FRID INGULSTAD

LUDZKIE GADANIE

Saga Wiatr Nadziei

część 3

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Kristiania, luty 1905

Elise wpatrywała się w Otta, nocnego stróża, czując, że rumieniec oblewa jej twarz.

- Ty źle zrozumiałeś. Ja... my... my zostaliśmy tutaj zamknięci. Przez jakichś łobuzów

z „Bandy z Sagene”.

Na jego wargach pojawił się szyderczy uśmieszek.

- Ach tak, zostaliście zamknięci. Dziwne, że dotychczas tego nie zauważyłem. Drzwi

były otwarte, kiedy przyszedłem, a ja w nocy robiłem obchód tak samo często jak zawsze.

- Musisz mi wierzyć - Elise sama słyszała, że jej głos brzmi desperacko. - Emanuel...

to znaczy oficer Armii Zbawienia, odprowadzał mnie do domu i na wzgórzu Aker wpadliśmy

na nich...

Emanuel podszedł bliżej.

- To prawda. Zostaliśmy oboje pobici i zaciągnięci do komórki. Kiedy doszliśmy

trochę do siebie, wokół panowały nieprzeniknione ciemności. Po omacku dotarliśmy do

drzwi, odkryliśmy jednak, że zostały zamknięte od zewnątrz.

Otto machnął ręką, jakby się od niego opędzał.

- Oszczędź sobie tych łgarstw, kolego. Dobrze wiem, co widziałem. Zabieraj się stąd.

A ty, Elise, pójdziesz ze mną do fabryki.

Elise wciąż gapiła się na niego, teraz jej ciało przeniknął dreszcz strachu.

- Dlaczego mam chodzić do fabryki? Nie słyszałam jeszcze porannej syreny.

- Idziesz ze mną, powiedziałem.

Nie miała odwagi mu się przeciwstawić. Odwróciła się jeszcze do Emanuela i posłała

mu rozpaczliwe spojrzenie. Zanim stróż wyszedł z latarnią, zdążyła w oczach Emanuela

dostrzec strach.

W drodze do fabryki podjęła jeszcze jedną próbę.

- Dlaczego ty mi nie wierzysz, Otto? My naprawdę szarpaliśmy za drzwi, ale były

zamknięte. Nie miałam pojęcia, że jest jakieś boczne wejście.

Stróż nie odpowiadał. Milczał, dopóki nie dotarli do bramy wejściowej, którą

otworzył. Wtedy odwrócił się do Elise, oczy mu pociemniały ze złości, widziała w nich także

rozczarowanie.

- Wiesz, co myślę o takich jak ty? - splunął daleko przed siebie. - Otóż myślę, że

jesteś cholernym mętem. Nie musisz niczego udawać, Elise. Sądzisz, że was nie widziałem?

Uważasz, że nie rozumiem, coście robili w tej komórce?

- To nieprawda. Myślałam, że zamarznę na śmierć. On mi pomógł, bo... - umilkła

gwałtownie. Szedł ku nim pośpiesznie sam majster.

- No patrzcie, oto i panna Lovlien. Bogu dzięki! Co się stało? Twoja siostra siedzi w

moim biurze i nie posiada się ze zdenerwowania.

- Znalazłem ją w komórce, panie majstrze. Rażeni z jakimś oficerem Armii

Zbawienia.

Majster spoglądał to na nocnego stróża, to na Elise, a potem znowu na stróża.

- Co ty opowiadasz? Otto skinął głową.

- Leżeli w kącie komórki i nie zauważyli, kiedy wszedłem.

- Ty naprawdę niczego nie chcesz zrozumieć. - Elise zwróciła twarz w stronę stróża,

mówiła gniewnym głosem. - Już ci tłumaczyłam, że zostaliśmy tam zamknięci.

Zanim znowu odwróciła się do majstra, stróż zdążył jej posłać ponure spojrzenie.

- Ona na nim leżała, panie majstrze. Pod jego płaszczem.

- Możesz iść, Otto. Panna Lovlien pójdzie ze mną. - Majster odwrócił się i

pomaszerował w stronę swojego kantorka. Elise nie miała innego wyjścia, jak tylko podążyć

za nim. W tym samym momencie fabryczna syrena zaczęła wyć.

W kantorku paliło się kilka lamp, a w głębokim fotelu siedziała Hilda z zapłakaną

twarzą.

- Elise! - zawołała Hilda przez łzy. Zerwała się z fotela. - Gdzieś ty była? Dlaczego

nie wróciłaś do domu?

- Zostaliśmy napadnięci. Kilku łobuzów z „Bandy z Sagene” rzuciło się na nas, a

potem wciągnęli nas do komórki. W końcu zamknęli drzwi od zewnątrz i zniknęli.

- Jakich „nas”? - Hilda patrzyła na nią, nie rozumiejąc.

- Kapitan Emanuel Ringstad uparł się, że odprowadzi mnie do domu.

- A czy nie mogliście wzywać pomocy? Łomotać do drzwi? Wiesz chyba, że Otto

przez całą noc krąży po terenie fabryki.

Elise ze wstydem zdała sobie sprawę, że nie pomyślała o tym, jakoś nocny stróż nie

przyszedł jej do głowy. Nigdy nie wiedziała, że Otto kontroluje cały teren fabryki. Za

każdym razem, kiedy przychodziła rano do pracy, spotykała go w wejściu.

- Nie pomyślałam o tym - wymamrotała zbolałym głosem. - Myślałam, że nas nie

usłyszy. Tak okropnie marzłam, byliśmy przekonani, że nie wyjdziemy, dopóki fabryka nie

zostanie otwarta.

Majster i Hilda słuchali jej w milczeniu, majster z podejrzliwym spojrzeniem, Hilda z

wyrzutem.

- W komórce było zimno jak na dworze, a ja miałam tylko tę chustkę robioną na

drutach. Bałam się, że zamarznę na śmierć. Więc żeby mi pomóc, pan Ringstad zdjął płaszcz

i otulił nim nas oboje. - Poczuła, że się rumieni. - Zdaję sobie sprawę, że nocny stróż mógł

źle zrozumieć to, co zobaczył. Musieliśmy oboje zasnąć i obudziliśmy się dopiero, kiedy Otto

stanął w drzwiach. Nie mieliśmy pojęcia, że znajdują się tam jakieś boczne drzwi i w dodatku

są otwarte.

Widziała, że Hilda jej wierzy, majster jednak wciąż spoglądał na nią sceptycznie.

Posłała siostrze zatroskane spojrzenie.

- A co z Pederem i Kristianem?

- Spali, kiedy wychodziłam. Napisałam im na kartce, że muszą radzić sobie sami i że

wszystko im później wyjaśnimy.

- Bogu dzięki, przynajmniej nie będą się bać.

- Ale ja się bałam. - Hilda mówiła gniewnie. - Całą noc nie spałam. Najpierw

myślałam, że poślizgnęłaś się na oblodzonym moście, wpadłaś do rzeki i utonęłaś, potem

przyszło mi do głowy, że zostałaś napadnięta, zgwałcona i zamordowana, a w końcu

wyobraziłam sobie, że się po prostu przewróciłaś, złamałaś nogę i leżysz bezradna w

ciemnościach, zamarzając powoli na śmierć. Tak strasznie się bałam, że nie mogłam dłużej

siedzieć w kuchni i czekać na ciebie, więc przybiegłam tutaj w nadziei, że znajdę kogoś, kto

pomoże mi ciebie odszukać. Na całe szczęście zjawił się pan majster.

- Strasznie mi przykro, Hildo, ale nic nie mogłam na to poradzić.

- Nie przyszło mi do głowy, że oficer Armii Zbawienia cię odprowadzał - mówiła

dalej Hilda, jakby nie słyszała słów siostry. - Gdybym o tym wiedziała, nie denerwowałabym

się tak.

Elise skinęła głową.

- Rozumiem, ale ty też musisz przyjąć do wiadomości, że nie miałam wpływu na to,

co się stało. Kapitan Ringstad próbował uspokoić napastników, ale oni po prostu chcieli

awantury, widziałam to z daleka.

- A skąd wiesz, że to była „Banda z Sagene”? - majster marszczył brwi i wcale nie

wyglądał na przekonanego.

- Poznałam jednego z nich. To jest... to jest znajomy mojego narzeczonego. - Poczuła,

że się czerwieni, i nie była w stanie spojrzeć majstrowi w oczy. Musi się teraz zastanawiać,

jakich to przyjaciół ma Johan.

- Czy ktoś widział to, co się stało?

- Słyszeliśmy jakieś głosy, kiedy byliśmy na wzgórzu Aker. Napastnicy się

zdenerwowali i kazali nam zejść na dół i iść dalej Maridalsveien. Kapitan Ringstad zaczął

biec, ja próbowałam dotrzymać mu kroku na tyle, na ile pozwalała mi boląca noga, ale oni i

tak znowu nas dopadli.

- Pozostają więc wasze słowa przeciwko słowom bandy. Policja raczej nie rozpatruje

takich spraw, w których nie wiadomo, czego się trzymać. Przypuszczalnie policjanci pomyślą

to samo co nocny stróż - majster patrzył na nią z nieskrywaną podejrzliwością we wzroku.

- Ale pan musi mi uwierzyć, panie majstrze. Jestem zaręczona i nigdy bym nie zrobiła

niczego za plecami swojego narzeczonego. Kapitan Ringstad był taki miły i pomógł nam w

różnych sprawach. Obiecałam mamie, że pójdę do niego i zapytam go o coś, co mama musi

wiedzieć. On natomiast nie chciał, żebym sama wracała po nocy. Nic więcej się nie stało.

- W porządku - majster machnął ręką. - A teraz musicie obie pośpieszyć się do hali

fabrycznej. Dzień pracy już się zaczął.

Po drodze Elise oznajmiła szeptem: - To nie Armia Zbawienia zapłaciła za naszą

mamę, Hilda.

- Wiem o tym.

Elise odwróciła się ku niej zaskoczona.

- Wiesz?

Hilda skinęła głową.

- Majster mi o tym powiedział, kiedy tłumaczyłam mu, dlaczego poszłaś do tego

oficera Armii Zbawienia. - Odwróciła się i spojrzała w tył. - Obiecałam, że nikomu o tym nie

pisnę, nawet tobie.

- Chcesz powiedzieć...

Hilda skinęła głową. - Ale na Boga nie wydaj mnie, nie mów, że cokolwiek wiesz.

Myślę, że on się bał, że zarażę się suchotami. - Uśmiechnęła się jakby przepraszająco.

Elise milczała. Rozumiała bardzo dobrze, dlaczego majster tak się tego boi.

Nie musiała zatem chodzić do Emanuela. Mama może leżeć w sanatorium z czystym

sumieniem, a oni wszyscy mogą się cieszyć, że otrzymała pomoc. Majster najwyraźniej

pragnie kontynuować swój romans z Hildą, ale tego dnia, kiedy straci zainteresowanie, opłaty

za sanatorium z pewnością się skończą. A zatem powinnam się cieszyć za każdym razem,

kiedy Hilda wieczorem wymyka się z domu, pomyślała z uczuciem goryczy w ustach. Ale

dlaczego on wybrał właśnie Hildę? Dziewczyna nie jest przecież ładna. Jest miła i

sympatyczna, zwłaszcza kiedy się uśmiecha, i umie się przypodobać, poza tym jednak jest

dość zwyczajna. A majster ma pieniądze i z pewnością mógłby zdobyć każdą kobietę, której

pragnie. Dlaczego nie znalazł sobie kogoś ze swojej klasy? Kogoś, z kim mógłby się otwarcie

pokazywać? Kogoś, z kim znajomości nie musiałby ukrywać?

Nadzorca wiedział chyba, że ich spóźnienie jest usprawiedliwione, bo skinął tylko

głową, kiedy obok niego przechodziły. Zarówno prządki, jak i pomocnice posyłały im

zaciekawione spojrzenia, raz po raz podnosiły głowy znad swojej roboty.

Dopiero teraz Elise mogła spokojnie pomyśleć. Przepełniały ją dziwne uczucia, sama

nie rozumiała, jak mogła położyć się na Emanuelu, przytulać się do niego pod tym

płaszczem, którym owinął ich oboje. Człowiek chyba nie zamarznie na śmierć w ciągu jednej

krótkiej nocy, mając w dodatku wokół siebie ściany i sufit? Elise z pewnością by przeżyła,

nawet gdyby usiadła w pewnej odległości od Emanuela.

W każdym razie nie musiała się kłaść na jego brzuchu. Nawet sam Emanuel na to

zareagował i przestraszony spytał, co Elise robi.

Wstyd palił jej policzki. Pomyślała o nocnym stróżu, który ich znalazł i domyślał się

jak najgorszych rzeczy. Teraz plotki rozejdą się po całej fabryce z szybkością błyskawicy. A

potem przyjaciel Lorta - Andersa zrobi z pewnością, co będzie mógł, żeby szkoda była

jeszcze większa. Może nawet przeszmugluje tę plotkarską historię do Johana w więzieniu. Na

myśl o tym robiło się jej zimno i gorąco, kręciło jej się w głowie, bała się, że znowu

zemdleje. Zwłaszcza że od dawna nie jadła, a ostatniej nocy spała niewiele.

Głęboko wciągnęła powietrze i próbowała koncentrować się na pracy, starała się nie

myśleć już o tym, co się stało, ale ta sprawa wciąż nie dawała jej spokoju.

Ciekawe, co się stało z Emanuelem? Co też zdecydował się powiedzieć córce

gospodarza? Czy będzie miał nieprzyjemności z powodu tego, co zaszło?

Elise skuliła się. Na kilka sekund uniosła wzrok. Natychmiast dostrzegła, że wiele

prządek patrzy na nią z zaciekawieniem. Gdy tylko się zorientowały, że je widzi, jak na

komendę odwróciły spojrzenia. Kiedy popatrzyła następnym razem, stwierdziła, że Valborg

daje znaki i robi grymasy do jednej z dziewcząt.

No to się zaczęło, pomyślała i już teraz bała się drogi powrotnej do domu.

Gdy tylko na korytarzu rozległ się szczęk baniek z jedzeniem, wybiegła, kulejąc,

zanim ktokolwiek zdążył się do niej odezwać. Pogoda była tak samo klarowna jak

poprzedniego dnia, zrobiło się tylko trochę chłodniej. Właściwie Elise nie musiała iść do

domu, mogła spokojnie zjeść w fabryce zupę, ale myśl o Pederze i Kristianie budziła w niej

niepokój. Chłopcy na pewno poszli do szkoły, nie odważyliby się postąpić inaczej, musiała

jednak sprawdzić, czy wszystko jest w porządku. Poza tym w domu brakowało różnych

produktów, powinna więc po drodze wstąpić do Magdy na rogu.

W sklepie zderzyła się z Evertem.

- Cześć, Evert. Brakowało nam ciebie. Tamtego dnia obiecałam ci mleczną zupę.

Chłopak drapał się gwałtownie po głowie, z pewnością ma wszy.

- Nie mogłem się wyrwać.

- Kristian mi mówił. Pójdę do Hermansena i powiem mu, że to ja dałam ci obrazek.

Chłopak popatrzył na nią zdumiony.

- Naprawdę byś to zrobiła?

Elise potwierdziła stanowczym skinieniem.

- Chciałabym też porozmawiać z nim o twojej szkole. Naprawdę nie może być tak, że

nie chodzisz do szkoły. Taki zdolny z ciebie chłopak.

Evert zaczerwienił się po uszy. Elise widziała, że bardzo się ucieszył.

- Przecież czytasz niczym pastor - uśmiechnęła się do niego. - Widziałeś dzisiaj

Pedera i Kristiana?

Chłopiec skinął głową.

- Widziałem, jak biegli do szkoły. Mówili, że zaspali. Elise skinęła głową.

- No właśnie, tego się bałam. Evert ruszył ku drzwiom.

- Muszę zmykać. - Naciągnął czapkę na czoło i lekko wyprostował plecy, kiedy

wychodził.

Na szczęście Elise nie widziała nigdzie pani Evertsen, nie byłaby w stanie

wytłumaczyć jej teraz, dlaczego nie wróciła na noc do domu.

Spotkała natomiast panią Thoresen, która wyszła z fabryki, żeby zajrzeć do Anny.

- Dzień dobry, Elise. Co to się stało? Hilda zbiegała dzisiaj rano po schodach bardzo

wzburzona.

Elise wyjaśniła jej pokrótce, co ją spotkało w nocy, nie wspomniała jednak o

Emanuelu.

Pani Thoresen załamywała ręce zbulwersowana.

- „Banda z Sagene”, powiadasz? To przecież powinnaś iść na policję, Elise. Nie

możemy pozwolić, żeby tacy bandyci włóczyli się po naszych ulicach.

Elise przytaknęła i ruszyła dalej na trzecie piętro.

- Proszę pozdrowić ode mnie Annę i powiedzieć, że zajrzę do niej jutro. Dzisiaj w

nocy nie spałam, będę się musiała wcześniej położyć.

Pani Thoresen kręciła głową, nie słuchając już, co mówi Elise.

- „Banda z Sagene”... - mamrotała pod nosem.

W kuchni było zimno, chłopcy nie mieli czasu, żeby rozpalić ogień. Wyglądało na to,

że nic też nie jedli, prawdopodobnie obudzili się późno, a kiedy odkryli, która jest godzina,

po prostu ubrali się i pobiegli.

Pokuśtykała do izby. Było tak, jak sądziła, łóżka nie zostały pościelone.

Ogarnęła spojrzeniem łóżko matki. Jeszcze nie zdążyła się przyzwyczaić, że matki

tam nie ma. Elise tęskniła za nią bardziej, niżby kiedykolwiek przypuszczała.

Odpowiedzialność za rodzinę i wszystkie trudności, jakie na nią spadły, były zbyt trudne do

udźwignięcia. Pragnęła teraz, żeby mama znowu leżała w łóżku, tak jak Elise przywykła, by

mogła usiąść na brzegu, potrzymać matkę za wychudłą rękę i opowiedzieć jej, co się stało.

Matka by mnie zrozumiała, powtarzała sobie w duchu. Ona by nie miała wątpliwości,

że mówię prawdę. Potrafiłaby nawet wczuć się w sytuację córki i przekonać ją, że nie było

innego wyjścia. Gdyby nie przyjęła pomocy Emanuela, mogłaby zamarznąć na śmierć, tak

matka by ją uspokajała.

Zaczęła ścielić łóżka, ale w głowie wciąż krążyły te same myśli. Po tym, co się stało,

nie będzie mogła pójść do Świątyni. Nie potrafiłaby stanąć z nim twarzą w twarz, spojrzeć

mu w oczy. I chociaż próbowała zapomnieć o wydarzeniach ostatniej nocy, to i tak

przypomni sobie wszystko, kiedy go spotka. A to będzie nieprzyjemne, zarówno dla niego,

jak i dla niej. Nie, to po prostu niemożliwe.

Sposób, w jaki zostali odkryci, zniszczył ich przyjaźń. Nie będą w stanie zachowywać

się teraz wobec siebie naturalnie. Coś między nimi stanęło, coś, co zbrukało ich wzajemne

stosunki.

Zatrzymała się i patrzyła w okno. Dlaczego tak myślisz? - spytała sama siebie

zdumiona. Nic się przecież nie stało. Nie zrobiliśmy nic złego. Znowu wróciły do niej tamte

słowa: „To dlatego, że jestem zazdro...”

Elise była przestraszona i chciała wstać, ale on ją zatrzymał. „Chyba rozumiesz, że

żartowałem”.

„Czuję, jak bije ci serce”.

„Myślisz, że bije szybciej niż zwykle?”

„Nie wiem, jak ono bije zazwyczaj”.

„Na pewno nie tak szybko”.

Rumieniec oblał jej policzki, z całej siły tłukła poduszki, jakby chciała odegnać od

siebie takie myśli. Znaleźli się oboje w sytuacji skrajnej, a wtedy ludzie zachowują się

inaczej niż zwykle. Do niczego między nimi nie doszło. Naprawdę do niczego. To tylko taka

słowna zabawa dla zabicia czasu. Słowa, które nie miały żadnego znaczenia, a dzisiaj on z

pewnością jest tak samo zawstydzony jak ona.

Skończyła ze sprzątaniem i przeszła do kuchni. Rozpaliła pod płytą, żeby w

pomieszczeniach zrobiło się choć trochę cieplej, nalała wody do garnka i ugotowała zupę

mleczną, aby chłopcy mieli co jeść po powrocie ze szkoły. W końcu usiadła przy kuchennym

stole i sama zjadła trochę gorącej zupy.

Dobrze jej to zrobiło, poczuła ciepło w całym ciele.

Tymczasem jej myśli powędrowały do Johana. Modliła się w głębi duszy, żeby

przyjaciel Lorta - Andersa nie powtarzał plotek, by nie dotarły one do Johana. Był przecież

zazdrosny dlatego, że Emanuel odprowadził ją pierwszego dnia, kiedy poszła do Świątyni,

nie podobało mu się także, iż Emanuel śpiewał na pogrzebie jej ojca. Gdyby teraz usłyszał, że

ona znowu była z Emanuelem i że „Banda z Sagene” zamknęła ich w komórce, z pewnością

sprawiłoby mu to przykrość. Nie wierzyła, że Johan podejrzewałby ją o coś złego, mimo

wszystko jednak odczuwałby ból.

Starała się przypomnieć sobie wszystko, co stało się wczorajszego dnia. Akurat w

momencie, kiedy na zboczu zauważyli „Bandę z Sagene”, Elise poślizgnęła się i o mało nie

upadła. Emanuel chwycił ją za ramię i nalegał, żeby się go trzymała, upierał się, że będzie ją

podtrzymywał, chociaż ona prosiła, żeby tego nie robił. Dla niezorientowanych

przechodniów mogło to wyglądać tak, jakby szli pod rękę.

Elise westchnęła głęboko. Jak niewiele trzeba, żeby wzbudzić podejrzenia. Człowiek

może być całkiem niewinny, a tak łatwo źle go zrozumieć.

Ciężko podniosła się ze stołka. Przerwa obiadowa wkrótce dobiegnie końca, a Elise

musi dać sobie więcej czasu niż zazwyczaj, by dojść do fabryki z bolącą nogą.

Właśnie minęła pierwsze piętro i zaczęła schodzić na parter, gdy usłyszała docierający

stamtąd głos pani Evertsen. W tej samej chwili usłyszała własne imię i zatrzymała się

gwałtownie.

- To nie może być prawda! Elise? Ona, która jest zaręczona z Johanem i w ogóle?

Teraz dał się słyszeć głos drugiej kobiety: - Sama słyszałam, jak opowiadał. Biedak,

był po prostu przerażony. Mówił, że zawsze spoglądał na nią życzliwym okiem, ale że po

tym nie może już o niej dobrze myśleć.

- Och, to najgorsze, co słyszałam. I żeby to Elise, ona, taka dobra dziewczyna.

Elise zakaszlała i głośno stawiała kroki na kolejnych stopniach. Głosy na dole

umilkły.

Kiedy zeszła, kobiety nadal tam stały. Pani Evertsen i pani Albertsen z sąsiedniego

domu. Milczały, twarze zwróciły w stronę Elise z wyrazem pożądliwej ciekawości.

- Dzień dobry, pani Evertsen. Dzień dobry, pani Albertsen. - Elise uśmiechała się

uprzejmie i starała się stłumić gniew w duszy. - Czy panie słyszały, na co zostałam narażona

dzisiejszej nocy?

Jej słowa musiały paść najzupełniej nieoczekiwanie dla pani Evertsen, spodziewała

się raczej, że Elise przemknie obok zawstydzona.

- Zostałaś narażona, powiadasz?

Elise skinęła głową: - No właśnie, obiecałam mamie, że wczoraj wieczorem przekażę

wiadomość jednemu z oficerów Armii Zbawienia. Kiedy stamtąd wracaliśmy, nagle pojawiła

się „Banda z Sagene”. Pobili nas, a potem zamknęli w fabrycznej komórce. O mało nie

zamarzliśmy. Ja naprawdę byłam pewna, że żywa stamtąd nie wyjdę.

Pani Evertsen przewracała oczami.

- „Banda z Sagene”? Jezu Chryste!

- Niech panie uważają, wychodząc na ulicę. Oni nadal pewnie tu są.

Potem skinęła głową na pożegnanie, wyszła za drzwi i najszybciej, jak mogła,

pobiegła do fabryki. Z pewnością nie zdołałam przekonać tych kobiet, myślała. Ale

przynajmniej wzbudziłam w nich niepewność. Z drugiej jednak strony było oczywiste, że

pani Albertsen usłyszała tę historię od samego nocnego stróża, musiał jej też powiedzieć, jak

Elise tłumaczyła fakt, że leżała na Emanuelu.

Boże drogi, jęknęła przejęta. Całe osiedle będzie teraz gadać tylko o nas.

ROZDZIAŁ DRUGI

Kiedy wróciła do fabryki, zrozumiała natychmiast, co było głównym tematem

rozmów podczas przerwy obiadowej. Robotnice zamilkły na jej widok. Hildy nigdzie nie

widziała.

Valborg jak zwykle nie potrafiła się powstrzymać: - Biegałaś do domu, Elise?

Myślałam, że twoja mama wyjechała do sanatorium.

- Musiałam iść, żeby posprzątać po chłopcach. Oni dzisiaj zaspali, ponieważ byli w

domu sami. - Równie dobrze mogę wziąć byka za rogi, pomyślała i mówiła dalej: - Z

pewnością słyszałaś, co się stało dziś w nocy?

Valborg zachichotała.

- Wszyscy o tym wiemy. To chyba nie było takie straszne, jak sądzę? Czy ten członek

Armii jest na tyle miękki, że wygodnie na nim leżeć? - Dziewczyny wokół zaczęły chichotać,

co podniecało Valborg, mówiła więc dalej: - Nocny stróż znalazł was w kącie komórki, jak

słyszałam. Hilda twierdzi, że to była najzupełniej niewinna sprawa, ale jak do tego doszło?

Elise wiedziała, że nie należy odpowiadać, powinna raczej uznać, że nie słyszała

pytania tamtej, nie była jednak w stanie milczeć.

- Miałam do wyboru albo zamarznąć na śmierć, albo leżeć tuż przy nim. Co ty byś

zrobiła w tej sytuacji?

Valborg wybuchnęła śmiechem.

- Ja? Ja starałabym się jak najlepiej wykorzystać tę noc, oczywiście. Słyszałam, że on

jest bardzo urodziwy.

Elise nie odpowiedziała. Na szczęście wszedł nadzorca i wszystkie skupiły się na

pracy.

Tymczasem w drzwiach pojawiła się Hilda z gorączkowymi wypiekami na

policzkach.

Czy oni to robią również za dnia? - zastanawiała się Elise przestraszona.

Do domu wracała wolno, na samym końcu. Nie była w stanie znosić wszystkich

docinków ani chichotów.

Hilda musiała zrozumieć, o co chodzi, bo na nią zaczekała. Nie odzywały się do

siebie, dopóki nie weszły na most. Wszystkie pozostałe dziewczyny poszły już do domów.

Elise zdawała sobie sprawę, że to nie jest odpowiednia pora na robienie siostrze

wymówek.

- Chyba niewiele osób wierzy w moją wersję - rzekła zamiast tego.

- Ależ tak, Elise. One ci wierzą, chcą się tylko trochę zabawić twoim kosztem.

- Nie wyglądało na to, żeby majster mi uwierzył.

- Na początku może nie, ale udało mi się go przekonać.

- Całe Sagene będzie teraz plotkować o Emanuelu i o mnie.

- Czy teraz jest tylko Emanuel? - Hilda zwróciła się do niej w półmroku.

- A czy to takie dziwne? Pominąwszy wszystko inne, spotkałam go przecież wiele

razy. On nie bardzo się różni od innych chłopców, których znamy.

- Opowiedz mi, co się właściwie stało. Czy byłaś u niego w domu?

Elise opowiedziała jej wszystko od chwili, kiedy wyszła z domu, o córce gospodarza,

która najwyraźniej jest zakochana w Emanuelu, o tym, że się poślizgnęła i on musiał

przytrzymać ją za ramię, i o tym, że nagle pojawili się członkowie bandy.

- Jaki to pech, że musieli przyjść akurat wtedy. Elise skinęła głową.

- Tak, myślę, że po prostu miałam pecha. Hilda wahała się przez chwilę.

- Czy to prawda, że na nim leżałaś?

Elise poczuła, że się rumieni, chociaż Hilda nie mogła widzieć jej twarzy. Westchnęła

zdenerwowana.

- Rozumiem, że to musi brzmieć bardzo dziwnie, ale wtedy w nocy takie dziwne nie

było. To prawda, po prostu bałam się, że zamarznę na śmierć.

- A czy on nie... to znaczy... w jaki sposób... on, który jest członkiem Armii

Zbawienia i w ogóle, to mam na myśli...

Elise poczuła się nieswojo. O co tej Hildzie chodzi? Zastanawia się, czy Emanuel się

podniecił, mając ją tak blisko siebie? Tak jak zauważyła, że Johan się podniecał w lecie na

błoniach?

- Otóż wszystko dokonało się bardzo przyzwoicie. On by nigdy nie wykorzystał

sytuacji, tego jestem pewna. Był bardzo miły i okazywał mi szacunek.

- Gdyby Johan się o tym dowiedział, z pewnością byłby wściekły.

- Tak, wiem. I właśnie to mnie przeraża. Ta banda, jak słyszałam, ma kontakty

również w więzieniu.

- Musisz być przygotowana na to, że ludzie zaczną gadać.

- Najwyraźniej już zaczęli. Pani Albertsen stała na schodach i plotkowała z panią

Evertsen, kiedy wróciłam do domu w przerwie obiadowej. Słyszałam, że mówią o mnie.

- To Otto musiał im o wszystkim powiedzieć. Uważam, że z jego strony to świństwo.

- No właśnie, zwłaszcza że tłumaczyłam mu, co się stało.

- On się w tobie podkochuje, wiedziałaś o tym? Elise machnęła ręką.

- Otto zaczepia wszystkie dziewczyny.

- Ale na ciebie się gapi. Nie rozumiesz, że jest zazdrosny? Dlatego będzie teraz

rozpowiadał o nocnych wydarzeniach na prawo i lewo, będzie rozmawiał z każdym, kto

zechce go słuchać.

Elise milczała. Możliwe, że Hilda ma rację.

- I pomyśleć, że to majster zapłacił za sanatorium matki - powiedziała, zmieniając

temat. - Nie byłaś zaskoczona?

- Owszem, byłam. Nigdy bym nie pomyślała, że wyda na nas tak dużo pieniędzy.

- W końcu nie ma na kogo ich wydawać. Hilda zwróciła ku niej twarz.

- Myślisz, Elise że on naprawdę jest we mnie zakochany?

- Na to wygląda. Ale co z tobą?

- Ja też go kocham. Wiem, że trudno ci to zrozumieć, bo ty masz przystojnego

chłopaka, Johana. Ale majster jest dobry i miły, czuję się przy nim bezpieczna. Kiedy jestem

z nim, niczego nie muszę się bać.

Elise skinęła głową w mroku. Dobrze rozumiała siostrę, zarazem jednak jej nie

rozumiała. Większość dziewczyn w ich wieku marzy p zakochaniu, o romansie i silnych

uczuciach.

- Chciałabym tylko, żeby on się z tobą ożenił - rzekła wymijająco.

- Może i tak zrobi. Kiedy minie trochę czasu.

- A co zamierzasz powiedzieć Valborg i innym dziewczynom, kiedy się domyśla, że

oczekujesz dziecka?

- Już im o tym powiedziałam. Elise gwałtownie przystanęła.

- Powiedziałaś im o tym? - przestraszona wpatrywała się w siostrę, chociaż nie mogła

widzieć jej twarzy. - Co im powiedziałaś?

- No, że będę miała dziecko, ale nie mogę mówić, kim jest ojciec, dopóki nie będę

miała pewności, że wszystko pójdzie dobrze.

- One będą cię zadręczać, żeby się dowiedzieć. Poza tym same domyśla się

wszystkiego, kiedy zauważą, że wciąż znikasz w przerwie obiadowej, ale z fabryki nie

wychodzisz.

- Tak było tylko dzisiaj.

- Ale przecież mogą cię zauważyć, kiedy wieczorem przechodzisz przez most.

- Dotychczas nikogo jeszcze nie spotkałam. Elise westchnęła przejęta.

- Czy nie dość już mamy kłopotów, Hildo? Czy nie możesz być trochę bardziej

ostrożna, żebyśmy uniknęli więcej plotek i wstydu, niż i tak już na nas spadło?

- Dzisiaj to akurat przez ciebie. - W głosie Hildy słyszała upór. - Poza tym oni wiedzą,

że Johan został aresztowany, że jest podejrzany o kradzież. Szeptali o tym od wielu dni, tylko

ty niczego nie widziałaś. Więc nie zwalaj teraz na mnie winy za to, że ludzie gadają.

Dotarły do Andersengarden w milczeniu i jedna za drugą zaczęły wchodzić po

schodach.

Peder i Kristian odwrócili się gwałtownie, kiedy weszły do kuchni.

- Gdzieście były? - Peder, nic nie rozumiejąc, patrzył to na Hildę, to na Elise.

- Elise została dzisiaj w nocy zamknięta w komórce, a ja wyszłam bardzo wcześnie,

żeby jej szukać - odparła Hilda krótko.

- Zamknięta w komórce? - obaj chłopcy gapili się na Elise z jawnym przerażeniem w

oczach. - Kto ją zamknął? I dlaczego to zrobili?

- To była „Banda z Sagene” - odparła Elise zmęczona. Zaczynała mieć dosyć tego

całego wyjaśniania. Bardzo krótko powiedziała im, co się stało.

- Poczekaj, niech no ja ich złapię! - Peder ze złością zaciskał chłopięce pięści.

Kristian zachichotał.

- No to Peder spuści lanie całej bandzie. Tylko patrzcie, jakie on ma mięśnie!

- Ciii, Kristian - wtrąciła się Elise. - Nie ma nic dziwnego w tym, że Peder się

zdenerwował.

- Czy to twój żołnierz zapłacił za naszą mamę, Elise? - Peder patrzył na nią z

zaciekawieniem.

- Nie. - Odwróciła się do rodzeństwa plecami i zaczęła dokładać drewna do pieca. - I

nie nazywaj go „moim żołnierzem”. Bo po pierwsze on nie jest żołnierzem, a poza tym nie

jest mój. Wystarczy już tych plotek, które są.

Rozległo się pukanie do drzwi i pani Thoresen wsunęła głowę do środka.

- Musiałam tylko zobaczyć, jak sobie radzicie. Ludzie gadają o napadzie, Elise. -

Posłała dziewczynie taksujące spojrzenie.

- Teraz wszystko jest znowu dobrze, pani Thoresen. Miałam straszną noc, ale cieszę

się, że skończyło się na strachu, paru zadrapaniach i odmrożonych palcach u nóg.

- Czy ty rozumiesz, skąd coś takiego mogło im przyjść do głowy? Przecież jesteś

zaręczona z Johanem i w ogóle. Czy oni nie widzieli, kim jesteś?

- Pewnie, że widzieli, i dlatego na nas napadli. Oni uważają, że to przeze mnie Johan i

Lort - Anders zostali aresztowani.

- Przez ciebie? - pani Thoresen gapiła się na nią z otwartymi ustami.

- Tak, ponieważ to ja znalazłam broszkę. - Elise spoglądała to na Hildę, to na Pedera,

w końcu na Kristiana. Przecież jeszcze im nie opowiedziała o tej broszce, czas więc

najwyższy, żeby to zrobić. W skrócie wyjaśniła, co się stało i co doprowadziło do aresztowa-

nia Johana. Potem zwróciła się znowu do pani Thoresen: - Jeszcze się pani dowie różnych

rzeczy, ale nie powinna pani wierzyć we wszystko, co mówią. To, co powiedziałam pani

dzisiaj przed południem, to jest cała i pełna prawda.

Pani Thoresen nerwowo załamywała ręce.

- Teraz dzieje się tyle strasznych rzeczy - zawodziła cicho. - Naprawdę więcej niż

biedny człowiek może pojąć.

Odwróciła się w stronę drzwi.

- No to idę do Anny. Chciałam się tylko dowiedzieć, czy nie ma nowych wiadomości.

Gdy tylko sąsiadka wyszła za drzwi, Hilda posłała Elise wściekłe spojrzenie.

- Ona z pewnością coś słyszała, a teraz przyszła się dowiedzieć, czy to prawda.

Elise w zamyśleniu kiwała głową.

- Spotkałam ją na schodach dzisiaj przed południem i opowiedziałam jej, co się stało.

Niełatwo jest być panią Thoresen - dodała z westchnieniem.

- Sama z Anną i całą odpowiedzialnością za dom. Poza tym ona naprawdę martwi się

o Johana. - Elise zwróciła się do chłopców: - Mam wam do powiedzenia coś radosnego.

Mama może nadal leżeć w sanatorium. Nie mogę jeszcze ujawnić, kto za nią płaci,

chciałabym tylko wspomnieć, że możemy się cieszyć i być wdzięczni. Jest nadzieja, że mama

wyzdrowieje.

Peder uśmiechnął się. - Ja o tym wiem, ja wiem. I Elise, i Hilda patrzyły na niego

przestraszone.

- Wiesz?

Chłopiec z dumą skinął głową.

- To jest Bóg.

Elise uśmiechnęła się z ulgą. Przez moment obawiała się, że po osiedlu krążą jeszcze

jakieś inne plotki.

- To prawda, Peder - potwierdziła teraz cicho. - Pan Bóg nas wysłuchał.

- Nie ma żadnego Boga. - W głosie Kristiana brzmiał upór. Elise odwróciła się do

niego gwałtownie.

- Oczywiście, że Bóg istnieje.

- Nie dla nas, tylko dla tych po drugiej stronie rzeki, Evert tak mówi.

Elise milczała. Nie miała dzisiaj ochoty powiedzieć nic złego o Evercie. - Biedny

Evert - westchnęła tylko.

Kiedy się najedli, lekcje zostały odrobione i naczynia pozmywane, Elise zwróciła się

do siostry:

- Jestem śmiertelnie zmęczona, myślę, że dziś wieczorem położę się razem z

chłopcami. Czy ty też nie powinnaś iść spać? Bo i ty nie spałaś ostatniej nocy?

Hilda potrząsnęła głową z tajemniczym wyrazem twarzy.

- Idź i połóż się. Przyjdę, jak będę gotowa.

Elise spała całą noc i obudziła się w środku dziwnego snu. Śniło jej się, że jest lato,

słoneczna pogoda, a ona leży w zacienionej dolince na błoniach, razem z Johanem. Leżała

mu na brzuchu. On miał nagi tors, piersi porośnięte ciemnymi włosami, Elise śmiała się i

przytulała do nich policzek. Czuła, że ją łaskoczą.

„Czuję, jak bije ci serce” - powiedziała. „Czy bije szybciej niż zwykle?” - zapytał

Johan. „Nie wiem, jak szybko bije twoje serce zazwyczaj”. „No, nie tak szybko”.

„Czy chcesz, żebym się położyła obok ciebie?”

„Nie, chcę, żebyś leżała tak, jak leżysz. Później będę to pamiętał jako najlepszą noc w

moim życiu”.

Wtedy Elise odkryła, że to nie Johan, lecz Emanuel leży pod nią, i przestraszona

chciała się zerwać, on jednak na to nie pozwolił. Walczyła rozpaczliwie, żeby się uwolnić,

ogarnęła ją panika, szarpała się i biła, ale to nie pomagało, jakby była z nim związana. I

właśnie wtedy się obudziła.

Wstała z łóżka, boso pobiegła po lodowato zimnej podłodze do kuchni. Co to za

idiotyczny sen. Jakby ona kiedykolwiek wyobrażała sobie siebie na błoniach razem z

Emanuelem. Skąd się biorą takie sny? Nalała wody z wiadra do umywalki, zdjęła zniszczoną

nocną koszulę i zaczęła się myć zdecydowanymi, gniewnymi ruchami. Po chwili do kuchni

weszła Hilda, ziewając.

- Co ci się tak dzisiaj śpieszy? Elise nie patrzyła na siostrę.

- Tylu rzeczy nie zrobiłam wczoraj wieczorem.

- Ale ja je zrobiłam. Nie widziałaś, że uprałam skarpety Pedera i Kristiana,

wyszorowałam podłogę i połatałam twój sweter? - Z dumą i pełna oczekiwań patrzyła na

siostrę.

Elise zerknęła na skarpety, suszące się nad kuchnią, na wyszorowaną do białości

podłogę, a potem na sweter, powieszony na kuchennym haczyku.

- Hilda, jesteś aniołem. Zarzuciła siostrze ręce na szyję.

- Uff, jakaś ty mokra! - Hilda wymknęła się z jej objęć, Elise wybuchnęła śmiechem.

Drzwi od izby się otworzyły i do kuchni wszedł Peder, wciąż jeszcze na pół śpiąc.

- Co się dzieje? Dlaczego robicie tyle hałasu?

- My tylko żartujemy. - Elise ochlapała go wodą. - Zarzuciłam Hildzie mokre ręce na

szyję, jak chcesz, to ciebie też mogę uściskać.

Chłopak umknął na bok.

W tym samym momencie z izby wyszedł Kristian, nieco bardziej rozbudzony niż brat.

- Miej się na baczności, Kristian, Elise kompletnie zwariowała.

- Co się dzisiaj z wami dzieje? - Kristian spoglądał na nią spod oka.

- Elise miała piękny sen. Zbudziła się pełna energii - tłumaczyła Hilda ze śmiechem.

Elise odwróciła się od nich gwałtownie. Wspaniały sen, prychnęła w duchu. Mój sen

był okropny.

Jak rzadko kiedy zjedli śniadanie wszyscy czworo. Mieli teraz więcej czasu rano,

skoro nie musieli przed wyjściem pomagać matce. Kristian był bardziej przytomny i w

dodatku dużo bardziej rozmowny niż zwykle. Opowiadał o epizodzie, jaki poprzedniego dnia

miał miejsce na lekcji norweskiego.

- Okularnica cisnęła do pieca książeczkę Myszowatego o Indianach i spaliła ją.

Chociaż Myszowaty nie zrobił nic złego. On nawet nie starał się czytać pod ławką.

Elise zerknęła na brata.

- Przecież wiecie, że nie wolno po kryjomu czytać takich książek w czasie lekcji.

- Ale właśnie mówię, że on tego nie robił. Książka tam tylko leżała.

- Z pewnością czytał ją przedtem. Peder przytakiwał z ożywieniem.

- Tak, do diabła. Orle Oko wystrzelił pięćdziesiąt kul do Indian i wybił wszystkich.

Elise spoglądała na niego zdumiona.

- A ty skąd o tym wiesz?

- Evert mi powiedział.

- Teraz i Orle Oko, i tomahawki, i wszyscy Indianie się spalili. Ta przeklęta

Okularnica.

- Cicho bądź, Kristian! Nie wolno przeklinać.

- To dlaczego nie krzyczysz na Pedera? On przecież powiedział „do diabła”.

- Chciałam zwrócić mu uwagę, ale tak się zdziwiłam, bo pomyślałam, że Peder sam to

czytał.

Kristian roześmiał się szyderczo.

- Peder miałby przeczytać książkę? On nie potrafiłby nawet wysylabizować słowa

„tomahawk”.

- Cicho! - Hilda uderzyła ręką w stół. - Czy zawsze musicie się kłócić, jak tylko

usiądziecie do stołu?

Elise próbowała łagodzić temperamenty.

- Cieszę się, bo mogę wam powiedzieć, że mama będzie leżeć w sanatorium z

czystym sumieniem. - Elise wstała z miejsca. - Bądźcie grzeczni i wracajcie ze szkoły prosto

do domu, chłopcy. I pamiętajcie, żeby nanosić drewna i wody.

- Och, ale ty marudzisz. - Peder uśmiechał się łobuzersko. Elise potargała jego

niesforne włosy.

Hilda również wstała, szczelnie otuliła głowę i ramiona wełnianą chustką i obie z

siostrą wyszły z kuchni, a potem zbiegły po schodach, by razem pójść do fabryki.

- Myślę, że dzisiaj też przyjdę do domu w przerwie obiadowej, Hildo. Chciałabym

porozmawiać z Anną, zanim zbyt wiele plotek do niej dotrze. Jeśli nawet pani Thoresen mi

nie wierzy, to wiem, że Anna będzie po mojej stronie.

Hilda skinęła głową.

- Aż dziwne, jak one się od siebie różnią, chociaż to matka i córka.

Na szczęście uniknęły po drodze spotkania z Valborg. Padał śnieg i mokry, lodowaty

północny wiatr szarpał ich ubrania. Elise drżała i coraz szczelniej otulała się chustką. W tym

gęstym śniegu od czasu do czasu migały jej jakieś inne ciemne postaci, kiedy mijały latarnie,

poza tym było cicho i ciemno, tylko wodospad dudnił poniżej mostu, nawet on jednak był o

tej porze spokojniejszy.

Na rzece tworzył się lód, zbierał się w grubą krę przy brzegach. A tam, gdzie

najgłębiej, ścinał rzekę grubą warstwą.

- Mam nadzieję, że dzisiaj one będą gadać o czym innym. - Głęboko wciągnęła

powietrze.

- A nawet jeśli nie, to przecież jakoś to zniesiesz. Daj im się wygadać, sama nic nie

mów, nie odpowiadaj. Szybko się znudzą i znajdą sobie inny obiekt do obgadywania.

- Mam nadzieję. Ja sobie zawsze dam radę, nawet jeśli będę narażona na ludzkie

gadanie, martwię się tylko o chłopców. Peder jest taki wrażliwy, a Kristian... - wzruszyła

ramionami. - No przecież sama wiesz.

Hilda skinęła głową. Zbliżyły się do bramy fabryki, za nimi szło wiele innych

robotnic.

- Wieczorem do domu też wrócimy razem, Elise.

Przez chwilę Elise rozważała, czy mimo wszystko nie zostać w fabryce na przerwę

obiadową. Świeży śnieg pokrył lód na drodze, nie miała ochoty jeszcze raz się przewrócić.

Poza tym na dworze panował przejmujący ziąb.

Lepiej jednak było pójść do Anny teraz, przed południem, niż wieczorem, kiedy

będzie bardzo zmęczona. Elise otuliła się więc chustką i ruszyła w drogę.

Wokół siebie nie widziała nikogo, wszystkie robotnice zostały widocznie w hali.

Może powinnam wstąpić również do Hermansena, to nie musiałabym chodzić do niego po

ciemku. Szczerze mówiąc, trochę się go bała. Nie sądziła, że mógłby jej coś zrobić, ale mimo

wszystko... W jego oczach było coś... coś niebezpiecznego. Elise skuliła się i przyśpieszyła

kroku.

Pani Evertsen najwyraźniej siedziała w domu przy tej kiepskiej pogodzie. Elise

ucieszyła się, że nie będzie musiała z nią rozmawiać.

Nie widziała też nigdzie pani Thoresen, pewnie i ona została w fabryce. W takim razie

łatwiej jej będzie porozmawiać otwarcie z Anną. Wbiegła po schodach tak szybko, jak jej

pozwalała boląca noga. W ostatnich dniach było już zresztą o wiele lepiej, wkrótce całkiem

wyzdrowieje. Chciała ugotować ziemniaki i usmażyć rybę dla Pedera i Kristiana, minęło

sporo czasu, odkąd jedli porządny obiad. Jeśli włoży jedzenie do kosza z sianem, to będzie

ciepłe, kiedy bracia wrócą do domu.

Chciała pośpiesznie otworzyć drzwi. W pewnym momencie zatrzymała się

gwałtownie. Przed nią stanął Emanuel. Najwyraźniej czekał na nią na półpiętrze.

ROZDZIAŁ TRZECI

Emanuel uśmiechał się.

