nastawy wprowadzamy w sposób
opisany poniżej wykonując kolejno wszystkie czynności.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału 4.6.1 Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zadecydować, jakie nastawy będą wprowadzone,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) włożyć klucz zabezpieczający w gniazdo 9–stykowe,
3) wybrać tryb pracy regulatora, w jakim mają być wprowadzane nastawy (tryb

KONFIGURACJA ON_LINE dla nastaw oznaczonych tylko typem parametru
ON_LINE, tryb KONFIGURACJA OFF_LINE dla wszystkich nastaw),

4) przyciskiem "NUMER_NASTAWY/WARTOŚĆ_NASTAWY" doprowadzamy do

zapalenia się diody "NN"– numer nastawy. Wówczas na wyświetlaczu cyfrowym "C"–
ON_LINE lub "A"–OFF_LINE ukaże się liczba, wskazująca numer nastawy, która
aktualnie jest wybrana,

5) przyciskami zielonymi "+" lub "–" panelu operatorskiego wybieramy numer nastawy,

który aktualnie chcemy wprowadzi_ lub sprawdzić (numer nastawy wskazuje
wyświetlacz cyfrowy "C"–ON_LINE lub "A"– OFF_LINE)–np. 3,

6) nacisnąć przycisk NUMER_NASTAWY/WARTOŚĆ_NASTAWY. Powoduje to

zgaszenie diody "NN"– numer nastawy, a zapalenie się diody "WN"– wartość nastawy.
Na wyświetlaczu cyfrowym "C" pojawi się liczba wskazująca aktualną wartość nastawy
wybranej w poprzednim kroku (Dla trybu OFF_LINE liczba ta ukazuje się już podczas
wyboru numeru nastawy). Dla nastawy nr 3 będzie to np. 30.0,

7) nacisnąć przycisk zielony "+" lub "–" i obserwując wyświetlacz cyfrowy "C" ustawiamy

właściwą wartość nastawy z zakresu, określonego w tablicy,

8) nacisnąć ponownie przycisk NUMER_NASTAWY/WARTOŚĆ_ NASTAWY. Zgaśnie

dioda "WN"– wartość nastawy, a zaświeci dioda "NN"– numer nastawy, której wartość
ustawiana była w kroku 7 (wyświetlacz cyfrowy "C"–ON_LINE lub "A"–OFF_LINE
wskażę liczbę np. 3 jak w kroku 5). Dla trybu OFF_LINE numer zmienianej nastawy jest
obecny cały czas również podczas zmiany wartości nastawy,

9) obserwując wyświetlacz cyfrowy "C"–ON_LINE lub "A"–OFF_LINE, przyciskiem

zielonym "+" lub "–" ustawiamy numer kolejnej zmienianej nastawy i powtarzamy kroki
6 oraz 7,

10) powtórzyć kroki 6 do 9 do momentu ustawienia wszystkich nastaw,
11) nacisnąć przycisk PRACA/NASTAWA. Zgasną diody "N"– nastawa "NN"– numer

nastawy lub "WN"– wartość nastawy, a zapali się (pozostanie zapalona tryb ON_LINE)
dioda "PRACA",

12) wyjąć klucz zabezpieczający z gniazda płyty czołowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie laboratoryjne.

Środki dydaktyczne:

–

regulator cyfrowy MRC–03,

–

tabela nastaw regulatora cyfrowego,

–

komputer z oprogramowaniem pod regulator MRC–03,

–

przewód interface do podłączenia regulatora z komputerem,

–

DTR regulatora MRC–03.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie obsługi
i konserwacji układów automatyki przemysłowej”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 14, 15, 16, 18, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 10, 11, 13, 17, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań–uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. d, 5. a, 6. d, 7. a, 8. c, 9. a, 10. c, 11. b,
12. a, 13. d, 14. c, 15. a, 16. d, 17. b, 18. a, 19. c, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozpoznać oznaczenia manometru