- Mam nadzieję, że to nie jest zbyt zuchwałe z mojej strony, że tutaj na ciebie

czekam? Miałem jednak nadzieję, że wrócisz do domu w przerwie obiadowej.

Elise milczała, nie wiedziała, co miałaby powiedzieć. Pragnęła, żeby sobie poszedł.

- Rozmawiałem z kimś o tym Evercie. Jego przybrany ojciec nie może tak po prostu

zabrać go ze szkoły. Zgodnie z „Prawem szkolnym dla miast i wsi z 1889 roku” wszystkie

dzieci, które skończyły siedem lat, powinny chodzić do szkoły powszechnej.

Elise skinęła głową. Jaki on urodziwy, kiedy tak przed nią stoi. Tak po chłopięcemu

przejęty i tak zdumiewająco wolny od wszelkiego skrępowania, mimo że spędzili razem całą

noc. I to otuleni jednym płaszczem, pomyślała Elise, nie mając odwagi dłużej na niego

patrzeć. Otworzyła drzwi, zaprosiła go do kuchni i natychmiast zaczęła zwijać starą gazetę,

ułożyła ją na palenisku, a na niej przygotowane drzazgi i kawałki drewna.

Emanuel musiał zauważyć, że Elise nie jest bardzo zadowolona z jego wizyty.

- Czy zrobiłem coś złego? Mogłem chyba czekać na ulicy, ale... - uniósł w górę ręce,

jakby chciał ją przeprosić.

- To naprawdę nie ma znaczenia. - Elise starała się nie odwracać głowy, miała

wrażenie, że dla niego to ponowne spotkanie z nią też jest trudne.

- Miałaś jakieś nieprzyjemności z powodu tego, co się stało? Skinęła głową, nie

odwracając się.

- Nocny stróż źle sobie tłumaczy całą sytuację, majster też był podejrzliwy.

Dziewczyny gapią się na mnie z ciekawością. Największe plotkary chciałyby się dowiedzieć

szczegółów.

- Przykro mi to słyszeć. - Naprawdę w jego głosie odczuwała żal.

- A ty? Jak tobie poszło?

- Karolinę była zła i nie rozmawiała ze mną.

Elise potarła zapałkę o pudełko i podłożyła płomień pod gazetę. Nareszcie odwróciła

się do gościa.

- Nie powiedziałeś jej, co się stało?

Emanuel uśmiechnął się, nagle wydał jej się skrępowany.

- Owszem, ale chyba nie powinienem był tego robić. Elise popatrzyła na niego

pytająco.

- Zapytała, jak zniosłaś tę noc, bo byłaś przecież tak lekko ubrana, a ja

odpowiedziałem prawdę, że musiałem cię otulić swoim płaszczem. Ona to źle zrozumiała,

myślała, że oddałem ci płaszcz, i przeraziła się, że sam zmarzłem i zachoruję na zapalenie

płuc. Uważałem, że mam obowiązek wyjaśnić jej wszystko do końca, ale ona zdenerwowała

się i oskarżyła mnie o nieprzyzwoite zachowanie. Poskarżyła się matce, która chciała mnie

wyrzucić, ale przyszedł ojciec Karolinę i poprosił o wyjaśnienia. Powiedziałem mu więc, co

się stało, a on nakrzyczał na córkę.

Teraz Emanuel mówił bardzo poważnie.

- Przykro mi, że miałaś nieprzyjemności, Elise. Jeśli chcesz, to mogę porozmawiać z

majstrem.

Potrząsnęła przecząco głową.

- To nie jest konieczne, on mi w końcu uwierzył.

Przez chwilę milczeli. Emanuel kręcił się niespokojnie, najwyraźniej źle się tutaj czuł.

- Widzę, że coś się stało. Czy ty jesteś na mnie zła dlatego, że trzymałem cię pod rękę,

kiedy spotkaliśmy tamtych łobuzów?

Elise znowu potrząsnęła głową.

- Zrobiłeś tak, żeby mi pomóc, w przeciwnym razie bym upadła.

Emanuel przytaknął.

- Jest mi tylko przykro z powodu tych wszystkich plotek - W jej głosie słychać było

rozgorączkowanie, którego wolałaby nie okazywać. - Ludzie zawsze będą gadać za plecami

swoich bliźnich, a teraz nasza rodzina stała się najważniejszym tematem przy wszystkich

spotkaniach. Johan jest aresztowany, podejrzewają go o kradzież. Matka jest w sanatorium,

chociaż nie mamy pieniędzy. Hilda spodziewa się dziecka i wszyscy zastanawiają się, kim

też może być ojciec. A w dodatku spędziłam noc w komórce razem z oficerem Armii Zba-

wienia. Nic dziwnego, że ludzi pali ciekawość.

Emanuel stal w milczeniu i patrzył na nią.

- Z tobą jest najwyraźniej o wiele gorzej niż ze mną - wykrztusił na koniec.

- A czy zazwyczaj tak właśnie nie bywa? Przecież zawsze takie sprawy gorzej się

kończą dla dziewczyny. - Spoglądała na niego wyzywająco.

Emanuel spuścił wzrok.

- Chyba masz rację.

Elise wyjęła ziemniaki i zaczęła je obierać.

- Mógłbym ci w czymś pomóc?

- Nie, dziękuję.

- A czy dowiedziałaś się już, kto płaci za sanatorium twojej matki?

- Dowiedziałam się.

Przez chwilę znowu stał w milczeniu, potem wolno ruszył ku drzwiom.

- Chyba najlepiej będzie, jak sobie pójdę.

- Tak, tak myślę.

- Przyjdziesz do Świątyni w przyszły poniedziałek?

- Nie, nie sądzę.

- Elise? - mówił cicho, pytająco.

- Słucham, o co chodzi? - Elise unikała jego wzroku.

- Ostatnie, czego bym sobie życzył, to sprowadzić na ciebie więcej kłopotów, niż i tak

już masz.

- Wiem o tym.

Usłyszała, że Emanuel ciężko westchnął.

- W takim razie do widzenia. Gdybyś potrzebowała pomocy, to wiesz, gdzie mnie

szukać.

Elise skinęła głową.

Kiedy usłyszała, że drzwi się za nim zamknęły, podeszła do kuchennego okna i

wyglądała na dwór, ale nic nie widziała.

- Dlaczego wszystko musi być takie trudne? - pytała sama siebie pod nosem.

Kiedy ziemniaki były miękkie, a ryba usmażona, minęła już większa część przerwy

obiadowej. Elise pośpiesznie zapakowała gorące jedzenie do koszyka wypełnionego sianem,

napisała kartkę do braci i opuściła kuchnię, w której jeszcze ogień w piecu nie wygasł. Chyba

nie wyziębi się za bardzo, zanim chłopcy wrócą ze szkoły, myślała.

Pani Thoresen nie było w domu i twarz Anny rozjaśniła się na widok przyjaciółki.

- Elise! Miałam naprawdę nadzieję, że znajdziesz chwilkę czasu, żeby do mnie

wstąpić. Była tutaj pani Evertsen i mówiła, że masz gościa.

Rany boskie, pomyślała Elise ze złością. Głośno jednak powiedziała:

- Chłopcy już tak dawno nie jedli porządnego obiadu, więc ugotowałam ziemniaki i

usmażyłam dla nich rybę.

Anna uśmiechnęła się, w jej szczerym spojrzeniu nie było ani cienia podejrzenia czy

krytyki.

- No to teraz siadaj i powiedz mi o wszystkim.

Elise usiadła na krawędzi łóżka i opowiadała, co się stało, i o wizycie w sanatorium, i

o jej odwiedzinach u Emanuela Ringstada, a także o tym, co ich spotkało w drodze do domu.

Anna leżała spokojnie, wytrzeszczając oczy, i słuchała z uwagą.

- Jakaś ty biedna, Elise - westchnęła, gdy Elise umilkła. - Czy nigdy nie będzie końca

nieszczęściom, które na ciebie spadają? Najpierw twoja mama dostała suchot, potem umarł ci

ojciec, a teraz Johan siedzi w więzieniu. - Oczy jej zwilgotniały. - Czy ty myślisz, Elise, że

oni go wypuszczą?

- Nie mam pojęcia. Jedyne, co wiem, to że Johan jest przyzwoitym człowiekiem. Jeśli

zrobił coś złego, to musiał mieć do tego powody.

- Co chcesz przez to powiedzieć?

Nagle Elise zdała sobie sprawę z tego, co chciała rzec. Nie powinna pozwolić, aby

Annę męczyło poczucie winy. Przecież Johan być może dopuścił się kradzieży, by zdobyć

pieniądze na jej lekarstwa.

- Cóż, znasz Johana. On, jak to powiedział wasz wuj, nie byłby w stanie zabić nawet

muchy. Jeśli zrobił coś niezgodnego z prawem, to musiał być przekonany, że prawo jest

niesprawiedliwe. - Uniosła w górę ramiona, sama słyszała, jak głupio brzmią jej słowa.

- Wierzę, że wróci do domu. - Anna patrzyła na nią ufnym wzrokiem. - Kiedy tamci

zobaczą, jakim dobrym człowiekiem jest Johan, jestem pewna, że go uwolnią. Nie możesz

mu tylko powiedzieć, że spędziłaś noc z kimś z Armii Zbawienia - dodała, śmiejąc się

wesoło. - Johan jest zazdrosny.

Elise uśmiechnęła się.

- Wiem o tym.

- Czy to ten oficer był u ciebie przed chwilą?

Z wielką irytacją Elise poczuła, że się czerwieni.

- Tak, przyszedł, żeby mi przekazać pewną wiadomość. Mówiłam mu, że Hermansen

nie pozwala Evertowi chodzić do szkoły, a Emanuel twierdzi, że nie wolno mu tego robić. W

prawie szkolnym napisano, że wszystkie dzieci od siódmego roku życia mają chodzić do

szkoły powszechnej.

- Bądź ostrożna, Elise. - Nic nie wskazywało na to, że Anna jej słucha”. - Plotka to

groźny przeciwnik. Ona żyje własnym życiem. Pani Evertsen wspomniała o czymś, co mnie

bardzo się nie spodobało. Wzięłam cię w obronę, wygląda jednak na to, że ona nie chce mnie

słuchać.

Elise skinęła głową.

- Tak, wiem. Kiedy wczoraj przed południem schodziłam po schodach, stała i

plotkowała z panią Albertsen. Usłyszałam swoje imię i przystanęłam. Mnie też nie podobało

się to, co usłyszałam.

- A wyjaśniłaś jej, co się właściwie stało?

- Owszem, ale wiesz, jak to jest. Jeżeli one z góry zdecydowały się wierzyć w coś, co

pachnie skandalem, to będą w to wierzyć.

- Powinnaś, moim zdaniem, mieć z nimi jak najmniej do czynienia.

Elise skinęła głową.

- Zachowałam się wobec Emanuela nieuprzejmie, dałam mu do zrozumienia, że nie

chcę z nim rozmawiać. Widziałam, że go to dotknęło, przecież nie zrobił nic innego, tylko

nam pomagał. Hilda i Peder dostali zimowe buty od Armii Zbawienia, które dla nas zdobył,

Peder dostał ubranie, a samarytanka przynosiła jedzenie naszej mamie.

- Czy to oni znaleźli miejsce dla mamy w sanatorium?

- Nie. To zrobił ktoś inny. Człowiek, który interesuje się Hildą, musisz mi jednak

obiecać, że nikomu o tym nie powiesz.

Anna z powagą skinęła głową.

- Obiecuję. - Patrzyła na Elise z zaciekawieniem. - Ten człowiek musi mieć dużo

pieniędzy, jeśli stać go na opłacanie sanatorium.

Elise skinęła głową, ale już się nie odezwała. Podniosła się z miejsca.

- Teraz muszę iść, przerwa obiadowa zaraz się skończy.

- Miło było cię zobaczyć. Nie przejmuj się plotkarami, Elise. Udawaj, że nic cię to nie

obchodzi, bądź sobą. One wkrótce znajdą sobie kogoś innego do obgadywania.

Elise kiwnęła jej głową z uśmiechem.

- Ja się wcale tym nie przejmuję.

Kiedy jednak wyszła znowu w śnieżną zadymkę, wiedziała, że to nieprawda. Bardzo

ją bolały te wszystkie podejrzenia, te ukradkowe spojrzenia, nie mogła znieść, że ludzie

szepczą za jej plecami, i bała się tego, co plotki mogą spowodować, zwłaszcza w odniesieniu

do Pedera i Kristiana.

Myśli Elise znowu skierowały się do Emanuela. Na pewno nie było tak, że nie

chciałaby go więcej widywać. On świetnie zrozumiał, co miała na myśli, odpowiadając mu

półsłówkami i niechętnie, ale jest zbyt delikatny i pełen szacunku, by się tym nie przej-

mować. Teraz, kiedy samarytanka nie musi już ich odwiedzać, a ona sama nie chce chodzić

do Świątyni, mogą stracić kontakt.

Nie czuła ulgi. Na myśl o tym robiło jej się smutno. Właściwie przed tą nocą

spędzoną w komórce prawie go nie znała. Był dla niej miły, a ona miała nadzieję, że okazuje

mu wdzięczność, Emanuel musi jednak rozumieć, że po tym, co się stało, nie powinni się

widywać.

A to dlaczego? - odezwał się w jej duszy jakiś inny głos. Nie zrobiliśmy przecież nic

złego. Zresztą ani on, ani ja o niczym takim nie myśleliśmy. On poświęcił swoje życie

powołaniu i sam mówi, że przez to zrezygnował z tego rodzaju uczuć. Jest więc tylko

przyjacielem. Emanuel nie stanowi żadnego zagrożenia dla ciebie i Johana, jest dobrym

człowiekiem, który pragnie pomagać każdemu, kto tego potrzebuje.

Poczuła, że płacz dławi ją w gardle. Żeby tylko Johan o tym wiedział. - Co też cię

podkusiło, żeby postępować wbrew prawu, Johan - szeptała oskarżycielsko, przedzierając się

przez śnieżycę. - Powinieneś był wiedzieć, że przestępstwo zostanie odkryte, a ciebie złapią.

Gdyby chociaż mogła z nim porozmawiać, zmusić, by własnymi słowami wyjaśnił jej,

dlaczego to zrobił, co nim kierowało. Gdyby tylko mogła zarzucić mu ręce na szyję i

wypłakać cały żal razem z nim. Powiedzieć mu, że była na posterunku policji i zeznała, że to

ona znalazła broszkę. Nie ma pewności, czy policjanci mu o tym powiedzieli. Może

oczekuje, że Elise go oczyści. Wkrótce rozpocznie się proces i jeśli Johan zostanie skazany,

to znajdzie się pośród „niewolników w Akershus”. Zakują mu nogi w kajdany, będzie czyścił

wychodki... Johan, który jest taki porządny i czysty. Będzie siedział w maleńkiej celi, nie

mogąc rozmawiać z innymi ludźmi. To może go załamać. Odepchnęła od siebie złe myśli, bo

czuła, że tego nie wytrzyma.

Pomyślała natomiast o Evercie. Jutro podczas przerwy obiadowej pójdzie do

Hermansena, żeby mu powiedzieć o obrazku z gazety i o tym, co twierdzi Emanuel. Musi mu

się postawić, udawać, że wie więcej, niż w istocie ma to miejsce, przestraszyć go. Nie

powinna wyjawić, kto jej powiedział o szkolnym prawie, tylko dawać do zrozumienia, że

otrzymała tę informację od ludzi wysoko postawionych. I żeby nie wiem jak bała się

Hermansena, to winna jest Evertowi tę przysługę. Zresztą obiecała mu.

Następnego ranka obudziło ją wycie wiatru, słyszała, że śnieg spływa ciężkimi

kroplami z dachu. Pogoda musiała się zmienić. W ogóle zima jest nienaturalna, nawet w

gazetach o tym piszą. Wczoraj była zadymka i mróz, a dzisiaj odwilż i ciepły wiatr. To

ostrzeżenie, że może się wydarzyć coś złego, pisano w gazecie. Myśli Elise powędrowały

teraz do Agnes. Nie widziała jej od tamtego razu, kiedy w sobotę wieczorem poszli z

Johanem do „Perły”, może powinna ją odwiedzić któregoś dnia? Teraz, kiedy mama jest w

sanatorium, a Johan siedzi w więzieniu, Elise nareszcie miała trochę czasu dla siebie.

Stęskniła się za Agnes. Tęskniła nawet za interesującymi rozmowami z jej ojcem, który był

zaangażowany w ruch robotników i znał się na tylu sprawach.

Zanim jednak zrobi cokolwiek innego, powinna pójść do Hermansena.

Postarała się opuścić fabrykę, gdy tylko ogłoszono przerwę obiadową. Przed

odwiedzinami u Hermansena musiała jeszcze kupić chleb, ser i kawę, i wstąpić do domu z

zakupami. Może powinnam też kupić kości za dziesięć ore i nagotować na nich duży garnek

zupy dla chłopców? To by ich rozgrzało przy tej przenikliwej, wietrznej pogodzie,

przydałoby im się trochę tłuszczu.

U Magdy na rogu panował tłok. Kobiety z bańkami na mleko lub wiaderkami, małe

dzieci, które miały zrobić zakupy, podczas gdy matka pracuje w fabryce. Mleko nabierało się

litrową miarką i przelewało do baniek. Magda reklamowała tanią wieprzowinę po

dwadzieścia pięć ore. Elise poczuła, że ślinka cieknie jej do ust, ale nie stać jej było na takie

zakupy. Wysiłkiem woli odwróciła oczy od mięsa, przyglądała się teraz malowanym na

brązowo skrzynkom na mąkę, kaszę i cukier, a potem przeniosła wzrok na półki ze

zniszczonymi, dużymi pojemnikami z ołowiu na takie towary jak herbata, melisa i

przyprawy. Na ladzie leżał gruby, podłużny zeszyt, w którym Magda zapisywała klientów

kupujących na kredyt. Elise często musiała walczyć z pokusą, by też coś w ten sposób kupić,

wiedziała jednak, że to bardzo niebezpieczna droga. W końcu dług może tak się powiększyć,

że nie byłaby w stanie go spłacić.

Kiedy weszła do domu, ze zdziwieniem stwierdziła, że ktoś dopiero co szedł przed nią

po schodach, na wszystkich stopniach leżały małe kałużki roztopionego śniegu. Przeniknęło

ją jakieś dziwne uczucie. Jeśli to Emanuel, to będzie zmuszona wyjaśnić mu jeszcze

dobitniej, że po tym co, się stało, ona nie chce już mieć z nim do czynienia.

Ale oczywiście to nie jest Emanuel, przekonywała ze złością sama siebie. Taki głupi

przecież nie jest. Dałam mu wyraźnie do zrozumienia, że nie życzę sobie z nim rozmawiać, i

widziałam po urażonym spojrzeniu, że mnie zrozumiał.

Mimo wszystko odczuwała pewne napięcie. Kiedy zastanawiała się, co powinna mu

powiedzieć, doszła do trzeciego piętra. Nikt tam na nią nie czekał. Poczucie ulgi i

rozczarowania walczyły o lepsze w jej duszy. Dlaczego miałby przychodzić? Teraz będzie się

musiał zająć inną rodziną, dla nas zrobił już wystarczająco dużo.

W tym momencie odkryła list, wsunięty w drzwi. Pośpiesznie chwyciła kopertę.

„Elise Loylien” - widniało na kopercie napisane wyraźnym, stanowczym pismem.

Zdumiona potrząsnęła głową. To nie było pismo Johana, zresztą list nie przyszedł pocztą, nie

widziała na nim znaczka. Kto wsunął kopertę w szparę w drzwiach? Podekscytowana

rozerwała papier.

Droga Elise!

Wczoraj zrozumiałem, że najchętniej przestałabyś się ze mną widywać. Jest mi z tego

powodu przykro. Wiem, że jesteś zaręczona, z' nie mam ochoty się narzucać ani niczego psuć.

Z drugiej jednak strony wiem, że nie zrobiliśmy nic złego. Jeśli masz poczucie winy z powodu

tego, co się stało w nocy z niedzieli na poniedziałek, to sprawia mi to ból. Jedyne, czego

oboje pragnęliśmy, to przeżyć bez szkody tę okropną noc. Możliwe, że padły między nami

jakieś słowa, których nie powinniśmy byli wypowiadać, ale musisz widzieć te wydarzenia jako

sytuację wyjątkową, nad którą trudno zapanować. Proszę cię o wybaczenie, jeśli

powiedziałem lub zrobiłem coś, co wywołało twoją niechęć. Bardzo sobie cenię znajomość z

osobą taką jak ty i bardzo byłoby mi żal, gdybym miał utracić taką dobrą i kochaną

przyjaciółkę. Jeśli mógłbym ci pomóc w sprawie wyrzutów sumienia, które, jak sądzę, cię

dręczą, to możemy pójść razem do jednego z kapłanów w Armii Zbawienia, opowiedzieć mu

wszystko i poprosić, by powiedział, co o tym sądzi. Nie pozwól, by złośliwe plotki innych ludzi

zniszczyły tę piękną przyjaźń.

Z pełnym szacunku pozdrowieniem Emanuel Ringstad

Elise przeczytała list dwukrotnie. Zauważyła, że słowa Emanuela bardzo na nią

działają.

Nie powinnam go znowu spotykać, pomyślała. Nigdy by do tego nie doszło, gdyby

Johan nie został aresztowany. A teraz jestem rozczarowana tym, że zrobił coś, o co nigdy

bym go nie podejrzewała. Mimo wszystko to Johana kocham i to na nim mi zależy.

Złożyła list i wsunęła go do koperty, potem poszła do izby i ukryła kopertę pod

ubraniami w szufladzie komody, która do niej należała. Coś jej mówiło, że powinna list

spalić, nie mogła się jednak na to zdobyć, jeszcze nie teraz.

Hermansen był bezrobotny od wielu lat, należał do najgorszych pijaków, których zła

sława wykraczała daleko poza granice osiedla Sagene. Nikt nie mógł pojąć, co go skłoniło do

wzięcia małego Everta, przeważnie sądzono, że zadecydowały korony, które gmina płaci na

dziecko. Niektórzy uważali zresztą, że widzi w Evercie przyszłą siłę roboczą. Kiedy Evert

będzie jakieś trzy lub cztery lata starszy, będzie mógł już pracować niczym dorosły i

przynosić do domu pieniądze na wódkę.

Elise przeniknął dreszcz. To znana sprawa, że Hermansen po pijanemu jest

gwałtowny i nieprzyjemny. Evert wciąż nosił widoczne ślady po uderzeniach, a ludzie

mieszkający w tym samym domu opowiadali ze złością o hałasach i awanturach, mówiono,

że Evert jest wyrzucany z domu, kiedy do Hermansena przychodzą jego koleżkowie od

kielicha. Nie ma znaczenia, o jakiej porze dnia lub nocy.

Na ulicach było cicho, cisza panowała też na podwórzu domu. Matki i ojcowie

pracowali w fabryce, a dzieci tymczasem pozostawały same w domach i musiały sobie

radzić. Najmłodsze oddawano do żłobka, starsze chodziły do szkoły, ale te, które do szkoły

jeszcze nie poszły, siedziały same w zimnych mieszkaniach, często nie miały cieplejszego

ubrania i nie mogły wychodzić z domu, pozostawały im małe kuchenki i przepełnione izby.

Większość rodzin dzieliła kuchnię z sąsiadami, wszędzie było mnóstwo dzieciaków.

Wszędzie panowała okropna ciasnota.

Elise głęboko wciągnęła powietrze i zaczęła wchodzić po schodach. Tak samo jak

poprzednim razem uderzył ją w nos odór z wychodka na korytarzu. Musiała wstrzymać

oddech i szybko wbiegła na górę.

Tak samo jak ostatnio, serce biło jej głośno, kiedy stanęła przed drzwiami

Hermansena i zapukała. Pojawiły się złe wspomnienia. Jej własny ojciec, kiedy wracał pijany

do domu, też przewracał meble, niszczył wszystko, wrzeszczał i przeklinał. To dlatego tkwi

we mnie ten strach, pomyślała. Wszystko przez złe wspomnienia, od których nie potrafię się

uwolnić.

Nareszcie za drzwiami rozległo się człapanie. Chyba się jednak nie zatacza,

pomyślała z ulgą.

Drzwi uchyliły się i poorana, zmęczona twarz Hermansena z wielkim czerwonym

nosem ukazała się w szparze. Wyglądał na zirytowanego.

- Czego tu szukasz?

- Chciałam z tobą porozmawiać o Evercie.

- Aha. Ty też. Czy to jakaś zaraza?

Elise patrzyła na niego, nie rozumiejąc. Nie miała pojęcia, o co mu chodzi.

- To ja dałam mu obrazek z gazety, on go nie ukradł.

- Teraz jestem zajęty. - Chciał zamknąć drzwi, lecz Elise zdołała wsunąć stopę

między drzwi i próg. - Jest jeszcze jedna sprawa. Chodzi o szkolną naukę chłopca.

- Aha. Czy ty też się zapisałaś do Armii Zbawienia, Elise? - zachichotał, pokazując

swoje zepsute zęby.

W tym samym momencie Elise zauważyła w izbie ciemną sylwetkę. Poczuła, że się

czerwieni.

- Emanuel?

- Halo, Elise. Rozumiem, że przychodzisz tu w tej samej sprawie co ja. To bardzo

ładnie z twojej strony.

Elise szybko cofnęła stopę i odwróciła się.

- No to zostawiam tę sprawę tobie - zawołała i zawstydzona zaczęła zbiegać po

schodach.

Nie uszła daleko, kiedy na ulicy usłyszała za sobą pośpieszne kroki.

- Elise! Zaczekaj!

Odwróciła się. Emanuel biegł za nią.

- Znalazłaś mój list?

Patrzył na nią z wielkim przejęciem, najwyraźniej sądził, że list powinien wszystko

wyjaśnić, pomyślała Elise.

- Tak, dziękuję. Przeczytałam go. - Dziewczyna zagryzała wargi, nie wiedziała, co ma

mu powiedzieć.

Emanuel roześmiał się podekscytowany.

- Nie musisz mi odpisywać.

Wcale nie miałam takiego zamiaru, pomyślała.

- Co powiedział Hermansen?

- Zdołałem przemówić mu do rozsądku. Evert będzie mógł znowu chodzić do szkoły.

Mimo woli Elise popatrzyła na niego z podziwem.

- Jak tego dokonałeś?

- Sztuka przekonywania - odparł z zaczepnym uśmiechem. - Teraz wykorzystam ją w

stosunku do ciebie.

- Do mnie?

- Tak. Bo widzę, że masz wyrzuty sumienia, ponieważ byłaś razem ze mną w tej

komórce. Uważasz, że zrobiłaś coś złego, wyraźnie to po tobie widać. Ale to nieprawda,

Elise. Nie mieliśmy wyboru. Powinnaś więc zapomnieć o tym nieprzyjemnym przeżyciu i

myśleć o przyszłości. Teraz, kiedy twoja mama jest w sanatorium, masz możność pomyśleć

również o sobie. I o innych. Mówiłaś mi, że lubisz śpiewać, a ja zapytałem, czy nie mogłabyś

wstąpić do naszego chóru. Będziesz musiała tylko podpisać żołnierską deklarację i zostaniesz

członkiem.

- Czego dotyczy taka żołnierska deklaracja?

- To jest oświadczenie, że zobowiązujesz się żyć jak dobry chrześcijanin i

wykorzystywać czas oraz zdolności we właściwy sposób.

Elise potrząsnęła głową.

- Ja nie jestem taka bogobojna jak ty. Poza tym nie zapominaj, że jestem zaręczona z

Johanem. On nie jest członkiem Armii Zbawienia.

- Tylko oficer ma obowiązek wiązać się z osobą, która też ma stopień oficerski.

Żołnierzy to nie dotyczy.

Elise znowu potrząsnęła głową.

- Z pewnością rozumiesz, że to niemożliwe. Ja mam Pedera i Kristiana, którymi

muszę się zająć, a kiedy Hilda urodzi dziecko, będę musiała pomóc również jej. Nie mam

pojęcia, jak długo mama będzie mogła zostać w sanatorium. Jeśli zostanie odesłana do domu,

zanim wyzdrowieje, nie będę miała czasu ani na śpiewanie, ani na pomaganie innym.

Emanuel westchnął ciężko.

- Cóż, w takim razie możesz trochę poczekać. - Zwrócił się do niej, rozczarowanie

zniknęło i słońce znowu pojawiło się w jego otwartej i szczerej twarzy. - Ale my możemy

nadal być przyjaciółmi. Dzisiaj pokazałaś, że pragniesz robić coś dla innych, kiedy

odszukałaś wychowawcę Everta. Więc opieka nad Evertem będzie naszym pierwszym

wspólnym celem. Nie poddamy się, dopóki chłopiec nie wróci do szkolnej ławy.

Elise musiała się uśmiechnąć, widząc jego zapał.

- Poza tym pomyślałem sobie, że nauczę cię, jak dbać o buty, żeby podeszwy nie

niszczyły się zbyt szybko. Przyniosę drewniane szpilki i metalowe podkuwki, nauczę cię, jak

należy je przybijać. To nie jest trudne. Mogę cię też nauczyć, jak wymieniać stare podeszwy

na nowe.

Chyba będę musiała się poddać, pomyślała Elise. On mnie po prostu zagadał.

Równocześnie przypomniała sobie Valborg, panią Evertsen i inne plotkary.

- Zapomniałeś o czymś. Jeśli nadal będziesz nas odwiedzał, to plotkary zadziobią

mnie na śmierć.

Spojrzał na nią przestraszony.

- Droga Elise, nie powinnaś pozwolić, żeby zło zwyciężało na świecie. Jeśli im

pokażesz, że masz czyste sumienie i nie przejmujesz się tym, co gadają, wkrótce się zmęczą i

przestaną cię niepokoić.

To brzmiało rozsądnie. Elise przecież nie zrobiła nic złego, Emanuel przed chwilą to

właśnie powiedział, nie miała żadnych powodów, by odczuwać wyrzuty sumienia. Nie ulega

wątpliwości, że zarówno ona, jak i chłopcy potrzebują pomocy, i byłoby tchórzostwem

odrzucać tę pomoc jedynie z powodu lęku przed ludzkim gadaniem.

- Jest tyle niewiedzy, jeśli chodzi o Armię Zbawienia - mówił dalej Emanuel, nagle

zamyślony. - My przecież nie odrzucamy ani piękna, ani kultury, ani sztuki czy humoru,

musimy tylko dbać, by nie zajmować się tymi sprawami tak bardzo, byśmy zapomnieli o

Królestwie Bożym. Żołnierz Armii Zbawienia powinien powstrzymywać się od

lekkomyślnych rozrywek, ponieważ one sprowadzają na człowieka nieczyste myśli i uczucia.

Ale przecież traktujemy seksualność jako dar Boga dla ludzi, tyle tylko, że powinna się ona

realizować w małżeństwie.

Elise poczuła, że się czerwieni. W myślach znowu zobaczyła siebie leżącą na nim w

ciemnościach, tulącą się do niego pod płaszczem. Jego serce biło szybciej, a głos brzmiał

ochryple, sam przyznał, że nie był w stanie myśleć o niczym innym, kiedy była tak blisko.

Nie ulegało wątpliwości, że on doznawał tych samych uczuć co pozostali, nie miał tylko

prawa okazać ich innej kobiecie jak tylko własnej małżonce. Trzeba więc zakładać, że kiedyś

znajdzie jakąś kobietę, która będzie oficerem Armii Zbawienia, a z którą on chciałby dzielić

stół i łoże.

- O czym myślisz?

- O tobie. Roześmiał się cicho.

- O mnie? A co ty o mnie myślisz?

- Mam nadzieję, że znajdziesz kobietę oficera, z którą będziesz mógł się ożenić.

- Dlaczego masz taką nadzieję?

- Ponieważ jesteś mężczyzną o normalnych reakcjach i uczuciach.

- A skąd ty o tym wiesz?

Pojawiło się teraz między nimi jakieś intensywne napięcie. Na co to się zda, że znowu

znajdziemy się w takiej sytuacji, myślała Elise przestraszona. Nie chcę tego. I on też nie

chce.

- Domyśliłam się tego. Tamtej nocy.

- A w jaki sposób się domyśliłaś?

- Serce zaczęło ci mocniej bić. On przez chwilę milczał.

- Przykro mi z tego powodu, Elise - wybąkał w końcu cicho. - To się nigdy więcej nie

powtórzy. Znajdowaliśmy się, jak powiedziałem, w nadzwyczajnej sytuacji, nad którą w

pełni nie panowaliśmy. Czy nie możemy postanowić, że spróbujemy naprawić ewentualne

szkody, jakie na siebie ściągnęliśmy, czyniąc dobre postępki?

- Owszem. Lubię cię, Emanuelu. Lubię jak prawdziwego przyjaciela. Ale za mąż

chciałabym wyjść za Johana.

- Zdaję sobie z tego sprawę.

Elise miała wrażenie, że słyszy w jego głosie urazę, ale pewna nie była.

- W porządku. W takim razie będziesz mógł nauczyć mnie reperować buty.

ROZDZIAŁ CZWARTY

Tego samego wieczoru, kiedy Elise, Hilda, Peder i Kristian siedzieli w kuchni i jedli

kolację, rozległo się pukanie do drzwi.

To przecież nie może być Emanuel, zastanawiała się Elise i zaczęła żałować, że się

zgodziła. Jego zapał zaczynał być męczący.

Z wielką ulgą stwierdziła, że to Evert wsuwa ostrożnie głowę.

- Cześć, Evert. Chodź, chodź. Dzisiaj mam stare egzemplarze „Tygodnika

Chrześcijańskiego”, które dała mi jedna prządka. Ona dostała to w prezencie od pastora.

- Są w nich obrazki? - Peder z zainteresowaniem podniósł głowę znad jedzenia.

- Niestety, niezbyt dużo.

- A będziemy mogli je powycinać?

- Będziecie, najpierw jednak Evert dostanie coś do jedzenia. - Ukroiła grubą kromkę

chleba i posmarowała ją masłem.

Kristian i Peder śledzili jej ruchy głodnym wzrokiem, zjedli już swoje porcje i nie

mogli oczekiwać więcej.

Evert stał bez ruchu i wpatrywał się w kromkę, jakby od wielu dni nie widział

jedzenia. Kiedy zrozumiał, że to naprawdę dla niego, zerknął z niedowierzaniem na Elise.

- Dla mnie?

Elise uśmiechnęła się.

- To podziękowanie za to, że pomogłeś mi tamtego dnia, kiedy się przewróciłam. -

Położyła kromkę na blaszanym talerzyku i postawiła przed chłopcem. On rzucił się na

jedzenie i łapczywie połykał duże kawałki, zanim zdążył je dobrze pogryźć. Kiedy zjadł już

wszystko, Elise sprzątnęła ze stołu i przyniosła nożyczki. - Cieszę się, że znowu będziesz

mógł chodzić do szkoły, Evercie.

Evert popatrzył na nią zdumiony.

- Skąd o tym wiesz?

- Rozmawiałam dzisiaj z Hermansenem. Poza tym słyszałam, że ludzie z Armii

Zbawienia też z nim rozmawiali.

Peder odwrócił się ku siostrze.

- Czy to był ten twój żołnierz, Elise? Nie była w stanie patrzeć bratu w oczy.

- Nie wygaduj głupstw, Peder. On nie jest mój. Zresztą nie jest też żołnierzem, tylko

oficerem. Mówiłam ci to już wiele razy.

- Ale czy on rozmawiał z Hermansenem, pytałem cię?

- Tak, to był on.

- Dlaczego on się wciąż kręci po naszej ulicy? Elise wzruszyła ramionami.

- Może to jest właśnie jego dzielnica, tak przypuszczam. Będzie nas między innymi

uczył, jak możemy sami naprawiać swoje buty.

- W takim razie ja chcę być w domu, kiedy przyjdzie nas uczyć. Jak dorosnę,

chciałbym zostać szewcem.

Następnego dnia późnym wieczorem, kiedy już mieli iść spać, znowu ktoś zapukał do

drzwi. Tym razem głośno i zdecydowanie.

Elise poczuła, że serce podskoczyło jej do gardła. Czyżby to Emanuel? Nie, on by nie

pukał w taki sposób.

- Proszę wejść. - Przestraszona spoglądała w stronę drzwi. Te otworzyły się i w progu

stanął przyjaciel Lorta - Andersa, ten sam, który brał udział w napadzie na nią i Emanuela.

Elise poczuła, że krew odpływa jej z twarzy. Mimo woli stanęła przed Pederem, jakby

chciała go chronić.

- Czego chcesz? - patrzyła na przybysza z lękiem i ze złością. Człowiek sprawiał

wrażenie, że jest trzeźwy i jakoś dziwnie przygnębiony. Miął czapkę w rękach i unikał

wzroku Elise. Cuchnął nieprzyjemnie, widziała wszy w jego włosach, ubranie zwisało w

strzępach.

- On został skazany. Cztery lata w twierdzy Akershus.

Elise patrzyła na niego z niedowierzaniem. Chociaż dobrze się do tego przygotowała,

wiadomość była dla niej wstrząsem.

- Johan? Czy jego sprawa została już rozpatrzona? Mężczyzna przytaknął bez słowa.

- A skąd ty o tym wiesz?

Wzruszył ramionami, spuścił wzrok i wpatrywał się w swoją czapkę.

- Lort - Anders również?

Mężczyzna znowu kiwnął głową. Hilda i chłopcy stali bez ruchu niczym posągi, nie

spuszczając oczu z obcego. W pewnym momencie Elise usłyszała szloch. To Peder.

Przyciągnęła go do siebie, objęła ramieniem i przytuliła.

- Nie płacz, Peder. Johan zrobił coś złego i musi teraz odpokutować. Kiedy wyjdzie

na wolność, nigdy więcej czegoś podobnego nie zrobi.

Kolega Lorta - Andersa nadal stał, jakby miał coś jeszcze do powiedzenia.

- Mógłbym przemycić dla niego list. Gdybyś chciała.

Elise spojrzała na niego zdumiona. On chyba musi mieć kontakty z policją,

pomyślała. Ale nawet gdyby spytała, to i tak pewnie się nie przyzna. Nie przyznałby się

nawet do tego, że zna wyrok.

- Bardzo chętnie - odparła Elise pośpiesznie, wypuściła Pedera z objęć i szybko

weszła do izby, gdzie miała notes i ogryzek ołówka.

W izbie było ciemno, musiała więc wrócić do kuchni, by napisać list, a wszyscy

pozostali otaczali ją kołem. Hilda i chłopcy próbowali zaglądać jej przez ramię, a kolega

Lorta - Andersa stał i czekał. Elise tymczasem napisała kilka słów:

Kochany Johanie!

Kocham cię niezależnie od tego, co się stało. Kiedy wyjdziesz na wolność, będziemy

mogli zapomnieć o wszystkim i rozpocząć nowe życie.

Twoja Elise

Nie miała koperty, musiała więc przekazać list po prostu złożony. To nic, że inni

mogą go przeczytać i może mnie wyśmiać, myślała. Jeśli w ogóle potrafią czytać.

Złożyła więc kilkakrotnie arkusik i podała przybyszowi. Ten wsunął go do kieszeni,

nadal jednak stał w kuchni.

- Chciałbyś mi jeszcze coś powiedzieć? - Elise patrzyła na niego z niechęcią i

goryczą. Jeśli ktoś powinien siedzieć w pojedynczej celi o chlebie i wodzie, to właśnie on i

reszta jego bandy.

- Ja żałuję. - Słowa zabrzmiały tak cicho, że Elise nie była pewna, czy dobrze

usłyszała.

Teraz przybysz odwrócił się ku drzwiom, nawet nie podniósł po raz ostatni wzroku, i

powłócząc nogami, wyszedł z kuchni. Jak tylko drzwi się za nim zamknęły, Kristian rzucił

się na Elise:

- Dlaczego nic mu nie powiedziałaś, Elise? Powinnaś była mu przyłożyć. Zdzielić go

prosto w tę paskudną gębę. Dlaczego ten facet ma nie ponieść żadnej kary?

- Uspokój się, Kristian. - Hilda próbowała przemawiać do brata. Ani ona, ani Elise nie

zwróciły mu uwagi, że brzydko się wyraża. - Chyba rozumiesz, że Elise nie jest w stanie

pobić dorosłego mężczyzny. Poza tym on mógł sprowadzić tu resztę swojej bandy i zemścić

się na nas.

Elise w zamyśleniu patrzyła w stronę drzwi.

- Czy nie słyszałeś, jak on mówi, że żałuje? Nigdy bym nie przypuszczała, że do tego

dojdzie.

- Może on mimo wszystko nie jest taki paskudny i niebezpieczny, tak myślisz, co?

Peder patrzył na nią ufnym wzrokiem.

- Nie, nie myślę tak, Peder. Uważam, że on naprawdę chciał tak powiedzieć, bo w

przeciwnym razie by się nie odzywał.

Udała, że musi schować notes, i wyszła znowu do izby. Zamknęła drzwi za sobą,

położyła się na łóżku i wybuchnęła płaczem.

- Johan... - szlochała w ciemności. - Jak ty mogłeś...?

Następnego dnia do pani Thoresen i Anny przyszedł pewien mężczyzna z

wiadomością, że Johan został skazany na cztery lata robót za współudział we włamaniu do

jubilera na Karl Johan. Ponieważ nie uczestniczył bezpośrednio w kradzieży, stał tylko z

rowerem na czatach, przygotowany do przerzucenia dalej łupu, skończyło się tylko na

czterech latach. Lort - Anders dostał dwanaście lat dlatego, że wcześniej był karany i uznano

go za recydywistę.

Anna była niepocieszona, pani Thoresen milcząca i rozgoryczona. Kiedy Elise

próbowała ją pocieszać, zaczęła wykrzykiwać pełne żalu słowa o niesprawiedliwości.

- Oni tak postępują z biednymi ludźmi, takimi jak my, Elise. Gdyby to był majster, to

daliby mu królewskie mieszkanie w twierdzy Akershus i na dodatek pensję.

Elise nie mówiła nic, wiedziała, że pani Thoresen ma rację. To bogaci zajmują

wysokie stanowiska i to oni o wszystkim decydują. Nie rozumieją, że biedacy mogą popełnić

przestępstwo po to, by zdobyć chleb lub lekarstwo dla chorej siostry.

Wiadomość o tym, że Johan został skazany za kradzież, błyskawicznie rozniosła się

po fabryce. Kilka robotnic posyłało w stronę Elise współczujące spojrzenia, większość

jednak gapiła się na nią z nieukrywaną ciekawością, pożądliwie wyczekując nowin i moż-

liwości roztrząsania cudzego nieszczęścia. Nawet jeśli same miały mężów lub ojców, którzy

pili, nawet jeśli czyjaś siostra popadła „w nieszczęście” albo włóczy się z ulicznicami po

Vaterlandzie, to w każdym razie żadna nie jest zaręczona z człowiekiem, który został skazany

na cztery lata twierdzy.

Elise próbowała się tym nie przejmować, nie potrafiła jednak stłumić uczucia wstydu.

Pośpiesznie chodziła do fabryki i z powrotem do domu w nadziei, że uniknie nieprzyjemnych

uwag, codziennie przerwę obiadową spędzała w domu.

Aż dziwne, że Hildę robotnice zostawiały w spokoju, choć teraz wszyscy już

wiedzieli, że spodziewa się dziecka. Może właśnie dlatego, zastanawiała się Elise. Nie

chciały z nią zadzierać, dopóki nie będą mieć pewności, kto jest ojcem maleństwa.

Gorzej było z Pederem, on wciąż wracał ze szkoły z płaczem. Koledzy nazywali go

szwagrem złodzieja, a więksi chłopcy ciągnęli za włosy, wpychali w błoto i szarpali za

ubranie.

Elise walczyła z płaczem, kiedy nalewała wody do balii, by uprać ubranie chłopca i

jego samego wyszorować. Tego samego wieczoru siedziała i długo w noc łatała kurtkę

chłopca. Wkrótce będą na niej same łaty. Kristian lepiej sobie radził, niewielu miało odwagę

go zaczepiać, Elise zauważyła jednak, że zrobił się jeszcze bardziej milczący i patrzył spod

oka ponuro.

W niedzielę poszli znowu do sanatorium. Cieszyli się, że będą mogli powiedzieć

matce, że wszystko jest w porządku i będzie mogła tutaj zostać.

W każdym razie przez jakiś czas, myślała Elise, miała się jednak na baczności, żeby

głośno tego nie powiedzieć. Hilda najwyraźniej wierzyła, że majster będzie się o nich

troszczył już zawsze, Elise jednak nie była tego taka pewna. Któregoś dnia może się znudzić

swoją „panną z dzieckiem” i poszuka odpowiedniejszej dla siebie kobiety. A wtedy z

pewnością nie zechce opłacać leczenia matki Hildy. Pewnie nie będzie też płacił na dziecko,

pomyślała ze zgrozą.

Jej noga już się prawie wygoiła, wyprawa do Grefsen odbyła się szybciej niż ostatnio.

Elise z lękiem zbliżała się do wejścia, pamiętała mężczyznę w kapeluszu i wiedziała,

że mogą zderzyć się z rodzinami innych chorych, takimi, którzy noszą „błyszczące

pierścienie na palcach i opowiadają o proszonych obiadach, teatrze, restauracjach i kine-

matografie na Stortingsgata”, jak to określiła matka. Myśl o tym, że znowu pielęgniarki będą

na nią spoglądać pogardliwie, wcale jej nie kusiła.

Na szczęście w pokoju przyjęć nie było innych gości. Spotkali tę samą pielęgniarkę,

która poprzednio okazała się sympatyczna, pominąwszy fakt, że i ona zlustrowała ich

krytycznym spojrzeniem. Uśmiechnęła się teraz na ich widok. Być może zdaje sobie sprawę,

kto płaci za matkę, pomyślała Elise. W takim razie musi być bardzo ciekawa, jak do tego

doszło. Podobnie jak poprzednio pielęgniarka poprowadziła ich na górę, gdzie musieli chwilę

zaczekać, aż matka zostanie do nich przywieziona. Stali wszyscy czworo i w napięciu

obserwowali łóżko na kółkach. Tylko głowa matki była widoczna na tle białej pościeli.

Twarz miała bladą, wyglądała jednak spokojniej niż ostatnio i uśmiechała się do dzieci.

Otoczyli ją kołem z uroczystymi minami. Nie bardzo wiedzieli, co mają mówić, czuli

się obco, najchętniej rzuciliby się matce na szyję, ale nie byli pewni, czy można. Matka była

taka czysta, pościel taka biała i świeżo wyprasowana, nad wszystkim unosił się obcy zapach,

nawet matka wydawała się odmieniona.

- Mamy dla ciebie radosną wiadomość, mamo - zaczęła Elise ostrożnie. - Nie musisz

się obawiać, że Armia Zbawienia traci na ciebie pieniądze. Za twoje leczenie płaci ktoś inny,

kogo na to stać.

Matka skinęła głową. - Tak, wiem o tym. Nie mogłam się uspokoić, chciałam wstać z

łóżka i wracać do domu. Wtedy jedna z sióstr wyjawiła mi tajemnicę. - Matka zwróciła twarz

w stronę Hildy. - Pozdrów go ode mnie i powiedz, że nie wiem, jak mu dziękować.

Elise patrzyła na nią zdumiona. Oczekiwała gwałtownej reakcji matki na wiadomość,

że koszty jej leczenia opłaca majster.

Hilda zrobiła się czerwona. Skrępowana kiwała głową.

Elise spoglądała na Pedera i Kristiana w nadziei, że nie zaczną wypytywać o

szczegóły. Oni wciąż nie wiedzieli, kto jest tym dobrodziejem.

- No a co u was? - matka spoglądała to na jedno, to na drugie. Nikt się nie odzywał.

Elise chrząknęła.

- Mam ci też do powiedzenia coś smutnego, mamo. Johan został skazany na cztery

lata karnych robót.

Matka patrzyła na nią bez słowa. Potem wolno skinęła głową.

- No właśnie, tego się obawiałam.

Słowa matki sprawiły dziewczynie ból, nie mogła zrozumieć, dlaczego matka liczyła

się z tym, że Johan jest winny.

- Pamiętaj, co ci powiedziałam, Elise. - Matka spoglądała na nią zdecydowanym

wzrokiem. - My ciebie potrzebujemy. I Peder, i Kristian, i Hilda, i ja. Jesteś jeszcze młoda i

wiele może się wydarzyć. Cztery lata to bardzo długo.

Elise spoglądała na nią, nie rozumiejąc.

- O co ci chodzi, mamo?

- Chciałam powiedzieć, że masz życie przed sobą. Możesz spotkać innych młodych...

Możesz mieć nowych przyjaciół i...

Elise przerwała jej z gniewnym spojrzeniem.

- Uważasz, że nie powinnam czekać na Johana? Matka bezradnie wzruszyła

ramionami.

- Tego nie powiedziałam. Mówię tylko, że jesteś młoda. I niekoniecznie najlepiej jest

wiązać się na całe życie, kiedy ma się dopiero osiemnaście lat.

Elise doznała bolesnego uczucia, że matka nie tylko to miała na myśli. Matka po

prostu straciła wiarę w Johana, ona, która przedtem była nim tak zachwycona. To wprost nie

do pojęcia.

Matka zwróciła twarz w stronę Pedera.

- No a co u ciebie, Peder? Odrabiasz codziennie swoje lekcje? Chłopiec poważnie

skinął głową.

- Jeden chłopak wepchnął mnie w błoto. Elise musiała mnie wykąpać i uprać moje

ubranie, a potem połatać kurtkę.

- Uff, jaki paskudny chłopak. Dlaczego on to zrobił?

- Dlatego że Johan jest złodziejem. Matka znowu zwróciła się do Elise.

- Czy to prawda? Czy oni karzą Pedera za to, co zrobił Johan? Elise nie miała wyjścia,

musiała przytaknąć.

- Z pewnością wkrótce zapomną. Dobrze wiesz, jak to jest z plotkami, znikają, kiedy

pojawi się coś nowego.

Matka patrzyła na nich z troską. I nagle zaczęła kaszleć. Z kącika ust pociekła jej

krew.

Drzwi otworzyły się z trzaskiem i do pokoju wbiegła pielęgniarka.

- Uważam, że najlepiej będzie, jak już pójdziecie. Ona źle znosi wszelkie wzruszenia.

Peder zaczął płakać, natomiast Kristian, który stał sztywny, milczący i nieporuszony,

odkąd tu przyszli, odwrócił się na pięcie i zniknął na schodach. Hilda ocierała łzy, a Elise

próbowała uśmiechać się do matki, lecz jej twarz wykrzywił tylko grymas.

Wkrótce potem opuścili wielki budynek.

- Nie powinieneś był się skarżyć, Peder! - zawołała Hilda ze złością.

- Przestań, Hildo - uspokajała ją Elise. - On też ma prawo opowiedzieć mamie o

swoich przeżyciach.

- Ale nie tak, żeby mamie się od tego pogorszyło.

Peder znowu zaczął płakać. W milczeniu, każde pogrążone w swoich smutnych

myślach, wolno wracali do domu.

Minęły dwa tygodnie, a Elise nie spotkała Emanuela. Albo jest chory, albo doszedł w

końcu do wniosku, że ta przyjaźń jest dla niego zbyt trudna. Elise tęskniła za nim,

równocześnie jednak czuła, że takie rozwiązanie jest najwłaściwsze. Noc spędzona w

komórce pokazała, że Emanuel żywi dla niej nie tylko przyjacielskie uczucia. Prawdopo-

dobnie nie chciał się do tego przyznać nawet sam przed sobą. Albo może właśnie nie

pokazuje się dlatego, że to zrobił.

Zbliżał się koniec lutego. Wciąż trwała dziwna pogoda, na zmianę odwilż, gwałtowne

wiatry i deszcz albo kąśliwy mróz.

Peder marudził, bo chciał się dowiedzieć, dlaczego Emanuel nie przychodzi, wciąż

patrzył na Elise wielkimi, pełnymi rozczarowania oczyma.

- Może zachorował - wtrąciła któregoś dnia Hilda.

Elise przeniknął dreszcz. Może Emanuel zapadł na suchoty? Przecież tyle czasu

spędza pośród chorych ludzi. Ta myśl sprawiła jej ból. Jest przecież jej przyjacielem, pomógł

jej w tylu trudnych sprawach. Niewielu jest ludzi, na których pomoc można liczyć.

ROZDZIAŁ PIĄTY

Któregoś wieczoru zdecydowała się w końcu odwiedzić Agnes. Nie widziała jej od

czasu, kiedy razem z Johanem byli w „Perle”, a minęło już od tamtej pory wiele tygodni.

Agnes była jej najlepszą przyjaciółką, odkąd zaczęły chodzić do szkoły, potem jednak, kiedy

w życie Elise wkroczył Johan, każdą wolną chwilę wykorzystywała na to, by być z nim. To

dzięki Agnes dowiedziała się najwięcej o tym, co dzieje się w kraju, o tych, którzy decydują,

o unii ze Szwecją, o tym, że unia pewnie zostanie rozwiązana, o ruchu robotniczym i że coraz

więcej ludzi w kraju nie ma pracy, o spadających płacach i o debacie, czy Norwegia będzie

miała króla, czy nie. Inne dziewczyny w przędzalni nie interesowały się sprawami unii,

jedyne, co je obchodziło, to płace, długość dnia pracy oraz to, czy istnieje ryzyko zwolnienia.

Agnes i Elise natomiast chciały wiedzieć więcej.

Agnes mieszkała przy Maridalsveien, w małym drewnianym domku wciśniętym

między dwa większe.

W niewielkim oknie świeciło się światło, a drzwi były uchylone. Elise zapukała i

weszła do środka.

- Czy jest ktoś w domu?

- Wchodź, wchodź - rozległ się głos mamy Agnes i Elise poszła prosto do kuchni.

Panował tu bałagan taki sam jak zwykle. Ściany poobklejano gazetami, by zasłonić szpary

między deskami, nad kuchnią suszyło się mnóstwo prania. Wiązka drewna leżała rozrzucona

na podłodze, a na haczykach w ścianie wisiały kurtki i czapki, szale i chustki bez ładu i

składu. Jakiś podarty sweter spadł na podłogę.

- Czy Agnes jest w domu?

- O mój Boże, czy to ty, Elise? Już myślałam, że może wyemigrowałaś. - Mama

Agnes uśmiechnęła się szeroko, odsłaniając dziąsła, w których brakowało wielu zębów.

Elise zawstydziła się.

- Tyle miałam ostatnio kłopotów - wymamrotała.

- Wiem, moje dziecko, wiem. Twój tata się utopił, a mama zapadła na suchoty. No i

jak tam teraz z nią?

- Nie najgorzej. - Nie odważyła się powiedzieć, że mama leży w sanatorium, to by

tylko wzbudziło niepotrzebną ciekawość.

- Agnes siedzi u siebie na stryszku, idź tam do niej.

Elise skinęła i wyszła znowu do ciemnej sieni. Stamtąd wąskie schody prowadziły na

górę do dwóch małych pokoików.

Agnes leżała na brzuchu na wąskiej pryczy i w mdłym świetle naftowej lampy

stojącej na taborecie przy łóżku czytała jakąś gazetę. Miała dwóch braci i obaj pracowali jako

gońcy, matka, podobnie jak sama Agnes, była zatrudniona w tkalni Hjula, ojciec natomiast

był kołodziejem. Chociaż żadne z nich nie zarabiało zbyt dużo, to powodziło im się lepiej niż

większości ludzi. Agnes stać było nawet na to, by od czasu do czasu kupować jakieś pisma

kobiece.

- Elise? - dziewczyna zerwała się z łóżka. - Czyżbym widziała ducha?

Elise uśmiechnęła się.

- Bardzo mi przykro, Agnes. Tyle miałam na głowie w ostatnich czasach, ale wygląda

na to, że teraz będzie lepiej.

- Wejdź i siadaj. - Agnes zgarnęła jakieś ubrania z krzesła. - Opowiedz mi o

wszystkim. Czy to prawda, że Johan siedzi w więzieniu?

Elise jęknęła w duchu. Więc nawet w tkalni o tym gadają.

- Tak. Był chyba zrozpaczony, bo nie stać go było na kupno drogich lekarstw dla

Anny, uległ więc pokusie, by zdobyć pieniądze w nieuczciwy sposób. - Wymyśliła sobie to

tłumaczenie, bo uważała, że dzięki temu wstyd będzie mniejszy.

- Biedna Elise. I to Johan, taki urodziwy i przystojny. Wszystkie ci zazdrościłyśmy. A

ile lat dostał?

- Cztery.

Agnes usiadła na krawędzi łóżka i zerkała zaciekawiona na przyjaciółkę.

- Masz zamiar na niego czekać?

- Oczywiście, że tak. - Elise była oburzona. Jak ktoś może myśleć inaczej? Najpierw

jej własna matka, a teraz Agnes. Nietrudno chyba zrozumieć, że Elise będzie czekać, w

końcu jest z nim zaręczona. Johan nie jest mniej wart tylko dlatego, że uległ pokusie. W

każdym razie w jej oczach nic nie stracił, skoro zrobił to, by ratować życie Anny.

- To będą bardzo długie cztery lata. Elise skinęła głową.

- Owszem, ale przecież i tak jestem za młoda, żeby wychodzić za mąż. Poza tym mam

Pedera i Kristiana. Oni jeszcze przez wiele lat nie dadzą sobie sami rady.

- No a co z Hildą? - zarówno jej spojrzenie, jak i ton pytania świadczyły, że plotki już

do niej dotarły.

- Hilda będzie miała dziecko. Agnes skinęła głową.

- No właśnie, ludzie gadają... Słyszałam, że musi przechodzić przez most, żeby się z

nim spotkać.

- Nie mogę nic powiedzieć, Anges. Obiecałam.

- Ale mnie chybabyś mogła? Elise energicznie potrząsnęła głową.

- Jeszcze nie teraz. Tobie powiem pierwszej, jak tylko będę mogła, to ci obiecuję.

Agnes zrozumiała, że upór na nic się nie zda.

- Nie pokazujesz się teraz w Świątyni. Wielu o ciebie pytało.

- Byłam ostatnio dwa razy, ale ciebie nie widziałam. Agnes patrzyła na nią

zaskoczona.

- Byłaś w Świątyni?

- Byłam dwa dni po tym, jak ojciec utonął. Miałam tyle kłopotów zarówno ze

względu na mamę, jak i na to, co się stało z ojcem. Czułam potrzebę porozmawiania z kimś.

- I udało ci się?

Elise nie była w stanie spojrzeć jej w oczy, nie chciała rozmawiać z przyjaciółką o

Emanuelu.

- Tak. A co u ciebie, Agnes? Byłaś ostatnio w „Perle”?

- Kilka razy. Ale już nie lubię tego miejsca. Elise popatrzyła na nią zdumiona.

- Nie lubisz? Ty, która tak kochasz taniec? Agnes obojętnie wzruszyła ramionami.

- Tam się teraz zbierają tylko pijacy i ulicznice. W jej głosie brzmiała pogarda.

- A czym się zajmujesz? To znaczy co robisz po pracy? Agnes znowu wzruszyła

ramionami.

- No, różne rzeczy. - Spojrzała w stronę okna w dachu, przez które widać było sierp

księżyca. Uśmiechnęła się tajemniczo. - Widzisz. .. ja się zakochałam...

- Naprawdę? - Elise roześmiała się. - Opowiadaj!

- Nie ma wiele do opowiadania. Jeszcze nie. On o niczym nie wie.

- Czy to ktoś z waszej ulicy? Agnes potrząsnęła przecząco głową.

- Nie, nie znasz go.

- No to opowiadaj, Agnes. Potrzebuję rozmowy o takich sprawach, dość mam pracy i

obowiązków. Dlaczego życie nie może być takie jak dawniej, kiedy my obie siedziałyśmy

tutaj i opowiadałyśmy sobie o swoich przeżyciach, marzeniach i w ogóle?

Agnes uśmiechnęła się.

- A obiecujesz, że nikomu nie powiesz?

- Słowo honoru.

- Bo ja jestem zakochana w jednym z Armii Zbawienia. Elise wytrzeszczyła oczy.

- Chcesz powiedzieć, że to jeden z żołnierzy?

- Nie, to jeden z oficerów.

- Biedaczka! Przecież oni mogą się żenić tylko z dziewczynami, które też są w Armii

Zbawienia i też są oficerami.

- Wiem o tym. I dlatego postanowiłam do nich wstąpić. Elise wciąż wytrzeszczała

oczy.

- Masz zamiar zapisać się do Armii Zbawienia?

- Tak, a dlaczego nie? Jako żołnierz mogę nadal zachować swoją pracę, w Armii

Zbawienia będę pracować w czasie wolnym. Zdobędę oficerskie wykształcenie i po pięciu

latach zostanę oficerem.

Elise roześmiała się.

- Widzę, że przemyślałaś wszystko starannie. A co obejmuje to wykształcenie?

- Trzeba znać różne części Biblii, nauczyć się udzielania pomocy duchowej i nauczyć

się przemawiać. Z tym ostatnim w każdym razie sobie poradzę. Ojciec przemawiał do nas,

odkąd pamiętam, i ja także nauczyłam się ładnie mówić. Potrafię, jeśli tylko zechcę - dodała

z grymasem.

- Możesz wstąpić do chóru i grać w orkiestrze. - Elise poczuła lekkie ukłucie

zazdrości w sercu.

Agnes przytaknęła.

- Ja tak bardzo lubię muzykę. Oni śpiewają melodie, które znamy z dawien dawna,

tylko tekst jest religijny. Lubię taką muzykę, kiedy jej słucham, to bywa, że mam ochotę

tańczyć.

Elise skinęła.

- Opowiedz mi o tym oficerze. Agnes patrzyła przed siebie.

- Ma ciemnoniebieskie oczy, brązowe włosy, czystą cerę, bez wyprysków, białe

dłonie.

- Ech - przerwała jej Elise ze śmiechem. - Uważasz, że białe dłonie są lepsze od

porządnych robotniczych rąk? Ja bym wolała mieć męża z muskularni pod koszulą, włosami

na piersi i szerokimi barami, a nie takiego o wypielęgnowanych rączkach i chudziutkich

nogach.

- Gdybyś go zobaczyła, powiedziałabyś co innego - Agnes sprawiała wrażenie, że

słowa przyjaciółki ją dotknęły. - Poza tym on jest dość wysoki i wcale nie ma wątłych

ramion. Ma też szczery uśmiech, taki, w którym można się zakochać.

- No to, jak rozumiem, biegasz teraz do Świątyni co poniedziałek.

Agnes kiwała głową i uśmiechała się tajemniczo.

- Postanowiłam, że znajdę jakąś wymówkę, żeby z nim porozmawiać. On ma płomień

w duszy, należy do tych, którzy w całości przeznaczają swój czas na to, by pomagać innym.

- Oni wszyscy tak robią - przerwała jej Elise, mając na myśli Emanuela.

- Ale nie tak jak on. Odkryłam, że bardzo lubi dzieci, i pomyślałam, że porozmawiam

z nim o pewnym rodzeństwie, które znam, to spora gromadka, a matka i ojciec piją. Dzieci są

pozostawiane same sobie, a najmłodsze ma nie więcej niż trzy lata. Pomyślałam, że powiem

mu, gdzie oni mieszkają, i zaprowadzę go do nich.

Elise wybuchnęła śmiechem.

- To prawdziwy podstęp. Agnes uśmiechnęła się.

- Wiem o tym. Ale na wojnie i w miłości wszystkie chwyty są dozwolone -

westchnęła ciężko. - Pytanie tylko, na ile zdołam wzbudzić w nim zainteresowanie moją

osobą. Myślę, żeby wydobyć od ojca jak najwięcej informacji o polityce i różnych proble-

mach społecznych. Podejrzewam, że on lubi dziewczyny, które robią użytek z rozumu. Może

nawet powinnam zacząć od rewolucji rosyjskiej i wojny rosyjsko - japońskiej.

Elise patrzyła na nią przerażona.

- Dużo o tym wiesz? Agnes potrząsnęła głową.

- Teraz to prawie nic. Dlatego muszę wypytać ojca. - Przez chwilę milczała. - Albo

raczej zacznę z nim rozmawiać o higienie rasowej.

Elise wytrzeszczyła oczy.

- A co to takiego?

- Jest taki człowiek, który twierdzi, że bogaci powinni mieć więcej dzieci, bo

robotnicy zanadto się rozmnażają.

Elise wpatrywała się w nią wstrząśnięta.

- Naprawdę ktoś tak twierdzi?

- Może nie dosłownie tak, ale nazywa bogatych warstwą przenoszącą wartości

kulturalne, robotników zaś elementem mniej wartościowym. Twierdzi, że naród nie jest już

zdrowym, zdolnym do działania rodem. Uważa, że trzeba powstrzymać dziedziczenie złych

skłonności, albo dobrowolnie, albo pod przymusem. Przestępców seksualnych i

recydywistów należy sterylizować i... - umilkła i przestraszona zasłoniła dłonią usta. -

Przepraszam cię, Elise, nie pomyślałam. - Patrzyła na przyjaciółkę przepraszająco.

- Johan nie jest recydywistą. - Elise musiała z całej siły panować nad sobą, żeby nie

wybuchnąć.

- Niczego złego nie miałam na myśli, mówiłam tylko o tym, co przeczytałam.

Podobno sterylizowani powinni być przede wszystkim chorzy psychicznie oraz Cyganie.

- Uważam, że powinnaś być ostrożna z wygłaszaniem tego rodzaju teorii wobec

oficera Armii Zbawienia, jeśli on jest tak idealistycznie usposobiony, jak go sobie

wyobrażasz.

Agnes zarumieniła się.

- Nie zamierzam mu tego przedstawiać jako poglądów, z którymi się zgadzam.

Wprost przeciwnie, chciałabym mu powiedzieć, że uważam to za kompletne głupoty.

- A moim zdaniem powinnaś z nim raczej rozmawiać o panującej na świecie

niesprawiedliwości. My przecież pracujemy bardzo ciężko, dlaczego więc zarabiamy tak

mało? Czy praca jednych ludzi jest mniej warta od pracy innych?

Agnes wyjęła jakąś gazetę i pokazała przyjaciółce rysunkowy dowcip. Jeden wysoki

mężczyzna, ubrany w łachmany, stoi i zagląda przez okno do jakiegoś mieszkania, a obok

niego stoi o wiele mniejszy mężczyzna. „Co oni teraz jedzą?” - pyta ten mały. „Rybę.

Chcesz, żebym cię podniósł?” - odpowiada wysoki. „Nie, poczekam do pieczeni” - mówi

mały.

Elise przez chwilę wpatrywała się w rysunek.

- Zastanawiam się, kogo to śmieszy.

- Dla ciebie to nie jest zabawne?

- Nie. Takie rzeczy budzą we mnie złość. Rządzący będą musieli wkrótce zrozumieć,

że istnieje związek między przepełnionymi szpitalami i więzieniami a nędzą i strasznymi

warunkami mieszkaniowymi. Brak mieszkań coraz bardziej daje się ludziom we znaki. Po

kryzysie parę lat temu prawie nic się nie buduje, tak mówił Johan.

Nie chciałabym się skarżyć na to, jak nam się powodzi, ale znam wiele prządek i

pomocnic, które mieszkają w lodowatych izbach na strychach, gdzieś pod miastem, bez szyb

w oknach, które zasłania się szmatami, by wiatr nie hulał we wnętrzu.

Nagle zarumieniła się, bo przypomniała sobie, że i w tym domu ściany w kuchni

pozalepiane są gazetami.

- Mamy szczęście - uśmiechnęła się Agnes. - Ja się bardzo cieszę, że mieszkam tutaj,

a nie w jakiejś czynszowej ruderze. W takich domach wychodki są na korytarzach, a kiedy je

opróżniają, to smród jest taki, że ludzie robią się od tego chorzy.

Elise skinęła głową.

- Opowiedz mi raczej o tym swoim oficerze. Ile on może mieć lat?

- Moim zdaniem dwadzieścia parę. W każdym razie na to wygląda, ale niełatwo jest

ocenić wiek kogoś takiego. Oni wydają się młodsi niż robotnicy w fabrykach.

- A jak go poznałaś?

- Jeszcze go wcale nie poznałam. I to jest właśnie problem.

- No to jak go odkryłaś?

- Byłam na spotkaniu, a po zakończeniu on i paru innych oficerów chodziło wśród

zebranych i pytali, czy ktoś chciałby jeszcze porozmawiać. Ja właściwie nie miałam o czym

rozmawiać, zresztą i tak bym się nie odważyła. Na jego widok zrobiłam się po prostu

czerwona.

Elise wybuchnęła śmiechem.

- To do ciebie niepodobne, żeby tak reagować na mężczyznę.

- I nigdy też czegoś takiego nie przeżyłam. A teraz nie jestem w stanie myśleć o

niczym innym. Mam wrażenie, jakby czas stał w miejscu, jakby jeden poniedziałek od

drugiego dzieliła wieczność.

Elise słuchała z uśmiechem.

- W takim razie nie pozostaje ci nic innego, jak spróbować się dowiedzieć, czym on

się dokładnie zajmuje i gdzie bywa, tak żebyś mogła kręcić się gdzieś w pobliżu w nadziei,

że go zobaczysz.

Agnes spoglądała na nią skrępowana, z poczuciem winy.

- Już to zrobiłam. Odkryłam, że mieszka wysoko na wzgórzu Aker, dokładnie na

wprost cmentarza Zbawiciela.

ROZDZIAŁ SZÓSTY

Elise poczuła dziwne ukłucie w piersi. To nie mógł być nikt inny, tylko Emanuel. Nie

była w stanie patrzeć przyjaciółce w oczy, spoglądała natomiast na pismo, które Agnes

czytała.

- Co czytasz? Jest tam coś ciekawego?

- Ech, nic. Powiedz mi, Elise, co powinnam zrobić. Jakim sposobem go poznać?

- Sama mówisz, że jest oficerem Armii Zbawienia. W takim razie nie wolno mu z

tobą nigdzie wychodzić.

- Ja nie powiedziałam, że chcę, żeby ze mną wychodził, powiedziałam, że chcę go

poznać.

- W takim razie musisz chodzić na spotkania do Świątyni co poniedziałek i postarać

się, żeby razem z nim wracać do domu.

- Ale nie mam pewności, czy on będzie chciał wracać ze mną.

- Idziecie przecież tą samą drogą. Nagle twarz Agnes się rozjaśniła.

- Ty możesz ze mną iść. Ty jesteś bystrzejsza w kontaktach z ludźmi, łatwiej ich

poznajesz. Czy nie mogłabyś tego dla mnie załatwić, Elise? Bądź taka miła.

Elise nie widziała wyjścia, będzie musiała powiedzieć, jak się sprawy mają.

- Możliwe, że wiem, kto to jest. To kapitan Armii Zbawienia, oficer z oddziału, który

prowadzi działalność socjalną obok działalności ewangelizacyjnej. On był u nas w domu,

przyniósł zimowe buty dla Hildy i Pedera, poza tym przysłał jedną z sióstr, która miała

przychodzić do mamy. On się nazywa Emanuel Ring - stad i mieszka na wzgórzu Aker. Czy

to nie ten?

Oczy Agnes mieniły się z przejęcia.

- A jak on wygląda?

Elise musiała chwilę pomyśleć.

- Jest urodziwy. Średniego wzrostu. Moim zdaniem ma ciemnobrązowe włosy. Nie

przyglądałam mu się zbyt uważnie - dodała pośpiesznie. Nie chciała opowiadać Agnes całej

prawdy.

- To musi być on. Och, Elise, bądź taka dobra. Skoro wiesz, kim on jest, to będzie

rzeczą naturalną, że nas ze sobą poznasz.

Elise nie była w stanie przeciwstawić się błagalnemu spojrzeniu przyjaciółki.

- No dobrze, w takim razie pójdę z tobą. Powiedzmy w najbliższy poniedziałek?

Agnes zeskoczyła z łóżka i zarzuciła jej ręce na szyję.

- Elise, jesteś wspaniała.

W drodze do domu jednak ogarnęły Elise wątpliwości. Z jednej strony niepokoiła się

o Emanuela, gdy tylko nie pokazywał się dłużej, z drugiej powtarzała sobie, że tak jest

najlepiej dla nich obojga. Mimo wszystko odczuwała dziwną niechęć na myśl o tym, że

będzie musiała zrobić to, co obiecała Agnes. Przypuszczalnie dlatego, że wiedziała, kim jest

Agnes, i uważała, że Emanuel jest dla niej zbyt dobry. Agnes romansowała z wieloma

chłopakami.

Kiedy dotarła do domu, postanowiła wstąpić do pani Thoresen i Anny. Po tym, jak

dowiedziały się o wyroku, nie odwiedzała ich już tak często, jak powinna. Miała wrażenie, że

między nią a panią Thoresen pojawiło się coś trudnego. Żadne słowa nie padły, tylko Elise

nosiła w sobie bolesne przeczucie, nie miała nawet pojęcia, skąd jej się to bierze. Przecież nie

jest niczemu winna. Wprost przeciwnie, dwukrotnie chodziła do magistratu w nadziei, że

pomoże Johanowi. Pani Thoresen nie mogła jej krytykować za to, że przekazała sprawę

broszki Johanowi. Nie miała przecież pojęcia, że brał udział w kradzieży. Przypuszczalnie

ma to coś wspólnego z mamą i sanatorium, myślała. Pani Thoresen najwyraźniej uważa, że

oni ostatnio otrzymują za wiele pomocy. Może myśli, że Armia Zbawienia zapłaciła za

leczenie matki, chociaż i Anna, i Elise tłumaczyły jej, że zrobił to anonimowy dobroczyńca.

Może nawet wcale nie uwierzyła w wersję Elise na temat tego, co stało się fatalnej nocy w

komórce. Może wierzy plotkarskim historiom, że Elise i Emanuel schronili się w tej komórce

z własnej woli. Na myśl o tym Elise skrzywiła się boleśnie.

W wyszorowanej do czysta kuchni było pusto. Elise nie zdążyła się jeszcze

przyzwyczaić, że na haczyku przy drzwiach nie ma już kurtki Johana i jego czapki. Nie było

też zapachu fajki, na podłodze przy drzwiach nie stały wielkie, zniszczone męskie buty.

Johan zajmował zwykle większość miejsca w kuchni, siadywał na taborecie z podwiniętymi

rękawami koszuli i rozsiewał wokół zapach tytoniu i woń tego, co przynosił z fabryki żagli.

Bez niego pomieszczenie było jakby nagie i obce.

Zapukała do drzwi izby i usłyszała cichy głos Anny, zapraszający do wejścia.

Matka siedziała na krawędzi łóżka. Twarz Anny rozjaśniła się na widok Elise, ale

pani Thoresen pozostała nieporuszona.

- Ach, to ty, Elise? - To wszystko, co powiedziała. Bez uśmiechu.

- Byłam u Agnes. Nie widziałam jej już od bardzo dawna.

- No i co tam u niej? - Anna zawsze okazuje szczere zainteresowanie sprawami

innych, pomyślała Elise, patrząc na jej ożywioną twarz.

- Dziękuję, wszystko w porządku. Jest teraz zajęta Armią Zbawienia, co poniedziałek

chodzi na spotkania i ma zamiar się do nich zapisać. Uprosiła mnie, żebym następnym razem

z nią poszła.

- Ty chyba nie masz zamiaru się do nich zapisać, Elise? - pani Thoresen patrzyła na

nią dziwnie podejrzliwie.

Ona myśli, że chciałabym wstąpić do Armii Zbawienia ze względu na Emanuela,

pomyślała Elise i poczuła się nieswojo.

- Nie, skąd miałabym brać na to czas? Nie ma pewności, jak długo mama będzie leżeć

w sanatorium, poza tym ja mam pod dostatkiem zajęć z Pederem i w ogóle.

Pani Thoresen skinęła głową, ale nie odpowiadała.

- Johanowi teraz jest naprawdę okropnie - zmieniła temat. - Biedny chłopak. Sam w

malutkiej celi, o chlebie i wodzie. A do tego karne roboty. Jak myślisz, jak on sobie z tym

poradzi? - spytała, patrząc na Elise zrozpaczonym wzrokiem.

- Jestem pewna, że poradzi sobie bardzo dobrze. - W głosie Elise brzmiało więcej

zdecydowania, niż ona sama odczuwała. - Johan jest silny, a poza tym ma o czym myśleć, ma

kogo kochać. Wie, że ja wam pomogę we wszystkim, w czym tylko będę mogła, i wie, że

będę czekać na jego powrót.

Zauważyła, że po jej słowach pani Thoresen wyprostowała plecy. Jakby część

zmartwienia zniknęła z jej twarzy. Skinęła głową.

- Nie wszyscy mają aż tyle.

- Ja się bardzo cieszę, że jesteś z nami, Elise - szepnęła ciepło Anna. - Chociaż cztery

lata wydają mi się w tej chwili wiecznością, to przecież i ten czas minie. Kiedy nadzorcy w

więzieniu zobaczą, jak Johan pięknie się zachowuje, to może zdecydują się wypuścić go

przed terminem. Johan jest uprzejmy, bardzo pięknie mówi i nigdy przedtem nie zrobił

niczego złego.

Elise skinęła głową.

- Pamiętam, że kiedy chodziliśmy do szkoły, to słyszeliśmy o Olem Pedersenie

Heilandzie. Chociaż dopuszczał się jednej kradzieży po drugiej, to w więzieniu był lepiej

traktowany niż inni, bo zachowywał się uprzejmie i ładnie mówił. Nadzorcy więzienni są

takimi samymi ludźmi jak my, a wszyscy lubią uprzejmych i życzliwych.

Pani Thoresen podniosła się z miejsca.

- Pójdę i nastawię kawę. Mam nadzieję, że i ty, Elise, napijesz się z nami.

Gdy tylko wyszła za drzwi, Anna uniosła się na łóżku, by być bliżej Elise.

- Opowiedz mi coś więcej o Agnes, Elise. - Oczy płonęły jej z ożywienia. - Dlaczego

tak nagle chce wstąpić do Armii Zbawienia?

- Bo się zakochała w jednym z oficerów.

- Mam nadzieję, że nie w tym, który tobie pomagał? Chociaż Elise próbowała

zwalczyć to w sobie, poczuła, że się czerwieni. Uśmiechnęła się.

- Chyba jednak tak, mam wrażenie, że to on, ale całkiem pewna nie jestem. Agnes

mówi, że to ktoś, kto mieszka na wzgórzu Aker, a przecież chyba nie ma wielu takich, którzy

mieszkają akurat w tym miejscu.

- Powinnaś była opowiedzieć o tym mamie. Ona wyobraża sobie, że ten człowiek jest

tobą zainteresowany, skoro przychodzi tutaj tak często.

- Z jakiego powodu ona może tak myśleć? To przecież oficer Armii Zbawienia.

Poświęcił własne życie, by pomagać innym.

- Wiem o tym. Próbowałam przemówić jej do rozsądku, ale to na nic. Ucieszyła się

bardzo, kiedy powiedziałaś, że chcesz czekać na Johana. Widziałam to wyraźnie.

- A jak mogła myśleć coś innego?

Elise zauważyła, że w jej głosie brzmi wzburzenie. Najpierw jej własna matka, potem

Agnes, a teraz pani Thoresen. Co one sobie właściwie wyobrażają?

- Nie musisz się tym bardzo przejmować, Elise. To nie o to chodzi, że ona źle o tobie

myśli, ale sama wiesz... - oczy Anny zaszły łzami. - Johan zrobił coś złego, teraz pozostanie

to na nim jak stempel. Na zawsze.

Elise ze zdecydowaniem patrzyła jej w oczy.

- Dla mnie pozostanie dokładnie taki sam jak przedtem. Nie jest przez to mniej wart w

moich oczach. Gdyby nie był biedny, nigdy by czegoś takiego nie zrobił, jestem przekonana.

Nawet jeśli sąd go skazał, to nie wątpię, że Bóg tego nie uczynił. Bo Bóg rozumie, dlaczego

Johan musiał to zrobić.

- Czy rozmawiałaś z oficerem Armii Zbawienia na ten temat? Elise skinęła głową.

- Prosiłam go o radę i udało mu się mnie przekonać, że jeśli nawet coś jest grzechem

w oczach jednych ludzi, to wcale nie musi być takim samym grzechem w oczach innych.

Anna westchnęła z ulgą.

- Z kimś takim i ja chętnie bym porozmawiała. To musi być wspaniałe uczucie móc

się zwierzyć komuś, kto nosi w sobie tyle zrozumienia.

Drzwi do kuchni otworzyły się i do izby weszła pani Thoresen z dwoma kubkami.

- Dosypałam po dodatkowej łyżeczce cukru dla każdej z was. - Mówiła teraz

spokojniejszym głosem niż w momencie, kiedy Elise przyszła. - Gdybyś chciała posiedzieć

chwilę u Anny, Elise, to ja bym w tym czasie poszła umyć schody.

Gdy tylko znowu zostały same, Anna kontynuowała przerwany wątek.

- Bardzo bym chciała zaprosić go tutaj któregoś dnia. Może mógłby przyjść razem z

tobą? Nie mam ochoty spotykać się z pastorem. Johan zwykle mawiał, że Kościół jest dla

tych, którzy nie głodują.

Elise patrzyła na nią zatroskana.

- Czy ciebie dręczy coś szczególnego, Anno?

Anna nie od razu odpowiedziała. Później zaczęła mówić wolno:

- Już wkrótce nie będę miała żadnych leków. Elise patrzyła na nią przerażona.

- Nawet tego, który jest dla ciebie najważniejszy? Anna skinęła głową.

- Nie chcę mówić o tym z mamą. Ona i tak ma dosyć zmartwień.

Elise skinęła głową, bardzo dobrzeją rozumiała, równocześnie czuła, że strach chwyta

ją za gardło. Gdyby stało się coś z Anną, Johan by tego nie zniósł. Uznałby, że to z jego

winy. Gdyby Elise poszła z broszką prosto na policję, to nie wiadomo, czy oni odkryliby

sprawców. Ponieważ jednak znaleźli broszkę u Johana, to uzyskali potrzebny dowód. Przez

chwilę nie wiedziała, co powiedzieć, była sztywna ze strachu.

- Może Armia Zbawienia mogłaby ci pomóc - rzekła na koniec cicho. W gruncie

rzeczy w to nie wierzyła, ale może Anna zyska trochę nadziei. A tego bardzo potrzebuje.

Twarz Anny rozjaśniła się.

- Tak myślisz? Czy mogłabyś zapytać ich w moim imieniu? Elise westchnęła w

duszy. Najpierw Agnes, a teraz Anna. Ludzie wyobrażają sobie chyba, że to ona kieruje

losem.

- Dobrze, spróbuję - obiecała.

W dniach, które potem nadeszły, Elise zaczęła żałować obietnic złożonych i wobec

Agnes, i wobec Anny. Mogła była poprosić Agnes, żeby zapytała Emanuela o lekarstwa dla

Anny, a wtedy nie musiałaby sama chodzić do Świątyni. Kiedy w poniedziałek wieczorem

wracała z fabryki do domu, próbowała wymyślić jakiś pretekst, żeby się wymówić, ale zaraz

przy wejściu zderzyła się z Agnes, która właśnie wyszła z tkalni.

- Chciałam ci tylko przypomnieć o dzisiejszym wieczorze, Elise! - zawołała tamta z

zapałem. - W czasie przerwy obiadowej spotkałam Hildę, powiedziała mi, że może zostać w

domu z chłopcami.

No to nie mam żadnej wymówki, pomyślała Elise. Właśnie zastanawiała się, czyby

nie zasłonić się kłamstwem, powiedzieć, że Hilda musi wyjść, a ona nie odważy się zostawić

chłopców samych po tym, co przytrafiło się Pederowi.

- To umawiamy się, że przyjdziesz po mnie za godzinę? - mówiła wciąż podniecona

Agnes.

Elise przytaknęła. Musi być w tym jakieś przeznaczenie, pomyślała.

Nie widziały Emanuela na wzgórzu Aker, choć obie się za nim rozglądały.

- Może miał wcześniej jakieś spotkanie. - Elise raz po raz spoglądała na dom. Ale

okno na strychu było ciemne. Chory też nie jest, skoro Agnes widziała go w Świątyni.

- Taka jestem podniecona. - Agnes przestępowała z nogi na nogę. - Obiecałaś, że nas

sobie przedstawisz, prawda, Elise?

- Zrobię, co będę mogła, ale nie wiem, czy on tam jest.

- Mnie wystarczy, żebym mogła go zobaczyć choćby z daleka - mówiła Agnes

rozmarzonym głosem. - Nie wiem, jak to zniosę, kiedy będziesz z nim rozmawiać.

Kiedy zbliżały się do Pilestredet 22, ze wszystkich stron ludzie ciągnęli w stronę

budynku. Elise zauważyła, że są tacy sami jak poprzednim razem, wszyscy szli z

pochylonymi głowami, wyglądali na zmęczonych, byli biednie ubrani. Robotnicy, tak jak

one, bezrobotni i bezdomni, alkoholicy i dziewczyny uliczne, wszyscy, którzy stoją najniżej

na drabinie społecznej, bez nadziei, że kiedykolwiek wzniosą się wyżej.

Nagle przypomniała sobie, co myślała, zanim dotknęło ich nieszczęście. Marzyła

wówczas, że Johan z pewnością coś wymyśli i z czasem zarobi mnóstwo pieniędzy, bo

przecież jest bardzo mądry. Nawet jej matka powtarzała, że Johan zajdzie daleko, ponieważ

jest kulturalnym człowiekiem, ładnie mówi, w szkole uczył się dobrze i nigdy nie zrobił nic

złego. Gdyby Lort - Anders i jego banda nie zdołali przekonać go, by tamtej nocy stał na

czatach, zarówno ona, jak i matka nadal tak by myślały.

Teraz jednak nie była już pewna. Słowa Anny o tym, że Johan będzie naznaczony

przez całe życie, przeraziły ją. Prawdopodobnie do końca zostaną robotnikami, i ona, i on,

będą szarzy, jak ci wszyscy ludzie, pochyleni i śmiertelnie zmęczeni, zanim ich dzieci

dorosną.

W tym samym momencie zauważyła Emanuela. Stał i rozmawiał z jakimś innym,

starszym oficerem, był jak zwykle bardzo ożywiony i pełen zapału.

Agnes chwyciła ją za rękę i szepnęła: - Elise, to on, spójrz i tam.

A więc to jednak Emanuel, pomyślała Elise. Choć właściwie była pewna, że to on, to

jednak mogła się mylić. Gdzieś w głębi duszy miała taką nadzieję.

Zanim zdążyła cokolwiek zrobić, Emanuel odwrócił się i zauważył ją. Widziała, jak

na jej widok twarz rozjaśniła mu się radośnie. Najwyraźniej nie spodziewał się, że Elise

mogłaby tutaj przyjść. Powiedział coś do tamtego starszego oficera i ruszył w ich stronę.

- O Boże, on tutaj idzie - chociaż Agnes szeptała, było słychać, jak bardzo jest

przejęta.

Elise poczuła niezwykłą radość, że go widzi, z drugiej jednak strony miała wyrzuty

sumienia.

- Elise? - w jego głosie słychać było radosne zaskoczenie. - Jak to miło, że mogłaś

przyjść. - Chwycił jej rękę i uścisnął, na Agnes nie zwrócił uwagi.

Bardziej się domyślała, niż widziała, zdumienia na twarzy Agnes. Prawdopodobnie

sądziła, że ona z grubsza wie, o kogo chodzi, nie przypuszczała natomiast, że to będzie takie

radosne spotkanie.

- To jest moja przyjaciółka, Agnes Zakariassen - przedstawiła Elise, odwracając się do

Agnes. - Chciałaby wstąpić do Armii Zbawienia.

Agnes zaczerwieniła się jak pomidor i nie miała odwagi spojrzeć Emanuelowi w

oczy. Skrępowana mamrotała coś o tym, że jeszcze się nie zdecydowała, ale że była na kilku

spotkaniach i miałaby ochotę dowiedzieć się czegoś więcej.

- Miło mi to słyszeć. - Emanuel uśmiechnął się do niej ciepło. - Potrzebujemy więcej

członków. Może uda ci się przekonać Elise, żeby ona też do nas wstąpiła?

Agnes znowu nie kryła zdumienia, nie miała pojęcia, że Emanuel zna Elise tak

dobrze.

Posłała przyjaciółce pytające spojrzenie.

- Wstąpiłabyś, Elise? Elise potrząsnęła głową.

- Nie, ja nie mam czasu.

Zauważyła, że Emanuel na nią patrzy, ale sama nie miała odwagi spojrzeć mu w oczy,

nie mogła przestać myśleć o nocy w komórce.

- Armia Zbawienia będzie bardzo zadowolona, jeśli do nas wstąpisz, Agnes.

Dziewczyna odpowiedziała promiennym uśmiechem. Emanuel odwrócił się lekko.

- Najlepiej będzie, jak wejdziemy do środka, spotkanie zaraz się rozpocznie.

Przyjaciółki usiadły na samym końcu. Gdy tylko zajęły miejsca, Agnes szturchnęła

Elise w bok i powiedziała szeptem: - Czyż on nie jest piękny?

Elise przytaknęła.

- Nie miałam pojęcia, że on tak dobrze cię zna.

- Był u nas parę razy, przyniósł buty, o których ci już opowiadałam, i ubranie dla

Pedera. Któregoś dnia przyszedł razem z samarytanką. On ma płomień w duszy - dodała

szeptem. - Sam już nie wie, co mógłby zrobić dla tych, którzy potrzebują pomocy.

- Mnie serce zaczyna szybciej bić na sam jego widok - odpowiedziała Agnes szeptem.

- Tak strasznie się cieszę, że przyszłaś, Elise. Bez ciebie nie odważyłabym się z nim

rozmawiać.

Spotkanie rozpoczęło krótkie przemówienie jednego z oficerów.

- Zostało powiedziane - zaczął - że Armia Zbawienia prowadzi Kościół z powrotem

do jednego z utraconych ideałów. Ale kto twierdzi, że to duch Armii, który zwraca się do

wszystkich narodów pod słońcem, jest jedynym, co daje zwycięstwo? Radośni chrześcijanie

istnieją rzecz jasna również poza Armią Zbawienia, mimo to jest prawdą, że możliwość

zbawiania daje szczególną radość.

Agnes szturchnęła Elise w bok i szepnęła:

- Ja się już zdecydowałam. Zapiszę się do nich.

Elise nie odpowiedziała natychmiast, bała się, że ktoś dostrzeże, iż siedzą tu i szepczą,

nie słuchając kazania. Zarazem odczuwała coraz większą niechęć do tego, by Agnes stała się

członkiem Armii Zbawienia. To niewłaściwe wstępować do Armii dlatego, że chce się

uwieść jednego z oficerów, pomyślała. Armia żąda, by każdy członek szczerze pragnął

służyć innym. Agnes nigdy nie była ani głęboko wierzącą osobą, ani idealistką.

Zainteresowała się Armią tylko dlatego, że jest zakochana w Emanuelu.

Jesteś po prostu zazdrosna, mówiła sobie w duchu. To dlatego, że sama miałabyś

ochotę wstąpić do chóru. Poza tym Emanuel jest zbyt dobry dla Agnes, powtarzała, jakby

przytaczała też przeciwne argumenty. Myślała o wszystkich historiach z chłopakami, które

Agnes ma za sobą. To prawdziwy cud, że Agnes nie nosi jeszcze dziecka do żłobka, ona, taka

lekkomyślna flirciara. Byłby to zarówno grzech, jak i wstyd, gdyby Agnes udało się uwieść

Emanuela, człowieka, który tak stanowczo opiera się wszelkim pokusom i chce żyć w

czystości.

Nagle przypomniała sobie pewien dzień, kiedy nieoczekiwanie odwiedziła Agnes,

która miała być sama w domu. Elise, tak jak to miała w zwyczaju, poszła prosto na strych,

Agnes jednak była zbyt zajęta tym, co robiła, by usłyszeć, że ktoś idzie. Nie zauważyła

niczego nawet wówczas, gdy Elise ostrożnie uchyliła drzwi. Na wąskiej pryczy leżał jeden z

chłopaków z jej ulicy, golusieńki jak go Pan Bóg stworzył, Agnes natomiast, również naga,

siedziała na nim. Wykonywała rytmiczne, gwałtowne ruchy i jęczała przy tym głośno. Jej

piersi podskakiwały w górę i w dół, chłopak, czerwony jak burak, leżał na łóżku i też jęczał.

Elise nigdy przedtem nie widziała dwojga kochających się osób, więc nie od razu pojęła, co

oni robią. Była przekonana, że dziewczyna zawsze leży na plecach, a chłopak kładzie się na

niej, w najbardziej szalonych fantazjach nie pomyślałaby, że to się może odbywać w taki

sposób. Zaczerwieniona ze wstydu cichutko zamknęła za sobą drzwi i na palcach zeszła ze

schodów.

Jak Agnes ma odwagę robić coś takiego? I w dodatku w taki sposób.

Kiedy Elise i Johan leżeli w lecie na błoniach, przypomniała sobie tamto wydarzenie.

Poczuła wtedy dziwne mrowienie w całym ciele i zapragnęła być tak samo odważna jak

Agnes, a w dodatku nie bać się konsekwencji swoich czynów. Ona jednak się bała, i to

bardzo. W jej życiu nie było miejsca na dziecko. Jeszcze nie teraz.

Dzisiaj przeciwnie, tamto wspomnienie wzbudziło w niej gwałtowną niechęć. Jeśli

Agnes będzie kokietować Emanuela, być może uda jej się skusić go, by zrobił z nią to samo.

W myślach widziała Agnes nagą, jak siedzi na Emanuelu tak, że on może się bawić jej

piersiami. Wyobrażała sobie, że jego serce zacznie bić tak mocno, że Agnes się roześmieje.

„Jak szybko bije twoje serce” - powie zaskoczona. „Tak, tak szybko nigdy przedtem nie biło”

- odpowie jej Emanuel.

Myśl o tym napełniła ją goryczą. Dlaczego była taka głupia i przyszła z Agnes do

Świątyni? Z tego nie może wyniknąć nic innego, jak tylko nieszczęście.

Kazanie się skończyło i zaczęła grać orkiestra. Agnes śpiewała na całe gardło.

Właściwie to ona nie ma szczególnie ładnego głosu, pomyślała Elise ze złością. Poza tym nie

ma potrzeby wydzierać się tak głośno.

Kiedy spotkanie dobiegło końca, Elise bardzo chciała natychmiast wracać do domu,

obiecała jednak Agnes, że zostanie aż do wyjścia Emanuela. Na szczęście niewielu ludzi

chciało dzisiaj rozmawiać na ławce dla grzeszników, niewielu też chciało jakichś wyjaśnień

od oficerów.

Emanuel podszedł do nich z uśmiechem.

- Rozmawiałem z tymi, którzy zajmują się u nas nowymi członkami. Kiedy miałabyś

ochotę zacząć, Agnes?

- Równie dobrze mogę zacząć od razu - zawołała Agnes z zapałem.

Mężczyzna uśmiechnął się do niej.

- Bardzo potrzebujemy takich entuzjastycznych członków jak ty.

No nie wiem, czy ona jest taką entuzjastką, pomyślała Elise ze złością. Emanuel

powinien wiedzieć...