Określić sposób zabezpieczenia manometru

Wyjaśnić zasadę działania rotametru

Określić

sposób

usunięcia

uszkodzenia

rotametru

Określić sposób sprawdzania termometrów

Zdefiniować rejestrator

Wyjaśnić przyczyny złej pracy rejestratora

Wyjaśnić zasady konserwacji sprężarki

Wyjaśnić zasady obsługi stacji olejowej

Scharakteryzować

rodzaje

napięcia

zasilającego

Scharakteryzować

warunki

zasileniowe

silników elektrycznych

Określić przeznaczenie wyłączników

Scharakteryzować próbny rozruch siłownika

Określić,

jakich

warunkach

należy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

eksploatować siłownik

Odczytać oznaczenia zaworów

Odczytać

oznaczenia

stosowane

w dokumentacji maszyn

Scharakteryzować

zasady

eksploatacji

zaworów

Wyjaśnić

zasady

kontroli

urządzenia

współpracującego z regulatorem

Skonfigurować regulator

Określić tryby pracy regulatora cyfrowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
A następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 25 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Manometry stosowane w instalacjach z tlenem są oznaczane napisem

a) OXYGEN.
b) OXYCORT.
c) OXYTLEN.
d) OXYŻEL.

2. Rurka syfonowa montowana jest przed manometrem, gdy mierzymy ciśnienie czynnika,

którego temperatura przekracza
a) +10

b) +50

c) +25

d) –50

3. Przepływ czynnika przez rotametr odbywa się

a) z góry do dołu.
b) z lewej do prawej strony.
c) z prawej do lewej strony.
d) z dołu do góry.

4. W przypadku stwierdzenia nieszczelności lub uszkodzenia rury rotametrycznej należy

a) uszczelnić nieszczelność silikonem.
b) zakleić nieszczelność taśmą izolacyjną.
c) uszczelnić nieszczelność pakułami.
d) wymienić rurę na nową.

5. Podczas sprawdzania termometrów metodą laboratoryjną najistotniejszą rolę odgrywa

a) czystość substancji użytej do odtworzenia punktu oraz ciśnienie otoczenia.
b) czystość substancji użytej do odtworzenia punktu oraz wilgotność otoczenia.
c) czystość substancji użytej do odtworzenia punktu oraz temperatura otoczenia.
d) wilgotność i ciśnienie otoczenia.

6. Rejestratory zalicza się do urządzeń

a) optycznych.
b) elektro–hydraulicznych.
c) elektro–pneumatycznych.
d) precyzyjnych.

7. Jedną z przyczyn złej pracy rejestratora jest

a) zły naciąg papieru.
b) złe oświetlenie miejsca pracy rejestratora.
c) hałas w miejscu pracy rejestratora.
d) warunki atmosferyczne.

8. Sprawdzanie spustu skroplin odwadniaczy i odoliwiaczy w sprężarkach wykonujemy

minimum
a) raz na miesiąc.
b) nie wykonuje się tej czynności podczas eksploatacji sprężarki.
c) raz dziennie.
d) raz na tydzień.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Napełnianie olejem stacji olejowej dokonujemy tylko poprzez

a) filtr wlewowy.
b) filtr ssawny.
c) zawór przelewowy.
d) dystrybutor oleju.

10. Napięcie znamionowe silnika elektrycznego jest to napięcie

a) które doprowadzamy do silnika.
b) bezpieczne.
c) na które dany silnik został zbudowany.
d) przy którym pracuje dany silnik.

11. Silniki elektryczne mogą pracować przy napięciu mniejszym od napięcia znamionowego

a) 0.1%.
b) 10%.
c) 1%.
d) 5%.

12. Jednym z zadań wyłączników jest

a) uniemożliwienie samo rozruchu chronionego silnika.
b) samoczynne włączanie silnika.
c) powolny rozruch silnika.
d) utrzymywanie stałego napięcia zasilającego.

13. Przed zamontowaniem siłownika należy dokonać próbnego rozruchu, aby sprawdzić

a) moc siłownika.
b) stan uszczelnień siłownika.
c) stan instalacji elektrycznej.
d) położenie siłownika.

14. Eksploatacja siłownika poza dopuszczalnym zakresem temperatur może doprowadzić do

a) zaniku nagrzania się obudowy siłownika.
b) zwiększenia ciśnienia w komorach siłownika.
c) przeciążenia i uszkodzenia uszczelnień oraz łożysk.
d) nie ma wpływu na pracę siłownika.

15. Oznaczenie DN na tabliczce znamionowej zaworu oznacza

a) średnicę nominalną.
b) ciśnienie nominalne.
c) materiał z którego wykonany jest zawór.
d) kierunek przepływu medium.

16. Warunki eksploatacyjne zaworu zawarte są w tzw.

a) Książce Inwentarzowej.
b) Dzienniku Obsługi.
c) Karcie Inwentarzowej.
d) Karcie Katalogowej Wyrobu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Miejsce pracy regulatora cyfrowego powinno się charakteryzować między innymi

a) dobrym nasłonecznieniem i ochroną przed deszczem.
b) małym zapyleniu i możliwie niewielkimi wahaniami temperatury.
c) małym zapyleniem i dużą wibracją.
d) wysoką temperaturą i dużą wilgotnością.