Gdy tylko znaleźli się na chodniku, Agnes z wielkim zaangażowaniem i żarem w

oczach zaczęła mówić o swoim podziwie dla działalności Armii Zbawienia. Musiała się

naczytać jakichś artykułów albo innych broszur, myślała Elise. Trudno jej było uwierzyć, że

ona aż tyle wie. Agnes paplała na temat pierwszych spotkań Armii Zbawienia w Oslo i o

zachwycie, jaki wzbudzały, chociaż miało to miejsce siedemnaście lat temu, a ona sama nie

przekroczyła wtedy chyba jeszcze roku. Teraz streszczała artykuły z „Morgenposten”, w

których pisano, że nowa sekta, sądząc po tłumach, które przyszły na spotkanie, z pewnością

zdobędzie w mieście wielu zwolenników. Elise miała ochotę się wtrącić i przypomnieć o

protestach, o których opowiadał jej Emanuel, o tym, że w dzielnicy Gronland dochodziło do

bójek tak gwałtownych, że krew się lała, wolała jednak milczeć.

- To nie było słuszne ze strony „Morgenposten” nazywać nas sektą - wtrącił Emanuel.

- My nigdy sektą nie byliśmy. Pragniemy tylko stworzyć liczne oddziały dla walczącego

Kościoła Pana, oddziały prowadzące walkę we wszystkich krajach, wśród wszystkich

narodów. Naszym jedynym wielkim celem jest ratowanie grzeszników.

W takim razie on powinien zacząć od Agnes, pomyślała Elise i z przykrością sama

stwierdziła, że jej myśli są wyjątkowo złośliwe. Uważała jednak, że to okropne patrzeć, jak

Agnes się wygłupia przed Emanuelem, przekazuje mu poglądy innych, udając, że to jej

własne przemyślenia, i stara się go przekonać, że wie znacznie więcej, niż to w istocie ma

miejsce. Przecież jeszcze nie tak dawno one obie spotykały się niemal każdego wieczora, a

ona nigdy przedtem nie zauważyła, by Agnes interesowała się Armią Zbawienia. Nie bardziej

niż ona sama. Od czasu do czasu przychodziły do Świątyni, raczej dla zabicia czasu i dlatego,

że obie lubiły śpiew i muzykę. A wybór w tym mieście był niewielki, właśnie Świątynia lub

„Perła”, a w „Perle” słuchanie pijackich krzyków szybko mogło się znudzić.

- Uważam, że to wspaniale, iż uczyniliście zasadę z tego, by nie krytykować żadnych

religijnych społeczności, ich wiary i obyczajów, i nie wyrażacie się z pogardą o zachowaniu

różnych pastorów i kaznodziei - ciągnęła swoje niezmordowana Agnes.

Emanuel przytakiwał z ożywieniem.

- Nawet jeśli nas atakują, to my stosujemy zasadę, by nie oddawać. W naszych

Zasadach zapisano: „Rozmawiać o tym, co łączy, nie dyskutować o tym, co dzieli”.

- Moim zdaniem to jest piękne.

W świetle latarni Elise zobaczyła, że twarz Agnes promienieje niczym słońce.

Widocznie to wszystko przeszło jej najśmielsze oczekiwania, pomyślała i poczuła się

nieprzyjemnie dotknięta. Chociaż Agnes nie jest szczególnie ładna, ma jakąś zdolność

budzenia w chłopcach zainteresowania dla swojej osoby. Latem Agnes pokazywała też

chętnie więcej ciała, niż przyzwoitość na to zezwala, a Elise widywała ją kąpiącą się przy

Brekkedammen w samej bieliźnie, która po wyjściu z wody oblepiała jej ciało i była

kompletnie przezroczysta. Agnes nie zwracała na to najmniejszej uwagi, choć wokół kręciło

się wielu chłopców. Johan był oburzony i powiedział, że Agnes zachowuje się niczym

dziewczyny z Vaterlandu. Elise się tym nie przejmowała, raczej brała Agnes w obronę. Poza

tym czuła się bezpieczna, wiedziała, że Johan nie da się skusić, a skoro tak, to nie ma

znaczenia, co koleżanka robi. Teraz jednak odczuwała to zupełnie inaczej. Emanuel jest jej

przyjacielem. To mało zabawne patrzeć, jak bliski przyjaciel jest oszukiwany.

- Bardzo mi się też podoba, że stawiacie mężczyzn i kobiety na równi - mówiła Agnes

dalej z zachwytem. Jej głos był nieco wyższy niż zwykle. - To nie do pomyślenia, że kobieta

mogłaby być pastorem, a tymczasem w Armii Zbawienia są kobiety kaznodziejki.

- I nie tylko to - odpowiedział Emanuel z takim samym zapałem. - To my pierwsi

zakładaliśmy przedszkola dla pracujących matek.

Elise nie wtrącała się do rozmowy. Była bardzo zmęczona i marzyła o tym, by jak

najszybciej wrócić do domu i położyć się do łóżka.

Dopiero gdy zbliżali się do wzgórza Aker, przypomniała sobie obietnicę złożoną

Annie.

Gdy Agnes w końcu na chwilkę zamilkła, skorzystała z okazji i zwróciła się do

Emanuela.

- Anna Thoresen, ta sparaliżowana dziewczyna, która mieszka piętro niżej, pytała, czy

nie mógłbyś zajrzeć do niej któregoś dnia i porozmawiać z nią. Ona nie może zrozumieć,

dlaczego Bóg dopuścił, by Johan popadł w takie nieszczęście. Poza tym wkrótce skończą jej

się niezbędne dla życia lekarstwa.

Emanuel przystanął i patrzył na nią.

- Pozdrów ją ode mnie i powiedz, że chętnie z nią porozmawiam i że spróbuję zdobyć

dla niej lekarstwa, które zażywa. Gdyby jednak okazały się bardzo drogie, to nic nie mogę

obiecać. Biedactwo, była całkowicie zależna od swojego brata, prawda?

Elise przytaknęła. - Strasznie mi jej żal.

- A przecież masz pod dostatkiem własnych zmartwień - szepnął cicho.

- Elise będzie czekać na Johana niezależnie od tego, co on wymyśli. - Agnes włączyła

się do rozmowy. - Nie znam narzeczonych, którzy byliby bardziej w sobie zakochani niż

Elise i Johan.

- Sam się tego domyśliłem - Emanuel stał i nadal na nią patrzył.

- Powinieneś był widzieć ich w „Perle” - paplała Agnes. - Tańczyli ze sobą tak blisko,

że, no wiesz...

Że też ta Agnes nie może przestać, pomyślała Elise ze złością. Odwróciła twarz od

przyjaciółki.

- Muszę wracać do domu. Peder i Kristian czekają na mnie.

- A ja mam jeszcze pytania, które chętnie bym zadała Emanuelowi Ringstadowi -

zawołała Agnes pośpiesznie. - Więc ty idź, Elise, a ja tu zostanę.

Elise ruszyła w drogę, ale aż się w niej gotowało ze złości. Miała sobie za złe, że

doprowadziła do tego, by się poznali, chociaż wiedziała, że Agnes będzie próbowała zdobyć

Emanuela, nie mogła więc spodziewać się niczego innego. Jednak jej gniew nie był z tego

powodu mniejszy. Wściekała się, że poszła do Świątyni, teraz już więcej tam nie pójdzie. Nie

była w stanie patrzeć, jak Agnes uwodzi Emanuela.

Że też on tak łatwo daje się omotać. Rozmawiał, żartował, wybuchał śmiechem, był

miły i serdeczny. Czy on naprawdę nie wie, że Agnes chodzi o coś więcej niż tylko o

śpiewanie psalmów i wykrzykiwanie „Alleluja!”?

Czy nie dostrzega, że to lekkomyślna flirciara?

Do jakiego stopnia właściwie mężczyźni są głupi? Szczerze mówiąc, to o tym przez

cały czas myślała: Emanuel nie jest prawdziwym mężczyzną, jest kompletnie bezwolny.

Wściekła na Agnes i Emanuela, zła na .samą siebie, biegła w stronę domu, nie

poświęcając ani jednej myśli łobuzom z Sagene.

ROZDZIAŁ SIÓDMY

Kiedy weszła do Andersengarden, najpierw zapukała do drzwi pani Thoresen.

Gospodyni była już w koszuli nocnej i właśnie miała zamiar zgasić lampę w kuchni.

- Proszę pozdrowić Annę i powiedzieć, że dowiedziałam się tego, o co mnie prosiła.

Pani Thoresen odwróciła się do niej zdumiona.

- A o co ona cię prosiła?

- Anna pragnie porozmawiać z kimś z Armii.

Na sam dźwięk słowa „Armia” twarz pani Thoresen zastygła.

- A czego ona od nich chce?

- To chyba nie takie dziwne, że Anna chciałaby rozmawiać z ludźmi, którzy

rozumieją więcej niż my. Niełatwo się pogodzić z takim losem, jaki ją spotkał.

Pani Thoresen westchnęła.

- Anna dobrze wie, że nie ma innego wyjścia, jak tylko się z tym losem pogodzić.

Elise nie była w nastroju do dyskusji. Zawsze uważała, że pani Thoresen bywa zbyt

surowa, jeśli chodzi o Annę, ale to nie jest właściwa pora na takie rozmowy. - Ja w każdym

razie dowiedziałam się tego, o co mnie prosiła. Dobranoc, pani Thoresen. - Potem zamknęła

drzwi i wolno weszła na trzecie piętro.

W kuchni było ciemno, zarówno Peder oraz Kristian, jak i Hilda już się położyli. Elise

była straszliwie głodna, nie jadła nic od przerwy obiadowej, ale nie miała siły zapalić lampy

ani zrobić sobie kanapki. Rozebrała się pośpiesznie i bosa wsunęła się do izby. Usłyszała

spokojne oddechy trojga swojego rodzeństwa i odetchnęła z ulgą. Od czasu, gdy Peder był

napastowany w szkole, Elise nieustannie nosiła w sobie lęk, że to by się mogło powtórzyć.

Jeśli chodzi o Kristiana, to nigdy nie była pewna, czy ten chłopak czegoś nie wymyśli, to

samo odnosiło się do Hildy. Ale teraz śpią spokojnie, więc z pewnością nie wydarzyło się nic

szczególnego.

Stopy miała lodowate, a ciało rozdygotane od zimna. Nie trwało długo, a zdała sobie

sprawę z tego, że raczej nie zaśnie. Próbowała przywoływać jakieś dobre myśli w nadziei, że

to pomoże, ale za każdym razem, kiedy już prawie udawało jej się zobaczyć Johana, obraz

znikał i zamiast niego pojawiała się Agnes z Emanuelem.

Co mnie to obchodzi, że Agnes zaciągnie go do jakiegoś ciemnego kąta, myślała ze

złością. To jest ich życie, ja nie mam z tym nic wspólnego. Chociaż właśnie ona przedstawiła

ich sobie, to nie odpowiada za to, czym ta znajomość się skończy. Nie mogła też przestrzec

Emanuela, bo to by było nielojalne wobec Agnes. Poza tym on jest dorosłym człowiekiem i

sam musi brać odpowiedzialność za swoje czyny.

Znowu przymuszała się do myślenia o Johanie, próbowała wyobrazić go sobie w

więziennej celi. Gdyby tak mogła go odwiedzić chociaż raz. Stanąć przed nim twarzą w

twarz i powiedzieć mu, że kocha go tak samo jak przed tymi nieszczęsnymi wydarzeniami i

że rozumie, dlaczego podjął desperacką próbę zdobycia pieniędzy.

Wkrótce Anna znowu nie będzie miała lekarstw, a przecież są dla niej tak ważne. Co

się stanie, jeśli Emanuel nie zdoła niczego załatwić? Elise rzucała się w pościeli, nie mogła

znaleźć pozycji, która pozwoliłaby jej się rozluźnić. Gdyby ktoś zaproponował jej możliwość

zdobycia pieniędzy w nieuczciwy sposób i gdyby wiedziała, że to może uratować życie

Anny, to co by zrobiła? Czy posunęłaby się do kradzieży?

Nie, ona by się nie odważyła.

Ale chodziło raczej o odwagę, a nie lęk przed nieuczciwym postępkiem. Bałaby się

śmiertelnie, że zostanie przyłapana, że może trafić do więzienia dla kobiet. Johan natomiast

posiadał dość odwagi.

Złożyła ręce pod kołdrą i rozpaczliwie modliła się o to, by więzienni strażnicy

opowiedzieli zwierzchnikom, że Johan zachowuje się bez zarzutu, więc można poprawić mu

warunki, może dawać mu więcej jedzenia, żeby się nie rozchorował.

Myśli Elise znowu powędrowały do Anny. Pani Thoresen nie jest w stanie zdobyć

więcej pieniędzy ponad to, co zarabia w fabryce, a to wystarcza akurat, by obie nie umarły z

głodu.

Czy jest coś, co Elise mogłaby zrobić, żeby im pomóc?

Nagle wpadł jej do głowy pewien pomysł. Majster jest bogaty. Płaci za pobyt matki w

sanatorium i obiecał Hildzie, że jej pomoże, kiedy dziecko przyjdzie już na świat. Wciąż też

daje jej prezenty. Hilda mogłaby sprzedać bransoletkę, którą niedawno od niego dostała, a

gdyby odkrył jej brak, mogłaby skłamać, że ktoś ukradł ozdobę. Może Hildzie udałoby się

wydostać od niego chociaż parę koron? Nie musi przecież mówić, że to dla Anny. Bo on się

chyba nie bardzo przejmuje chorą sąsiadką, tylu biednych i nieszczęśliwych ludzi mieszka

nad rzeką Aker, Hilda mogłaby udać, że chodzi o nią samą.

Ta myśl dodała jej odwagi. Jutro odbędzie z Hildą poważną rozmowę.

Nareszcie zdała sobie sprawę, że zbliża się sen.

Następnego ranka obudziła się kompletnie rozbita. Może to jakieś zaziębienie?

Większość znajomych chorowała w ciągu zimy wielokrotnie, ale i tak musieli chodzić do

pracy. Żebym tylko nie miała wysokiej gorączki, to jakoś wystoję przy maszynie.

Zwlokła się z łóżka i poszła do kuchni, zapaliła naftową lampę, zaczęła rozpalać w

piecu, ale czuła się coraz gorzej. Miała dreszcze, trzęsła się tak, że dzwoniła zębami. To nic

nowego, że marznie, tym razem jednak było inaczej. Ten chłód wypływał z jej wnętrza,

chłód, którego nie można się pozbyć niezależnie od tego, jak ciepło by się ubrała ani jak

bardzo napali w piecu. To nie jest zwyczajne zaziębienie, choroba pojawiła się nagle, bez

drapania w gardle, jak to zwykle bywa. Głowę Elise miała jak w wacie, czuła, że zbliża się

pulsujący ból. Bolał ją też brzuch.

- To pewnie dlatego, że wczoraj prawie nic nie jadłam - powiedziała stanowczo sama

do siebie.

Do kuchni weszła Hilda, ziewając.

- No i jak wczoraj poszło? Udało się Agnes?

Elise włożyła duże polano w płomienie, nie odwróciła się do siostry.

- Czy Agnes opowiedziała ci o swoim nowym wybranku? Hilda roześmiała się.

- Ona nie mówi o niczym innym. Udało ci się go zobaczyć? Naprawdę jest taki

przystojny, jak Agnes by chciała?

- To jest kapitan Ringstad, ten, który załatwił buty dla ciebie i Pedera ze świątecznych

darów.

- Ach, to on? - Hilda znowu roześmiała się zaskoczona. - Nie przypuszczałam, że z

takim przystojniakiem spędziłaś noc w tej komórce. Może nie ma się czemu dziwić, że aż

huczy od plotek?

Elise prychnęła ze złością.

- Ja się nie przejmuję tym, jak on wygląda.

- No ale jak było wczoraj? Agnes coś uzyskała?

- Zapominasz, że on jest oficerem Armii Zbawienia. Agnes próbowała wszystkiego,

co tylko przyszło 'ej do głowy, ale nie wiem, czy coś osiągnęła. Zresztą zostawiłam ich, kiedy

doszliśmy do wzgórza Aker.

Wyprostowała się, chciała porozmawiać z Hildą o Annie, ale poczuła, że kręci jej się

w głowie. Pośpiesznie chwyciła się futryny drzwi prowadzących do izby.

- Co się dzieje? - Hilda patrzyła na nią przestraszona. - Jesteś chora?

- Nie wiem. Ale czuję się jakoś dziwnie.

- Najlepiej usiądź, a ja zrobię śniadanie i obudzę chłopców. - Hilda szybko zdjęła

nocną koszulę, umyła się w lodowatej wodzie i ubrała. Elise zauważyła, że piersi siostry

zrobiły się większe, a brzuch wyraźnie się zaokrąglił.

Powoli oszołomienie mijało i Elise zaczęła się ubierać. Wciąż się trzęsła od tego

jakiegoś wewnętrznego chłodu, starała się jednak nie dopuszczać do siebie myśli, że to coś

groźnego.

- Nie mów nic Pederowi i Kristianowi, Peder zaraz zacznie się martwić.

- Nic im nie powiem, ale moim zdaniem nie wyglądasz dobrze. Czy nie mogłabyś

zostać dzisiaj w domu? Spróbuję przekonać majstra, żeby porozmawiał z nadzorcą.

Elise gwałtownie potrząsnęła głową.

- Co by na to powiedziały inne dziewczyny? Trochę gorączki to nie powód, żeby

zostawać w domu. Jeśli miałabyś go o coś prosić, to byłoby lepiej, żebyś zapytała, czy nie

mógłby pomóc Annie. Wkrótce znowu nie będzie mieć lekarstw.

Hilda zmarszczyła czoło, ale nic nie odpowiedziała.

Wkrótce przyszli chłopcy. Kristian naburmuszony i niechętny, Peder zaspany.

Wszyscy czworo jedli w milczeniu. Chociaż poprzedniego wieczoru Elise była taka głodna,

to teraz jedzenie rosło jej w ustach. Wypiła tylko kubek kawy, ale kanapki nie ruszyła.

- Dlaczego nie jesz? - Peder patrzył na nią wielkimi, niebieskimi oczami, przełykając

łapczywie kolejny kęs chleba z serem.

- Nie jestem głodna. Możesz wziąć moją porcję, jeśli chcesz. Peder chwycił

pożądliwie kanapkę i już miał wbić w nią zęby, ale nagle powstrzymał się. Potem wziął nóż i

podzielił kanapkę na dwie części. - Połowa dla ciebie, Kristian.

Elise spojrzała na niego wzruszona. W tym samym momencie zauważyła twarz

Kristiana. Oczy mu pociemniały. Powinnam była sama o tym zadecydować, pomyślała z

żalem.

Na dworze było zimno i mokro. Mróz nawet niewielki, ale północny wiatr zacinał

śniegiem. Czy ta zima nigdy się nie skończy? - żaliła się, kuląc w przenikliwym wietrze.

Kiedy maszyny ruszyły, praca szła jej lepiej, niż się obawiała, tylko ból głowy wciąż

narastał i raz po raz pojawiały się te zawroty głowy. Ciało miała ciężkie jak z ołowiu. Bała

się strasznie, żeby przez nieuwagę nie wsunąć palców pod wielkie koło przędzarki. Jedna z

dziewcząt straciła w ten sposób rękę, a innej obcięło kilka palców. Najgorsze, co widziała, to

wypadek, kiedy jednej z prządek wkręciły się w maszynę długie włosy...

Nagle któraś z. robotnic zaczęła krzyczeć, wszystkie zwróciły przerażone twarze w jej

stronę. Z maszyny sypały się skry, raz po raz wybuchały też płomienie.

Zapanował harmider, słychać było wrzaski i krzyki, zamieszanie, które uciszył

dopiero nadzorca. Zatrzymano maszyny i ugaszono pożar.

Na szczęście skończyło się lepiej, niż to początkowo wyglądało, ale cały wypadek

zostawił ślad w duszy Elise. Jak niewiele trzeba, żeby stało się nieszczęście, jakie to ważne,

żeby przez cały czas zachowywać jak największą ostrożność. Ale pulsujący ból głowy,

dreszcze wywołane gorączką i nieustanne zawroty były bardzo niebezpieczne dla kogoś, kto

musi stać przy maszynie.

W końcu ogłoszono przerwę obiadową. Elise postanowiła, że zostanie w fabryce i zje

trochę gorącej zupy, którą przynieśli chłopcy z kuchni. Nagle przypomniała sobie jednak, że

w domu nie ma nic do jedzenia dla braci. Poprzedniego dnia miała zamiar zrobić zakupy, ale

jakoś się nie złożyło.

Nie miała też ochoty prosić Hildy, żeby poszła do domu, bo Hilda nosi przecież w

sobie nowe życie i musi się o nie troszczyć. Z głębokim westchnieniem otuliła się więc

chustką i zmagając się ze śnieżycą, ruszyła w drogę.

Na rogu przed drzwiami Magdy zderzyła się z Evertem. Na jej widok twarz chłopca

rozjaśnił rzadko się teraz pojawiający sympatyczny uśmiech.

Chociaż najbardziej ze wszystkiego pragnęła znaleźć się pod dachem, nie miała serca

tak po prostu obok niego przejść.

- No i co tam u ciebie, Evert? Czy zacząłeś już chodzić do szkoły?

Chłopiec skinął głową, był bardzo dumny.

- I mam się przeprowadzić.

Elise przystanęła i patrzyła na niego zdumiona.

- Masz się przeprowadzić?

- Gmina nie chce już dawać pieniędzy Hermansenowi, bo on je po prostu przepija.

Elise patrzyła, wciąż niczego nie rozumiejąc. Gmina musiała od dawna o tym

wiedzieć, ale jakoś nic nie wskazywało na to, że jej pracownicy przejmują się losem chłopca.

- To twój żołnierz załatwił. Mam się przeprowadzić do pewnej starszej pani, która

mieszka nad panią Albertsen.

- Do pani Berg? Evert przytaknął.

- No to świetnie, Evercie. W takim razie jestem pewna, że będzie ci tam dużo lepiej.

Chociaż pani Berg jest stara i źle słyszy, to jest to bardzo miła osoba.

Evert wciąż się uśmiechał. Elise zdała sobie sprawę, że rzadko widuje jego uśmiech,

nie wiedziała nawet, że stracił przednie zęby. Zresztą to i tak późno, chłopiec przecież ma

ponad osiem lat.

- Myślę, że teraz muszę już iść, jakoś nie najlepiej się dzisiaj czuję - dodała i

odwróciła się. - Kiedy przeprowadzisz się już do pani Berg, będziesz mógł częściej nas

odwiedzać.

Twarz chłopca znowu się rozjaśniła. Było jasne, że Evert ją uwielbia od czasu, kiedy

dała mu obrazek z gazety.

Była już w połowie drogi na drugie piętro, kiedy usłyszała, że ktoś schodzi na dół.

Może to jedna z samarytanek przyszła do Anny, pomyślała. Możliwe, że znaleźli sposób,

żeby załatwić dla niej lekarstwa. Przygnębiona potrząsnęła jednak głową. Oni mają dość

pracy ze zdobywaniem jedzenia dla głodujących, jakim sposobem zdobyliby środki na kupno

drogich lekarstw?

Kroki zbliżały się, teraz było jasne, że to nie jest kobieta. Emanuel, pomyślała. Miała

ochotę zawrócić i uciec. Cóż to za głupstwa, upomniała gniewnie samą siebie. Jeśli Emanuel

przyszedł, żeby pomóc Annie, to powinnam się tylko cieszyć.

W tym samym momencie na zakręcie schodów ukazała się sylwetka mężczyzny i

Elise nie miała już żadnych wątpliwości.

- Elise? - wyglądał na szczerze zdumionego. Więc przyszedł jednak nie ze względu na

nią.

- Cześć - powiedziała Elise bez uśmiechu, nie okazując radości, że go widzi. Zresztą

nie miała na to siły.

- Czy coś się stało? - Emanuel zatrzymał się kilka stopni ponad nią.

- Źle się czuję.

- A co ci dolega? - w jego głosie brzmiało zatroskanie.

- Sądzę, że zaczyna się grypa.

- W takim razie powinnaś leżeć w łóżku. Elise uśmiechnęła się cierpko.

- A jak myślisz, co nadzorca by na to powiedział? Emanuel milczał, wyglądał na

urażonego jej pełnym niechęci zachowaniem.

- Nie mogłaś zostać w fabryce przynajmniej na przerwę obiadową? Pogoda jest

okropna.

- Muszę kupić jedzenie dla chłopców. Idę tylko najpierw do domu po pieniądze.

- Ja mogę ci zrobić te zakupy. - W jego głosie tym razem słychać było ożywienie.

Elise wahała się. Nie powinna chyba przyjmować od niego więcej pomocy, niż już jej

okazał, ale propozycja była kusząca. Tymczasem ona mogłaby się położyć chociaż na chwilę,

to może poczuje się lepiej, zanim będzie czas wracać do pracy.

- Co mam kupić? Mogę zresztą założyć na razie pieniądze.

- Tylko trochę ryby i marchew. I bochenek chleba.

- Emanuel skinął głową i przeszedł obok niej, jakby chciał wyjść, zanim ona zdąży się

rozmyślić. Wchodząc na trzecie piętro, Elise zaczęła żałować, że dała się namówić. Teraz

Emanuel przyjdzie do niej, a ona będzie musiała być dla niego miła, skoro wyświadczył jej

taką przysługę. Nie miała ochoty, żeby widział, jak źle się dzisiaj czuje.

Rozpaliła ogień w piecu, usiadła na kuchennym stołku i położyła głowę na stole.

Dzwoniło jej w uszach, huczało w głowie, bolały ją ręce i nogi, a ten jakiś wewnętrzny chłód

wciąż jej nie opuszczał.

Podstępnie skradało się zmęczenie. Nie mogła nic poradzić na to, że czekając, zaśnie

choćby na chwilę. Ocknęła się, bo ktoś nią potrząsał.

- Elise? - głos był cichy i zatroskany.

Nie miała siły otworzyć oczu, nie miała siły odpowiadać.

- Boże drogi - usłyszała, jak Emanuel mamrocze pod nosem. - Ona jest poważnie

chora.

Zanim zdążyła zaprotestować, Emanuel wziął ją na ręce, podniósł ze stołka, zaniósł

do izby i położył na łóżku. Coś w niej chciało protestować, wyrywać mu się, zeskoczyć na

podłogę, ale nie była w stanie nawet się ruszyć. Pokój wirował wokół niej, a ona miała

wrażenie, że znalazła się poza własnym ciałem. Na pół przytomna poczuła, że Emanuel zdjął

jej buty i okrył ją kołdrą. Łóżko wydawało się takie przyjemne, Elise pogrążyła się w

delikatnej ciemności, wróciła do własnego ciała i miała wrażenie, że razem z łóżkiem unosi

się w ciemnym pokoju. Gdzieś bardzo daleko słyszała, że ktoś hałasuje wiadrem na węgiel, i

w zamroczeniu myślała, że nie stać ich na ogrzewanie izby, skoro już pali się ogień w kuchni.

Zanim jednak zdążyła cokolwiek powiedzieć, znowu straciła przytomność.

Kiedy ocknęła się następnym razem, była taka spocona, że odrzuciła kołdrę i

desperacko próbowała ściągnąć z siebie mokre ubranie, które lepiło się do ciała. W tej samej

chwili zdała sobie sprawę, że Emanuel nadal tutaj jest. Uniosła się na łokciu i oszołomiona

spoglądała na niego. On siedział na łóżku Hildy i wyglądał tak, jakby spędził tam wiele

godzin. Elise przestraszyła się.

- Muszę iść do fabryki.

Emanuel potrząsnął głową i w tym samym momencie Elise zauważyła, że na dworze

zrobiło się ciemno. Strach chwycił ją za gardło.

- Wyrzucą mnie!

Emanuel wstał i podszedł do niej.

- Nie, Elise, postaram się, żeby nic ci się nie stało. Jesteś chora, masz wysoką

gorączkę. Hilda przyszła tu zobaczyć, co się z tobą dzieje, więc powiedziałem jej, jak źle się

poczułaś. Jestem pewien, że Hilda potrafi wytłumaczyć to również nadzorcy.

Elise potrząsała głową, z rozpaczy zrobiła się jeszcze bardziej chora.

- Nie. Oline przecież wyrzucili.

- Wiem. Ale teraz o tym nie myśl. Widzę, że jesteś bardzo spocona. Zdołasz sama

przebrać się w nocną bieliznę czy mam ci pomóc?

Prawie nieprzytomna posłała mu urażone spojrzenie.

- Traktuj mnie jak pielęgniarkę, już przedtem zajmowałem się chorymi - wyjaśnił

Emanuel pośpiesznie.

Ona znowu potrząsnęła głową. Chociaż miała wrażenie, że nie zdoła zdjąć z siebie

ubrania, musi radzić sobie sama.

- W takim razie ja poczekam w kuchni.

Potrzebowała sporo czasu, żeby ściągnąć wilgotny sweter, spódnicę, czarne, robione

na drutach pończochy, ale w końcu jakoś się z tym uporała. Cienka, sprana koszula nocna

wydawała się przyjemnie chłodna na rozpalonej skórze.

Wyczerpana Elise opadła na poduszki.

Emanuel zapukał i po chwili wszedł znowu do izby.

- Chciałabyś coś do picia?

- Tak, dziękuję. Trochę wody.

Wypiła cały ołowiany kubek, Emanuel wyszedł do kuchni i przyniósł znowu świeżej

wody.

- Wczoraj wieczorem nie zauważyłem, żebyś źle wyglądała - powiedział. - Byłaś

chyba tylko trochę bardziej milcząca niż zazwyczaj.

Elise nie odpowiadała. Nie umiałaby wyjaśnić dlaczego.

- Tak się ucieszyłem, kiedy cię zobaczyłem - mówił Emanuel cicho. - Już się bałem,

że więcej nie przyjdziesz.

Elise wciąż milczała, przymknęła oczy, była zadowolona, że on tu jest, chociaż

poprzedniego wieczoru tak się złościła.

- Bałem się, czy cię nie wystraszyłem - tłumaczył dalej. - Może nie powinienem był

dawać ci tego listu. Nie miałem nic złego na myśli, próbowałem tylko ci pomóc. Powinniśmy

zostać przyjaciółmi, chociaż ty jesteś zaręczona, a ja należę do Armii.

Elise wciąż nic nie mówiła, sprawiała wrażenie, że śpi.

- Ja cię kocham, Elise. - Jego głos był tak cichy, że musiała bardzo nastawiać uszu, by

słyszeć, co powiedział. - Nie ma nic złego w tym, że kocha się innego człowieka. Miłość to

najważniejsza siła, jaką my, ludzie, zostaliśmy obdarzeni, i nie istnieją granice dla tego, co

byłbym gotów zrobić dla ciebie, jeśli mi tylko pozwolisz. Dałaś mi tak wiele, przede

wszystkim to, że jesteś tym, kim jesteś. Twoja miłość do braci budzi ciepło w moim sercu.

Dzisiaj pewnie najbardziej chciałaś iść do fabryki, mimo że miałaś gorączkę, ty jednak

więcej myślisz o nich niż o sobie. Gdyby wszyscy ludzie byli tacy jak ty, świat byłby o wiele

lepszym miejscem.

Elise poczuła dławienie w gardle. Ten, dla którego mogłaby się poświęcić i zrobić

naprawdę wszystko, został jej zabrany. Bo dla Johana gotowa była zrobić każdą rzecz na

świecie. Chociaż ze sobą walczyła, jej oczy napełniły się łzami, po chwili popłynęły po

policzkach.

- Nie płacz, Elise. Ja ci pomogę.

Elise otworzyła oczy, zawstydziła się, że źle ją zrozumiał. Emanuel wyjął czystą białą

chusteczkę i otarł jej policzki.

- Będę tutaj przychodził codziennie, będę robił dla ciebie zakupy, palił w piecu, parzył

kawę. Niestety, nie bardzo umiem gotować, ale jeśli powiesz mi, co mam robić, to jakoś

sobie poradzę.

Elise lekko pokręciła głową.

- Ja muszę wracać do fabryki - powiedziała udręczonym szeptem.

- Najpierw jednak musisz wyzdrowieć. Mogę iść do dyrektora i wyjaśnić mu sytuację.

Jeśli on chciałby cię wyrzucić, to zagrożę mu, że podam całą sprawę do gazet. Kiedy związki

zawodowe dowiedzą się, że pewna prządka utraciła pracę dlatego, że poważnie zachorowała,

z pewnością zareagują. W końcu cała sprawa dojdzie do szefa rządu.

Nie podobał jej się pomysł, że Emanuel będzie załatwiał za nią takie sprawy, a już

najmniej podobała jej się myśl, że będzie się tutaj pojawiał codziennie. Jakby pani Albertsen i

pani Evertsen nie miały i tak o czym gadać... Nie była w stanie się nad tym zastanawiać.

- No a jak tam z Agnes? - spytała, żeby zmienić temat. Właściwie nie zdawała sobie

nawet sprawy, że to powiedziała, dopóki nie usłyszała własnego głosu.

Emanuel milczał przez chwilę.

- To twoja dobra przyjaciółka?

- Chodziłyśmy do tej samej klasy.

- Ale ona bardzo się od ciebie różni. Elise milczała.

- Biedaczka - westchnął Emanuel. - Ona też ma się z czym zmagać w życiu.

Elise nie miała pojęcia, że Agnes zmaga się z czymś szczególnym, nie była jednak w

stanie nic powiedzieć.

- To bardzo szlachetne z jej strony, że chciałaby się poświęcić dla innych ludzi, i to w

sytuacji, w której sama się znalazła - ciągnął dalej Emanuel. - Moim zdaniem Agnes będzie

wspaniałym nabytkiem dla Armii.

Elise poczuła, że robi jej się gorąco ze złości.

- Chyba za dużo z tobą rozmawiam, widzę, że masz gorączkowe wypieki na

policzkach. - Emanuel poszedł w stronę drzwi. - Wydaje mi się, że wracają twoi bracia,

słyszę hałasy na schodach.

W tym momencie Elise przypomniała sobie Annę.

- Odwiedziłeś Annę, zanim przyszłam?

- Tak. Mieliśmy długą i szczerą rozmowę.

- Powiedziała ci, że znowu kończą jej się lekarstwa?

- Powiedziała. Będę o tym rozmawiał z majorem. Niełatwo nam robić wyjątki, jeśli

chodzi o potrzebujących, a jest tak strasznie dużo ludzi, którzy oczekują pomocy, mimo

wszystko jednak przypadek Anny jest wyjątkowy. Spotkał ją znacznie gorszy los niż

większość ludzi, a przy tym ona jest takim ciepłym i niezwykle dobrym człowiekiem. To

mądra dziewczyna.

Elise skinęła głową.

- Dziękuję ci, Emanuelu. To najlepsza pomoc, jaką możesz mi ofiarować.

Emanuel uśmiechnął się.

- Nic nie sprawia mi większej radości niż to, że mogę ci pomóc. Peder i Krisitan z

hałasem wpadli do kuchni. Kiedy zobaczyli Emanuela, ucichli natychmiast. Elise słyszała, że

rozmawia z nimi spokojnie, półgłosem. Potem znowu zapadła w sen.

ROZDZIAŁ ÓSMY

Elise spała całą noc i jeszcze długo następnego ranka. Nie zauważyła, ani jak Hilda i

chłopcy kładli się spać, ani jak wstawali. Przerażona usiadła na łóżku. Za oknem było jasno,

dzień musi być już w pełni. W fabryce z pewnością wszyscy pracują od wielu godzin, a ona

nie poszła tam po raz drugi z rzędu. Chciała pośpiesznie wstać, ale znowu zakręciło jej się w

głowie. Oszołomiona i wyczerpana opadła z powrotem na poduszki. Kiedy ocknęła się

następnym razem, czuła, że nie jest w pokoju sama. I prawie natychmiast go spostrzegła. Sie-

dział w kucki przed piecem i dokładał drew do ognia. Czuła się tak okropnie, że z ulgą

przyjęła obecność drugiego człowieka. Zarazem jednak nie mogła otrząsnąć się ze

zdumienia, że on zachowuje się w ten sposób, jakby to było rzeczą najbardziej oczywistą.

Czy w domach innych ludzi też podobnie sobie poczyna?

- Emanuel?

Odwrócił się gwałtownie i wyprostował.

- Nareszcie! - zawołał z wyraźną ulgą. - Już zaczynałem się o ciebie bać. Nie

obudziłaś się nawet wtedy, kiedy z hałasem sypałem węgiel do pieca.

- Czy ja spałam przez cały dzień, od wczoraj?

- Tak, i z pewnością dobrze ci to zrobi.

- Biedny Peder, pewnie się bał.

- Starałem się go uspokoić, jak tylko mogłem. Hilda rozmawiała z majstrem, który ze

swej strony obiecał rozmówić się z nadzorcą. Nie musisz się martwić o swoją pracę, Elise.

- Żeby tylko Oline się o tym nie dowiedziała. Musiałaby to uznać za okropną

niesprawiedliwość.

- Świat jest niesprawiedliwy. Emanuel podszedł do łóżka.

- Teraz wyglądasz trochę lepiej. Wczoraj byłaś potwornie blada.

- Od dawna tu jesteś? Emanuel wzruszył ramionami.

On był tu przez cały czas, odkąd chłopcy i Hilda wyszli, pomyślała. Może siedział w

tym zimnym pokoju, nie mając odwagi napalić w piecu, żeby mnie nie budzić.

Emanuel usiadł ostrożnie na brzegu łóżka.

- Wygląda na to, że dojdziesz do siebie. Ale muszę przyznać, że poważnie się o ciebie

martwiłem. Taka jesteś szczuplutka, całe długie dnie ciężko pracujesz, nie masz po prostu

siły, żeby się przeciwstawić, kiedy dopadnie cię choroba. Mnóstwo jest takich przypadków

na fabrycznych osiedlach wzdłuż rzeki Aker.

Elise skinęła głową.

- Cieszę się, że mi pomogłeś. Dla mojego rodzeństwa byłoby to bardzo trudne.

Odpowiedział uśmiechem.

- Czy ty kiedykolwiek myślisz o sobie? Elise odwróciła wzrok.

- Nie czyń mnie lepszą, niż jestem. Często myślę bardzo źle o innych.

Emanuel wybuchnął śmiechem.

- Ty? Nigdy w to nie uwierzę.

On powinien wiedzieć, pomyślała. Gdyby czytał w moich myślach w poniedziałek

wieczorem...

- Czy w poniedziałek, kiedy wracaliśmy do domu po spotkaniu, byłaś z jakiegoś

powodu smutna?

Spojrzała na niego zdumiona. Czyżby on jednak potrafił czytać w myślach?

- Złościłam się na Agnes. Moim zdaniem ona ci się naprzykrzała.

- Naprzykrzała? - Emanuel zdziwiony uniósł brwi. - Nie, to, co mówiła, było bardzo

interesujące. Agnes to dobra dziewczyna, która szuka możliwości służenia innym.

Elise nic nie odpowiedziała. Nie miała ochoty mu przytakiwać, nie chciała też

powiedzieć, co naprawdę myśli. Przymknęła oczy.

- Chyba jeszcze trochę pośpię. Emanuel natychmiast wstał.

- W takim razie pójdę do Anny i zajrzę jeszcze do ciebie, zanim wrócę do domu. Tak

na wszelki wypadek. A już niedługo chyba twoi bracia przyjdą ze szkoły.

Elise zdawała sobie sprawę z tego, że powinna mu okazywać więcej wdzięczności,

nie była jednak w stanie tego robić. Nie tylko dlatego, że czuła się marnie, lecz także dlatego,

że było to dla niej za trudne. Zwłaszcza teraz, kiedy w jego otoczeniu pojawiła się Agnes.

- Nie musisz już do mnie przychodzić - odparła, nie otwierając oczu.

Zaległa cisza.

- Wolałabyś, żebym nie przychodził? - w jego głosie słychać było urazę.

Elise nie odpowiedziała, udawała, że śpi. Słyszała, że Emanuel na palcach podszedł

do drzwi, potem zamknął je starannie za sobą i zniknął. Łzy piekły ją pod powiekami. Tak

bardzo chciała, żeby Emanuel był jej przyjacielem, ale to niemożliwe. Niemożliwe, bo Johan

mógłby się o tym dowiedzieć przez innych więźniów, mających kontakty wśród strażników. I

niemożliwe także dlatego, że Agnes zrobi wszystko, co potrafi; by go zdobyć, z pewnością

zdoła w końcu zaciągnąć go do łóżka. Elise złościło to, że Agnes na ogół otrzymuje

wszystko, czego chce. Więc pewnie poradzi sobie także i z tą sprawą.

Zmęczenie dawało o sobie znać. Ciężka i bezwładna pogrążyła się wkrótce w

gorączkowym śnie.

Obudził ją własny krzyk, otworzyła oczy i oszołomiona wpatrywała się przed siebie.

Przy łóżku stał Emanuel, miał na sobie płaszcz, w rękach ściskał mundurową czapkę i

wyglądał tak, jakby właśnie wychodził.

- Myślałam, że poszedłeś. Uśmiechnął się.

- Spędziłem trochę czasu na dole u Anny, nie mogłem jednak wyjść, nie sprawdzając,

co u ciebie.

- Miałam dziwny sen...

Emanuel skinął głową z uśmiechem, sprawiał wrażenie onieśmielonego.

- Wzywałaś mnie po imieniu. Elise spojrzała przestraszona.

- Naprawdę?

Emanuel znowu skinął głową.

- To musiał pewnie być zły sen, skoro krzyczałaś.

- Śniło mi się, że ktoś mnie związał tak mocno, iż nie mogłam się uwolnić.

- Czy to ja zrobiłem?

Elise poczuła, że się czerwieni.

- Nie, bo ty też zostałeś związany.

- Razem z tobą? Przytaknęła.

- To ta noc w komórce. Już raz po niej miałam ten sam sen.

- Krzyczałaś dlatego, że się mnie bałaś, czy dlatego, że było ci zimno?

- Śniło mi się, że próbuję się uwolnić, ale nie daję rady. Emanuel stał bez ruchu i

patrzył na nią.

- Uwolnić się ode mnie?

Elise nie odpowiedziała, odwróciła wzrok i poczuła się nieswojo. Rozmowa schodziła

na niebezpieczne tory.

- Ze mną jest tak samo, Elise - powiedział nagle Emanuel półgłosem. - Wiem, że to

się może źle skończyć, ale nie potrafię nic z tym zrobić.

W tej samej chwili usłyszeli, że chłopcy z hałasem wbiegają do kuchni. Emanuel

pośpieszył ku drzwiom i zniknął za nimi.

Elise wciąż leżała wzburzona. Emanuel sądził, że walczyła z zakazanymi uczuciami.

Uczuciami wobec niego. Wyobrażał sobie, że oboje znaleźli się w takiej samej sytuacji, że

odczuwają do siebie nawzajem pociąg. Żadne z nich nie ma do tego prawa, on dlatego, że jest

oficerem w Armii Zbawienia, a ona dlatego, że zaręczyła się z Johanem. Jak mogło mu coś

takiego przyjść do głowy? Nigdy przecież nie dawała mu żadnych powodów do tego rodzaju

podejrzeń. Wprost przeciwnie. Nawet Agnes opowiadała o jej niezwykłym uczuciu do

Johana, mówiła, że nie ma chyba dziewczyny bardziej zakochanej w narzeczonym niż Elise.

Dlaczego Emanuel źle wszystko zrozumiał? Nie odpowiedziała mu na jego list, nie

podejmowała próby kontaktowania się z nim po tamtej nieszczęsnej nocy.

Z kuchni słychać było, że Peder i Kristian, przekrzykując się nawzajem, coś

opowiadają. Obaj byli ożywieni i przejęci, a nie przygnębieni i naburmuszeni, jak to bywa,

kiedy zdarza się coś złego. Nawet głos Kristiana brzmiał pogodniej niż zazwyczaj. Elise

odetchnęła z ulgą, położyła się na boku i próbowała odegnać od siebie bolesne myśli.

Minęło sporo czasu, zanim chłopcy weszli do niej do izby. Milczący, stanęli w progu,

ostrożni, jak wtedy, kiedy zaglądali do leżącej tutaj matki. Leżała w tym samym łóżku, blada,

chuda i wycieńczona - pomyślała Elise, dziękując w duchu majstrowi, który umożliwił matce

leczenie w sanatorium.

- Elise? - w głosie Pedera był lęk. Zwróciła się do brata z uśmiechem.

- Nie musicie mówić szeptem, ja nie śpię, a poza tym czuję się znacznie lepiej.

Buzia Pedera rozpromieniła się. Nawet Kristian patrzył na nią łagodniejszym

wzrokiem niż zwykle.

- Żołnierz nakarmił nas zupą rybną. Czy on nie jest miły? Elise nie była w stanie

więcej poprawiać brata, niech już sobie nazywa Emanuela „żołnierzem”.

- Owszem, jest miły. Napalił mi tutaj w piecu, poza tym pomógł też Annie. Dobrze

jest wiedzieć, że wśród ludzi z Armii Zbawienia są takie anioły. Czy już sobie poszedł?

- Tak, mówił, że musi pomóc pani Berg. Evert ma się do niej przeprowadzić.

Elise uśmiechnęła się.

- No widzisz, to też załatwił pan Ringstad. Naprawdę nie mam pojęcia, co by się z

nami stało, gdybyśmy go nie mieli.

Chłopcy wrócili do kuchni, ona leżała sama, pogrążona w myślach. Nie powinnam

mylić wdzięczności z innymi i silniejszymi uczuciami, powiedziała sobie stanowczo.

Człowiek nie powinien mylić współczucia z miłością. Emanuel jest z pewnością wrażliwym

człowiekiem i łatwo ulega wpływom, a w takiej sytuacji nietrudno źle określić uczucia.

Żeby tak mogła odwiedzić Johana. Chociaż na parę krótkich minut. Wystarczyłoby

nawet, gdyby mogła porozmawiać z którymś ze strażników, spytać go, jak Johan się miewa,

czy jest zdrowy, czy bardzo przygnębiony, czy też przyjmuje swój los z podniesioną głową,

zdecydowany wyciągnąć z tego wnioski, nauczyć się czegoś na własnych błędach, przyjąć

sytuację jak prawdziwy mężczyzna.

Tego ostatniego była akurat pewna. Johan nigdy nie pozwoli, by przeciwności go

złamały. Jest silny, potrafi znieść wiele, ma dość siły woli, by wytrzymać, nie ulegać

wpływom ludzi, którzy mają inny pogląd na to, co dobre, a co złe.

Próbowała przywołać w myślach obraz narzeczonego, wyobrazić go sobie takim,

jakim teraz jest, ubrany w więzienne łachy, z łańcuchami na nogach, w drodze do okropnej

pracy, czyszczenia wychodków w Vika, podczas gdy przechodnie posyłają mu szydercze,

pogardliwe spojrzenia, może nawet niektórzy spluwają, by okazać mu swoje najgłębsze

obrzydzenie. Dla Johana, który jest dumny i dotychczas, mimo ubóstwa, zdołał zachować

własną godność, taka sytuacja musi być niemal nie do zniesienia. Mimo wszystko Elise była

pewna, że Johan postanowił, iż zniesie karę z podniesioną głową. Będzie zachowywał się

przykładnie i być może zyska możliwość odpłacenia za błędy, które popełnił.

Im wyraźniej go sobie wyobrażała, tym bardziej złościła się sama na siebie za to, że

tak beznadziejnie reagowała na sprawę Emanuela i Agnes. Przymknęła oczy.

- Johan... - szeptała cichutko. - Kocham cię i nigdy nie pokocham żadnego innego

mężczyzny.

W więziennych pomieszczeniach twierdzy Akershus Johan stał w ciasnej celi i

przygnębiony wpatrywał się w maszynę do robienia pończoch, którą przed chwilą tutaj

wstawiono. Został wyznaczony do tkania pończoch, nie będzie wyrabiał metalowych

guzików do żołnierskich mundurów, jak wielu innych więźniów tej twierdzy.

Nie będzie też pracował jako tokarz ani nie pójdzie do kamieniołomów, jak to sobie z

początku wyobrażał. Szczerze mówiąc, myślał, że pracując przy tokarce łub w

kamieniołomach, nauczy się nowego rzemiosła, z którego będzie mógł czerpać korzyści po

wyjściu na wolność. W ten sposób okres odosobnienia nie byłby czasem straconym. Ale

robić pończochy? Na co mu się to kiedyś przyda? To przecież nie mężczyźni, ale kobiety

zatrudniane są w tkalniach.

Czuł się zawiedziony także dlatego, bo myślał, że udało mu się zdobyć sympatię

otoczenia ze względu na swoją łagodność, zamiłowanie do porządku i zachowanie. Zdjęto

mu kajdany, z wyjątkiem lekkiego łańcucha na jednej nodze. Poza tym słyszał, że w

kamieniołomach panuje wesoły i koleżeński nastrój. Więźniowie lubią ciężką pracę, pomaga

im ona uwolnić się od bolesnych myśli.

Ale gdy będzie siedział tutaj w samotności, w ciasnej celi, bez żadnego innego zajęcia

prócz robienia pończoch, to złe myśli będą krążyć po głowie, jak zechcą.

A i tak wystarczająco ciężkie są długie więzienne noce. Już o wpół do dziewiątej

wszyscy muszą być na swoich pryczach i światła gasną. Pozostaje mnóstwo długich godzin,

które wloką się w ślimaczym tempie. To niemal niemożliwe do zniesienia bolesne godziny,

kiedy myśli nieprzerwanie krążą wokół własnego nieszczęścia i jednego jedynego pytania:

jak mogłem być taki głupi i dać się namówić do stania na czatach tamtej brzemiennej w

skutki nocy? Lort - Anders oszukał go, ale to on musi ponieść odpowiedzialność za swój

czyn, mógł się przecież nie zgodzić. Mógł tylko pilnować roweru i zadbać, żeby był gotowy,

kiedy tamci będą go potrzebować, zresztą nawet nie wiedział, jakie niebezpieczne plany oni

mają. Lort - Anders klepał go po koleżeńsku po plecach i przypominał mu czasy, kiedy

razem byli na morzu. Johan winien mu jest przysługę, powtarzał, winien mu jest przysługę za

to, że Lort - Anders czuwał przy nim przez całą noc, kiedy Johan był chory. Johan bardzo

dobrze pamiętał tamte wydarzenia, zjadł wtedy coś nieświeżego i tak się rozchorował, że

obawiał się, czy nie umrze. Skoro więc Lort - Anders czuwał przy nim wtedy, to Johan może

teraz dla niego stać na czatach, powtarzał kolega z chichotem.

Domyślał się oczywiście, że tamci robią coś podejrzanego. Była noc, najlepszy czas

dla licznych ciemnych sprawek Lorta: Andersa. Ale spokojne stanie na rogu ulicy z rowerem

to jeszcze nie przestępstwo, przekonywał sam siebie. Obiecano mu zapłatę tak kusząco

wysoką, że nie był w stanie się oprzeć, ponieważ musiał kupować lekarstwa i porządne

jedzenie dla Anny, poza tym dokładał po parę koron Elise, od kiedy ostatniego lata

postanowili, że się pobiorą. Ta cała sprawa wydała mu się niczym dar z nieba.

Kiedy robota została wykonana, Lort - Anders wsunął mu szybko do kieszeni nie

tylko parę koron, lecz także dwie złote broszki. Johan tak się śpieszył do domu, że zauważył

te broszki dopiero, kiedy dotarł do Sandakerveien. Wpadł wtedy w taką złość, że odszukał

Lorta - Andersa jeszcze tej nocy i groził mu, że pójdzie na policję, jeśli ten nie da mu

gotówki zamiast tych ozdób. Lort - Anders domyślił się, że Johan nie ustąpi dobrowolnie,

wygrzebał więc z kieszeni jeszcze garść koron, kiedy jednak Johan chciał mu oddać obie

złote broszki, odkrył, że jedna z nich zginęła.

Można by pomyśleć, że kryją się za tym jakieś tajemne moce. Całą przerwę obiadową

następnego dnia poświęcił na szukanie ozdoby, ale wszystko na nic. Broszka po prostu

zniknęła. Dopiero wieczorem przyszła do niego Elise i powiedziała o swoim niezwykłym

znalezisku. Że też akurat musiała to być Elise! Dlaczego prześladował go ten pech? Gdyby to

była jakaś inna tkaczka czy prządka, przypuszczalnie milczałaby jak grób i cieszyła się ze

swojego wielkiego szczęścia, potem w największej tajemnicy sprzedałaby ozdobę ludziom,

którzy zajmują się tego rodzaju sprawami i którzy potrafią milczeć. A co zrobiła Elise?

Szczera niczym dziecko i wciąż pełna lęku, że zrobi coś złego, nie odważyła się nawet pójść

do dyrektora w obawie, że zostanie posądzona o kradzież. Gdyby poszła na policję, nikt by

nie szukał broszki u Johana.

Cztery lata w tym piekle... Boże drogi, jak on to wytrzyma? Pojęcia nie miał, jak

zdoła przetrwać tę pierwszą zimę, skoro w celi panuje taki ziąb, a on dostaje tak niewiele

jedzenia, tylko suchy chleb i wodę. Jak długo silny robotnik przeżyje na takim wikcie?

Gdyby jeszcze mógł ćwiczyć ciało przy ciężkiej pracy fizycznej, która by go rozgrzewała, ale

siedzieć bez ruchu w ciasnej dziurze to po prostu tortura.

Krótkie spacery też niewiele pomagały. Johan słyszał, że Lort - Anders dostał

dwanaście lat, ponieważ jest tak zwanym recydywistą - już kilka razy przedtem siedział w

więzieniu. Z pełnych nienawiści spojrzeń, jakie posyłał mu w sądzie, Johan domyślił się, że

Lort - Anders całą winą obarcza właśnie jego. Prawdopodobnie uważał, że Johan na niego

doniósł, ale to przecież nieprawda. Został zabrany przez policję dlatego, że znaleziono u

niego broszkę, on zaś nie chciał podać nazwiska człowieka, który zlecił mu zadanie. Nic nie

przekona Lorta - Andersa, jeśli już uwierzył w winę Johana. Gdyby zostali posadzeni w

jednej celi, życie Johana byłoby mało warte...

Biedna mama. Biedna Anna. Biedna Elise. Matka oczekuje od niego pomocy, Anna

potrzebuje lekarstw. Elise napisała, że będzie na niego czekać. Johan wierzył, że naprawdę

tak myśli. Dzisiaj. Ale co będzie za cztery lata? Elise podoba się chłopcom. Sama jeszcze nie

zdaje sobie z tego sprawy, Johan jednak i widział, i słyszał, jak inni młodzi mężczyźni na nią

reagują i co o niej mówią. Cztery lata to nieskończenie długi czas, kiedy ma się osiemnaście

lat i weszło się w najbardziej uwodzicielski wiek. Blady, biedny i zaniedbany więzień

kryminalny to nie jest ktoś, na kogo by można czekać. Znowu poczuł, że narasta w nim

gniew. Ze złością tłukł pięściami w ścianę celi, dopóki ból mu na to pozwalał. Ten przeklęty

Lort - Anders. Johan znowu uderzył pięścią w ścianę, tym razem ze skaleczonej dłoni

pociekła krew. - Ty przeklęty draniu!

Teraz całą wściekłość skierował przeciwko sobie samemu. - Jak mogłeś być taki

głupi, by dać się przekonać temu łobuzowi, temu diabelskiemu pomiotowi? Ty idioto! -

Znowu uderzył w ścianę. - Ty koński łbie! Ty kretynie! - Ostatni cios był tak silny, że

pociemniało mu w oczach.

Przed Andersengarden stała pani Evertsen pogrążona w cichej, poufałej rozmowie z

panią Albertsen.

- Teraz on znowu jest na górze. - Pani Evertsen szeptała rozgorączkowana, oczy lśniły

jej z podniecenia.

- Tak, widziałam go, jak szedł. Zaraz po tym, jak Peder i Kristian wyszli do szkoły, a

potem to już cały czas tam siedział.

- To po prostu wstyd, powiadam pani. I to w domu tej biednej Jensine, dobrej

chrześcijanki i w ogóle.

- Jezu Chryste! - wyrwało się przestraszonej pani Albertsen. - Powiada pani, że to on

tam chodzi?

Pani Evertsen uroczyście przytakiwała.

- Elise wróciła do domu w przerwie obiadowej i spotkała go na schodach. Widocznie

zawczasu się umówili. Potem on poszedł na górę i został tam przez resztę dnia.

- To Elise nie musiała wracać do przędzalni?

Pani Evertsen wzruszyła ramionami. - Nie mam pojęcia. Widocznie on to jakoś

urządził. Przecież w ostatnich czasach wydarzyło się mnóstwo dziwnych rzeczy. Jensine leży

w sanatorium, Peder i Hilda dostali nowe buty. Nie wiedziałam, że Armia Zbawienia ma tyle

pieniędzy.

Pani Albertsen ze złością potrząsała głową.

- No i co my mamy z tym zrobić, pani Evertsen? Mamy tak po prostu przyjmować ze

spokojem wszystko, co się tu wyprawia?

Pani Evertsen stanowczo pokręciła głową.

- Mowy nie ma, żebym ja się na to godziła. Przekonają się o tym wszyscy, którzy

myślą, że są od nas wyżej, i którzy czują się od nas lepsi.

Gwałtownym ruchem głowy wskazała okno mieszkania na trzecim piętrze.

Następnego ranka Elise zdołała jakoś wstać i powlokła się do fabryki, chociaż wciąż

miała dreszcze, straszny ból głowy i okropnie kaszlała. Nie odważyłaby się jednak jeszcze

przez jeden dzień zostać w domu.

Kiedy przeszła przez most, zobaczyła grupę robotnic, które pochyliły ku sobie głowy i

stały pogrążone w ożywionej rozmowie. Na jej widok nagle umilkły, odsunęły się jedna od

drugiej i stały nieruchomo, gapiąc się na Elise.

Spojrzała na nie przestraszona.

- Strasznie dziś zimno, nie wchodzicie do środka? - W tym samym momencie

zauważyła, że jedną ze stojących jest Valborg.

- No i jak tam było wczoraj, Elise? Czy leżało ci się na nim tak samo wygodnie jak

ostatnio?

Elise przystanęła.

- O co ci chodzi?

- Nie wygłupiaj się. Dobrze wiemy, kto był wczoraj u ciebie. I to w środku jasnego

dnia.

- Byłam chora.

Valborg wybuchnęła śmiechem.

- A co, nagle dopadła cię choroba miłosna? Inne dziewczyny chichotały.

Elise chciała iść dalej, nie odpowiadając, ale Valborg zastąpiła jej drogę.

- Opowiedz nam trochę, Elise. Widzisz, my nie wiemy, jak to jest. Czy on ma całe

ciało takie białe jak ręce? No i nadaje się do czegoś w łóżku, czy Johan był lepszy?

Elise poczuła, że złość się w niej gotuje.

- Zejdź mi z drogi, Valborg. Dobrze wiesz, że to nieprawda. On pomaga Annie,

pomógł też nam tak samo, jak pomaga wszystkim innym, którzy tego potrzebują. To jest jego

praca.

- Ach tak, taka jest jego praca? W takim razie sama chętnie bym wstąpiła do Armii

Zbawienia. - Roześmiała się głośno z tego, co powiedziała. - I nie bądź taka nieprzystępna,

Elise. Nie masz się czym pysznić. My same wiemy, jak to jest, nie wiemy tylko, jak to jest z

jednym z nich.

Elise podjęła kolejną próbę wyminięcia dziewcząt, ale Valborg jej to uniemożliwiła.

- Nie musisz kłamać, Elise. Bo i pani Albertsen, i pani Evensen widziały, jak on szedł

na górę, i wiedzą, że został tam potem cały dzień.

- Tylko że on nie był u mnie, powiadam ci. On był u Anny.

- Ach tak, on był u Anny. No to ja się zapytam.

W tym momencie pojawił się nadzorca i dziewczyny pośpiesznie ruszyły do środka.

Tego ranka Hilda wyszła z domu bardzo wcześnie, Elise nie zdołała się dowiedzieć

dlaczego. Teraz rozglądała się za siostrą, ale jej miejsce wciąż było puste. Boże drogi,

westchnęła w duchu. Co Valborg i te pozostałe powiedzą, kiedy odkryją, że to jest majster?

Już teraz bała się powrotnej drogi do domu wieczorem i postanowiła, że przynajmniej na

przerwę obiadową zniknie im z oczu. Na szczęście wszystkie miały tyle roboty, że przestały

się na nią gapić. Z drugiej strony łoskot maszyn ani kurz w fabryce nigdy nie dręczyły jej tak

okropnie jak dzisiaj. Ciekło jej z oczu i raz po raz dostawała gwałtownych ataków kaszlu.

Bała się, żeby rąbek fartucha albo, Boże broń, palec nie wkręciły jej się w koło, kiedy

oślepiał ją kaszel i miała uczucie, że dławi ją ten gęsty, szary pył, który zalepiał jej nos, usta i

gardło. Jednak najbardziej przerażały ją zawroty głowy. Raz po raz ziemia się pod nią uginała

i Elise była bliska utraty przytomności.

Nadzorca musiał coś zauważyć, bo nieustannie spacerował koło jej miejsca pracy z

głęboką zmarszczką na czole i przyglądał jej się krytycznie.

Boże drogi, nie pozwól, żebym straciła pracę, modliła się Elise w duchu. Nie pozwól,

żeby nadzorca się domyślił, jaka jestem chora i słaba. Nie wiedziała, co Hilda mówiła

majstrowi, ponieważ nie rozmawiały o wczorajszym dniu, zauważyła jednak, że nadzorca

patrzy na nią podejrzliwie i raczej nie zechce przyjąć dalszych tłumaczeń.

Gdy tylko ogłoszono przerwę obiadową i maszyny stanęły pośpiesznie przebiegła

przez hol, nie oglądając się ani w prawo, ani w lewo. Słyszała za sobą szepty i chichoty, nie

miała wątpliwości, kogo one dotyczą.

Niebo się wypogodziło i w powietrzu pojawił się lekki zapach wiosny. Elise poczuła

się tak, jakby czyjaś delikatna dłoń pogłaskała ją na pociechę po plecach. Wkrótce przyjdzie

wiosna, skończą się mrozy i wilgoć. Gdy tylko przestanie płacić za drewno i węgiel, będzie

miała więcej pieniędzy na jedzenie. A wtedy codziennie może dawać chłopcom gorący obiad.

Usłyszała hałasy po drugiej stronie mostu, ale w tej samej chwili znowu chwycił ją

gwałtowny kaszel i z trudem utrzymywała się na nogach. Droga nadal była śliska, a Elise

osłabiona po wysokiej gorączce.

Kaszel w końcu ustał, a wtedy znowu dotarł do niej ten hałas. Zobaczyła, że gromada

chłopców stoi nad samym brzegiem rzeki, niedaleko wodospadu.

Wszyscy wrzeszczeli. Przez chwilę obawiała się, czy to nie łobuzy z Sagene, zdała

sobie jednak sprawę, że ci tutaj są mniejsi, wyglądają bardziej na uczniów. Może to jakaś

grupa uciekła na wagary. A zresztą co ją to obchodzi, nic jej do tego.

Przeszła przez most i miała zamiar biec dalej, kiedy dotarł do niej czyjś płacz.

Odwróciła się i znowu spojrzała na gromadę chłopaków. Stali tak blisko rzeki. Tuż

przy wodospadzie.

W tej samej chwili zauważyła, że chłopcy tworzą podkowę, twarzami zwróceni w

stronę huczącej wody, i że wolniutko przesuwają się coraz bliżej i bliżej brzegu.

Stała jak wryta.

Na Boga, co oni robią? Mrużąc oczy, wpatrywała się uważnie. Słońce świeciło jej

prosto w twarz, więc nie widziała dokładnie. Nagle przeniknął ją dreszcz przerażenia. Nad

samym brzegiem, odwrócony plecami do wody, stał mały chłopiec. To jego ta banda

popychała wolno w stronę rzeki. Już bardzo niewiele brakuje, a dziecko dotrze do krawędzi i

wpadnie do wody.

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY

Krzyknęła głośno z przerażenia, rozejrzała się pośpiesznie za jakąś pomocą, ale

ponieważ nikogo w pobliżu nie było, rzuciła się w stronę rzeki z wołaniem:

- Przestańcie! Na Boga Wszechmogącego, przestańcie! Co wy robicie?! - zdawała

sobie sprawę, że krzyczy przejmująco, ale łoskot wody ją zagłuszał. Nogi niosły ją same,

wymachiwała rękami, wołała i krzyczała na przemian.

W końcu któryś z chłopców musiał coś usłyszeć, bo odwrócił głowę i zobaczył

biegnącą Elise. Widziała, że mówi coś do pozostałych, oni też się gwałtownie odwracali, w

którymś momencie jeden rzucił się do ucieczki i po chwili cała grupa się rozpierzchła. Zanim

zdążyła dobiec na miejsce, nikogo już nie było, został tylko ten najmniejszy chłopiec.

- Peder! - Elise objęła go mocno i ze szlochem przyciskała do siebie. - Rany boskie,

co się stało? Co oni ci zrobili?

Pochyliła głowę nad jego potarganymi włosami, trzymała go mocno, przyciskała do

siebie, szlochając.

- Peder, mój kochany, co oni ci zrobili? Powiedz coś, Peder. Opowiedz mi, co się

stało. Na Boga, mów coś do mnie! Dlaczego oni cię tutaj otoczyli?

Peder jednak stał bez ruchu, jak wrośnięty w ziemię. On, który tak łatwo wybuchał

płaczem, był otwarty i opowiadał o wszystkich swoich przeżyciach, teraz nie wykrztusił ani

słowa.

- Peder. - Przycisnęła go tak mocno, że ze świstem wciągał powietrze. - Mów coś do

mnie, Peder. Powiedz coś. Pójdę do szkoły i opowiem o wszystkim, co widziałam. Teraz

zabiorę cię ze sobą do domu, ugotuję coś do jedzenia, żebyś mógł się rozgrzać. Potem

zostaniesz na dole u pani Thoresen, a ja pójdę do szkoły.

Nareszcie chyba coś się w nim rozwiązało, ciałem chłopca wstrząsnął szloch, Peder

dał znak, że powinni już iść. Elise wciąż obejmowała ramieniem jego barki i tak szli wolno,

jak najdalej od rzeki i wodospadu. Żadne z nich nie oglądało się za siebie.

Dopiero kiedy weszli po schodach i znaleźli się w kuchni, blada twarz chłopca znowu

się lekko zarumieniła. Elise przytuliła go do siebie mocno, rozcierała jego plecy, obejmowała

go, mamrotała jakieś pocieszające słowa. Nawet kiedy dokładała drew do pieca, jedną ręką

obejmowała brata, nie miała odwagi go wypuścić.

- Nie przejmuj się nimi - płakała, a łzy ciekły jej z oczu. - Oni chcieli cię tylko

przestraszyć, nigdy nie odważyliby się wepchnąć cię do wody.

Wtedy w spojrzeniu chłopca pojawił się błysk, Peder skinął głową.

- Nie - szepnął. - Nie, oni chcieli wepchnąć mnie do wodospadu.

- Nie odważyliby się. Bo wtedy przyszłaby policja i zamknęła ich w więzieniu.

Peder potrząsał głową.

- Ale przecież nikt nas nie widział, tylko ty.

Jego drobne ciało dygotało jak w febrze. Wtulił twarz w ciało siostry i wybuchnął

gwałtownym szlochem.

Elise uklękła przy nim i tuliła dziecko, dopóki płacz nie ucichł. Głaskała Pedera po

włosach, całowała w policzki i szeptała do ucha czułe słowa.

- Ty jesteś najlepszy, Peder. Najpiękniejszy, najgrzeczniejszy i najdzielniejszy

chłopiec na całym świecie. Oni są po prostu zazdrośni dlatego, że jesteś taki dobry.

Peder uniósł ku niej zapłakaną twarz.

- Co człowiekowi pomoże, że jest dobry, kiedy inni mają władzę? Ich było ośmiu

przeciwko mnie jednemu, Elise. Oczy mieli czarne ze złości.

Elise skinęła głową.

- To była zazdrość, Peder. To od zazdrości człowiek ma czarne oczy. Ale od czego to

się zaczęło? Dlaczego oni cię prześladują?

- Z powodu moich butów. No i mówią, że ty jesteś w ciąży i będziesz mieć dziecko z

żołnierzem. Powiedzieli, że wszystkie pieniądze dostajemy z Armii tylko dlatego, że ty się do

niego zalecasz.

Elise z całej siły zacisnęła zęby. Musiał to być jakiś pechowy wieczór, kiedy w

Świątyni po raz pierwszy spotkała Emanuela. Przyniósł nieszczęście nie tylko jej samej, lecz

także Pederowi. Jacy oni są zawistni, zarówno Valborg, jak i dziewczyny z fabryki oraz

dzieciaki na ulicy. To, że ktoś ma odrobinę więcej niż inni, uznawane jest jako

niesprawiedliwe. Z tego powodu gotowi by odebrać człowiekowi życie.

- Teraz ugotuję ci owsianki na mleku, a potem zejdziemy na dół do pani Thoresen.

Jeśli ona nie przyszła do domu na przerwę obiadową, to i tak jestem pewna, że będziesz mógł

posiedzieć u Anny, dopóki nie wrócę.

W końcu chłopiec się uspokoił, pociągał jeszcze nosem, ocierał oczy rękawem kurtki,

ale odszedł już od siostry.

- Nie odważę się jutro iść do szkoły, Elise. Nawet jeśli nauczyciel mnie zbije za to, że

nie przyszedłem.

- O tym porozmawiamy, jak wrócę ze szkoły. Teraz muszę się śpieszyć z gotowaniem

owsianki, żebym zdążyła jeszcze do szkoły, zanim będę musiała wracać do fabryki.

- Czy ty nie jesteś chora, Elise? - braciszek popatrzył na nią zatroskanymi, pełnymi

łez oczyma.

- Teraz już nie. - Wyjęła z szafki torbę z owsianką, a także bańkę z mlekiem w

nadziei, że uda jej się nie dopuścić do kolejnego, gwałtownego ataku kaszlu, kiedy będzie

rozmawiać z nauczycielem.

Gdy tylko zupa była gotowa, wzięła garnek i ruszyła ku drzwiom.

- Chodź, Peder. Poczęstujemy też Annę, będziecie sobie mogli zjeść razem.

Pani Thoresen nie było w domu, co ucieszyło Elise. Wolała, kiedy Anna jest sama,

lepiej im się wtedy rozmawia.

Kiedy zapukała do drzwi izdebki i Anna jej odpowiedziała, odniosła wrażenie, że

przyjaciółka jest słabsza niż zazwyczaj. Żeby tylko Emanuel jak najszybciej zdobył te

lekarstwa, pomyślała zmartwiona. Jak zwykle twarz Anny rozjaśniła się na jej widok.

- Elise? Jak się cieszę.

- Zgodzisz się przyjąć pewnego małego gościa? Peder miał bardzo nieprzyjemne

przeżycie, nie mam odwagi zostawić go samego.

- Naturalnie. Cześć, Peder. Jak miło, że chciałeś mnie odwiedzić.

- Ugotowałam trochę owsianki i pomyślałam, że moglibyście zjeść razem - mówiła

dalej Elise zdyszana. Czas mijał, zaczynała się denerwować, że nie zdąży wszystkiego

załatwić.

Peder usiadł skrępowany na stołku przy łóżku. Kiedy Elise wyszła do kuchni po

talerze i łyżki, usłyszała, że chłopiec zaczął opowiadać Annie, co się stało. To dobry znak.

Wróciła do pokój u i po twarzy Anny poznała, że ta jest wstrząśnięta. Oczy jej

błyszczały, spoglądała na Elise bezradnie i wciąż z niedowierzaniem potrząsała głową.

- Muszę już lecieć. Dziękuję, że chcesz mu pomóc, Anno.

- To Peder pomaga mnie. Leżałam tu i użalałam się sama nad sobą, a teraz będę

rozmyślać o czymś innym.

Na szkolnym dziedzińcu Elise zauważyła grupkę stojących razem chłopców. Miała

wrażenie, że niektórych z nich rozpoznaje. Pochylali ku sobie głowy, potem to jeden, to drugi

odwracali się do niej i posyłali jej nienawistne spojrzenia. Pewnie domyślali się, dokąd idzie.

Może dla Pedera będzie jeszcze gorzej, jeśli naskarży nauczycielowi. Ta myśl ją przeraziła.

W tym samym momencie zauważyła Kristiana. Stał kawałek dalej od tamtych, razem

z dwoma chłopcami, których Elise przedtem nie widziała. Kristian na pewno ją zauważył, ale

udawał, że nie widzi siostry.

Z tej strony nie powinnam się chyba spodziewać pomocy, pomyślała z

westchnieniem.

Odszukała drogę do pokoju nauczycielskiego i zapytała o wychowawcę Pedera. Ten

akurat wychodził. Powiedziała mu pośpiesznie, kim jest i że chciałaby porozmawiać w

ważnej sprawie. Nauczyciel wyjął zegarek z kieszeni kamizelki.

- Zaraz będzie dzwonek. Nie możemy omówić tego jutro?

- Ale przytrafiło się coś okropnego - tłumaczyła Elise. Nie chciała przerwać, dopóki

nie wytłumaczy mu wszystkiego. - Cała gromada chłopaków próbowała wepchnąć Pedera do

rzeki przy wodospadzie.

Nauczyciel wytrzeszczył oczy.

- To Pedera nie ma w szkole?

- Owszem, był. Ale musiało się coś przytrafić na poprzedniej przerwie. Teraz mój brat

jest w domu, jest taki przerażony, że nie wiem, czy będzie w stanie przyjść jutro do szkoły.

- To znaczy, że opuścił szkołę w czasie przerwy? - nauczyciel patrzył na nią surowym

wzrokiem.

- Nie wiem, dlaczego się znalazł koło mostu. Wracałam z fabryki do domu, kiedy

usłyszałam jakieś hałasy i zobaczyłam ich wszystkich. Otaczali go półkolem, on stał plecami

do rzeki. Wyraźnie widziałam, jak przerażony cofa się powolutku. Został jeszcze tylko

maleńki kawałek, krok czy dwa, a byłby wpadł do wody.

Nauczyciel zmarszczył czoło, ale wyglądało na to, że jej niedowierza.

- Chłopcy w tym wieku często sobie nawzajem dokuczają, jesteśmy do tego

przyzwyczajeni, ale żeby nastawali na czyjeś życie, to raczej trudno mi uwierzyć.

Porozmawiam z Pederem. Chętnie bym się dowiedział, dlaczego w czasie przerwy opuścił

teren szkoły. To jest surowo zabronione.

Potem odwrócił się i pomaszerował szybkim krokiem wzdłuż korytarza. Najwyraźniej

uznał rozmowę za zakończoną.

Elise patrzyła w ślad za nim z gniewem w oczach. Więc teraz to Peder zostanie

przywołany do porządku, myślała oburzona. A nie chłopcy, którzy go prześladowali.

Gdy w jakiś czas potem wracała na górę do Anny i Pedera, zauważyła na schodach

śnieg, którego tu nie było, kiedy wychodziła.

Jeśli to Emanuel, nie będę w stanie spojrzeć mu w oczy, pomyślała zła na samą siebie.

To był Emanuel. Siedział w izbie i rozmawiał z Anną oraz Pederem. Wyglądało na to,

że Peder zapomniał na jakiś czas o strachu i z ożywieniem opowiadał o tym, jak ubiegłego

lata łapał ryby na haczyk. Elise odniosła wrażenie, że Emanuel dobrze się czuje z nimi

obojgiem. Anna leżała uśmiechnięta i spoglądała to na Emanuela, to na Pedera.

Kiedy Elise weszła, oczy wszystkich skierowały się na nią.

- Elise! - zawołał Peder z ożywieniem. - Emanuel obiecał, że latem zabierze mnie do

Brekkedammen i będziemy łowić ryby.

Elise skinęła głową. Nie była w stanie odpowiedzieć bratu z takim samym

zachwytem, chociaż z ulgą patrzyła, że chłopiec doszedł do siebie.

- Czy mogłabym zamienić z tobą parę słów w kuchni, Emanuelu?

On natychmiast wstał i poszedł za nią. Elise starannie zamknęła za sobą drzwi.

- Czy Peder i Anna opowiedzieli ci, co się stało?

- Peder mówi, że jakieś łobuzy zachowały się wobec niego okropnie i że poszłaś do

szkoły, żeby porozmawiać z nauczycielem.

Elise patrzyła na niego z powagą.

- Mało brakowało, a wepchnęliby go do wody przy samym wodospadzie.

Emanuel patrzył na nią, na jego twarzy malowało się przerażenie.

- Co ty mówisz? Elise skinęła głową.

- Akurat byłam wtedy na moście, bo szłam do domu. - Pośpiesznie opowiedziała mu,

co się stało.

Emanuel wciąż patrzył na nią z otwartymi ustami.

- Oni nie mogli tego robić na poważnie. Nie mogło im to przyjść do głowy.

- Owszem, wyglądało na to, że im przyszło. Gdybym ja się nie zjawiła... - umilkła i

głośno przełknęła ślinę.

- Czy szkoła zgłosiła to na policji?

- Wygląda na to, że nauczyciel mi nie uwierzył. Bardziej interesowało go to, że Peder

bez pozwolenia opuścił teren szkoły.

Emanuel w najwyższym zdumieniu potrząsał głową.

- To najgorsze, co kiedykolwiek słyszałem.

- A ja się cieszę, że mi wierzysz - wahała się przez chwilę. - Pytałam Pedera, dlaczego

oni to zrobili, i dowiedziałam się, że to z powodu jego nowych butów. Słyszeli poza tym

plotki o mnie i o tobie, i uważają, że ja wyłudzam pieniądze z Armii.

Emanuel słuchał z niedowierzaniem.

- To niemożliwe - powiedział ochrypłym głosem.

- Nie możesz tu przez jakiś czas przychodzić. W każdym razie nie możesz

przychodzić wtedy, gdy ja jestem w domu. Jeśli chcesz odwiedzić Annę, musisz to zrobić w

czasie, kiedy ja jestem w fabryce. Jeśli plotki będą miały co chwila nową pożywkę, to na-

prawdę nie wiem, czym się to wszystko skończy.

Emanuel skinął głową, sprawiał wrażenie przygnębionego.

- Bardzo mi przykro z tego powodu, Elise. Nie przypuszczałem, że dzieci mogą być

takie złośliwe.

- Znajdują się pod wpływem dorosłych, a ludzie bywają zawistni. Większość z nich

ma niewiele środków do życia, nie wszystkim wystarczy na tyle, by głód nie zaglądał im w

oczy. Kiedy widzą, że ktoś ma troszkę więcej niż oni, pojawia się zawiść.

- Ale żeby zrobić coś tak potwornego... - potrząsał z niedowierzaniem głową.

- Można znieść i głód, i nędzę, kiedy wszyscy wokół cierpią tak samo. Gdy jednak

ludzie mają wrażenie, że ktoś wyłudza dla siebie dodatkowe korzyści, wtedy przychodzi

bunt.

- I żeby to się zwracało przeciwko tobie, takiej skromnej... Elise machnęła ręką, czuła

się skrępowana.

- Wszystkiemu winne są plotki. My tutaj na tej ulicy mamy dwie plotkary, jedna

mieszka w naszym domu, a druga w sąsiedztwie. Ten stróż nocny, który znalazł nas w

komórce, rozpowiedział o nas wszystkim, a te dwie tylko na to czekają, zawsze czujne, żeby

się dowiedzieć czegoś o innych. I nie ma żadnego znaczenia, że zarówno ty, jak ja wiemy, że

nie zrobiliśmy niczego złego. Dopóki plotkary wierzą w co innego, pozostaniemy na

językach. A ze względu na Pedera nie chciałabym ryzykować więcej gadania. Dlatego muszę

cię prosić, żebyś się trzymał od nas z daleka. Emanuel stał bez ruchu i patrzył na nią.

- To straszna niesprawiedliwość, że nie będę mógł cię widywać tylko dlatego, iż

jakieś plotkary roznoszą złe plotki.

Elise przytaknęła.

- Mimo wszystko muszę cię o to prosić. - Podeszła do drzwi izby, dłużej nie chciała

już z nim rozmawiać. Emanuel musi przyjąć do wiadomości, że sprawa jest poważna.

- Peder, muszę wrócić do fabryki. Czy naprawdę chcesz, żeby on u ciebie został,

dopóki nie wrócę, Anno?

Anna skinęła głową.

- Oczywiście. Nareszcie nie będę musiała tu leżeć sama. Elise skinęła więc głową

Emanuelowi i pośpiesznie wyszła. Dopiero w drodze powrotnej do fabryki dotarło do niej, co

się tak naprawdę stało. Było to tak niesłychane, że wprost nie mogła o tym myśleć. Szarpał

nią straszny gniew, zarazem jednak przepełniał ją strach. Od chwili, kiedy po raz pierwszy

dostrzegła gromadę chłopaków, aż do momentu, gdy wróciła ze szkoły, czas minął tak

szybko. Nawet nie zdążyła poczuć strachu. Dopiero teraz. ..

Co dalej będzie z Pederem? Jak mogłaby sprawić, by podobne wypadki więcej się nie

powtarzały? Chłopcy z pewnością widzieli ją w szkole i domyślili się, dokąd zmierza. Jeśli

teraz nauczyciel ich ukarze, z pewnością będą się mścić.

Równocześnie zdawała sobie sprawę z tego, że musiała o całej sprawie powiedzieć,

taka poważna historia nie może zostać zlekceważona. Gdyby jeszcze nauczyciel okazał jej

więcej zrozumienia, to mogliby razem się zastanowić, co teraz robić. Tymczasem on ją

zlekceważył, Elise czuła się osamotniona i kompletnie bezradna.

Jedynym człowiekiem, który chce jej pomóc, jest z pewnością Emanuel, ale jego

przepędziła od siebie na dobre.

W hali fabrycznej powitały ją te same podejrzliwe spojrzenia, ale tym nie będzie się

martwić. Elise jest silna, potrafi stawić czoła plotkarkom. Gorzej ma się sprawa z Pederem.

Kiedy dzień pracy nareszcie się skończył, Elise pośpiesznie wyszła przed wszystkimi,

przebiegła przez most i nie zwolniła, dopóki nie znalazła się w domu.

Peder siedział na stołku obok łóżka Anny i wycinał obrazki z jakiegoś kobiecego

pisma, które Anne dostała od swojej przyjaciółki. Akurat w tej chwili był zajęty zdjęciem

kinematografu na Stortingsgaten. Wielki plakat oznajmiał, jaki film jest właśnie pokazywany:

Uprowadzona w czasie podróży poślubnej. Kinematograf został otwarty jakieś pół roku temu

i Elise słyszała, że jest tam co najmniej sto miejsc siedzących oraz dwadzieścia stojących.

Film trwa mniej więcej pół godziny, a przez cały czas przedstawienia pewna dama gra na

fortepianie. Wydawało jej się to niezwykle interesujące.

- Popatrz, Elise. Tam powinnaś pójść - Peder promieniał niczym słoneczko, taki był

zajęty obrazkami, że chyba zapomniał o ponurych przeżyciach z przedpołudnia. - Jak będę

bogaty, to cię tam zabiorę i będziemy siedzieć w najpierwszym rzędzie foteli, będziemy

oboje patrzeć na przesuwające się przed naszymi oczyma obrazy.

Elise uśmiechnęła się.

- Bardzo chętnie z tobą pójdę, Peder. A potem wybierzemy się do ogrodów Tivoli i

będziemy zajadać ciastka w kawiarni.

Zwróciła się do Anny.

- No i jak wam tu było przez cały dzień?

- To najprzyjemniejszy mój dzień od bardzo dawna. Kapitan Ringstad był z nami

prawie do zmierzchu, czytał nam głośno i bawił się z Pederem. To najsympatyczniejszy

człowiek, jakiego w życiu spotkałam.

- Kupił jedzenie dla Anny i kandyzowany cukier dla mnie. - Peder mówił z takim

przejęciem, że buzia mu się rumieniła. - I powiedział, że jak przyjdzie znowu, to będzie miał

dla mnie coś specjalnego.

W tym momencie Elise zauważyła, że Anna się rumieni. Nagle przyszła jej do głowy

zdumiewająca myśl. Anna chyba nie jest zainteresowana Emanuelem? Czyżby ona także?

Agnes i Anna, rany boskie, toż to się robi tłum. Ale właściwie to tak jest lepiej, pomyślała.

Kiedy pani Evertsen odkryje, że to Annę Emanuel odwiedza, może plotki na mój temat

przycichną. Pani Evertsen bardzo współczuje Annie, więc z pewnością na nią plotkować nie

będzie.

Peder był niezwykle ożywiony aż do czasu, kiedy trzeba było szykować się do spania.

Wtedy nagle jego nastrój uległ zmianie. Patrzył na Elise ze łzami w wytrzeszczonych oczach.

- Nie pójdę jutro do szkoły, Elise. Oni wepchną mnie do rzeki.

- Nie odważą się zrobić czegoś takiego jeszcze raz, Peder. Ale chłopiec był głuchy na

wszelkie tłumaczenia. Raz po raz zanosił się szlochem.

- Ja się nie odważę. Tak strasznie cię proszę, Elise. - Patrzył na nią błagalnie, a łzy

spływały mu po policzkach. - Obiecuję, że będę pomagał ci we wszystkim, jak tylko potrafię.

Mogę szorować schody, obierać ziemniaki i prać swoje skarpety, tylko nie wypędzaj mnie do

szkoły.

- Porozmawiamy o tym jutro rano, Peder. Teraz jesteś zmęczony i wszystko wydaje ci

się gorsze, niż jest w rzeczywistości.

- Nie może mi się wydawać gorsze, niż jest. Gdybyś nie przyszła, Elise, to ja bym już

się utopił.

- Co ty wygadujesz, nic podobnego. To jasne, że nie odważyliby się wepchnąć cię do

wody. Oni chcieli cię tylko przestraszyć, zobaczyć, jak bardzo będziesz się bał, ale na pewno

by przestali, odwrócili się i poszli sobie.

Chłopiec gwałtownie potrząsał głową.

- Gdybyś widziała ich oczy, to wiedziałabyś lepiej. Dlaczego mi nie wierzysz?

Chłopiec odwrócił zrozpaczony wzrok.

- Dajmy już temu spokój. Teraz połóż się i śpij, porozmawiamy rano, jak wstaniemy.

Kiedy jednak wróciła do kuchni, napotkała spojrzenia czworga przerażonych oczu.

Hilda późno wróciła do domu i dopiero co dowiedziała się o całej sprawie, a Kristian był

milczący i ponury od chwili, gdy Peder wrócił od Anny. Z początku Elise sądziła, że jest zły,

bo nie wiedział, gdzie się podziewa Peder, a bardzo nie lubi być sam w domu, z czasem

jednak pojęła, że to jest taki dziwny sposób Kristiana na okazywanie niepokoju.

- Peder boi się iść jutro do szkoły - zaczęła niepewnie.

- No to go nie wypychaj - wyrwało się Hildzie. - Musisz pozwolić, żeby został w

domu, Elise. Pomyśl, że oni mogą zrobić to znowu.

Elise popatrzyła na Kristiana.

- A co ty na to, Kristian? Naprawdę myślisz, że odważyliby się zaatakować go jeszcze

raz?

Chłopiec mocno zaciskał wargi i kiwał głową, wzrok mu pociemniał.

- Jak oni mogli wymyślić coś takiego, żeby karać Pedera za coś, co ich zdaniem ja

zrobiłam?

- Bo on jest płaczek. - W głosie Kristiana słychać było pogardę. - Z byle powodu

zaczyna beczeć.

- Ale czy ty nie mógłbyś im wytłumaczyć, że nie dostajemy od Armii więcej niż inni,

którym się źle powodzi? To przecież nie Armia płaci za sanatorium mamy. Jedyne, co

dostaliśmy, to dwie pary butów, trochę ubrań, jedzenia i opału. Wielu innych w waszej szkole

z pewnością dostaje tyle samo. Poza tym mógłbyś powiedzieć, że plotki o mnie i panu

Ringstadzie to wstrętny wymysł. Pamiętaj, że jestem zaręczona z Johanem.

Kristian milczał, ale spojrzał jej w oczy z powątpiewaniem. Było oczywiste, że sam w

te plotki wierzy.

- To prawda, co mówię, Kristianie - patrzyła na brata z powagą. - Przysięgam ci na

Boga, że nie ma nic między kapitanem Ringstadem a mną. Zostaliśmy zamknięci w tej

komórce wbrew swojej woli. Popatrz tu. - Pokazała mu sińce na rękach, które teraz zrobiły

się żółte, chłopiec jednak odwrócił wzrok. - Powiedziałam, żeby nas więcej nie odwiedzał,

przynajmniej dopóki to gadanie się nie skończy, prosiłam go też, żeby odwiedzał Annę w

czasie, kiedy mnie nie ma w domu.

Spostrzegła, że jej słowa dotarły do brata, niedowierzanie w jego oczach zniknęło.

- Musisz nam pomóc, Kristian - mówiła dalej tym samym poważnym tonem, patrząc

mu uparcie w oczy. - Peder się boi i ma do tego powody. Ty jesteś silny i z pewnością dasz

sobie radę z tymi łobuzami. W każdym razie musisz im wytłumaczyć, że plotki są czystym

wymysłem, że ja jestem wierna Johanowi i będę czekać, dopóki go nie wypuszczą.

Oczywiście im nic do tego, nie muszę się przed nikim tłumaczyć, ale jeśli to jest powód, dla

którego nas nienawidzą, to trzeba sprawę wyjaśnić.

- Chodzi nie tylko o to. - Wzrok chłopca był teraz rozbiegany, raz po raz spoglądał na

Hildę, ale potem pośpiesznie odwracał spojrzenie.

- A o co jeszcze?

- Chodzi o Hildę, która jest w ciąży z jednym z tamtych z drugiej strony rzeki. I

dlaczego mama jest w sanatorium, skoro matka Pingelena jest tak samo chora, ale dla niej

miejsca nie było.

Elise czuła się tak, jakby ktoś złożył na jej barki wielki ciężar. Sprawę z Emanuelem

była w stanie jakoś wyjaśnić, ale fakt, że Hilda będzie miała dziecko z majstrem, pozostaje

faktem i nic się z tym nie da zrobić. Nie może też zabrać matki z sanatorium po to, by

uciszyć ludzkie gadanie.

- Przeklęte bachory! - krzyknęła Hilda ze złością. - Jakby mieli coś do tego, z kim się

spotykam!

Elise pośpiesznie pogładziła czuprynę Kristiana.

- Polegam na tobie, wierzę, że poradzisz sobie z tą sprawą, Kristian. Chociaż oni są

zawistni, to przecież jakoś im wszystko wytłumaczymy. A jak nie po dobroci, to postraszymy

ich, że pójdziemy na policję.

Kristian wyprostował się. Zawsze starał się unikać pieszczot, tym razem jednak jakby

złagodniał.

W jakiś czas potem, jak rodzeństwo poszło już spać, usłyszała cichy, tłumiony szloch

z kąta, gdzie spał Peder. Podeszła tam boso, po omacku odnalazła brata, pochyliła się i

zaczęła głaskać go po głowie.

- Nie płacz, Peder. Kristian obiecał, że porozmawia z chłopakami. A jeśli to nie

pomoże, to ja postraszę ich policją.

Zrobiło się cicho. Elise pochyliła się mocniej i pocałowała brata, potem wstała i po

omacku wróciła do łóżka.

Ale sen nie chciał przyjść. Wciąż i wciąż od nowa przeżywała tamten straszny

moment, kiedy dotarło do niej, że to Peder stoi nad rzeką, odwrócony plecami do wodospadu,

i że banda łobuzów wolno, ale nieubłaganie popycha go coraz dalej i dalej. Próbowała sama

sobie wmawiać, że oni by się jednak zatrzymali, zanim będzie za późno, ale wcale nie była

tego taka pewna. Zawiść to straszna siła, równie wielka jak gniew. Ludzie tracą z tego

powodu życie.

Ale przecież Peder jest tylko dzieckiem...

Tylko że tamci są niewiele od niego starsi, dodawała pośpiesznie w duchu. Oni nie

rozumieją, co robią. I podniecają się nawzajem.

Wierciła się w pościeli, nie mogła znaleźć wystarczająco wygodnej pozycji. Za

oknem rozlegał się czasami dźwięk samotnego dzwonka, poza tym panowała cisza. Również

w kącie Pedera. Musiało go przekonać to, że Kristian porozmawia z chłopakami. Ale

właściwie to jak silny jest Kristian? Czy jest dostatecznie dojrzały, by podjąć walkę z całą

bandą?

Musiała w końcu zapaść w sen, bo ocknęła się z powodu jakichś trudnych do

określenia hałasów. Wytrzeszczała oczy i wsłuchiwała się, nagle usłyszała szurające po

podłodze kroki. W następnej chwili drzwi do kuchni otworzyły się, a potem znowu

zamknęły. Elise zerwała się z łóżka i drżąc z zimna, poszła do kuchni. Z kąta pod oknem

docierał żałosny płacz.

- Peder?

Po omacku znalazła zapałki i zaświeciła lampę naftową stojącą na stole. Na podłodze

w najciemniejszym kącie siedział Peder, skulony, drżący z zimna i ze strachu. Chwyciła go i

zmusiła, żeby wstał.

- Chodź, Peder, za zimno, żebyś tu siedział. Będziesz dzisiaj spał w moim łóżku.

Posłuchał natychmiast i po chwili leżeli, obejmując się nawzajem, przytuleni do siebie

pod ciepłą kołdrą.

- Jutro możesz nie iść do szkoły - wyszeptała Elise. - Poślę przez Kristiana list z

wyjaśnieniem, dlaczego zostałeś w domu.

Chłopiec tulił twarz do jej szyi, od czasu do czasu wstrząsał nim jeszcze szloch, ale

teraz odetchnął z ulgą.

- Jesteś najlepszą siostrą na całym świecie, Elise - wyszeptał zapłakany.

- A ty jesteś najlepszym bratem na całym świecie - odpowiedziała mu również

szeptem.

Przez chwilę panowała cisza. Elise myślała już, że chłopiec zasnął, gdy nagle znowu

się odezwał.

- Pamiętasz, co powiedziałem? - tym razem mówił z przejęciem. - Kiedy będę duży,

to pójdziemy razem do kinematografu i będziemy siedzieć w pierwszym rzędzie.

Elise skinęła głową.

- A potem pójdziemy do Tivoli nie tylko po to, żeby jeść ciastka w kawiarni, ale też

żeby jeździć na karuzeli.

- A będzie cię na wszystko stać, Elise? - malec zapomniał, że to on obiecał fundować.

- Będzie nas stać na wszystko - odpowiedziała Elise stanowczo. - I wcale nie

będziemy czekać, aż dorośniesz, możemy to zrobić już latem.

- Lis tam chodził. - Peder był taki ożywiony, że wymknął się z jej objęć. - Zaglądał

tam przez dziurę w płocie. On mówi, że to tak, jakby oglądać raj. Wszystko mieni się

światłami i kolorami, na drzewach wiszą lampiony, a eleganckie panie z parasolkami space-

rują pośród kwiatów. W głębi ogrodu kręci się karuzela.