18. Dobór nastaw statycznych i dynamicznych regulatora przeprowadza się między innymi,

w oparciu o wymagania
a) dynamiki obiektu regulacji.
b) czasu pracy regulatora.
c) warunków zewnętrznych pracy regulatora.
d) warunków zasileniowych regulatora.

19. Konfiguracja regulatora cyfrowego polega na

a) włączeniu regulatora do układu regulacji.
b) podłączeniu do regulatora urządzenia zewnętrznego.
c) wprowadzeniu nastaw do pamięci regulatora.
d) sprawdzeniu sygnału zasilającego.

20. Regulator cyfrowy nie realizuje swoich funkcji w trybie pracy

a) regulacja.
b) konfiguracja geometryczna.
c) konfiguracja OFF_LINE.
d) konfiguracja ON_LINE.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie obsługi i konserwacji układów automatyki przemysłowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie obsługi
i konserwacji układów automatyki przemysłowej”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 8, 9, 12, 16, 18, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań–uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. c, 4. c, 5. b, 6. b, 7. c, 8. d, 9. a, 10. c, 11. d,
12. d, 13. c, 14. c, 15. b, 16. b, 17. c, 18. a, 19. d, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wyjaśnić zasady montażu manometrów

Sprawdzić montaż manometru

Określić sposób montowania rotametru

Określić sposób pomiaru temperatury

Wyjaśnić i zinterpretować zakodowane
informacje

Wyjaśnić zasady eksploatacji rejestratora

Opracować adnotację dotyczącą konserwacji
sprężarki

Scharakteryzować

zasady

konserwacji

sprężarki

Scharakteryzować zasady obsługi stacji
olejowej

10 Określić rodzaje napięcia zasilającego

11 Określić przyczyny złej pracy silnika

12 Scharakteryzować

dokonać

próbnego

rozruchu siłownika

13 Określić zasady doboru siłownika

14 Wyjaśnić sposoby prawidłowej eksploatacji

siłownika

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić skróty stosowane w oznaczeniach
zaworów

Scharakteryzować

warunki

eksploatacji

regulatorów

Wyjaśnić

sposoby

kontroli

urządzeń

współpracujących z regulatorem

18 Dobrać nastawy regulatora

19 Określić uszkodzenie regulatora

20 Skonfigurować regulator

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 25 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Manometry montuje się na odpowiednich amortyzatorach, jeżeli drgania powodują

odchylenie wskazówki większe od
a) 1 długości działki elementarnej.
b) 0.1 długości działki elementarnej.
c) 0.01 długości działki elementarnej.
d) 10 długości działki elementarnej.

2. Po zakończeniu montażu manometru należy sprawdzić szczelność połączeń

a) minimalnym ciśnieniem roboczym.
b) połową wartości maksymalnego ciśnienia roboczego.
c) maksymalnym ciśnieniem roboczym.
d) nie sprawdzamy.

3. Odchyłka w pionie zamontowanego rotametru o 5° może spowodować błąd pomiarowy

wynoszący nawet
a) 0.1%.
b) 1%.
c) 10%.
d) 5%.

4. Podczas badania prawidłowości wskazań termometru w naczyniu wypełnionym cieczą

w celu uzyskania jednakowej temperatury cieczy należy
a) ciecz cały czas podgrzewać.
b) ciecz cały czas schładzać.
c) ciecz cały czas mieszać.
d) ciecz na zmianę podgrzewać i schładzać.

5. Symbol kodowy umieszczony na tabliczce znamionowej przetwornika zawiera

informacje
a) cenie przetwornika.
b) przeznaczeniu i funkcji przetwornika.
c) symbolu graficznym przetwornika.
d) serwisie gwarancyjnym.

6. Wraz z wymianą atramentu w rejestratorze należy

a) wymienić układ naciągu papieru.
b) przepłukać układ piszący.
c) wymienić papier.
d) wymienić rejestrator.

7. Wszelkie adnotacje dotyczące konserwacji i naprawy sprężarki należy wpisywać do

a) księgi inwentarzowej.
b) dziennika usług.
c) dziennika obsługi.
d) ewidencji osobowej serwisanta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Jeżeli stwierdzimy nieszczelność w łącznikach łączących sprężarkę z układem należy

a) zmniejszyć ciśnienie robocze.
b) zmniejszyć ciśnienie w układzie.
c) wymienić manometry.
d) wymienić uszczelnienia.