- No i tam właśnie pójdziemy, Peder. Latem, kiedy świeci słońce, jest ciepło, drogi są

suche. Wtedy ty i Kristian, i ja pójdziemy w dół do miasta, będziemy spacerować ulicą Karla

Johana wśród panów w cylindrach i pań ubranych w jedwabne suknie, będziemy się

przechadzać obok pawilonów, gdzie eleganccy ludzie siedzą na werandach i piją z

cieniutkich kieliszków, a w końcu dotrzemy do ogrodu Tivoli. Tam będziecie jeździć na

karuzeli, ile tylko będziecie chcieli, a ja będę sobie siedzieć, słuchać pięknej muzyki i gapić

się na ludzi spacerujących pod drzewami. Umilkła, poczuła się bardzo zmęczona.

- Opowiadaj jeszcze, Elise.

- A któregoś dnia pójdziemy sobie na nabrzeże Pale, wybierzemy taki dzień, kiedy do

portu wpływa statek z Ameryki - ziewnęła. - Zobaczymy ludzi, którzy pożyczyli pieniądze w

związku robotniczym i kupili za nie bilety do Ameryki, żeby nie musieć przez całe życie

ciężko pracować za koronę dziennie.

Mały chłopiec przy jej boku milczał.

- Czy oni naprawdę mają dużo pieniędzy, ci ludzie, którzy mieszkają w Ameryce? -

zapytał po dłuższej chwili.

- Wydaje mi się, że mają.

Znowu przez jakiś czas panowała cisza.

- A czy kobiety też wyjeżdżają?

- Tak, wyjeżdżają i mężczyźni, i kobiety, i dzieci.

- Ale chyba ty ode mnie nie wyjedziesz, Elise? - szepnął ostrożnie, najwyraźniej

przestraszony, a Elise wyczuwała, że lęk go paraliżuje.

- Oczywiście, że nie, ty głuptasie. Czy myślisz, że chciałabym wyjechać i zostawić

najlepszego brata na całym świecie?

Mały roześmiał się z ulgą.

- Nie, myślę, że byłoby ci trochę smutno.

- Co tam smutno, płakałabym po całych dniach. Ale teraz musimy spać, Peder.

Powinieneś być wypoczęty, skoro masz się jutro opiekować Anną.

ROZDZIAŁ DZIESIĄTY

Kiedy następnego dnia Elise przyszła w czasie przerwy obiadowej do domu, pani

Thoresen już była u Anny.

- Co się u was stało, Elise? - wybuchnęła, najwyraźniej przerażona. - Czy to prawda,

że jakieś łobuzy próbowały wepchnąć Pedera do rzeki?

Elise przytaknęła i patrzyła na nią z wielką powagą.

- Nie odważyłam się posłać go dzisiaj do szkoły, Kristian zaniósł list do nauczyciela.

Czy pani nie przeszkadza, że Peder jest u Anny? On się za bardzo boi, żeby zostać sam w

domu.

- To dobrze, że Anna ma przynajmniej z kim porozmawiać. I żołnierz też tutaj był. To

chyba bardzo dobry człowiek. - Pani Thoresen posłała Elise pośpieszne, pełne wstydu

spojrzenie.

Elise zrozumiała. No to przynajmniej jest jedna, która już nie wierzy, że między mną i

Emanuelem dzieje się coś nieprzyzwoitego, pomyślała z westchnieniem.

- Przyniosłam wam bańkę mleka. Poza tym chciałam oddać pieniądze, które byłam

winna Johanowi. Pożyczył mi dwie korony i siedemdziesiąt pięć ore, kiedy na początku

stycznia zabrakło mi na komorne. - Wysupłała pieniądze z kieszeni i podała pani Thoresen.

Ta wytrzeszczyła oczy.

- Dajesz to mnie?

- Johanowi przecież oddać nie mogę. On zresztą i tak by powiedział, że mam je

zwrócić pani i Annie.

Pani Thoresen łapczywie chwyciła pieniądze i zniknęła z nimi w izbie. Elise wolno

poszła za nią. Domyślała się, że pani Thoresen chce schować pieniądze w jakimś tajnym

schowku, i nie chciała się narzucać.

Peder siedział na krawędzi łóżka Anny i sylabizował coś z elementarza.

- Jak to dobrze, że zmusiłaś go do czytania, Anno. On musi się ćwiczyć.

Anna uśmiechnęła się.

- Mieliśmy tu wizytę pewnego pana, ale wyszedł pośpiesznie, zanim w fabryce

zaczęła się przerwa obiadowa. I wiesz co, on mi przyniósł lekarstwa. Czyż to nie jest

fantastyczny człowiek?

Elise przytakiwała, ciesząc się wraz z przyjaciółką.

- Mam nadzieję, że kiedy wychodził, spotkał na schodach panią Evertsen.

Anna roześmiała się.

- Też mam taką nadzieję, ale teraz to ja będę podejrzewana.

- Jeśli chodzi o ciebie, to ona jest w stanie znieść dużo więcej. Pani Thoresen zwróciła

się teraz do nich.

- A o co masz być podejrzewana?

- O to, że przyjmuję wizyty panów - odparła Anna wesoło.

- Jezu Chryste! Czy człowiek nie może przyjąć pomocy od Armii Zbawienia, żeby

zaraz wszyscy nie zaczęli o nim gadać? - potem wyszła do kuchni, żeby zdążyć z jedzeniem

dla Anny, zanim będzie musiała wrócić do fabryki.

- Popatrz, Elise, co dostałem od żołnierza. - Peder z przejęciem szukał w kieszeni, a

potem wyciągnął z niej mały scyzoryk. - Jak będzie wiosna, to on nauczy mnie robić fujarki z

wierzbiny, tak powiedział. - Oczy lśniły mu radośnie.

- To bardzo miło z jego strony. - Elise zauważyła, że w jej głosie nie ma zachwytu.

Zastanawiała się, czy Emanuel rzeczywiście zrozumiał powagę tego, co się stało wczoraj.

- Jakby tamci znowu chcieli mnie prześladować, to on pójdzie ze mną do szkoły i

porozmawia z nauczycielem. Powiedział, że zdejmie wtedy mundur i ubierze się po

cywilnemu, żeby nie poznali, kim jest. Bo widzisz, nauczyciel uważniej słucha, gdy mówi do

niego mężczyzna.

Elise zmarszczyła czoło w zamyśleniu. Jeśli go ktoś rozpozna, to sytuacja będzie

jeszcze gorsza. Z drugiej jednak strony szansa, że nauczyciel się zorientuje, kim jest

Emanuel, wydawała jej się niewielka. Większość ludzi słyszała tylko plotki, ale samego

Emanuela nie widzieli, a nawet ci, którzy zauważyli oficera Armii Zbawienia w drodze do

Andersengarden, z pewnością nie zwracali uwagi na jego twarz. A tego, że nauczyciel

chętniej wysłucha mężczyzny, na dodatku porządnie ubranego i mówiącego językiem,

którym posługują się ludzie z tamtej strony rzeki, była zupełnie pewna.

- Wszystko to prawda, Elise - wtrąciła Anna ostrożnie. - Emanuel był bardzo miły i

dla mnie, i dla Pedera. Moim zdaniem wszystko jest łatwiejsze, odkąd pojawił się w naszym

życiu.

- Miło mi to słyszeć, Anno. Pozdrów go i powiedz, że jestem mu bardzo wdzięczna za

to, że chce pomóc Pederowi.

- Oczywiście, powiem. On zawsze się o ciebie pyta. Myślę... - umilkła, spoglądając na

Pedera.

- Masz teraz przeczytać Annie całą stronę, Peder - rzekła Elise pośpiesznie. - Kiedy

nauczyciel zauważy, że uczysz się w domu, będzie zadowolony.

- Jeszcze jedną stronę? - Peder patrzył na nią zawiedziony.

Tego wieczoru, kiedy Elise zmywała po kolacji, rozległo się delikatne pukanie do

drzwi. Hildy nie było w domu, chłopcy natomiast szukali w izbie miedzianego guzika.

Znaleźli ten guzik ubiegłego lata i Elise nadziwić się nie mogła, do czego taki guzik może

służyć, gdy tylko ma się trochę wyobraźni. Najpierw chłopcy byli przekonani, że ów guzik

nosił kiedyś przy swoim mundurze sam szef policji, później wartość guzika wzrosła i stał się

zgubionym złotym guzikiem od munduru ochmistrza królewskiego dworu. Drzwi się

otworzyły i w progu ukazała się Agnes.

- Mogę wejść?

- Agnes? Cóż za niespodzianka! Wejdź, proszę, zaraz skończę. Agnes usiadła na

taborecie, Elise nastawiła wodę na kawę.

- Chciałam się tylko upewnić, że pójdziesz ze mną w poniedziałek do Świątyni.

Elise była rada, że stoi odwrócona plecami do przyjaciółki.

- Ale ja nie mogę. Coś się wydarzyło od czasu, kiedy widziałyśmy się ostatnio.

- Wydarzyło się coś? Co takiego?

- Byłam chora. Tak ciężko, że nie mogłam pójść do pracy po południu we wtorek i

przez całą środę. Śmiertelnie się bałam, że mnie wyrzucą, ale na razie nic jeszcze nie

wiadomo. W dodatku Peder jest prześladowany przez paru chłopaków w szkole i tak się

strasznie boi, że nie ma odwagi wychodzić z domu.

Agnes prychnęła.

- Wszyscy chłopcy bywają od czasu do czasu prześladowani. Nie możesz być taką

nadopiekuńcza matką, Elise. To nie są twoje dzieci, jesteś tylko ich siostrą. Poza tym niech

się uczą oddawać.

Elise nie odpowiadała, wyjęła dwa kubki i nalała do nich cieniutkiej kawy.

- Skoro już poznałaś kapitana Ringstada, to ja ci chyba nie jestem potrzebna.

- To nie jest takie proste.

- Ależ jest. Stałaś i rozmawiałaś z nim jeszcze długo po tym, jak się z wami

pożegnałam, prawda?

Agnes zarumieniła się i spuściła wzrok.

- No tak, chwilę.

- W takim razie już mnie nie potrzebujesz.

- No, ale pomyśl, co by to było, gdyby on mnie zapomniał?

- Jestem pewna, że nie zapomniał... Poza tym oni bardzo chcą mieć więcej członków.

Agnes westchnęła.

- No cóż, to w takim razie będę musiała iść sama. Przez chwilę milczały i popijały

gorącą kawę.

- Wiesz co, Elise? Chciałam cię o coś zapytać. Czy między wami coś jest?

- Między nami? - Elise wsypała dodatkową łyżeczkę cukru do kawy i mieszała

energicznie. - Oczywiście, że nic między nami nie ma. Wiesz, że jestem zaręczona z

Johanem. Agnes skinęła głową.

- No tak, wiem, ale on powiedział coś, co całkiem zbiło mnie z tropu.

Elise nie była w stanie spojrzeć jej w oczy.

- Co takiego powiedział?

- No coś w tym sensie, że każdy z nas ma gwiazdę przewodnią. I że ta gwiazda

prowadziła go w dniu, kiedy cię spotkał. Tak mówił. Nie zrozumiałam, co ma na myśli, ale

kiedy go zapytałam wprost, to się tylko roześmiał wyraźnie skrępowany.

- Ja myślę, że jemu chodziło po prostu o to... że dzięki temu, iż mnie spotkał, otrzymał

szansę niesienia pomocy Pederowi, Hildzie, mamie, Evertowi i Annie.

Twarz Agnes się rozpromieniła.

- Naprawdę tak myślisz? Elise przytaknęła.

- Czy pamiętasz Everta, który został oddany na wychowanie do tego pijaka

Hermansena?

Agnes skinęła głową.

- Kapitanowi Ringstadowi udało się odebrać go stamtąd i przenieść do pani Berg,

postarał się też o to, by chłopiec mógł mimo wszystko chodzić do szkoły. I na dodatek zdobył

lekarstwa dla Anny. Gdyby ich nie dostała, byłoby z nią źle.

Agnes odetchnęła z ulgą.

- A już prawie uwierzyłam, że gwiazda przewodnia doprowadziła go do ciebie, to

znaczy, że on wierzy... - bezradnie uniosła ramiona. - Nie dlatego, że może pomagać innym,

ale że jest zajęty tobą. - Roześmiała się, po chwili Elise też się zaczęła śmiać.

Agnes westchnęła ciężko.

- Pojęcia nie mam, co zrobić, żeby wzbudzić w nim zainteresowanie. No wiesz, w taki

sposób... Czy uważasz, że oficerowie Armii Zbawienia mają tego rodzaju uczucia, Elise?

- Oczywiście, że mają, ale nauczyli się je tłumić. W każdym razie do czasu, kiedy

wejdą w związek małżeński.

- Ja to mogę czekać nawet dwa lata. Dopóki nie zostanę oficerem.

Przez chwilę wpatrywała się w filiżankę.

- Czy im nawet całować się nie wolno?

- Myślę, że powinni być ostrożni. - W tej samej chwili przypomniała sobie, co

powiedział Emanuel: „Jestem w tobie zakochany, Elise”. Dodał jeszcze: „Musimy pozostać

przyjaciółmi, chociaż ty jesteś zaręczona, a ja należę do Armii Zbawienia”.

Agnes westchnęła znowu.

- To musi być bardzo trudne.

Elise nie mogła się powstrzymać od złośliwości.

- Może dla ciebie, ale nie dla niego.

Przyjaciółka popatrzyła na nią wzrokiem pełnym żalu.

- Co chcesz przez to powiedzieć?

- Ty jesteś doświadczona, a on chyba nie. Twarz Agnes oblał rumieniec.

- No, nie miałam znowu tych chłopców tak wielu.

- Ale gdyby ci się nie poszczęściło, to mogłabyś już mieć dziecko w żłobku.

Agnes uśmiechnęła się skrępowana.

- A skąd ty wiesz?

- Widziałam cię. Któregoś dnia przyszłam do ciebie, nie słyszeliście mojego pukania,

a ja potem na palcach zeszłam na dół.

Agnes patrzyła na nią przerażona.

- Ale chyba mu o tym nie powiesz?

- Oczywiście, że nie. Kiedy weźmiecie ślub, to on sam i tak wszystko odkryje. Jeśli

nie dowie się przedtem.

- Jeśli nie dowie się przedtem? Elise wzruszyła ramionami.

- Jeśli ktoś mu nie nagada. Na przykład jeden z twoich byłych . kochanków.

Agnes zbladła.

- Teraz to bym najbardziej chciała, żeby tamto nigdy się nie stało. Sprawa z

Emanuelem to zupełnie coś innego. To jest ta wielka miłość. Nigdy więcej w nikim się nie

zakocham. Ty chyba mnie rozumiesz, Elise, bo masz Johana. Ty z pewnością też nigdy w

innym się nie zakochasz, prawda?

Elise zdecydowanie potrząsnęła głową.

Drzwi od izby się otworzyły, do kuchni wbiegli Peder i Kristian.

- Znaleźliśmy go - Peder śmiał się od ucha do ucha, pokazując błyszczący miedziany

guzik.

Nazajutrz Peder był zmuszony iść do szkoły, Elise nie odważyła się zatrzymać go

jeszcze i tym razem w domu. Kristian mówił, że nauczyciel przeczytał jej list, ale nie

powiedział ani słowa, nic też nie odpisał. Poza tym wyglądało, że jest zły. Peder trząsł się,

kiedy Elise i Hilda musiały ich zostawić i wyjść do fabryki.

- Odprowadzisz Pedera aż do drzwi jego klasy, Kristian - upominała Elise, starając się

nie patrzeć na rozdygotaną dziecięcą sylwetkę przy drugim końcu stołu. - I przyprowadzisz

go do domu po lekcjach, zrozumiano?

Kristian kiwał głową, znowu miał ten zacięty, uparty wyraz twarzy.

Przez cały dzień Elise była niespokojna. Podczas przerwy obiadowej pobiegła do

domu, żeby zobaczyć, czy mały mimo wszystko nie wrócił, ale z ulgą stwierdziła, że go nie

ma.

Anna też go nie widziała, przyjęła za to inną wizytę. Uśmiechała się tajemniczo i

miała zarumienione policzki.

Jakie to dziwne, myślała Elise, wracając do fabryki. Czy Emanuel przychodzi do

Anny codziennie? I czy przychodzi, bo jest mu jej żal, czy może są jakieś inne powody? Nie

warto o tym mówić Agnes, byłaby zazdrosna. Anna jest wprawdzie przykuta do łóżka, ale ma

ładną twarz i piękne oczy, poza tym jest miła i tak pozytywnie nastawiona do życia, że

wszyscy muszą ją kochać. Mimo to...

Elise pamiętała, co Anna mówiła o Lorangu, gońcu, który często odwiedzał ją w

ubiegłym roku. Pani Thoresen była bardzo temu przeciwna, uważała, że Anna powinna

zaakceptować swój los.

Niepokój dręczył ją również przez resztę dnia, choć wciąż sobie powtarzała, że Peder

uciekłby do domu, gdyby w szkole znowu spotkało go coś złego.

Kiedy dzień pracy nareszcie się skończył - była sobota i praca trwała dwie godziny

krócej niż zwykle - przez całą drogę do domu Elise biegła. Kaszel dręczył ją w dalszym ciągu

i dobrze wiedziała, że będzie gorzej, jeśli się zmęczy, mimo to nie zwalniała kroku.

W kuchni nie zastała nikogo. Nikt nie rozpalił ognia, nic nie wskazywało na to, że

ktoś tu w ogóle zachodził.

Poczuła na plecach zimny dreszcz strachu.

Ale Kristiana też nie było, próbowała pocieszać sama siebie. Wobec tego muszą być

razem.

Natychmiast zabrała się do rozpalania pod kuchnią, wyjęła z szafy chleb, bańkę z

mlekiem i ser. Chłopcy na pewno zaraz się zjawią.

A może są na dole u Anny? Ta myśl sprawiła jej chwilową ulgę. Oczywiście, że są u

Anny. Peder bardzo dobrze się czuje w jej miłej izdebce, odkrył poza tym, że Anna jest

bardzo miła. Elise zbiegła na drugie piętro.

Pani Thoresen gotowała zupę mleczną.

- Peder i Kristian? Nie ma ich tutaj. I dzisiaj nie było, Anna tak powiedziała.

Na wszelki wypadek Elise zapukała jeszcze do drzwi izby, by się upewnić. Potem

przygnębiona wróciła na trzecie piętro.

W końcu wróciła Hilda, zdyszana, jak jej się to ostatnio często zdarzało.

- Peder i Kristian nie wrócili? - Wpatrywała się w Elise z lękiem w oczach.

- Na pewno zaraz się pokażą. Na szczęście są razem. Usłyszały kroki na schodach i

obie pobiegły do drzwi. Na górę wchodził Kristian. Sam.

- Gdzie jest Peder? - głos Elise zdradzał panikę.

- Nie wiem.

- Jak to nie wiesz? Obiecałeś przecież, że przyprowadzisz go do domu.

Dopiero teraz zauważyła, że ubranie Kristiana jest ubłocone, on sam spocony i

rozgrzany, choć na dworze panuje ziąb. - Szukałem go przez cały czas od zakończenia lekcji.

Elise i Hilda stały bez ruchu i patrzyły na brata, a straszna prawda powoli do nich

docierała. Peder zniknął...

ROZDZIAŁ JEDENASTY

Obie wybiegły, żeby go szukać. Hilda poszła w stronę szkoły, Elise miała przeczesać

okolice rzeki.

Panowały ciemności i trudno było cokolwiek dostrzec. Rzadko rozmieszczone uliczne

latarnie nie dawały dużo światła, w niewielu oknach też się paliło, większość mieszkańców

zresztą zasłaniała je szczelnie, żeby powstrzymać chłód. Po jakimś czasie spoza chmur

wyszedł księżyc, noc była pogodna i gwiaździsta.

Elise złożyła dłonie na kształt trąbki, przystawiła je do ust i z całych sił nawoływała

Pedera po imieniu, ale jej głos ginął w łoskocie wodospadu. O tej porze przechodniów było

niewielu. Pytała wszystkich napotkanych, czy nie widzieli małego chłopca, oni jednak

odpowiadali przecząco.

Strach dławił ją za gardło, zaczynała płakać.

- Boże kochany - błagała głośno. - Spraw, żebym go znalazła. Bądź taki dobry, nie

pozwól, żeby mu się coś stało.

Szła brzegiem rzeki, najpierw w dół, następnie znowu w górę, próbowała odszukać

coś w blasku księżyca, jakąś rękawiczkę lub czapkę brata, czy też coś innego, co mógł zgubić

podczas ucieczki. Raz po raz wzrok sam przesuwał się w stronę huczącego wodospadu,

natychmiast jednak odwracała głowę.

Dlaczego wypchnęła go dzisiaj do szkoły, skoro tak strasznie się bał? Kristian jest za

mały, by walczyć z całą gromadą łobuziaków, w każdym razie kiedy jest sam przeciwko

wielu. Nauczyciel jej nie uwierzył. I co to pomoże, jeśli teraz uwierzy, skoro pewnie na

wszystko jest za późno? Strach zaciskał jej boleśnie żołądek. Byłam głupia, Emanuel też był

głupi, a przecież on pośrednio przyczynił się do zawiści chłopaków. Kristian powinien był

lepiej pilnować brata, wszyscy jesteśmy winni temu, co się stało.

Gwałtowny atak kaszlu zmusił ją do zatrzymania. Rzęziło jej w piersiach, lodowaty

pot sprawiał, że ubranie lepiło się do ciała. Nie wiedziała, czy to z wysiłku, ze strachu, czy

też dlatego, że wciąż jest chora. Wkrótce znowu podjęła poszukiwania.

Szukała tak bardzo długo, w końcu jednak postanowiła wstąpić do domu, żeby się

dowiedzieć, czy przypadkiem Peder nie wrócił.

Hilda siedziała przy kuchennym stole i płakała, nie miała już siły na dalsze

poszukiwania. Kristian zdjął z siebie przemoczone ubranie i włożył coś suchego. Był

przygnębiony i milczący.

- Musimy mieć jakąś pomoc - szlochała Hilda. - Musimy prosić wszystkich z naszej

ulicy, żeby z nami szukali.

Elise przytaknęła i odwróciła się bez słowa. Strach zaciskał jej gardło, sprawiał, że z

trudem oddychała.

Zaczęła pukać po kolei do wszystkich drzwi, ale albo ojciec rodziny siedział w domu

nad flaszką wina i gapił się na nią półprzytomnie, albo w ogóle nie było go w domu.

Jedna z gospodyń prychnęła, kiedy usłyszała, o co chodzi.

- Myślisz, że my nie przeżyliśmy tego samego? A kto nam pomagał, kiedy jedno z

naszych dzieci zaginęło? Nie, mamy co innego do roboty niż szukanie nieposłusznych

łobuzów, dość mamy zmartwień z własnymi. Poza tym dzieciaki zawsze wracają, poczekaj

dzień albo dwa.

W końcu Elise nie widziała innego wyjścia, jak tylko zwrócić się do Emanuela. Armia

Zbawienia przecież zwykle pomaga, kiedy ktoś zaginie, a on jest jedynym członkiem Armii,

którego Elise zna. Musi teraz schować do kieszeni swoją dumę, stłumić lęk przed plotkami i

własne uczucia. Zrobił się już późny wieczór, powinna się śpieszyć, bo Emanuel pójdzie

spać.

Kiedy znalazła się na wzgórzu, pot zalewał jej oczy. Od czasu do czasu kręciło się jej

w głowie, czuła ból w piersiach.

Na szczęście Emanuel był w domu. Przez chwilę patrzył na nią z niedowierzaniem, po

czym twarz mu się rozjaśniła.

- Elise? Jak to milo! Szybko wyjaśniła, co się stało.

- Rany boskie - wyszeptał przerażony. - Tak, natychmiast z tobą idę.

Nie włożył munduru i Elise była bardzo z tego zadowolona. Tak jest lepiej na

wypadek, gdyby spotkali kogoś znajomego. Nie żeby się tym bardzo przejmowała. Akurat

teraz miała poważniejsze zmartwienia. W największym pośpiechu Emanuel znalazł naftową

latarkę, ona też powinna była taką mieć, kiedy szukała nad rzeką.

- Ci chłopcy chyba nie mogli znowu tego zrobić... - Emanuel był poruszony.

- Ja naprawdę nie wiem, co oni zrobili.

- Może go gdzieś zamknęli. W jakiejś wozowni albo w wychodku.

Elise skinęła głową, ona też miała taką nadzieję. Bo w takim razie chłopiec by żył.

Niezależnie od tego, jak przerażony, zdołałby wytrzymać. Tego była pewna.

- A może ukrył się gdzieś w jakiejś bramie albo na podwórzu - zastanawiał się głośno

Emanuel. - Kiedy zobaczył tamtych, przestraszył się i w pośpiechu czmychnął do jakiejś

bramy.

Elise znowu przytaknęła, ona też rozważała taką możliwość.

- I nie ma odwagi wyjść na ulicę. Teraz będzie czekał, dopóki się nie rozwidni. Cała

noc spędzona na podwórku może go kosztować życie, jest przecież bardzo zimno, a Peder

jest taki malutki i chudziutki.

- Musimy przeszukać wszystkie bramy po kolei.

- Ale to nam zajmie całą noc.

- Trudno, nie możemy się poddawać.

- Nie, ja się nie poddam.

Elise zaniosła się szlochem, nie próbowała już powstrzymywać płaczu. Myśl o tym,

że Peder może siedzieć gdzieś sam, przerażony, powodowała, że Elise nie była w stanie się

opanować. Równocześnie odczuwała też złość. Gdyby zdołała dopaść tych łobuzów, toby im

łby poukręcała. Szarpałaby ich za włosy i tłukła do krwi. Nie mogliby się czuć bezpieczni ani

przez sekundę, prześladowałaby ich i dręczyła, mściłaby się. Muszą poczuć taki sam strach,

jaki ściągnęli na jej małego braciszka.

- Nie płacz, Elise. - Emanuel był bardzo zmartwiony. - Znajdziemy go. Jutro pójdę do

szkoły i porozmawiam z nauczycielem. A jeśli to nie pomoże, pójdę na policję.

Elise nie odpowiedziała. A może jest już za późno...

Kiedy przechodzili przez most, Elise udało się nie patrzeć w dół, w głęboką wodę, ani

na wodospad, chociaż Emanuel zatrzymał się i wolno oświetlał latarką cały teren, od jednego

brzegu rzeki do drugiego. W każdym momencie Elise spodziewała się, że Emanuel może

krzyknąć z przerażenia, a potem rzuci się z mostu do leżącego na łodzie nieruchomego

tłumoczka.

- Nie wierzę, żeby oni odważyli się znowu to zrobić - mamrotał Emanuel pod nosem,

ale jego głos nie brzmiał zbyt pewnie. - Straszyć i dręczyć kogoś to jedna sprawa, ale zagonić

go do...

Szli znowu w dół rzeki drogą, którą Elise dopiero co pokonała, a ponieważ nie dało to

żadnego rezultatu, zawrócili w stronę domu. Zatrzymywali się przy każdej bramie i głośno

wołali Pedera, szukali za śmietnikami, ale nikt im nie odpowiadał, nie znaleźli też nikogo.

Na ulicach było cicho i pusto, ludzie przeważnie kładli się już spać. Światła za

firankami gasły jedno po drugim. Gdzieś miauczał kot, a z jednego podwórza dochodziły

odgłosy awantury, kiedy jednak tam zajrzeli, okazało się, że to jakiś pijak okłada pięściami

swoją małżonkę.

Powoli ogarniało ich uczucie bezradności.

- Może od razu powinienem pójść na policję. - Emanuel zwrócił się w stronę Elise. -

Powinni wysłać swoich ludzi na poszukiwania.

- A oni ci z pewnością odpowiedzą, że mają co innego do roboty niż szukanie

nieposłusznych dzieciaków. W każdym razie zlekceważą cię, kiedy im powiesz, gdzie

mieszkamy.

Emanuel milczał, widocznie myślał to samo.

- Ale ja się nie poddam, Elise. Jeśli ty marzniesz albo jesteś zmęczona, to powinnaś

iść do domu i trochę odpocząć. Dopiero co byłaś poważnie chora, musisz uważać. Elise

zdecydowanie potrząsnęła głową.

- Nie poddam się, dopóki go nie znajdziemy. Przez jakiś czas szli w milczeniu.

- Uważam, że nie zrozumiałem powagi sprawy - powiedział po chwili Emanuel. - Nie

byłem w stanie uwierzyć, że jakaś plotka może doprowadzić do czegoś takiego. Widocznie

muszę się jeszcze dużo nauczyć.

- Zło istnieje wszędzie, nie tylko wśród biednych. Z pewnością bogaci też żywią

zawiść.

- Prawdopodobnie tak. Ale wydaje mi się dziwne, że ci tutaj są zawistni wobec kogoś,

komu powodzi się równie źle jak im. Sądziłbym raczej, że będą zazdrośni wobec ludzi,

którzy mieszkają na Oscarsgate.

- Tamci należą do innego świata, my się nigdy z nimi nie porównujemy. Świat składa

się z bogatych i biednych, tak po prostu jest. Ale jeżeli ktoś z naszych dostanie więcej niż

inni, wtedy rodzi się zawiść. Zwłaszcza jeśli uważają, że nie zasłużył sobie na to albo że coś

wyłudził. Lub że działał nieuczciwie.

- Ale przecież to ciebie nie dotyczy, Elise.

- Nie ma znaczenia, co ty o tym myślisz, dopóki oni wierzą, że tak właśnie jest.

Emanuel westchnął ciężko. Elise poczuła się niewdzięczna.

- Bardzo się cieszę, że pomogłeś wtedy Pederowi. I że pomagasz Annie.

- Major uważał, że powinniśmy przeznaczyć pieniądze na lekarstwa dla niej. Ona i tak

zmaga się z bardzo trudnym losem.

- No właśnie, a mimo wszystko jest taka dobra i pozytywnie nastawiona do świata.

Rozumiesz, jak ona sobie z tym radzi?

Zbliżyli się do kolejnej bramy, otworzyli ją, weszli na podwórze i zaczęli wołać, ale

nie doczekali się odpowiedzi.

Emanuel obszedł podwórze z latarką, świecił nawet w okna piwnicy.

Elise zaczynała wątpić, czy kiedykolwiek znajdą Pedera. Głęboko wciągnęła

powietrze.

- Jak myślisz, Emanuelu, co się stało?

- Myślę, że on się gdzieś ukrył i że w końcu go znajdziemy. - Powiedział to

zdecydowanie i z wielką pewnością, tym samym wzbudził w niej nową odwagę.

Elise kaszlała przez cały czas poszukiwań, ale teraz ataki były coraz częstsze i coraz

bardziej gwałtowne. Emanuel zatrzymał się.

- Elise, Pederowi nic nie pomoże, jeśli się znowu rozchorujesz. Pójdziesz więc teraz

do domu, a ja dalej będę szukał sam. Ja nie marznę, jestem zdrowy i jedna noc bez snu to dla

mnie nic.

Elise miała zamiar protestować, ale kolejny napad kaszlu jej to i uniemożliwił. Przez

chwilę nie mogła wykrztusić ani słowa. Kiedy kaszel się nareszcie uspokoił, Emanuel

oznajmił stanowczo:

- Naprawdę nie ma sensu, żebyśmy tu chodzili oboje. Jeśli się poważnie rozchorujesz,

to nie będziecie mieli z czego żyć, a Peder będzie miał jeszcze jeden powód do zmartwienia.

Idź więc teraz do domu, a ja od czasu do czasu będę przychodził i mówił, jak się sprawy

mają.

- Ale ja nie potrafię siedzieć spokojnie w kuchni i czekać. To już lepiej zostanę z tobą.

- Wróć przynajmniej do domu i ugotuj sobie gorącej zupy mlecznej. Jak się najesz i

rozgrzejesz, to znowu do mnie przyjdziesz.

Elise ponownie chciała zaprotestować, ale nagle pociemniało jej w oczach. Chwyciła

go za ramię, żeby nie upaść.

- No i widzisz? - w głosie Emanuela zabrzmiała troska. - Jeśli tu zostaniesz, to mi

zemdlejesz. Odprowadzę cię teraz do drzwi, a po jakimś czasie przyjdę i powiem, co się

dzieje.

Elise zrozumiała, że Emanuel ma rację. Niechętnie skierowała się w stronę

Andersengarden.

Dokładnie w chwili, kiedy mijali narożnik ulicy, usłyszeli przed sobą jakieś głosy.

Emanuel uniósł latarkę.

Przed nimi szli dwaj mali chłopcy, jeden trzymał drugiego za ramiona.

Elise natychmiast poznała obu.

- Peder! - rzuciła się do nich z takim zapałem i z taką ulgą, że miała wrażenie, iż unosi

się w powietrzu. - Peder! Evert! Zaczekajcie!

Chłopcy usłyszeli wołanie i momentalnie przystanęli. Przez sekundę wyglądało na to,

że Peder zamierza rzucić się do ucieczki w przeciwnym kierunku, zaraz jednak spostrzegł,

kto go woła.

- Elise! - pobiegł siostrze na spotkanie i wylądował w jej objęciach. Ona tuliła go do

siebie, śmiejąc się i płacząc na przemian, szlochała z ulgą i z trudem wciągała powietrze.

Evert zbliżał się do nich z wahaniem. Elise trzymała Pedera jedną ręką, drugą

wyciągnęła do Everta.

- Nigdy w życiu tak się z niczego nie cieszyłam - szlochała, obejmując Everta. - Tak

strasznie się bałam.

- Evert mnie uratował, Elise. Usłyszał, że płaczę, więc we - mknął się do bramy i

znalazł mnie za śmietnikiem. Gdyby nie przyszedł, to bym tam siedział przez całą noc. -

Chłopiec pociągał nosem, ocierał oczy ręką kurtki i opowiadał z przejęciem: - Słyszałem, jak

szczury hałasują w śmietniku, i myślałem, że przyjdą, żeby wydrapać mi oczy, ale tak

strasznie bałem się Pingelena i tamtych, że nawet wtedy nie odważyłem się ruszyć.

- Siedział i cały się trząsł - wtrącił Evert z takim samym przejęciem. - Oni go gonili

przez cały czas, odkąd szkoła się skończyła.

- Siedziałeś za tym śmietnikiem od czasu, kiedy szkoła się skończyła? - Elise

spoglądała na brata z niedowierzaniem.

- Nie przez cały czas. Tylko prawie. Nogi mi tak strasznie zmarzły, że wcale ich nie

czuję.

- Chodźcie, pośpieszmy się do domu, resztę opowiecie nam później.

Elise zwróciła się do Emanuela.

- Mam nadzieję, że pójdziesz z nami i też zjesz coś ciepłego? On wahał się przez

krótką chwilę, po czym skinął głową.

- Jeśli uważasz, że to wypada...

- Oczywiście, że wypada. Pomagałeś mi przecież szukać brata przez cały wieczór.

Kiedy weszli do mieszkania, Kristian leżał już w łóżku, Hilda jednak siedziała przy

kuchennym stole i cerowała skarpety. Twarz miała zapuchniętą od płaczu. Zerwała się

natychmiast i oplotła ramionami Pedera, szlochając w jego rozczochraną czuprynę.

- Tak strasznie się o ciebie bałam, Peder. Gdyby ci się coś stało, nigdy w życiu nie

zaznałabym już radości.

Pod kuchnią palił się ogień. Elise kazała Pederowi i Evertowi zdjąć mokre skarpety i

powiesić je na sznurku do suszenia. Evert dostał suche skarpetki, natomiast Peder został

otulony w wełniany koc. Emanuel zszedł na dół, żeby przynieść więcej drewna, Hilda

gotowała zupę mleczną.

Drzwi do izby otworzyły się i Kristian wysunął głowę. Mrużył oczy pod światło, po

chwili spostrzegł Pedera.

- Gdzieś ty się podziewał, Peder?

- Pingelen i tamci, wiesz, gonili mnie. Bałem się tak strasznie, że schowałem się na

jakimś podwórzu, ukryty za śmietnikiem. Siedziałem tam przez cały dzień. Gdyby nie Evert,

to bym tam jeszcze był.

Elise zwróciła się do Everta.

- Czy Hermansen wie, gdzie jesteś? Evert potrząsnął głową.

- On jest pijany.

- A kiedy masz się przeprowadzić do pani Berg?

- Jutro albo pojutrze, to zależy od tego, kiedy Hermansen wytrzeźwieje i pomoże mi

spakować rzeczy. Nie ma tego dużo i chyba mógłbym się przeprowadzić bez nich.

Elise zmarszczyła czoło i patrzyła na niego zamyślona.

- Jak Hermansen przyjął wiadomość, że masz się wyprowadzić?

- Wściekł się niczym tur. Powiedział, że obije i ciebie, i żołnierza.

Zerknął na nią niespokojnie, czy nie powiedział czegoś złego.

- W takim razie proponuję, żebyś przenocował u nas, a jutro odprowadzę cię do pani

Berg. Kiedy zaczynasz szkołę?

- W przyszłym tygodniu.

- Świetnie. To pomożesz Kristianowi opiekować się Pederem.

- Evert nie jest ode mnie większy - protestował Peder urażony.

- Nie, ale przeżył tyle, że wcześnie musiał dorosnąć. On ci się naprawdę może bardzo

przydać, Peder.

Emanuel przyszedł z naręczem drewna, wkrótce wszyscy usiedli do stołu. Peder

siedział na kolanach Elise, ponieważ mieli za mało stołków.

- Teraz wyglądamy jak duża rodzina - oznajmił zadowolony Peder. - Mama i tata, i

czworo dzieci.

Hilda posłała mu gniewne spojrzenie.

- Mnie też zaliczasz do dzieci?

- Dziecko, które jest w ciąży - prychnął Kristian.

Hilda zrobiła się czerwona, Peder i Evert zachichotali, Emanuel nie wiedział, co

powiedzieć, a Elise była zła i równocześnie chciało jej się śmiać.

- To raczej Hilda powinna być matką - Peder próbował ratować niezręczną sytuację.

Evert zerkał na Emanuela.

- No to wtedy żołnierz by musiał... - umilkł nagle i spojrzał na Elise zawstydzony.

- A ja uważam, że jesteśmy dużą gromadą rodzeństwa - stwierdziła Elise. - Czterech

braci i dwie siostry, niektórzy mali, niektórzy więksi.

Peder uśmiechnął się do Emanuela.

- No to jesteś moim starszym bratem.

- Bardzo chętnie.

- A ty jesteś moim młodszym bratem - ciągnął Peder, posyłając Evertowi pełen

zadowolenia uśmiech.

- Mam tyle samo lat co ty! - zaprotestował Evert.

- No to jesteście bliźniakami - stwierdziła Elise. - Ale czy zdajecie sobie sprawę, że to

już prawie północ? Chociaż jutro jest niedziela, to musimy się wyspać, bo mamy odwiedzić

mamę, a w poniedziałek Hilda i ja idziemy do fabryki, wy natomiast pójdziecie do szkoły,

więc też musicie się wyspać.

Emanuel wyjął kieszonkowy zegarek.

- Tak, dochodzi północ.

Elise zauważyła, że Peder zesztywniał w jej objęciach. Atmosfera przy stole była taka

miła, że dziewczyna prawie zapomniała o tym, co się stało dzisiejszego dnia.

Emanuel też to zauważył.

- W poniedziałek ja pójdę z tobą do szkoły, Peder. Włożę swój najładniejszy garnitur,

wypucuję buty do połysku, będę miał białą koszulę z krawatem i kapelusz. Nikt się nie

domyśli, że jestem tym osławionym „żołnierzem Armii Zbawienia”. - Uśmiechnął się

dziwnym uśmiechem, który wyrażał rozbawienie, ale równocześnie coś jakby urazę i

skrępowanie. - I odbędę poważną rozmowę zarówno z twoim nauczycielem, jak i z

dyrektorem.

Elise poczuła, jak chude chłopięce ciało się rozluźnia.

- Naprawdę? - w jego głosie słychać było niedowierzanie i nadzieję. Zwrócił twarz w

stronę Elise. - Słyszysz, Elise? On pójdzie ze mną do szkoły.

- Bardzo się z tego cieszę, Peder - posłała Emanuelowi spojrzenie pełne wdzięczności.

- Nie wiem, czy odważyłabym się wyprawić cię tam samego - mówiła dalej, całując Pedera w

kark. - Gdybyś jednak nie poszedł, to istniałoby ryzyko, że cię skreślą, a przecież bez szkoły

człowiek do niczego na tym świecie nie dojdzie.

- I wtedy do końca życia pozostanie wozakiem. Tak powiedziała Magda - wtrącił

Evert.

- No właśnie, unikniesz tego dzięki Emanuelowi. - Elise spojrzała na Emanuela i

znowu poczuła nieskończoną wdzięczność w imieniu i Everta, i Pedera. - Co by się z nami

stało, gdybyśmy cię nie mieli - dodała z uśmiechem.

Zarumieniła się, oczy jej błyszczały z radości.

- Ale teraz musicie iść do łóżek, chłopcy. Wyjmiemy mój stary materac. - Znowu

zwróciła się do Emanuela. - Czy możemy przenocować Everta bez zawiadamiania

Hermansena, jak myślisz?

Emanuel wstał od stołu.

- Wstąpię do niego w drodze do domu. Jeśli się z nim nie rozmówię, to zostawię mu

kartkę w drzwiach.

Chłopcy i Hilda zniknęli w izbie, Emanuel szykował się do wyjścia.

Elise wyciągnęła do niego rękę na pożegnanie.

- Stokrotne dzięki za pomoc. Naprawdę nie wiem, jak bym sobie dała radę bez ciebie

w ten straszny wieczór.

- No widzisz, a przecież chłopcy wrócili do domu bez mojej pomocy - bąknął

skrępowany.

- Owszem, ale ty pomogłeś mi przetrwać. Naprawdę byłam bliska załamania. - Wciąż

trzymał jej rękę i patrzył jej w oczy. Elise widziała, że chce coś powiedzieć, ale

powstrzymała go. - Bardzo chcę, żebyś był moim przyjacielem, Emanuelu. Chyba rozumiesz,

jak strasznie się bałam.

Emanuel skinął głową.

- Teraz to wiem.

Nagle zarzucił jej ręce na szyję i przytulił do siebie mocno. Ale równie szybko

wypuścił ją z objęć, odwrócił się i poszedł do drzwi.

Elise stała i patrzyła w ślad za nim. Przepełniały ją trudne do określenia uczucia.

ROZDZIAŁ DWUNASTY

Zabrali Everta ze sobą do sanatorium w Grefsen. Elise obawiała się, że Hermansen

mógłby spuścić chłopcu lanie za to, że nie wrócił poprzedniego wieczoru do domu, chociaż

został mu tylko jeden dzień do przeprowadzki.

W powietrzu czuć było wiosnę. Wróble ćwierkały, śnieg kapał z dachów, słońce

świeciło na czystym niebie. Zapach mokrej ziemi i nawozu drażnił nosy, kiedy mijali jakąś

chłopską zagrodę, a na wolnych od śniegu kawałkach ziemi chłopcy grali w piłkę, dziew-

czynki natomiast bawiły się w piekło i niebo. Zmiana dokonała się w ciągu zaledwie kilku

godzin, tak się ta ponura zima zmieniała, przechodziła w wiosnę, a potem znowu na krótko

wracał chłód.

- Cieszmy się wiosną, dopóki ją mamy - zawołała Elise, wdychając świeże powietrze i

wszystkie wspaniałe zapachy. - Niedługo zakwitnie podbiał, nad ogrodami będzie się unosił

zapach dymu z palonych liści. Kocham ten zapach, bo on zapowiada lato.

Peder spoglądał na nią zdumiony.

- Dlaczego oni palą ogniska na dworze? Czy nie potrzebują chrustu na podpałkę?

- Oni palą nie tylko gałązki, lecz także liście. A liście trzeba szybko usunąć, żeby

trawa mogła rosnąć.

Paru chłopców dalej przy drodze wyciągało szyje i przyglądało się idącym.

Peder wziął Elise za rękę.

- To nie oni, Peder. To tylko jacyś ciekawscy, którzy dziwią się, że jest nas tak wielu.

- I dlatego, że nie jesteśmy ubrani tak jak oni - dodał Evert.

- Tym nie będziemy się przejmować.

Minęli gromadkę chłopców i nic się nie stało. Elise mocno trzymała rękę Pedera,

czuła, że mała piąstka drży.

- Czy Evert może pójść z nami do Tivoli, Elise? - spytał nagle Peder, kiedy odeszli już

daleko od tamtych i chłopiec powoli się rozluźniał.

- Pewnie, oczywiście, że Evert może z nami pójść, przecież to on cię uratował

wczoraj wieczorem.

Peder uśmiechnął się zadowolony.

- I żołnierz też pójdzie?

- Powinieneś już skończyć z tym „żołnierzem”. On się nazywa Emanuel Ringstad.

Powinieneś mówić „pan Ringstad”. Kiedy jutro pójdzie z tobą do szkoły ubrany w swoje

najładniejsze rzeczy, będzie wyglądał jak pan z bogatych domów na Karl Johan. Wtedy

dopiero tamte łobuzy zrobią wielkie oczy.

Peder roześmiał się, ale zaraz znowu spoważniał.

- Ale myślisz, że nie będą zazdrośni?

- O niego nie.

- Ja tego nie rozumiem. Zbliżali się już do sanatorium.

Elise głęboko wciągnęła powietrze, wyprostowała się i uniosła w górę brodę.

W pokoju przyjęć siedziała jakaś nieznajoma pielęgniarka. Zlustrowała ich od stóp do

głów tak, jak to robiła poprzednia, i nie popatrzyła na nich łagodniejszym wzrokiem, kiedy

usłyszała, że naprawdę przyszli odwiedzić jedną z płacących pacjentek. Powiedziała, żeby

poczekali na zewnątrz, a sama poszła sprawdzić, czy ewentualnie mogliby się przywitać z

mamą.

- Ona jest zła - Peder uporczywie patrzył siostrze w oczy.

- Cii, Peder. Jeśli ktoś usłyszy, co wygadujesz, to może nie pozwolą nam wejść do

środka.

- Ale przecież ja mówię tylko prawdę.

- Nie zawsze prawdę trzeba mówić tak głośno.

- To uważasz, że powinienem kłamać?

- Powinieneś milczeć.

Przed wejściem zatrzymał się powóz, z którego wysiadła dama w jasnej, szerokiej

jedwabnej sukni, wyszywanej perełkami pelerynie i w dużym kapeluszu z kwiatami. Pomagał

jej stangret. Zaraz za nią wysiadł pan w długim czarnym surducie, cylindrze i z laseczką ze

srebrnymi okuciami. Oboje państwo posłali w stronę Elise, Hildy i chłopców pogardliwe

spojrzenie, a potem pośpiesznie odwrócili głowy. Kiedy ich mijali, pan się zatrzymał.

- Czy wy znajdujecie się we właściwym miejscu, dzieci?

- Idziemy odwiedzić naszą mamę. - Peder, który zazwyczaj był nieśmiały, teraz stał z

rękami na plecach i patrzył na mężczyznę z odwagą.

- W takim razie uważam, że trafiliście źle. To jest prywatne sanatorium.

- Ale za naszą mamę płaci jeden pan - mówił niczym niezrażony Peder.

- Ach tak. - Mężczyzna sprawiał wrażenie zaskoczonego. - To dziwne - mruknął i

zaczął wchodzić po schodach.

W tej samej chwili w drzwiach ukazała się pielęgniarka. Kiedy spostrzegła

eleganckich państwa, nie bardzo wiedziała, co zrobić. Uprzejmie przywitała parę, potem

zwróciła się pośpiesznie do Elise: - Chodźcie ze mną do innego wejścia. - Potem zbiegła ze

schodów i energicznym krokiem okrążyła budynek, prowadząc ich za sobą do bocznych

drzwi. Wkrótce znaleźli się na wąskich schodach, którymi wchodzili również poprzednim

razem.

Matkę już wywieziono na korytarz. Siedziała wyprostowana na łóżku, wyglądała na

zadowoloną i miała rumieńce na twarzy.

- Witajcie, dzieciaki. Jak dobrze was widzieć. Liczę dni do każdej niedzieli.

Uściskali ją wszyscy, ale bardzo ostrożnie, jakby była z porcelany, skrępowani i

trochę zawstydzeni. Nie zdołali się jeszcze przyzwyczaić do jej widoku w takich

niezwykłych okolicznościach, gdzie wszystko jest takie białe, świeżo wyprasowane i obce.

- No i co tam u was słychać? - mama spoglądała to na jedno, to na drugie i zatrzymała

wzrok na Evercie. - Jak to miło, że ty też chciałeś do mnie przyjść, Evert.

- Jestem tu dlatego, że uratowałem Pedera. - Evert nie miał odwagi nawet na nią

spojrzeć, stał z czapką w rękach i miętosił ją palcami.

- Uratowałeś Pedera? - Mama miała przerażoną minę, spojrzała pytająco na Elise.

Elise nie wiedziała, co zrobić, miała nadzieję, że uniknie opowiadania mamie o tym,

co się stało.

- Bo on się bał paru większych chłopaków i ukrył się na jednym podwórzu. Evert go

tam znalazł.

Matka wyciągnęła chudą białą rękę i położyła ją na ramieniu Pedera.

- Dlaczego się ich bałeś, Peder, mój synku?

Elise stanęła tak, żeby mama nie mogła widzieć jej twarzy, i dawała znaki głową

Pederowi.

Na szczęście chłopiec zrozumiał, o co jej chodzi.

- Dlatego, że Pingelen jest głupi. On mówi, że Elise zaleca się do żołnierza.

- Słyszałeś kiedyś takie głupstwa? Nie przejmuj się tym, Peder. Oni są po prostu

zazdrośni. Takie zaczepki chyba możesz znieść, żeby ci tylko nie zrobili nic złego.

Peder kiwał głową, wpatrując się w białą pościel. Elise wstrzymała oddech, ale na

szczęście brat powstrzymał się od dalszych wyjaśnień.

Mama puściła ramię Pedera i zwróciła się do Kristiana.

- A co tam u ciebie, Kristian? Wydaje mi się, że dzisiaj jesteś jakiś blady.

Kristian zacisnął swoje kościste dłonie na jej kołdrze.

- Wczoraj wieczorem poszliśmy późno spać.

- Późno poszliście spać? A coś się stało?

- Mieliśmy gości.

Peder zabrał głos, a twarz promieniała mu z przejęcia.

- Byliśmy my wszyscy - pokazał ręką na Hildę, Elise, Kristiana, Everta i na siebie

samego - a poza tym jeszcze żołnierz.

Matka posłała najstarszej córce zdumione spojrzenie.

- To kapitan Ringstad też tam był? Elise niechętnie skinęła głową.

- Pomagał nam szukać Pedera i dlatego go zaprosiliśmy.

Mama kręciła głową, sprawiała wrażenie bardzo zdziwionej. - Jakie to dziwne, że ten

człowiek pojawił w naszym życiu akurat wtedy, kiedy potrzebowaliśmy go najbardziej.

Najpierw umarł ojciec, potem Johan znalazł się w więzieniu, a kiedy zostaliście sami...

- Opowiedz nam trochę o tym, jak ci tutaj jest - Elise pośpiesznie zmieniła temat. Bała

się, żeby Peder, Kristian czy Evert nie wyrwali się z czymś, kiedy nadal będą opowiadać o

Emanuelu.

- Mnie tutaj jest dobrze. - Skierowała twarz w stronę Hildy. - Musisz go pozdrowić

jeszcze raz i powiedzieć, jak bardzo jestem wdzięczna. Wszyscy są tacy życzliwi, siostry to

prawdziwe anioły, zresztą lekarze też.

- Czy oni nie protestują, że jesteś... to znaczy... że ty nie...? - Nie wiedziała, jak się

wyrazić, liczyła jednak na to, że matka zrozumie.

-

Niewielu zna prawdę. Na szczęście nauczyłam się ładnie mówić, kiedy

przyjechałam do Kristianii. - Zwróciła się teraz do chłopców. - Zapamiętajcie to sobie, dzieci.

Kiedy będziecie więksi, musicie nauczyć się ładnie mówić, tak jak Elise i Hilda. Wtedy

będziecie mieć większe szanse na znalezienie lepiej płatnej pracy.

- Lorang mówi, że to głupota - Peder patrzył matce w oczy z bardzo zdecydowaną

miną.

- To nie jest głupota - przerwała mu Hilda. - Przypomnij sobie, co mi opowiadałeś o

Szwedzie Andersie. Gdyby mówił tak jak my, nikt by się nie domyślił, że on przyjechał ze

Szwecji, i nikt by go nie prześladował.

- A ktoś go prześladował? - matka przenosiła wzrok z jednego dziecka na drugie.

Kristian prychnął.

- A czy to takie dziwne? Do diabła, przecież to jeden z tych paskudnych Szwedów.

- Kristian, coś ty! - matka patrzyła na niego z wyrzutem. - To nie jego wina, że

pochodzi ze Szwecji.

Elise nadal się bała, że rozmowa może wrócić do ostatnich przygód Pedera.

- Evert ma się przeprowadzić do pani Berg - wtrąciła pośpiesznie. - Hermansen nie

ma prawa dłużej się nim zajmować, ponieważ przepija wszystkie pieniądze z gminy.

Matka patrzyła na nią zdumiona.

- Kto tak powiedział?

- Kapitan Ringstad poszedł do biura gminy i zwrócił radzie opiekuńczej uwagę na to,

jak żyje Evert. W naszej okolicy jest ponad sto dzieci pod opieką gminy i rada opiekuńcza

powinna przynajmniej raz w roku kontrolować każdy przypadek, ale sytuacji Everta nie

skontrolowali. Nauczyciel też powinien był wysłać do nich zawiadomienie, ale tego nie

zrobił. A w przepisach gminy mówi się wyraźnie, że jeśli pieniądze nie są wydawane na

potrzeby dziecka, gmina musi być natychmiast o tym powiadomiona.

- Ale kapitan Ringstad poradził sobie i z tym - uśmiechnęła się matka. - Jakie to

błogosławieństwo dla nas wszystkich, że go mamy. Podziękuj mu ode mnie, Elise. - Matka

uśmiechnęła się do Everta. - Teraz będzie ci dobrze, Evercie. Pani Berg to bardzo miła osoba.

Co prawda niedowidzi i źle słyszy, ale nie będzie cię bić ani krzywdzić. W każdym razie

dopóki będziesz się zachowywał przyzwoicie.

Evert zamyślił się na chwilę. Potem powiedział niepewnie: - A co to znaczy

zachowywać się nieprzyzwoicie?

- To znaczy nie słuchać starszych. Nie wolno ci kłamać, kraść ani przeklinać, musisz

też robić wszystko, co pani Berg ci każe, wracać do domu o czasie, który ci wyznaczyła.

- Hermansen mówi, że to grzech grać w niedzielę w karty, ale drobna kradzież nie jest

bardzo niebezpieczna.

Matka patrzyła na niego z powagą.

- I tutaj Hermansen się myli, Evercie. Zobacz, co się stało z Johanem. Teraz siedzi

zamknięty w lodowatej celi w twierdzy Akershus i będzie musiał tam siedzieć przez cztery

lata dlatego, że był taki głupi i wyciągnął rękę po coś, co należało do innych.

- Mamo, przestań... - Elise posłała jej gniewne spojrzenie. - Johan przecież nie kradł.

On tylko stał na czatach z rowerem.

- Na jedno wychodzi. Był z tymi, którzy dokonali kradzieży. Elise milczała. Nie

przywykła do takiego zachowania matki.

Nie mogła zrozumieć, dlaczego nagle matka też odwraca się od Johana. Chyba nie

tylko dlatego, że popełnił fałszywy krok, bo przecież zawsze wiedziała, jaki właściwie Johan

jest uczciwy i porządny.

Wolno zbliżała się do nich pielęgniarka, jakby nie chciała ich wypraszać, ale

wiedziała, że musi.

Wszyscy po kolei uściskali matkę, pomachali jej na pożegnanie i zbiegli ze schodów.

Dzisiaj jakoś łatwiej było im stąd odchodzić niż w ubiegłą niedzielę.

Elise szła w milczeniu i myślała o tym, co powiedziała matka. Czy ona rzeczywiście

uważa Johana za złodzieja? Nigdy by jej to nie przyszło do głowy. Jeśli ktoś powinien

zrozumieć, dlaczego Johan uległ takiej pokusie, to właśnie matka.

Resztę niedzieli spędzili razem w domu. Elise musiała łatać ubrania i robiła to z

ciężkim sumieniem. Matka nauczyła ją, że praca w niedzielę to grzech, potrzebowała jednak

dziennego światła, żeby lepiej widzieć, poza tym wieczorami zwykle jest zbyt zmęczona.

Hilda powoli zaczynała się przygotowywać do tego, co miało się zdarzyć latem.

Poszła do organizacji „Ubrania dla Biednych Dzieci” i dostała tani materiał na pieluchy i

ubranka oraz flanelę na pościel dla dziecka. Dostała też długi kawałek „listwy”, jak to

nazywają, czyli kawałek materiału służący do zawijania noworodka. Teraz siedziała i

obrębiała pieluchy. Dziwnie było patrzeć na nią pochyloną nad niemowlęcymi ubrankami.

Dopiero od niedawna prawda zaczynała do niej docierać, myśl o mającym się narodzić

dziecku nie była już taka nieprawdopodobna. Za niecałe cztery miesiące w izbie na trzecim

piętrze Andersengarden rozlegać się będzie płacz dziecka. Może nie będzie tak źle,

pocieszała się Elise. Może wszyscy będziemy się nim zajmować, będziemy się kłócić, kto

pierwszy ma trzymać dziecko na rękach.

To, co do niedawna rysowało się jako straszne nieszczęście, nabrało innego wymiaru,

kiedy pojawiło się wiosenne słońce i ciepło wolno wracało do ciał przemarzniętych ludzi.

Żeby tylko Pan Bóg pozwolił, by dziecko urodziło się zdrowe i dobrze zbudowane. Peder

będzie miał czym się zajmować, on, który takim czułym wzrokiem patrzy na każdego wróbla

i małą myszkę, może nawet Kristian trochę złagodnieje i wyzbędzie się swojej upartej miny.

Dobrze wiedziała, że inni zapatrują się odmiennie na tę sprawę, zwłaszcza w domach,

gdzie jest ośmioro lub dziewięcioro maleńkich dzieci, a matki są zmęczone ich krzykiem,

nieustannym praniem i niedosypianiem. Nic więc dziwnego, że jedna czy druga niezamężna

dziewczyna z fabryki wybiera się pod osłoną nocy do pewnego domu przy Mellergata, gdzie

chętne ręce udzielają jej pomocy, ale w ich rodzinie, w której dwie osoby pracują i mogą

jeszcze liczyć na pomoc ojca dziecka, który chętnie dołoży parę koron, gdyby było trzeba,

można w rosnącym brzuchu Hildy widzieć nie tylko wstyd i tragedię. Elise już przedtem

myślała, że dziecko wbrew wszystkiemu może się stać błogosławieństwem, jeśli tylko jego

ojciec zechce płacić.

Ciekawe tylko, czy dziewczyny w fabryce to rozumieją? Każda inna robotnica, której

przytrafiło się „nieszczęście”, jest wyrzucana, jak tylko nadzorca zorientuje się, co się święci.

Fakt, że Hilda nadal pracuje jako pomocnica, chociaż każdy widzi, że zostało jej już tylko

parę miesięcy, oznacza, że jest faworyzowana. Dziewczyny muszą się zastanawiać, kto ją

ochrania.

Tej nocy Peder spał dobrze, jego zaufanie do Emanuela było bezgraniczne. W

poniedziałek rano, kiedy syrena fabryczna obwieściła, że wybiła szósta i Elise musiała wyjść,

patrzył na nią spokojnie i z uśmiechem.

- Możesz iść, Elise. Ja się nie boję. Żołnierz, to znaczy pan Ringstad, zaraz tu

przyjdzie i mnie zabierze.

Żeby tylko nie zaspał, pomyślała Elise, ale starała się ukryć zatroskanie. Emanuel nie

przywykł wstawać o piątej rano tak jak robotnicy. Zresztą pewnie też i nie o siódmej,

zastanawiała się. Lekcje w szkole zaczynają się o ósmej.

Kiedy jednak wróciła wieczorem do domu, wybiegł jej na spotkanie rozpromieniony

Peder.

- Powinnaś była zobaczyć nauczyciela, Elise. Kłaniał się i przepraszał, jakby żołnierz,

to znaczy pan Ringstad, był królewiczem, a może nawet następcą tronu.

Elise nie mogła powstrzymać uśmiechu. Peder wyciął z gazety zdjęcie następcy tronu

i przykleił na ścianie w kuchni. W jego przekonaniu był to najpotężniejszy człowiek na

świecie. Peder nie wiedział, że być może Norwegia odłączy się od Szwecji i zostaną wtedy

bez następcy tronu. Nie rozumiał też, dlaczego chłopcy w szkole prześmiewają się ze Szweda

Andersa ani dlaczego tak wielu ludzi Szwedów nienawidzi.

- No i co zrobił nauczyciel? - spytała zaniepokojona. Rozmawiał z Pingelenem i

tamtymi pozostałymi, powiedział, że wezwie policję do szkoły, jak będą mnie wpychać do

rzeki. I wtedy tamci pójdą do więzienia albo do domu dziecka i nigdy więcej nie będą się

mogli bawić na ulicy. Elise zmartwiona zmarszczyła czoło.

- A jak oni to przyjęli?

- Pan Ringstad przyszedł do mnie po lekcjach i odprowadził mnie do domu. Tamci

stali i gapili się na jego wyglansowane buty, czarne ubranie i piękny kapelusz. Myślę, że oni

też uważali go za następcę tronu. W każdym razie myśleli, że to musi być jakiś dyrektor.

Elise odetchnęła z ulgą. To chyba rzeczywiście jedyna możliwość, by uwolnić Pedera

od prześladowców. Jeśli zrozumieją, że stoi za nim ktoś silny, nie odważą się go więcej

zaczepić. Z głęboką wdzięcznością myślała o Emanuelu.

Następnego wieczoru Agnes znowu przyszła z wizytą. Oczy jej lśniły, policzki

płonęły.

- Koniecznie muszę z tobą porozmawiać, Elise. Czy mogłybyśmy się trochę przejść?

- Możemy iść do izby. Peder i Kristian muszą odrabiać lekcje. Zostawiła drzwi do

izby otwarte, by wpuścić tam trochę ciepła, i z wyrzutami sumienia zapaliła naftową lampę,

ale nie była w stanie znieść myśli o wyjściu na dwór. Wciąż paskudnie kaszlała.

- A nie możesz zamknąć drzwi? - Agnes mówiła szeptem, sprawiała wrażenie bardzo

podnieconej.

- No ale tutaj jest chyba za zimno?

- Nie szkodzi, muszę z tobą porozmawiać w cztery oczy. Jeśli Peder i Kristian

usłyszą, o czym mówię, będą się ze mnie wyśmiewać. A może rozpowiedzą o tym innym

ludziom.'

Elise przymknęła drzwi, potem obie usiadły na krawędzi łóżka.

- Ja mu to dałam do zrozumienia, Elise. - Twarz Agnes była jak odmieniona, Elise

nigdy nie widziała, że koleżanka jest - taka ładna. Po prostu bił od niej blask.

Spoglądała na Agnes z niedowierzaniem.

- Dałaś mu do zrozumienia, że jesteś w nim zakochana? Agnes pośpiesznie skinęła

głową.

- Razem wracaliśmy ze Świątyni. W końcu udało mi się skierować rozmowę na inny

temat niż tylko problemy Armii Zbawienia. Mówiłam o miłości, tęsknocie i takich...

Myślałam, że będzie milczał, że nie spodoba mu się, że o tym mówię, ale on wprost

przeciwnie, bardzo się ożywił. Opowiadał mi o tym, jak my, ludzie, jesteśmy stworzeni, że

wszyscy przyciągamy do siebie drugą płeć po to, by ludzkość mogła się rozwijać. Że

przychodzimy na świat ze zdolnością kochania i że Armia Zbawienia traktuje to jako dar od

Boga dla ludzi.

Elise słuchała w milczeniu. Dobrze pamiętała, o czym ona i Emanuel rozmawiali.

- Och, Elise, powinnaś była słyszeć, jak on pięknie mówi o miłości, zupełnie inaczej

niż chłopcy, których znamy. On nie tylko używa innych słów, on też myśli o tym inaczej,

potrafi okazywać więcej uczuć. Pomyśl, zakochać się w kimś takim! Na samą myśl o tym

ogarnia mnie drżenie. On by chyba nigdy nie powiedział tak wiele, gdyby nie nosił w sobie

takich samych uczuć jak wszyscy, chyba mam rację? Przez całą noc leżałam, nie śpiąc, i

marzyłam o nim, jak by to było, gdyby leżał przy mnie i gdybyśmy. .. - roześmiała się

zawstydzona. - Chyba rozumiesz, co mam na myśli? Mało brakowało, a byłabym wstała i

poszła do niego.

Elise spojrzała na nią wstrząśnięta.

- Coś ty, Agnes...

Agnes wybuchnęła śmiechem.

- Nie bądź taka zasadnicza, Elise. Sama mi przecież opowiadałaś, że leżeliście z

Johanem latem w trawie na błoniach, a ja też kiedyś zaskoczyłam jedną z dziewczyn pod

drzewem nad rzeką. Ona i facet byli prawie nadzy. Dziewczyna jęczała głośno. Facet

podciągnął jej bluzkę wysoko, leżał i gapił się na jej piersi. To była Marlenę, wiesz, ta, co ma

takie wielkie piersi. Potem zaczął ich dotykać, ale nie mogłam już dłużej podglądać. Teraz

Marlenę spodziewa się dziecka.

Elise nie wiedziała, co powiedzieć, nie podobała jej się ta cała rozmowa.

- Ja się zdecydowałam, Elise. - Agnes mówiła dalej z tym samym zapałem w głosie,

najwyraźniej nie dostrzegała niechęci Elise. - Jeśli on zapyta, czy mógłby mnie odwiedzić, to

się zgodzę. Matka nigdy się nie przejmowała tym, kto przychodzi do mnie na strych, mówi,

że jestem wystarczająco dorosła, żeby sama o siebie dbać.

- Moim zdaniem to nie w porządku, że chcesz go uwieść, skoro wiesz, jaki on jest. -

Elise poczuła się jak stara panna, ale nie mogła postąpić inaczej.

- Przestań, Elise! To przecież on zaczął o tym rozmawiać. On nie jest taki, jak

myślisz. Mogę się założyć, że już niedługo zaciągnę go tam, gdzie będę chciała. -

Uśmiechnęła się zadowolona i oparła o wezgłowie łóżka.

- Co mnie to obchodzi, rób, co chcesz, ale nie przychodź na skargę później, kiedy

będziesz musiała szukać dla dziecka miejsca w żłobku.

Agnes uśmiechnęła się.

- A czy jesteś taka pewna, że musiałabym potem pracować? Nie wiesz tego, co ja

wiem. - Spoglądała na przyjaciółkę z tajemniczą miną.

Elise zaciekawiona odwróciła głowę.

- On pochodzi z bogatej rodziny, która mieszka gdzieś między Kristianią i Eidsvold.

Ojciec ma wielki dwór, a on jest jedynakiem i dziedzicem tego majątku.

Pomyśleć, że Emanuel powiedział tak wiele w ciągu jednego poniedziałkowego

wieczoru, zastanawiała się Elise zdumiona. Agnes wie teraz tyle samo co i ona. Znowu

doznała tego dziwnego uczucia, jakby zaczynała być zazdrosna, choć to przecież głupie.

Niech Agnes wychodzi sobie za mąż za Emanuela i mieszka, gdzie chce, Elise nic do tego.

- On nie zamierza pozostać w Armii Zbawienia do końca życia - paplała Agnes

niezrażona. - To zresztą byłoby bez sensu dla kogoś, kto ma takie możliwości.

- Więc być może skończysz jako wiejska gospodyni, Agnes. - Elise roześmiała się,

sama jednak słyszała, że brzmi to nieszczerze. Zaraz potem wpadła w złość. - Nie zamierzasz

chyba go namawiać, żeby wystąpił z Armii?

- A dlaczego nie?

Elise wstała z łóżka i zaczęła przygotowywać posłanie dla chłopców.

- Bo to by było świętokradztwo.

- Świętokradztwo? - Agnes patrzyła na nią, nie rozumiejąc.

- On poświęcił swoje życie, żeby pomagać ludziom. Nawet gdyby ci się udało go

przekonać, to nie sądzę, żeby potem był szczęśliwy. Może zacząłby żałować, ciebie obciążać

winą za to, co się stało, a w końcu by się od ciebie odwrócił.

Agnes nie dawała się zbić z tropu.

- A może przeciwnie, byłby mi wdzięczny? W każdym razie jego rodzice na pewno

by mi dziękowali, co do tego nie mam wątpliwości.

Elise potrząsała poduszkami Pedera i Kristiana, wyjęła kołdrę i ścieliła łóżko

energicznymi, gniewnymi ruchami. Kołdra była wypełniona pociętymi szmatkami, które

zbijały się w jednym końcu.

- W każdym razie ja cię ostrzegałam. Najwyraźniej znasz go lepiej niż ja, bo

wrażenie, jakie on na mnie robi, jest całkiem odmienne.

- A jakie wrażenie on na tobie robi? - Agnes zerkała na przyjaciółkę z podejrzliwością

we wzroku.

- Ja go znam jako człowieka uczciwego i szczerze pragnącego żyć zgodnie z ideałami

Armii Zbawienia.

Agnes wstała i ruszyła ku drzwiom.

- Myślałam, że będziesz się cieszyć wraz ze mną, widzę jednak, że popełniłam błąd.

Ty mi zazdrościsz i dobrze rozumiem dlaczego. Bo twój narzeczony siedzi w zamknięciu i

pozostanie tam przez cztery lata, a kiedy wyjdzie, to nie wiadomo, czy znajdzie jakąś pracę.

Twoja przyszłość nie wygląda specjalnie radośnie.

Z tymi słowami wyszła i zatrzasnęła za sobą drzwi. Elise stała pośrodku izby, wstyd

palił jej policzki. Agnes ma rację, nie jest lepsza niż tamta banda łobuzów, która chciała

wepchnąć Pedera do wodospadu. Jeśli nie udało jej się na dobre zerwać z Agnes, to w

każdym razie zdołała zniszczyć jej radość.

ROZDZIAŁ TRZYNASTY

Nadszedł marzec. Ze świergoczącymi na gzymsach ptakami, świeżym końskim

nawozem na drogach i topniejącym śniegiem, który spływał z dachów. W oknach po drugiej

stronie mieniło się wiosenne słońce, „słońce biednych ludzi”, jak je czasem nazywano. W dni

powszednie pranie powiewało na wietrze, a w dole nad rzeką zbierali się chłopcy, zaraz po

szkole, by bawić się w podbijanie kraju. Wodospad z każdym dniem huczał głośniej.

Dzisiaj jednak była niedziela, właśnie wrócili z Grefsen od matki i teraz Elise wzięła

ze sobą Pedera i wyszli szukać kwiatków podbiału.

Od tamtego dnia, kiedy Emanuel rozmawiał z dyrektorem szkoły, Peder miał spokój,

banda łobuzów już go nie dręczyła. Elise też miała spokój od Emanuela. Po tamtym dniu,

kiedy szukali razem jej brata, a potem wszyscy spędzili bardzo miły wieczór w ich kuchni,

Emanuel trzymał się od nich z daleka. Chociaż nie od domu, bo wciąż odwiedzał Annę,

przychodził jednak w czasie, kiedy Elise pracowała w fabryce.

Dziwiło ją to, choć go rozumiała. Z jednej strony doszli w końcu do jakiegoś

porozumienia, z drugiej zaś zarzucił jej przecież ręce na szyję, zanim odszedł, i powiedział,

jakie żywi dla niej uczucia.

Mimo wszystko Elise wciąż myślała o tym, co powiedziała jej Agnes. Jeśli

rzeczywiście Agnes zdoła zrobić z Emanuelem to, co zamierza, trzeba się przygotować, że w

przyszłości nieczęsto będą go widywać. Żal jej było Pedera, bo darzył Emanuela bezgranicz-

nym uwielbieniem, zwłaszcza po rozmowie z dyrektorem szkoły.

Emanuel z pewnością będzie nadal odwiedza! Annę, przynajmniej przez jakiś czas,

później jednak o niej też zapomni. Już Agnes się o to postara. Nie pojmowała tylko, dlaczego

sprawia jej to ból. Tłumaczyła sobie, że nie ma się czemu dziwić, ponieważ nie mają rodziny

tutaj w Kristianii, a chociaż ona zna wiele robotnic z fabryki, to nie ma znajomych mężczyzn.

Nikogo poza tymi, którzy mieszkają w ich domu i w okolicy, z większością zresztą nigdy nie

rozmawiała.

Przeszli przez most Voyen i zbliżali się do Myralokka, kiedy usłyszeli, że ktoś ich

woła. Za nimi biegł Kristian, Evert i jeszcze jacyś chłopcy z klasy Pedera.

- Peder, pójdziesz z nami bawić się w podbijanie kraju? Evert pożyczył od pani Berg

finkę.

Peder spoglądał błagalnie na Elise.

- Mogę, Elise?

- No pewnie, jasne, że możesz.

- Ale w takim razie będziesz musiała zbierać kwiatki sama - chłopcu wyraźnie było

przykro.

- Nic nie szkodzi.

Malec rozpromienił się i biegiem ruszył za kolegami. Elise patrzyła w ślad za nim i

uśmiechała się. W tej samej chwili dotarły do niej dźwięki gitary i przystanęła. Nie widziała

wokół nikogo, nawet małe drewniane domki po lewej stronie wyglądały na opuszczone,

ledwo zresztą było je widać pośród wielkich ciemnych dębów z pozbawionymi liści ciężkimi

gałęziami.

Po chwili ich spostrzegła. Jakiś mężczyzna i kobieta siedzieli na ziemi, oparci o gruby

pień dębu. Ona trzymała w rękach gitarę, a mężczyzna pochylał się nad nią i najwyraźniej

próbował uczyć ją chwytów.

- To jest C, to jest D, to jest G, a to jest E - słyszała, jak mężczyzna tłumaczył. I nagle

dotarło do niej, kim ten mężczyzna jest. Nie przywykła widywać Emanuela w krótkich

spodniach, wiatrówce i czapce z daszkiem, nie widziała też nigdy Agnes w wielkiej białej

czapce, sportowym żakiecie i białym lekkim szalu. Na Boga, skąd ona wzięła pieniądze na

takie ubranie?

Agnes fałszowała i nie była w stanie wydobyć z instrumentu ani jednego poprawnego

tonu, śmiejąc się przy tym. Elise uważała, że to jakiś dziwny śmiech. Powoli ruszyła w ich

stronę. Musi się przecież przywitać ze znajomymi. Skoro ich już spotkała, głupio byłoby

teraz zawracać.

- Nie, nie dam rady! - zawołała Agnes ze śmiechem. - Już lepiej ty zagraj coś,

Emanuelu, bo ty przecież umiesz.

On wziął z jej rąk gitarę i zaczął grać smutną pieśń, którą Elise znała ze spotkań w

Świątyni: „Nigdy nie zapomnę tamtych wspólnych godzin...”

Emanuel miał głęboki, piękny głos. Elise stała bez ruchu i słuchała. Nagle

przypomniała sobie pogrzeb ojca, stali wtedy wszyscy pogrążeni w uroczystym milczeniu

wokół biednego grobu i Elise myślała, jakie to przykre, że ojcu nie zaśpiewa żaden chór, że

nawet nie odezwą się kościelne dzwony. A potem wszyscy zgromadzeni w żałobnym orszaku

wstrzymali oddech, kiedy kapitan Ringstad zaśpiewał w ten mroźny styczniowy dzień. Elise

miała wtedy wrażenie, że ta pieśń ją unosi, jakby szybowała na skrzydłach.

Emanuel skończył i Agnes wybuchnęła śmiechem.

- No właśnie to powiedziałam, Emanuelu. Nigdy nie będę grać tak dobrze jak ty, nie

ma więc sensu, żebym próbowała. Już raczej ty graj, a mnie wystarczy śpiew.

Jakby miała głos, którym można się chwalić, prychnęła Elise gniewnie.

Emanuel zaczął grać kolejną melodię, tę również Elise znała z Armii Zbawienia, a

Agnes śpiewała i fałszowała dokładnie tak, jak Elise oczekiwała. Aż przykro było tego

słuchać, zwłaszcza że tak bardzo pragnęła posłuchać, jak Emanuel gra.

Podeszła nieco bliżej.

- Halo!

Odwrócili się równocześnie.

- Elise? - w głosie Emanuela brzmiała radość. Agnes nic nie odpowiedziała.

- Ni stąd, ni zowąd usłyszałam wasze głowy.

- A ty co, wyszłaś na spacer?

- Właściwie to wyszłam z Pederem, żeby nazbierać kwiatków podbiału, ale on został

uprowadzony przez kilku chłopców, poszli się bawić w podbijanie kraju.

Uśmiechała się.

- Dobrze, że nie stało się nic gorszego - Emanuel odpowiedział z uśmiechem. -

Chodź, usiądź przy nas, mech jest suchy.

Elise usiadła obok niego. Po drugiej stronie ziemia była mokra.

- Uczysz się grać na gitarze, Agnes?

- Tak, Emanuel postanowił mnie nauczyć. Zostałam aspirantem i jesienią mam zacząć

naukę w szkole.

- To wspaniale! - Elise zdała sobie sprawę, że nie zabrzmiało to zbyt entuzjastycznie.

- No i zaczęłam też śpiewać w chórze. To bardzo zabawne. - Uśmiechnęła się do

Emanuela. - Ludzie chodzący do „Perły” już mnie nie interesują, a nic innego u nas robić nie

można. Ty nigdy nie masz czasu - dodała, posyłając w stronę Elise oskarżycielskie

spojrzenie.

Emanuel zwrócił się do Elise.

- No a jak z Pederem? Nie widziałem go już dawno.

- Dziękuję, to znowu jest pogodny chłopiec, dzięki tobie. Mówi o tobie tak, jakbyś był

najpotężniejszym człowiekiem w mieście. Ktoś, kto odważył się rozmawiać z dyrektorem

szkoły, w jego oczach jest naprawdę wielki.

Emanuel roześmiał się radosnym, ciepłym śmiechem.

- W takim razie przynajmniej jeden żywi dla mnie szacunek. A nie zawsze doznaję

takiego wrażenia, kiedy staję wobec ludzi, żeby z nimi rozmawiać.

- Nieprawda, ja też żywię dla ciebie ogromny szacunek - wtrąciła pośpiesznie Agnes.

- Tak, mam dla ciebie wiele szacunku. Porzucić wszystko, aby tylko móc służyć innym, to

naprawdę bohaterstwo.

- No, no - śmiał się Emanuel. - Nie czyń mnie lepszym, niż jestem. Mimo wszystko

mam wiele wad.

- Ale i tak jesteś moim bohaterem - szepnęła Agnes cicho, spoglądając mu przymilnie

w oczy.

Elise poczuła, że ją mdli. Jak można zachowywać się tak idiotycznie? Czy dla niego

to nie jest męczące?

Emanuel jednak uśmiechał się do Agnes, wcale nie wyglądał na onieśmielonego ani

zirytowanego.

Elise podniosła się gwałtownie z ziemi. Nie była w stanie tu dłużej siedzieć i słuchać

paplaniny Agnes.

- Muszę iść do domu przygotować obiad. Obiecałam chłopcom na dzisiaj smażoną

rybę.

- Naprawdę musisz już iść? - w głosie Emanuela brzmiało rozczarowanie.

- Elise nigdy nie ma na nic czasu - westchnęła Agnes. - Zawsze musi się opiekować

mamą, Hildą, Kristianem albo Pederem. Zestarzejesz się i nawet tego nie zauważysz, Elise.

Nigdy nie chodzisz na tańce, nie można cię wyciągnąć do miasta, nie przychodzisz

wieczorami, żeby z nami pogadać. Dziewczyny o ciebie pytają i zastanawiają się, czym ty się

zajmujesz. Uważają, że się wstydzisz z powodu Johana.

- Że ja się wstydzę? - Elise poczuła, że serce bije jej mocno z oburzenia. - Ja się wcale

nie wstydzę z powodu Johana. Wprost przeciwnie, jestem z niego dumna. Nie mam

wątpliwości, że jedynym jego pragnieniem było ratowanie życia siostry. Dlaczego miałabym

się wstydzić? Gdyby wszyscy byli tacy jak Johan, to tutaj, nad rzeką, nie byłoby tyle nędzy.

Inni mężczyźni idą do knajpy, jak tylko w piątek wieczorem dostaną tygodniówkę, a Johan

nigdy nawet nie tknął alkoholu.

- Dobrze, już dobrze, nie gorączkuj się tak. Nie ma powodu do zdenerwowania tylko

dlatego, że powiedziałam prawdę. Nic nie poradzę na to, że inni tak gadają.

Elise odwróciła się i miała zamiar odejść.

- Nic dziwnego, że ludzie gadają, Elise - Agnes najwyraźniej nie zamierzała ustąpić. -

Wszyscy wiedzą, że Hilda jest w ciąży, ale nie chce powiedzieć, z kim będzie miała to

dziecko. Inne dziewczyny w jej sytuacji tak nie robią. Zaczynamy już myśleć, że to może

ktoś żonaty. Wiele robotnic boi się, że to może mąż którejś z nich. Jedna nawet powiedziała,

że ona jest pewna... że to jej mąż.

Elise nie była w stanie oddychać ze złości.

- No to ją pozdrów i powiedz, że Hilda nigdy nie poszłaby do łóżka z żonatym

mężczyzną.

Kiedy wróciła do domu, Hilda obrała już ziemniaki i zaczęła przygotowywać obiad.

Musiała natychmiast zauważyć, że coś jest nie w porządku. - Dlaczego jesteś taka zła?

- spytała zdumionym głosem. - Wszyscy byli w świetnych humorach, kiedy wróciliśmy do

domu z Grefsen.

- Spotkałam Agnes.

- No i nie była to przyjemna rozmowa?

- Ani trochę. Powiedziała mi, o czym dziewczyny plotkują. Otóż ja siedzę w domu,

ponieważ wstydzę się z powodu Johana, a ty będziesz miała dziecko z żonatym mężczyzną.

Gwałtowne rumieńce wypłynęły na policzki Hildy.

- Że ja będę miała dziecko z żonatym mężczyzną? Tak mówiła?

Elise skinęła głową.

- Te baby nie mają ani trochę zaufania do swoich mężów. Wiele z nich wyobraża

sobie, że to właśnie ich mąż jest winien. - Umilkła na chwilę. - Może już czas powiedzieć

prawdę, Hilda?

Hilda potrząsnęła głową z bardzo stanowczym wyrazem twarzy.

- Obiecałam, że nikomu nie powiem. On wie, że ty wiesz i że mama wie, ale nikt inny

nie powinien o niczym słyszeć, tak mówi.

Elise milczała. Nic dziwnego, że majster nie chce, żeby prawda wyszła na jaw. On,

majster, a tu szesnastoletnia pomocnica w przędzalni...

To, co wydawało jej się dziwne, to fakt, że on nadal utrzymuje kontakty z Hildą i nie

odwrócił się do niej plecami. Mógłby przecież zaprzeczyć, nikt by Hildzie nie uwierzył.

Powiedziałby, że Hilda kłamie, i byłoby po wszystkim.

Najwyraźniej Hilda pojęła, o czym Elise myśli, i uznała, że powinna bronić ojca

swego dziecka.

- On mówi, że powinniśmy utrzymać wszystko w tajemnicy, dopóki dziecko się nie

urodzi. Bo poród zawsze jest niebezpieczny, mówi. Często kończy się źle. Ale jeśli wszystko

pójdzie dobrze, to potem będę mogła ujawnić, jak się sprawy mają.

Elise westchnęła, nie miała serca niczego siostrze tłumaczyć. Wiedziała jednak

dobrze, że wielu mężczyzn dużo obiecuje. A potem zdradzają.

Hilda zdjęła pokrywkę z garnka.

- Popatrz, co będziemy mieć na obiad.

Elise zrobiła wielkie oczy. Już nie byłaby w stanie powiedzieć, kiedy ostatnio

widziała mięso w tym domu.

- Sztuka mięsa w jarzynach? - zawołała z niedowierzaniem. Hilda skinęła głową.

- Usmażyłam rybę i schowałam ją do szafy na jutro. To miała być niespodzianka.

Elise spoglądała na nią podejrzliwie.

- A skąd wzięłaś pieniądze?

- No zgadnij. On mówi, że to ważne, abym miała zdrowe i pożywne jedzenie teraz,

kiedy dziecko rośnie, a przecież rozumie, że nie mogę siedzieć sama i zajadać się

pysznościami, podczas gdy wy...

- Mam nadzieję, że pani Thoresen nie przyjdzie tu i nie dowie się, co będziemy jeść.

Ciekawe, co by powiedziała?

- Pojęcia nie mam, ale nie powinnaś wołać Pedera i Kristiana, jak to zwykle robisz,

nie powinnaś mówić, żeby przyszli na obiad, bo wtedy albo ona, albo pani Evertsen

natychmiast się zjawią.

Elise skinęła głową i wyszła z domu. Znalazła chłopców przy moście. Kristian

wygrał, Peder i Evert sprawiali wrażenie trochę zgaszonych.

- Mogę iść do was? - Evert patrzył na nią.

Nie mogła, niestety, pozwolić, żeby Evert odkrył, jaki mają wspaniały obiad, bo

wtedy cała ulica by o tym gadała.

- Będziesz mógł przyjść, jak zjemy, Evercie. Teraz jednak musisz iść do domu do

pani Berg i też zjeść obiad.

Chłopiec kiwnął głową i pobiegł do domu.

Na schodach zderzyli się z panią Evertsen. - Co to za niezwykłe zapachy unoszą się

dzisiaj na trzecim piętrze! - zawołała, wciągając z zaciekawieniem powietrze. Jakby

próbowała sobie przypomnieć, co tak pachnie.

- To wiosna, pani Evertsen. A poza tym dzisiaj czułam zapach smażonego mięsa z

jednego z otwartych okien. - Kłamstwo zjawiło się samo z siebie i Elise przymknęła oczy.

- Zapach smażonego mięsa? Skąd ludzie biorą na to pieniądze?

Elise wzruszyła ramionami.

- Może teraz, kiedy przestali palić w piecach, mogą przeznaczyć pieniądze na jedzenie

zamiast na węgiel.

Pani Evertsen zadrżała.

- Moim zdaniem wcale jeszcze nie jest tak ciepło. Kristian i Peder zmrużyli oczy,

kiedy zobaczyli, co dostaną na obiad.

- Tylko nie wolno wam nikomu o tym powiedzieć - upominała Hilda surowym

głosem. - Jeśli pani Thoresen albo pani Evertsen się tu pojawią, to trzeba mówić, że zapach

wpada przez okno.

Obaj kiwali głowami, nie zadając żadnych pytań. Wkrótce siedzieli wszyscy czworo i

w milczeniu rozkoszowali się pysznym jedzeniem.

Ledwo zdążyli skończyć i posprzątać ze stołu, a rozległo się pukanie do drzwi. To

pani Thoresen.

- Chciałam zapytać, jak się czuje wasza mama? - rozejrzała się po kuchni i z

zaciekawieniem wciągała powietrze.

Okno było otwarte.

- Czuje pani ten zapach, pani Thoresen? - Peder spoglądał na sąsiadkę niewinnie.

Elise wstrzymała oddech.

- Tak, a skąd on pochodzi, jak myślisz?

- My uważamy, że to od pani Albertsen. Może pani słyszała, że ona ma wuja w

Ameryce?

Pani Thoresen w zamyśleniu spoglądała na chłopca. Potem skinęła głową.

- Być może. Chyba się trochę przejdę. - Już miała wychodzić, kiedy przypomniała

sobie, po co tu przyszła. - No a jak z mamą?

- Dobrze. - Tym razem odpowiedziała Hilda. - Poprawia jej się z tygodnia na tydzień.

Może na lato wróci do domu.

Wzrok pani Thoresen błądził po wydatnym brzuchu Hildy.

- No to będzie ciasno w izbie dla sześciorga.

- Ja tam mogę spać w kuchni - wtrąciła Elise pośpiesznie.

- I ja też - odezwał się ku jej zaskoczeniu Kristian. - Nawet wolę, bo w izbie chyba nie

będzie można sypiać z wrzeszczącym dzieciakiem.

Hilda posłała mu mordercze spojrzenie.

Pani Thoresen odwróciła się do drzwi. Ale widocznie znowu sobie o czymś

przypomniała, bo przystanęła.

- Anna prosiła, żeby was pozdrowić. Ona jest teraz bardzo zadowolona, a to zasługa

tego żołnierza.

- Pana Ringstada? - zawołał Peder z ożywieniem. - Dawno go już nie widziałem.

- Naprawdę? To dziwne, bo u nas bywa prawie codziennie. Musisz przychodzić do

Anny po powrocie ze szkoły. On zresztą zawsze o was pyta. W każdym razie o ciebie, Peder.

Buzia Pedera rozjaśniła się.

- Słyszysz, Elise? Elise odwróciła głowę.

- Owszem, słyszę - powiedziała po prostu. W wyobraźni widziała natomiast Emanuela

i Agnes na Myralokka. Agnes z pewnością dopięła swego.

W Państwowym Więzieniu Akershus Johan wyszedł właśnie na spacer. Wiosenne

słońce go oślepiło, a zapach słonej morskiej wody, wilgotnej ziemi i palonych liści uderzył w

nozdrza. Johan przystanął, przymknął na moment oczy i wchłaniał w siebie wiosenne wonie.

Poczuł ból w sercu. Wolałby raczej deszcz i zimno, chociaż tak strasznie marzł w swojej celi

przez ostatnie tygodnie. Wiosna jednak niosła z sobą tęsknotę i przeświadczenie, że wszystko

zostało mu odebrane. Prawie nie był w stanie myśleć o tym, jakie mógłby mieć życie, gdyby

nie popełnił tej okropnej głupoty. Teraz pewnie w Andersengarden okna są szeroko otwarte,

huk wodospadu jest głośniejszy niż zwykle, nad rzeką bawią się dzieciaki, beztroskie,

ożywione wiosną, w cieniu pod drzewami zaś kryją się pary. Mógłby teraz iść brzegiem

rzeki, z Elise pod rękę, rozmawiać o ślubie, który mieli wziąć latem, cieszyć się życiem,

które nareszcie po surowej zimie nabrało nowych barw. Mogliby usiąść na jakimś kamieniu

na Myralokka i patrzeć na rzekę, która z hukiem spada z góry, a potem płynie w stronę

miasta. Mogliby się oprzeć o pień wielkiego dębu, trzymać się nawzajem za ręce i marzyć o

życiu, które mają przed sobą. O wspólnym życiu. O wspólnym łóżku w kuchni, o śniadaniach

i kolacjach spożywanych przy wspólnym stole.

Mocno zaciskał zęby i ciągnął za sobą łańcuchy. Czuł, jak ciało mu zesztywniało od

siedzenia po całych dniach w tej samej pozycji. A jak to będzie po czterech długich latach?

Będzie chodził zgięty wpół niczym starzec? Jego ciało będzie pozbawione mięśni, a ręce i

nogi będą wiotkie i białe? W oczach zaś będzie czaił się gniew. Co taki stary i schorowany

człowiek może zaproponować kobiecie? Może nawet nigdzie nie dostanie pracy, bo kara

więzienia to stempel na całe życie. Przestępca... Kopnął jakiś kamień, próbował się uspokoić.

To chyba to wiosenne powietrze tak na niego działa.

- Ach tak, Johan Marynarz... - to był głos Lorta - Andersa, poza tym nikt inny nie

używał jego dawnego przezwiska. - Serce cię boli od tego wiosennego słońca, co?

Johan posłał mu ponure spojrzenie. Ze strony tego człowieka mógł się spodziewać

jedynie kpin i szyderstw. Zerknął w stronę strażnika więziennego, Gevaldigera, jak go

nazywano. Bo po tym, co się stało, przebywanie sam na sam z Lortem - Andersem nie było

specjalnie bezpieczne.

- Dostałem po kryjomu list od Halta - Oli przed paroma dniami - mówił dalej Lort -

Anders, rozglądając się wokół i udając, że wcale nie jest zajęty Johanem.

Johan milczał.

- Trochę się dzieje na naszej ulicy, pisze mi Halt - Ola. Johan nadal milczał. Coś mu

mówiło, że wiadomości będą niepomyślne. Gdyby były dobre, Lort - Anders by o tym nie

mówił.

- Jakiś oficer Armii Zbawienia wydeptuje progi u twojej dziewczyny, i za dnia, i w

nocy.

Johan poczuł, że skóra mu drętwieje.

- Do diabła, zamknij gębę! Lort - Anders roześmiał się.

- Nie wierzysz mi? A dostałeś od niej ostatnio jakiś list, Johan?

- Stul pysk, powiedziałem.

- Zapłacił za jej matkę w sanatorium, pisze Ola. Bez przerwy lata za twoją

dziewczyną. Jedną noc spędzili w fabrycznej komórce, a niedawno w sobotni wieczór w jej

oknach światło paliło się długo po północy, a potem wyszedł stamtąd ten oficerek.

Johan zacisnął pięści tak, że kostki mu pobielały.

- Łżesz!

Lort - Anders znowu się roześmiał.

- Możesz sobie myśleć, że łżę. Mnie to nic nie obchodzi.

W tej samej chwili Gevaldiger podszedł do nich. - Czy nie mówiłem, że rozmowy są

zabronione? - Groźnie uniósł bicz.

- Powiedziałem tylko, że dzisiaj pięknie świeci wiosenne słońce, panie Gevaldiger -

odpowiedział Lort - Anders z niewinną miną.

Johan czuł się tak, jakby wszystko z jego wnętrza wypłynęło i została tylko wielka,

pusta, ziejąca dziura. Próbował wytłumaczyć sam sobie, że Lort - Anders to wszystko

zmyślił, ale przecież nie mógł zapomnieć faceta z Armii Zbawienia, który śpiewał na

pogrzebie. Nie zapomniał też, jaka uradowana Elise wróciła do domu ze Świątyni w tamten

poniedziałkowy wieczór i jak opowiadała, o czym mówiła temu oficerowi. Powiedziała mu

nawet o broszce. Zaciskał zęby tak, że bolały go szczęki. To nie może być prawda. Elise nie

może go zdradzać, ona, która pisała, że będzie na niego czekać do ostatniej chwili.

Ale na co miałaby czekać? - pytał sam siebie. To po prostu beznadziejne. Elise

musiała w końcu zacząć myśleć, ona też.

- Co ze mnie za idiota? - powiedział z wściekłością sam do siebie. Kopnął jakiś

kamień z taką siłą, że ten uderzył w mur. Jak mogłem wierzyć, że dziewczyna, która ma

powodzenie u facetów, będzie czekać, aż jakiś drań wyjdzie z twierdzy?...

ROZDZIAŁ CZTERNASTY

Kiedy w dwa dni później Elise stała w sklepie kolonialnym u Magdy na rogu i czekała

na swoją kolej, wszedł jakiś młody mężczyzna, który wydał jej się znajomy, nie była jednak

w stanie określić, gdzie i kiedy go widziała. Przypomniała sobie dopiero, gdy Magda

powiedziała „proszę bardzo”. To jeden z koleżków Lorta - Andersa. Johan witał się z nim

któregoś dnia, kiedy razem z Elise stali przy studni i napełniali wiaderka wodą. Ten

mężczyzna przeszedł obok. Potem Johan wyjaśnił jej, że razem pływali, a Elise przeniknął

dreszcz na myśl o wszystkich tych strasznych indywiduach, które Johan poznał na morzu.