9. Stację olejową zasilającą układy hydrauliczne należy umieścić

a) na specjalnym fundamencie.
b) na poduszkach powietrznych.
c) na sprężynach stabilizujących.
d) na amortyzatorach hydraulicznych.

10. Napięcie robocze silnika elektrycznego jest to napięcie

a) bezpieczne.
b) zasilające transformator.
c) przy którym pracuje dany silnik.
d) na które dany silnik został zbudowany.

11. Zatarte łożysko w silniku elektrycznym może być przyczyną tego, że

a) silnik nadmiernie się nagrzewa.
b) silnik ma nierównomierny przebieg rozruchu.
c) silnik głośno buczy.
d) silnik nie rusza.

12. Przed zamontowaniem siłownika należy dokonać próbnego rozruchu, aby sprawdzić

a) moc siłownika.
b) stan uszczelnień siłownika.
c) stan instalacji elektrycznej.
d) położenie siłownika.

13. Eksploatacja siłowników pneumatycznych powinna odbywać się w układach, w których

ciśnienie
a) nie ma znaczenia na pracę siłownika.
b) jest mniejsze od ciśnienia roboczego siłownika.
c) odpowiada ciśnieniu roboczemu siłownika
d) jest większe od ciśnienia roboczego siłownika.

14. Przeciążenia, uszkodzenia uszczelnień oraz łożysk powstałe podczas pracy siłownika

mogły powstać na skutek
a) zmniejszenia ciśnienia zasilającego.
b) zwiększenia ciśnienia w komorach siłownika.
c) eksploatacji siłownika poza dopuszczalnym zakresem temperatur.
d) podwyższenia temperatury otoczenia.

15. Ciśnienie nominalne na tabliczce znamionowej zaworu jest oznaczone

a) PD.
b) PN.
c) PM.
d) PZ.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Regulator cyfrowy powinien pracować w miejscu, które charakteryzuje się

17. Kontrolę prawidłowości działania urządzeń współpracujących z regulatorem

przeprowadza się w oparciu
a) sprawozdanie personelu technicznego.
b) dokumentację pomiarową.
c) dokumentację techniczno–ruchową.
d) warunki atmosferyczne.

18. Nastawy dynamiczne i statyczne regulatora dobiera się w oparciu o wymagania

a) dynamiki obiektu regulacji.
b) czasu pracy regulatora.
c) warunków zewnętrznych pracy regulatora.
d) warunków zasileniowych regulatora.

19. Aby stwierdzić uszkodzenie wewnętrzne regulatora należy

a) odłączyć zasilanie.
b) sprawdzić temperaturę otoczenia regulatora.
c) zmierzyć napięcie zasilające.
d) wymontować go z obudowy i poddać szczegółowej kontroli.

20. Regulator cyfrowy nie będzie realizował swoich funkcji w trybie pracy

a) regulacja.
b) konfiguracja geometryczna.
c) konfiguracja ON_LINE.
d) konfiguracja OFF_LINE.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie obsługi i konserwacji układów automatyki przemysłowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Dąbrowski A.: Pracownia techniczna mechaniki precyzyjnej. WSiP, Warszawa 1995
2. Komor Z.: Pracownia automatyki. WSiP, Warszawa 1996
3. Kostro J.: Elementy, urządzenia i układy automatyki. WSiP, Warszawa 1998
4. Olszewski M.: Podstawy Mechatroniki. REA, Warszawa 2006
5. Olszewski M.: Mechatronika. REA, Warszawa 2002
6. Piotrowski J.: Podstawy miernictwa. WNT, Warszawa 2002
7. Siemieniako F.: Automatyka i robotyka. WSiP, Warszawa 1996

Czasopisma specjalistyczne:

−

Mechanik

−

Przegląd mechaniczny

−

Bezpieczeństwo Pracy

−

Maszyny technologie materiały

−

Elektronika Praktyczna

−

Elektronika

−

Pomiary Automatyka Kontrola

−

Pomiary Automatyka Robotyka

Rozporządzenia i normy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy

Literatura metodyczna:
1. Niemirko B.: Między oceną szkolną a dydaktyką. WSiP, Warszawa 1997
2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE–PIB, Radom 2000
3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE–PIB, Radom 1995