Mężczyzna nie był wysoki, ale barczysty i silnie zbudowany, miał wydatne wargi, krótką

szyję i gruby kark. Ten to raczej nie głoduje, pomyślała Elise, chociaż Johan mówił, że jest

bezrobotny.

Kolega Lorta - Andersa... Może on wie coś o Johanie?

Przypomniała sobie innego mężczyznę, tego, który próbował ją straszyć, że doniesie

na policję, iż to ona znalazła broszkę, i który potem był w bandzie, która napadła na nią i

Emanuela, pobiła ich i zamknęła w komórce. Wielu z tej bandy uważało prawdopodobnie, że

to z jej winy Johan i Lort - Anders dostali się do więzienia, może jednak ten jest innego

zdania? Pojawiła się szansa i trzeba z niej skorzystać, może to jedyna możliwość, żeby się

czegoś dowiedzieć.

Spojrzała na niego przelotnie, kiedy już miała wychodzić, nie dała jednak po sobie

poznać, że go rozpoznaje. Wyszła ze sklepu, stanęła parę metrów dalej i czekała.

Serce podskoczyło jej do gardła, kiedy w końcu się ukazał.

- Przepraszam...

Mężczyzna stanął, najwyraźniej zaskoczony.

- Czy ty nie jesteś znajomym Johana i Lorta - Andersa? Mężczyzna patrzył na nią,

mrużąc oczy, pełen podejrzliwości.

- A to dlaczego?

- Jestem Elise, narzeczona Johana. Oczy tamtego pociemniały.

- Wciąż się zastanawiam, jak on się czuje, i myślałam, że może ty coś wiesz.

Mężczyzna nie odpowiadał, stał tylko i patrzył na nią mętnym wzrokiem.

- Ja... mnie jest bardzo przykro po tym z tą broszką - bąkała Elise. Nagle poczuła się

nieswojo. - Nie wiedziałam, że Johan miał z tym coś wspólnego. Gdybym jej nie znalazła,

może nie zostaliby złapani.

- Tak mówisz, ślicznotko? - mężczyzna splunął daleko.

- Czy ty... wiesz może, czy mogłabym się czegoś dowiedzieć, jak on się czuje i w

ogóle?

Tamten zachichotał szyderczo, ukazując braki w uzębieniu.

- Uspokój się. Twój chłopak żyje niczym hrabia. A ja napisałem do Lorta - Andersa,

co się dzieje na naszej ulicy, i jeżeli dobrze znam mojego koleżkę, to Johan Marynarz

dowiedział się wszystkiego.

Wpatrywała się w niego zdumiona.

- To oni mogą ze sobą rozmawiać?

- Jezu Chryste, no pewnie.

- A możesz go ode mnie pozdrowić, kiedy znowu będziesz pisał?

- Pytanie tylko, czy on czeka na twoje pozdrowienia. Elise spoglądała z

zakłopotaniem.

- O co ci chodzi?

Tamten znowu splunął, ślina była brązowa od machorki.

- Nie, nic nie wiem. Ale może nie chciałby słuchać o tobie i tym żołnierzu, a ja

przecież kłamać nie mogę.

Elise poczuła, że krew odpływa jej z twarzy.

- Pisałeś im o mnie i oficerze Armii Zbawienia?

- A czy są jakieś inne rzeczy do opowiadania z naszej okolicy? Elise nie mogła się

opanować.

- A ja myślałam, że ty i Johan byliście kolegami.

- No właśnie, dlatego musiałem o tym napisać.

- Powinieneś się dowiedzieć, czy plotki są prawdziwe, zanim to zrobiłeś. Jeśli chodzi

o tę noc w komórce, to wielu członków „Bandy z Sagene” mogłoby potwierdzić, że

zostaliśmy zamknięci wbrew swojej woli.

- Powiadasz, że to było wbrew twojej woli? A może ktoś cię związał, co?

Elise czuła, że się rumieni.

- O mało nie zamarzłam na śmierć. Nie przeżyłabym tej nocy, gdyby on nie otulił

mnie swoim płaszczem. Nie stałabym tu dzisiaj przed tobą.

- A co się działo w sobotnią noc, kiedy on po kryjomu wychodził z Andersengarden o

świcie? Czy wtedy też byliście zamknięci?

Elise robiło się zimno i gorąco na przemian.

- To zwyczajna potwarz. Mój mały brat zaginął i kapitan Ringstad pomógł nam go

odnaleźć. A ja w podziękowaniu za to zaprosiłam go na gorącą zupę. Moi bracia, siostra i

mały Evert jedli razem z nami.

Tamten znowu zachichotał złośliwie.

- Jak widzę, postarałaś się o alibi. - Odwrócił się, żeby odejść. - Zapomnij o Johanie,

ślicznotko. Jak wyjdzie z pudła, będzie miał pod dostatkiem dziewczyn. - Potem znowu

splunął daleko przed siebie.

Elise stała i wpatrywała się w niego rozdygotana ze wzburzenia. To najbardziej

złośliwe zachowanie, jakie ją kiedykolwiek spotkało. Zrobić coś takiego Johanowi w

sytuacji, kiedy on nie ma najmniejszych możliwości poznania prawdy. Jakie to podłe.

Koniecznie muszę przemycić list dla niego, myślała z desperacją. Jeśli Johan uwierzy

w to, co mu mówią, wpadnie we wściekłość.

Nie, Johan z pewnością w to nie uwierzy. Przecież ją zna i wie, że pozostanie mu

wierna. Widział, jak bardzo była wzburzona lekkomyślnością Hildy, i jest pewien, że

zdecydowana jest czekać do nocy poślubnej.

A jednak tamtego dnia, kiedy spotkała Emanuela w Świątyni, był o niego zazdrosny. I

po pogrzebie też. Bezradnie kręciła głową. Jedyne, co może ją uratować, to żeby się ludzie

dowiedzieli o stosunku łączącym Agnes z Emanuelem.

Nie sądziła, by Agnes miała cokolwiek przeciwko temu, pytanie tylko, czy Emanuel

nie miałby jakichś kłopotów. Mimo wszystko jest oficerem Armii Zbawienia.

Muszę zapomnieć, jak bardzo się ostatnio wściekłam na Agnes, i zapytać ją wprost,

powiedziała sama do siebie.

Jeszcze tego wieczoru wybrała się do małego drewnianego domku przy

Maridalsveien. Jak zwykle Agnes leżała na łóżku i czytała jakiś tani magazyn. Poza tym

rozłożyła wszędzie kartki pocztowe z bardzo śmiałymi malowidłami. Kartki były zagraniczne

i przedstawiały bujne nagie kobiety, siedzące lub leżące w wyzywających pozach.

- Masz odwagę trzymać coś takiego w domu? - Elise ze wstrętem spoglądała na

kartki, potem pośpiesznie odwróciła się do drzwi, by zobaczyć, czy rzeczywiście są same.

Agnes zachichotała.

- Zamierzam pokazać je Emanuelowi.

- A to w jakim celu? Przecież wiesz, jaki on jest. Agnes uśmiechnęła się tajemniczo.

- Właśnie dlatego, że wiem. Jest dokładnie taki sam jak inni mężczyźni.

- To sprawy między wami zaszły już tak daleko? - Elise znowu poczuła to dziwne

ukłucie w sercu. Bo to przecież ona pierwsza poznała Emanuela, to z nią on się przyjaźni.

Agnes uśmiechnęła się znowu i lubieżnie przeciągała na łóżku.

- Co się stanie tego dnia, kiedy rozejdzie się po okolicy, że jesteście parą?

- Dziewczyny będą zazdrosne.

- Miałam jego na myśli. Przecież nie może pozwolić sobie na chodzenie z

dziewczyną.

Agnes usiadła.

- Oczywiście, że może. Przecież wszyscy, którzy weszli w związki małżeńskie,

musieli się kiedyś spotkać i zacząć ze sobą chodzić. Oni są dużo bardziej tolerancyjni niż

ludzie należący do Kościoła. To, że przez jakiś czas nie będziemy się mogli pobrać, nie ma

żadnego znaczenia, bylebym tylko mogła z nim być.

- Ale przecież z tego może się począć dziecko.

- Chyba można uważać. Poza tym... - spuściła wzrok i zbierała jakieś pyłki ze swojej

bluzki - poza tym nie musi zostać tam na zawsze. Jeśli coś będzie nie tak, zawsze może się

wypisać.

- I myślisz, że byłby potem szczęśliwy? Agnes spojrzała jej prosto w oczy.

- Tak, tak myślę. Bo może wtedy zrozumie, że życie ma mu do zaofiarowania coś

więcej niż tylko spotkania z nędzarzami i pijakami.

- Mówisz tak, jakbyś chciała, żeby coś poszło nie tak. Agnes znowu spuściła wzrok i

zacisnęła wargi. Milczała.

- Agnes - Elise szturchnęła ją w ramię. - Ty tego pragniesz. Agnes spojrzała na nią z

wyrazem zaciętości w oczach.

- Pragnę, no i co z tego? Jeśli to miałoby go zawrócić ze złej drogi, to powinnam mieć

prawo sobie tego życzyć, prawda?

- To znaczy, że chcesz go oszukać.

- Wcale nie. I wiesz co, Elise? Powiedziałam ci to już raz i teraz znowu powtórzę:

jesteś zazdrosna.

W tym momencie Elise przypomniała sobie tamtą rozmowę wieczorem, kiedy Agnes

ją odwiedziła. Poczuła, że się rumieni.

- Może i masz rację - odparła zawstydzona. Spojrzenie Anges złagodniało.

- Biedna Elise. Czekać cztery lata na ukochanego to nieludzkie. Czy nie mogłabyś się

rozejrzeć za kimś innym? Chociaż Johan jest przystojny i męski, i w ogóle... to przecież na

świecie jest wielu mężczyzn.

Elise gwałtownie potrząsnęła głową.

- Nawet myśleć nie mogę o innym. Problem polega na tym, że ktoś donosi Johanowi

plotki, że latam z innymi.

- Że latasz z innymi? Ty, która nawet za nikim się nie obejrzysz? Jak oni mogą mówić

coś takiego?

Elise nie była w stanie spojrzeć jej w oczy. Ta rozmowa będzie chyba trudna. Wahała

się jeszcze przez chwilę.

- Niektórzy wierzą, że coś łączy Emanuela i mnie. Agnes wybuchnęła śmiechem.

- Ciebie? - Nagle jednak w jej wzroku pojawił się wyraz podejrzliwości.

- Jak mogło im to przyjść do głowy?

- Nie wiem, czy ci opowiadał o wieczorze, kiedy zniknął Peder?

- Oczywiście. Emanuel pomógł ci go szukać. Elise skinęła głową.

- Szukaliśmy go do północy. Byliśmy oboje przemarznięci i śmiertelnie zmęczeni.

Uznałam więc za najzupełniej naturalne zapytać, czy nie wstąpiłby do nas, żeby coś zjeść i

rozgrzać się w kuchni. Siedzieliśmy tam wszyscy razem, Peder, Kristian, Hilda, Evert i ja.

Ktoś musiał widzieć, jak po północy Emanuel wychodził z Andersengarden. I widocznie z

tego wzięły się te pogłoski.

- Boże drogi, cóż za wstrętni plotkarze.

- Jestem pewna, że to albo pani Evertsen, albo pani Albertsen. One nie robią nic

innego, tylko próbują wywęszyć coś z prywatnego życia ludzi.

- Nie przejmuj się nimi.

- Toteż się nie przejmuję. Ale spotkałam jednego faceta, który był razem z Johanem

na morzu. To on mi powiedział, że przemycił list do Lorta - Andersa i poinformował go, że

nie jestem Johanowi wierna.

Agnes usiadła na łóżku.

- Rany boskie, a cóż to za ścierwo?

- Też się nad tym zastanawiam. Chodzi jednak o to, że Lort - Anders może w czasie

spaceru opowiedzieć wszystko Johanowi. No i właśnie dlatego dzisiaj do ciebie przyszłam.

Pomyślałam sobie, że gdyby wszyscy dowiedzieli się o tobie i Emanuelu, to może w końcu

by pojęli, że w plotkach na mój temat nie ma ani źdźbła prawdy.

- Bardzo bym chciała ci pomóc, Elise. Sama zamierzałam opowiedzieć dziewczynom

w fabryce o sobie i Emanuelu.

- I naprawdę wierzysz, że Emanuel nie miałby nic przeciwko temu? - spytała Elise

ostrożnie.

- Owszem, jestem tego całkiem pewna. Cieszę się, że powiedziałaś mi o swoich

problemach. To dla mnie też nic przyjemnego, że na mieście ludzie plotkują o was dwojgu.

Elise wracała do domu z dokuczliwym poczuciem, że zrobiła coś złego. Uszła ledwie

kawałek, gdy spostrzegła, że w ciemności zbliża się do niej jakaś postać. Pozostawało dość

daleko do najbliższej latarni i Elise ogarniało coraz większe przerażenie. Strach po tamtych

przeżyciach w komórce wciąż w niej tkwił.

No i wtedy go rozpoznała.

- Cześć, Emanuel. Idziesz do Agnes?

- Tak. Zdobyłem dla niej trochę nut. Chciała poćwiczyć przed następnym spotkaniem.

- A ja właśnie od niej wyszłam.

- To szkoda, że nie przyszedłem wcześniej.

Elise nie wiedziała, co powiedzieć. Pamiętała wciąż nieprzyzwoite kartki pocztowe

rozłożone na łóżku Agnes i plany przyjaciółki, żeby je wykorzystać do uwiedzenia

Emanuela.

- Widzę, że staliście się dobrymi przyjaciółmi. - Sama usłyszała, że to, co mówi,

brzmi głupio.

Emanuel roześmiał się niepewnie, sprawiał wrażenie skrępowanego.

- Agnes to wspaniała dziewczyna. Z jednej strony tak żarliwie interesuje się pracą

Armii Zbawienia, z drugiej jednak... - nie dokończył zdania.

Elise wstrzymała oddech. No to teraz mi powie.

- Ty ją dobrze znasz, prawda?

- Jak ci mówiłam, chodziłyśmy razem do szkoły. W ostatnich latach nie mamy już tak

wiele wspólnego, zwłaszcza od czasu, kiedy mama zachorowała.

- Powiedz mi, czy wtedy też interesowała się Armią Zbawienia?

- No... nie wydaje mi się.

Emanuel chrząknął, wyglądał na zatroskanego.

- Od czasu do czasu doznaję nieprzyjemnego uczucia, że w gruncie rzeczy to ona

wcale takiego zapału nie żywi.

Elise zrobiło się nieswojo.

- Co masz na myśli?

Znowu się roześmiał jakoś dziwnie.

- Nie, nic, to tylko takie uczucie. Bo widzisz, ona nigdy nie chce rozmawiać z

naszymi koleżankami ani z tymi, którzy śpiewają z nią w chórze. Zawsze zwraca się

wyłącznie do mnie.

- Może jest w tobie zakochana. - Gdy tylko wypowiedziała te słowa, natychmiast

zaczęła żałować. Po pierwsze to są plotki, a po drugie sama wolała nie wiedzieć, jak Emanuel

na to zareaguje.

- Mam nadzieję, że się mylisz. - Wyglądało na to, że Emanuel jest szczery.

- Agnes to śliczna dziewczyna. Miła i... - Elise chciała powiedzieć „porządna”, ale się

powstrzymała. Emanuel przecież nie jest pierwszym, którego Agnes próbuje zaciągnąć do

łóżka.

- Zgadzam się z tobą. To i ładna, i miła, i porządna dziewczyna.

Nie powiedziałam „porządna”, pomyślała Elise z niechęcią.

- Ale boję się, czy ta sprawa nie będzie dla niej bolesna - mówił dalej Emanuel. - Bo

po pierwsze ja żyję swoim szczególnym życiem, po drugie nie żywię dla niej tego rodzaju

uczuć. Zresztą wiesz... - dodał cicho.

Elise nie wiedziała, co powiedzieć. Rozmowa wkraczała na bardzo grząski grunt.

- Chyba rozumiesz, Elise, co próbuję ci powiedzieć? Wiem, że to błąd z mojej strony,

bo przecież jesteś zaręczona, ale nic na to nie poradzę. Od kiedy spotkałem cię pierwszego

dnia, nie mogę przestać o tobie myśleć, a z czasem jest coraz gorzej i gorzej. Tamta noc w

komórce... - umilkł i głośno przełknął ślinę, po czym mówił dalej. - Starałem się całą rzecz

zlekceważyć, ale to, co przed chwilą powiedziałem, jest prawdą. Mimo że w tej komórce

było nam tak strasznie zimno i nieprzyjemnie, nagle odkryłem, że ta strona życia nadal mnie

obchodzi, że się z tym wcale nie uporałem. Wciąż mnie to dręczy i błagam Boga o siłę, by

dać sobie radę, ale niestety dotychczas moje modlitwy nie zostały wysłuchane.

Elise przestępowała z nogi na nogę. Pomyśleć, że ktoś mógłby nadejść i zobaczyć ich

razem. A gdyby jeszcze usłyszał, co Emanuel mówi? A co by było, gdyby to dotarło do uszu

Agnes?

- Widzę, że jesteś skrępowana, ale dłużej nie mogłem się powstrzymywać i chcę,

żebyś wiedziała, jak to ze mną jest.

Zanim Elise zdążyła się otrząsnąć z wrażenia, zarzucił jej ręce na szyję i przywarł

wargami do jej ust.

- Elise - wyszeptał po chwili, patrząc na jej twarz. Wyrwała mu się ze strachu, że ktoś

mógłby ich zobaczyć, lecz także ze strachu przed samą sobą. Coś się z nią działo, coś, czego

nie chciała.

- Muszę już iść - wymamrotała, odwracając się od niego.

- Wybacz mi - to ostatnie słowa, które usłyszała, zanim zaczęła biec.

Biegła dość długo w dół ulicy, w końcu zdyszana zwolniła nieco kroku. Myśli kłębiły

jej się w głowie. Dlaczego tak na to reaguje? Powinna była udzielić mu odpowiedzi,

wytłumaczyć, że jest zakochana w Johanie, że dla niej nigdy nie będzie żadnego innego

mężczyzny, tylko Johan.

W pewnym momencie usłyszała jakieś dźwięki i szybko spojrzała na domy po lewej

stronie ulicy, skąd te dźwięki dochodziły. W niskich oknach małych drewnianych domków

płonęły żółte światła. Domy stały blisko jeden drugiego, ale dwa z nich oddzielał dość długi

płot z desek, nad którym zwieszały się gałęzie jabłoni. W mdłym blasku ulicznej latarni

gałęzie wyglądały niczym nagie ramiona, wyciągające się do nieba.

Coś się działo za drewnianym płotem, gałęzie jabłoni się poruszyły i Elise usłyszała

skradające się kroki. Przeniknął ją strach.

Pośpiesznie omiatała wzrokiem marnie oświetloną ulicę, potem odwróciła głowę i

przerażona obejrzała się za siebie. Nigdzie nie było żywej duszy. W chwilę później pobiegła

ile sił w nogach w stronę Beierbrua.

Coś musiało mi się przywidzieć, próbowała przekonywać samą siebie, kiedy w końcu

przebyła most i zbliżała się do Andersengarden. W głębi duszy jednak wiedziała, że to nie-

prawda. Tam naprawdę ktoś był. Ktoś, kto się na nią czai. Ktoś, kto przypuszczalnie widział,

że Emanuel ją do siebie przytulał, i teraz z pewnością przekaże tę wiadomość dalej więźniom

w Akershus...

Jeśli ten ktoś nie szuka czego innego... Z trudem wciągała powietrze. Przez moment

oczyma wyobraźni zobaczyła nienawistne spojrzenie przyjaciela Lorta - Andersa. Cała ta

szajka jej nienawidzi. Na pewno obmyślają zemstę...

ROZDZIAŁ PIĘTNASTY

Nareszcie zaczęły się szczepienia przeciwko ospie. Elise martwiła się od chwili, kiedy

dotarła do niej wiadomość, że epidemia tej choroby szaleje po kraju. Na szczęście u nich

jeszcze nie wybuchła, nikt jednak nie wiedział, kiedy to może nastąpić.

W poczekalni doktora kłębił się tłum. Niektórzy stali w milczeniu i spoglądali przed

siebie niewidzącym wzrokiem, inni próbowali ze sobą rozmawiać. Jacyś dwaj mężczyźni

siedzieli na ławce i dyskutowali o rosnącym bezrobociu.

- W punktach, gdzie rozdają jedzenie, kolejki z dnia na dzień są coraz dłuższe - mówił

jeden z nich. - Stoją w nich starzy i chorzy, matki i dzieci, i młodzi mężczyźni, którzy

powinni pracować. W gazecie czytałem, że „jedyne, do czego mogą używać swoich pięści, to

przedzieranie się do drzwi, żeby być jak najbliżej, kiedy zostaną otwarte, odpychając na

koniec słabszych i przeciskając się do przodu, żeby dostać kartkę na obiad albo pół bochenka

chleba”.

- To po prostu wstyd - wtórował drugi, kręcąc głową.

- A co myślicie o unii? - pierwszy pytał cichym głosem, rozglądając się wokół. Chyba

się obawia, że mogą się tu znajdować ludzie o innych niż on poglądach, pomyślała Elise.

Kristian i Peder oglądali jakąś gazetę.

- Unia koniecznie powinna zostać rozwiązana - oznajmił stanowczo drugi z

mężczyzn. On najwyraźniej nie myślał o ściszaniu głosu. - Szwecja nie ma już dla nas

takiego znaczenia jako partner handlowy. Niemcy i Anglia są ważniejsze. Teraz, kiedy

porozumienie między państwami zostało rozwiązane, nie mamy z unii żadnego pożytku. Siła

naszych rzek daje nam nowe możliwości, flota handlowa znowu bardzo się rozrasta, powstają

nowe fabryki, rozwija się przemysł drzewny. Nasza gospodarka poprawia się z roku na rok,

nie potrzebujemy Szwedów. Wprost przeciwnie, wyprzedzamy ich o głowę, jeśli chodzi o

zakładanie linii telefonicznych, instalację elektrycznego oświetlenia ulic i budowę elektrowni

wodnych.

Machał rękami, jakby to on osobiście tego wszystkiego dokonał. Pierwszy kiwał

potakująco głową.

- Jak przychodzi co do czego, to się okazuje, że bardzo się od siebie różnimy. My

mamy własną kulturę, własne tradycje. Wielu ludzi uważa, że to nie ma znaczenia dla

ewentualnego - rozwiązania unii ze Szwecją, ja się jednak z nimi nie zgadzam.

- Ani ja. Kultura daje nam siłę. Pytanie tylko, czy Christian Michelsen jest

najwłaściwszym kandydatem na premiera rządu. On nie ma żadnych ambicji politycznych,

nie myśli ani nie przemawia jak polityk. Takie jest moje zdanie.

- Ale nie mamy nikogo innego, kto mógłby przejąć ster, a on mimo wszystko ma

doświadczenie ze Szwedami z czasów, kiedy był ministrem w Sztokholmie. Jest to też bardzo

sympatyczny człowiek, tak ludzie gadają. Potrafi mówić i głośno, i cicho.

Drzwi się otworzyły, a kiedy Elise spojrzała w tamtą stronę, spostrzegła Oline. Miała

ze sobą trójkę dzieci.

- Dzień dobry, Oline. Jak ci się powodzi?

Oline nie odpowiedziała. W poczekalni nie było już wolnych krzeseł, więc stanęła

pod ścianą, przytulając do siebie dzieci.

Elise nie widziała jej od czasu, kiedy Oline została wyrzucona z fabryki, często

jednak o niej myślała. Zwłaszcza po tym, jak spotkała jej córkę i nabrała podejrzeń, że Oline

zarabia na ulicy.

Wstała z miejsca i podeszła do niej.

- Już dawno cię nie widziałam, Oline. Może byś wstąpiła do mnie któregoś wieczoru?

Oline posłała jej nieprzyjemne spojrzenie.

- A skąd miałabym wziąć na to czas?

- Nie... no nie wiem... miło nam się spędzało przerwy obiadowe jakiś czas temu,

pomyślałam, że dobrze byłoby znowu porozmawiać.

Oline nic nie odpowiedziała.

- Przyszłaś zaszczepić dzieci? Tamta pokiwała głową.

- A gdzie najmłodszy?

- Umarł parę tygodni temu. Elise patrzyła na nią wstrząśnięta.

- Ale wtedy z tej odry to się jakoś wygrzebał, prawda? Oline przytaknęła.

- Teraz był chory na szkarlatynę.

Elise nie wiedziała, co powiedzieć. Sześcioletnia dziewczynka z Seilduksgata i

czterolatek z Sagveien też niedawno umarli na tę samą chorobę, ale ludzie o tym nie

rozmawiali. Większość przeżywa takie sprawy w samotności. Człowiek nigdy nie wie, na

kogo teraz przyjdzie kolej.

Wróciła na swoje miejsce. Wyglądało na to, że Oline nie chce z nią rozmawiać. Ale

kiedy ona i chłopcy w końcu wyszli od lekarza zaszczepieni, Oline zwróciła się do niej.

- Słyszałam, że Hilda jest w ciąży.

Elise rozejrzała się wokół, zawstydzona. Jak Oline może głośno pytać o takie sprawy?

- Ale słyszałam też, że mimo wszystko nie została wyrzucona z fabryki.

Elise zrozumiała. Oline nosiła w sercu urazę do nich, ponieważ ona straciła pracę, a

tymczasem Hildzie pozwolono zostać. Skinęła głową, ale nie miała nic do powiedzenia w

obronie Hildy.

- Ludzie traktowani są różnie - w głosie Oline słychać było gorycz.

Elise przestępowała z nogi na nogę.

- Rozumiem, że uważasz to za niesprawiedliwe.

Oline roześmiała się suchym, nieprzyjemnym śmiechem.

- Aha, więc ty to rozumiesz. No, nieźle. Peder ciągnął Elise za rękaw.

- Wracajmy, Elise. Chce mi się pić.

- Do widzenia, Oline. A gdybyś miała ochotę, to wpadnij. Oline milczała.

- Co ona taka zła? - Peder spoglądał na Elise pytającym wzrokiem.

- Bo jej jest bardzo źle, Peder. Mąż jej umarł, straciła pracę dlatego, że dwa razy się

spóźniła. A najmłodsze dziecko ciężko chore leżało w domu i nie była w stanie zostawić go

samego. Teraz dziecko umarło.

- Powinna ich powystrzelać - warknął nieoczekiwanie Kristian. Elise patrzyła na

niego zaskoczona.

- Kogo?

- No na przykład nadzorcę - odparł stanowczo.

Kiedy znaleźli się na ulicy, Elise spostrzegła jakiś cień, który zniknął za narożnikiem

domu. Mignęła jej sylwetka mężczyzny i miała wrażenie, że skądś go zna. Zimny dreszcz

przemknął jej po plecach. Oni za mną łażą nawet w środku jasnego dnia? Próbowała uwolnić

się od nieprzyjemnego uczucia, ale nie potrafiła.

Kiedy wrócili do domu, pani Thoresen szorowała schody, ostry zapach salmiaku

kręcił im w nosach. Kobieta miała czerwone i popękane ręce, ciekło jej z nosa i z oczu,

musiała pracować na kolanach, bo bolały ją plecy od pochylania się.

- Pośpieszcie się, ale idźcie ostrożnie po czystych stopniach - upomniała chłopców

Elise, po czym zwróciła się do pani Thoresen. - Może przejmę od pani mycie schodów.

Widzę, że bolą panią plecy.

- A słyszał to kto? Ty masz pod dostatkiem roboty, Elise. Idź raczej do Anny, ona

przez cały dzień nie widziała żywej duszy. Jest dzisiaj przygnębiona.

- Anna? - Pani Thoresen skinęła głową i wróciła do mycia.

- Porozmawiaj z nią. Mnie nie chce nic powiedzieć.

Elise wyminęła ją zdumiona. Pierwszy raz w życiu słyszała, żeby Anna była nie w

humorze.

W izbie okno było szeroko otwarte, a na dworze na parapecie ćwierkał mały ptaszek,

ale Anna leżała zwrócona twarzą do ściany.

- Cześć, Anno.

Anna z wolna się odwróciła.

- Zawsze tak się cieszyłam z nadchodzącej wiosny, a teraz leżę tu i pragnę, żeby

raczej padał grad albo śnieg, wiało i zacinało deszczem - oznajmiła z bolesną tęsknotą w

głosie.

- Coś ty, Anno? - Elise podeszła do łóżka. - Dlaczego jesteś taka smutna?

Anna potrząsnęła głową.

- Sama nie wiem. Wszystko jest takie ponure. Myślę o czasach, kiedy byłam zdrowa i

taka sama jak wszyscy. - Nagle urwała i zaniosła się szlochem.

Elise wzięła jej rękę w dłonie. Czuła się całkiem bezradna. Współczucie dla Anny

sprawiało jej ból, nie miała pojęcia, jak mogłaby jej pomóc.

- Wybacz mi, Elise - powiedziała w końcu Anna spokojnie. - Nie mogę obciążać cię

swoimi zmartwieniami, masz pod dostatkiem własnych.

Elise usiadła na brzegu łóżka.

- Wcale mnie nie dziwi, że odczuwasz to w ten sposób. Dziwne było raczej to, że

nigdy przedtem nie zwierzałaś mi się z takich myśli.

Anna z powagą skinęła głową.

- Nawet sama przed sobą się z tego nie zwierzam, nie mam odwagi tak myśleć.

- A czy coś się stało? Coś, co tak bardzo zmieniło twoje nastawienie?

Anna odwróciła wzrok.

- Nie mogę ci powiedzieć, co to jest, nie mam do tego prawa. Wiem tylko, że nie

zniosę tego leżenia tutaj, dzień za dniem, tydzień za tygodniem, rok za rokiem.

- A co miałaś na myśli, mówiąc, że nie masz do tego prawa?

- Mama mówi, że powinnam zaakceptować swój los. Kiedy ubiegłego roku latem

odwiedzał mnie Lorang, jej się to nie podobało. Uważała, że te spotkania z nim budzą we

mnie tęsknotę za innym życiem. Za życiem, którego nigdy nie będę miała. Bo ja przecież też

mam swoje marzenia i swoje tęsknoty. Rozumiesz, o co mi chodzi, Elise?

Elise przytaknęła, Anna już dawniej o tym mówiła. - Ale teraz? Co się stało teraz?

Anna zagryzała wargi, nie podnosząc wzroku.

- A może wolałabyś o tym nie rozmawiać?

- Owszem, chcę, tylko że to takie trudne.

W duszy Elise pojawiło się podejrzenie. Rany boskie, to nie może mieć związku z

Emanuelem...?

- Wiesz, że na mnie możesz polegać, Anno. Tylko powiedz, jeśli chcesz się z kimś

tym podzielić.

Anna spojrzała jej w oczy. Elise stwierdziła, że nigdy jeszcze oczy przyjaciółki nie

były takie piękne jak teraz.

- Myślę, że i tak wiesz.

- Czy to Emanuel?

Anna zarumieniła się po korzonki włosów i skinęła głową, najwyraźniej

onieśmielona.

- Wiem, że to szaleństwo, ale przecież nie można pytać serca, czy postępuje mądrze.

Zawsze, kiedy on tutaj przychodzi, jestem bardzo szczęśliwa, ale też i przerażona, żeby nie

dać po sobie poznać, co czuję. Ostatnio zresztą nie przychodzi tak często i za każdym razem

umieram ze strachu, czy to już nie jest ostatnie spotkanie.

- Bardzo dobrze rozumiem, że jesteś nim zainteresowana. To urodziwy, sympatyczny

i dobrze wychowany człowiek. Czy jest coś złego w tym, że się zakochałaś? To przecież

zgodne z twoim wiekiem, a poza tym mamy wiosnę. I chociaż jesteś przykuta do łóżka, to

niczym się nie różnisz od innych dziewcząt. Różnica polega jedynie na tym, że ty swoich

marzeń nie możesz wprowadzić w życie i musisz zadowalać się tylko fantazjami. Mimo

wszystko nie powinnaś narzekać, a może nawet masz powody do radości. Popatrz na

dziewczyny wokół, one się zakochują i przez krótką chwilę przeżywają wielkie szczęście,

potem jednak na świat przychodzą dzieci i życie zmienia się w koszmar. Znam jedną

prządkę, która ma dwadzieścia trzy lata i jest już matką pięciorga dzieci, a teraz oczekuje

szóstego. Najmłodsze sypia w szufladzie komody, reszta na rozkładanych na podłodze

siennikach. Wciąż tylko płacz dzieci, zmienianie pieluch, wstawanie do nich w nocy, izba

ciągle wypełniona suszącym się praniem. Mężczyzna, z którym kiedyś była taka szczęśliwa,

po prostu się wyniósł i teraz ona musi żywić całą gromadę, a na pomoc może liczyć tylko ze

strony gminy. Kiedy rano wychodzi do fabryki, dzieci muszą radzić sobie same, bo nie ma

ich z kim zostawić. Przez cały czas jej myśli krążą wokół domu i tego, co się tam dzieje.

Pomyśl, że może się przewrócić lampa naftowa albo dzieci się poparzą, kiedy będą dokładały

do pieca, pomyśl, że najmłodszy może wypaść na podłogę i się potłuc, a nikt mu nie pomoże,

pomyśl, że mogą się skaleczyć nożem tak, że krew będzie tryskać... Tysiąc rzeczy może się

stać, a ona jest kompletnie bezradna.

Anna leżała bez ruchu i słuchała.

Elise spostrzegła, że jej słowa trochę pomogły.

W końcu przyjaciółka nawet się uśmiechnęła.

- Czy to na takie życie z Johanem będziesz teraz czekać? Elise odpowiedziała

uśmiechem.

- Johan taki nie jest. On jest inny. Anna znowu spoważniała.

- Pomogłaś mi bardziej, niż przypuszczasz, Elise. Teraz wiem, że powinnam się

cieszyć tym, co mam, i nie myśleć o przyszłości. Chyba zaczynam być za bardzo

wymagająca.

- Nikt nie może oczekiwać, że będziesz się cieszyć, bo leżysz w łóżku, myślę jednak,

że rozumiesz, co chciałam powiedzieć. Emanuel to piękny mężczyzna i piękny człowiek. On

nigdy nie zadałby ci bólu.

- Oczywiście, że nie, świadomie bólu by mi nie zadał, ale pewnego dnia znajdzie

sobie chyba dziewczynę i będzie chciał się z nią ożenić. To naturalne, chociaż jest członkiem

Armii Zbawienia.

- Po pierwsze nie ma pewności, że kogoś znajdzie, a po drugie on może chcieć żyć

samotnie.

Anna skinęła głową, radość wróciła do jej oczu. .

- Tak się cieszę, że mogę z tobą porozmawiać, Elise. Mama zapomniała, jak to jest

być młodym. Zresztą nie wiem, czy była taka szczęśliwa z moim ojcem. - Zamilkła na

chwilę. - Wiesz co, Elise? Wcale nie jestem pewna, czy ojciec kiedykolwiek wróci do domu.

I nie jestem nawet pewna, czy w ogóle żyje. Odkąd poznałam Emanuela, powrót ojca nie jest

już dla mnie taki ważny. I za Johanem też tak strasznie nie tęsknię.

- A ja mam szczerą nadzieję, że Emanuel będzie cię odwiedzał jeszcze długo, bardzo

długo. I z pewnością na zawsze pozostanie twoim przyjacielem.

Elise pożałowała tych słów, gdy spostrzegła cień na ślicznej buzi Anny. Ona pragnie

czegoś więcej niż przyjaźni. Chwilę potem uśmiechnęła się.

- To dzięki tobie odwiedził mnie po raz pierwszy. Serdecznie ci dziękuję, Elise.

Elise wstała.

- Muszę iść do domu. Byłam z chłopcami na szczepieniach przeciwko ospie, a teraz

będę musiała odrabiać z Pederem lekcje. On musi dużo pracować, jeśli chce przejść do

następnej klasy.

- Czy ty nigdy nie masz wolnego czasu, Elise? Elise uśmiechnęła się.

- Wynagrodzę sobie wszystko za parę lat, kiedy chłopcy nie będą już mnie

potrzebować.

- Ale wtedy pewnie będziesz musiała zajmować się kimś innym. Elise posłała jej

pytające spojrzenie, ale zaraz się domyśliła.

- Masz na myśli dziecko Hildy? Anna przytaknęła.

- Z tym Hilda będzie musiała radzić sobie sama. Oczywiście jej pomogę, zwłaszcza w

pierwszym okresie, ale później będzie musiała znaleźć dla dziecka miejsce w żłobku. Jeśli

oczywiście nadal będzie pracować w fabryce...

- Chyba będzie musiała.

Elise skinęła głową i ruszyła w stronę drzwi.

- W dalszym ciągu nie możesz mi tego powiedzieć? - w głosie Anny brzmiało

napięcie.

- Bardzo mi przykro, Anno, ale nie. Hilda obiecała temu człowiekowi, że nic nie

powie, dopóki dziecko nie przyjdzie na świat.

- No to nic dziwnego, że ludzie uważają, iż to żonaty mężczyzna.

Elise odwróciła się do niej.

- Więc plotki dotarły też do ciebie?

- Mama mi powiedziała. A właściwie to dlaczego on się tak boi ujawnienia? Wiem, że

wielu mężczyzn wypiera się ojcostwa, ale tu zdaje się to akurat nie ma miejsca. Hilda

pokazywała mi prezenty, jakie od niego dostała.

- Myślę, że powinnaś zapytać Hildę wprost. Ja nie mogę nic powiedzieć. Zajrzę do

ciebie znowu jutro, Anno, jak wrócimy od mamy.

W drodze na trzecie piętro znowu opuściła ją odwaga. Jeśli Agnes zrobi z Emanuelem

to, do czego zmierza, to on przestanie przychodzić do Andersengarden. Dla Anny będzie to

ciężkie przeżycie.

Chyba muszę z nim porozmawiać, pomyślała. Muszę mu uświadomić, jak wiele

znaczą dla Anny jego wizyty.

ROZDZIAŁ SZESNASTY

Kiedy następnego popołudnia Elise schodziła na dół do Anny, na schodach zderzyła

się ze starym pastorem. Szedł zdyszany, tak jak wtedy, kiedy ojciec utonął, z kapeluszem w

ręce, potem perlącym się na czole i zlepiającym jego kilka siwych włosów na prawie zu-

pełnie łysej czaszce.

Elise nie pojmowała, dlaczego za każdym razem, kiedy go widzi, czuje niechęć. Może

to nieczyste sumienie, że tak rzadko pokazuje się w kościele, a może nieprzyjemne

wspomnienia z czasu, kiedy chodziła do pastora na nauki przed konfirmacją. Obie z Agnes

siadywały wtedy w ostatnich ławkach i spoglądały w stronę chłopców, szeptały i chichotały,

aż kiedyś pastor nagle je zauważył i wygłosił grzmiące kazanie na temat młodzieży, która

kocha przyjemności bardziej niż Boga. „Ten, kto zadaje się z mądrymi, będzie mądry, ale

ten, który bierze przykład z głupców, nie może liczyć na nic dobrego” - dokładnie pamiętała,

że tak mówił. Nie rozumiała wtedy, że ona lub Agnes są głupie, w każdym razie nie do końca

przyjmowała to do wiadomości i czuła się nieswojo.

- Dzień dobry, Elise - wydyszał pastor. - Mam nadzieję, że się nigdzie nie wybierasz,

bo idę, żeby z wami porozmawiać.

Elise uznała, że nie ma wyboru.

- Miałam tylko zajść do Anny w jednej sprawie, ale mogę to zrobić później.

Wskazała mu drogę do kuchni. Hilda i chłopcy gdzieś poszli.

- Wypije pastor filiżankę kawy?

- Owszem, dziękuję. - Pastor odstawił na bok laskę ze srebrnymi okuciami, ciężko

opadł na taboret i zaczął ocierać pot z czoła wielką białą chusteczką. W piersiach mu

świstało. Elise patrzyła na niego zatroskana.

- Czy pastor źle się czuje?

- A czy to coś dziwnego? Jak może się czuć człowiek, który musi żyć wśród tak wielu

grzesznych ludzi?

Elise nic nie odpowiedziała, zastanawiała się, czy dlatego do nich przyszedł.

- Najlepiej będzie, jak od razu przystąpimy do rzeczy - mówił dalej pastor, ciężko

dysząc. - Słyszę, że twoja siostra zeszła na złą drogę, a ty sama też zmierzasz w takim samym

kierunku.

Elise zaskoczona zmarszczyła czoło. Co on właściwie ma na myśli? Zaczerpnęła

wody z wiadra i napełniła dzbanek do kawy, postawiła go na kuchni i zaczęła dokładać

drewna do ognia. Na szczęście po obiedzie nadal się paliło.

- Jesteście moimi parafianami, a poza tym ty i twoje rodzeństwo nie macie ani matki,

ani ojca, w związku z tym uważałem za swój obowiązek was odwiedzić. - Zdjął z ramion

biały szal i razem z kapeluszem położył go na kuchennym stole. - W Drugim Liście do

Koryntian napisano, że musimy oczyszczać się z każdej nieczystości ciała i ducha. Obawiam

się, że dla twojej siostry jest już za późno, mam jednak nadzieję uratować ciebie, moje

dziecko. Wiercił się przez chwilę na stołku, a potem mówił dalej:

- Ludzie gadają, że zaślepił cię ten jakiś kaznodzieja na świeżym powietrzu. Muszę

przyznać, że wiele z tego, co oni mówią, nie odbiega za bardzo od nauki Kościoła, ale żeby

kobiety były przywódcami, a na dodatek nazywały się oficerami, to absolutnie naganne.

Śpiewać pieśni religijne na świeckie melodie to szyderstwo z Pana Boga. A na dodatek oni

grają na rogach i trąbkach, nawet na tamburynach. Naprawdę włos jeży się na głowie.

Mężczyźni i kobiety, którzy wcześniej wiedli grzeszne życie, występują jako kaznodzieje.

Swoją gazetę nazwali nawet „Głos Wojenny”. Jakby prowadzili jakąś wojnę.

Umilkł na chwilę i znowu ocierał czoło.

- Co to ja... co to ja chciałem powiedzieć... - wbił w nią bezradne spojrzenie.

- Pastor mówił o mojej przyjaźni z oficerem Armii Zbawienia, Emanuelem

Ringstadem. Mogę pastora zapewnić, że nie ma w tym nic innego, jak tylko przyjaźń. On

nam pomógł, kiedy najbardziej potrzebowaliśmy pomocy, i zdołał nawet zdobyć pieniądze na

lekarstwa dla Anny.

- Ach tak? A to dziwne. Ciekawe, skąd oni biorą te pieniądze?

- Ze zbiórek i darów, jakie dają im ludzie, którzy uważają, że to piękne pomagać

najuboższym.

Pastor zdawał się nie słuchać tego, co mówi Elise.

- Pewnie słyszałaś, co się stało w Anglii, kiedy ta sekta zaczęła tam działać? W

pewnym momencie wysłano tysiące policjantów, żeby powstrzymywali masy ich

zwolenników, i po zaledwie roku ponad osiemdziesięciu członków sekty wtrącono do

więzienia, a wielu raniono, w tym kilkaset kobiet. Czy pragniecie wywołać tutaj w naszym

kraju taką sytuację?

- Pastor mówi o czymś, co stało się wiele lat temu. Dzisiaj wszystko wygląda zupełnie

inaczej.

- Moim zdaniem ty już im uległaś, Elise. Czuję się tym rozczarowany. Pamiętam cię z

czasów nauki przed konfirmacją. Byłaś posłuszną i grzeczną dziewczyną. Mówiłaś też ładnie.

Pewnie zapomniał, jak nawymyślał Agnes i mnie, kiedy chichotałyśmy w kościele,

pomyślała.

- Myślę, że się od tamtej pory tak bardzo nie zmieniłam, pastorze. Ale zdążyłam

poznać życie, doświadczyłam ubóstwa i nędzy w inny sposób niż wtedy, i teraz uważam, że

czas najwyższy, żeby ktoś się tym zajął i próbował pomóc ludziom, którym wiedzie się

najgorzej.

- Powinnaś lepiej pilnować swojej siostry. Słyszałem, że jest brzemienna. A przecież

ma dopiero szesnaście lat! Naprawdę włos się jeży na głowie. Czy ona nigdy nie słyszała o

piekle? Czy nie wie, że Pan Bóg karze najokrutniejszymi mękami wszystkich grzeszników, a

zwłaszcza tych, którzy oddają się nierządowi? Czy ona się nie boi, jaką przyszłość snobie

szykuje?

Elise mocniej zacisnęła wargi i nalała mu kawy do filiżanki. A więc pastor chce

obciążyć ją winą za lekkomyślność Hildy. I dlaczego to Pan Bóg przede wszystkim karze

tych, którzy ulegają pokusie zakosztowania chwilowej miłości, skoro na świecie tylu ludzi

kradnie i oszukuje, jest wielu takich, którzy prześladują i dręczą innych, którzy posługują się

szyderstwem, kłamstwem i pomówieniami?

- Kiedy ona oczekuje rozwiązania?

Elise odstawiła dzbanek z kawą na piec zadowolona, że może się odwrócić do niego

plecami.

- Latem.

- A twój narzeczony został skazany na cztery lata ciężkich robót za złodziejstwo, jak

słyszę?

Elise poczuła, że płacz dławi ją w gardle.

- On nie kradł, stał tylko na czatach z rowerem.

- I dlatego uważasz, że jest niewinny? - w jego głosie brzmiała pogarda i zdumienie.

Elise zebrała się na odwagę.

- Wierzę, że Bóg go rozumie. Jestem przekonana, że Johan dał się namówić do tego

czynu w nadziei, że zdoła uratować życie siostry.

Pastor posłał jej pełne oburzenia spojrzenie.

- Bądź ostrożna i nie nadużywaj Bożego imienia, Elise. Wszyscy musimy

przyjmować los, który został nam dany. Nie ma usprawiedliwienia dla kogoś, kto popełnia

przestępstwo.

Jemu łatwo mówić, pomyślała Elise, siadając na brzeżku taboretu. On nie ma

gromady głodnych dzieci, które muszą radzić sobie same, kiedy idzie do pracy. A jeśli jego

żona zachoruje, to z pewnością stać go na kupno lekarstw. Nie wie, jak to jest, gdy dwoje

dorosłych i ośmioro dzieci sypia w jednej maleńkiej izdebce, jak to robi wielu ludzi tutaj nad

rzeką. Z północnym wiatrem zacinającym przez dziurawe ściany, z nieszczelnymi oknami i

ciągłym brakiem jedzenia. Jedyne stworzenia, które dobrze się czują w tej okolicy, to wszy,

pluskwy i karaluchy, ale pastor nie ma o tym pojęcia.

Gość głęboko westchnął.

- Bardzo się wami martwię. Grzech i kara chodzą ręka w rękę, a prowadząc takie

życie, możecie oczekiwać wiele złego.

- Nie wiem, czy zrobiłam coś złego, pastorze. - Elise patrzyła mu prosto w oczy. - Nic

gorszego, jak tylko pospolite, drobne grzechy, złościłam się na ludzi, może powiedziałam

komuś coś, czego żałuję, albo myślałam o kimś źle. Powinnam częściej odwiedzać Annę, po-

winnam więcej czasu poświęcać Pederowi, powinnam pójść do nieszczęsnej Oline, która

siedzi sama z gromadką dzieci i właśnie niedawno utraciła najmłodsze. Ale nie mam na to ani

czasu, ani siły.

Stary pastor posłał jej pełne niezadowolenia spojrzenie.

- Zapomniałaś powiedzieć, że odwróciłaś się od Kościoła. - Głośno wytarł nos w

swoją białą chusteczkę i patrzył na nią wilgotnymi oczyma. - Nigdy nie wiemy, kiedy

nadejdzie nasza godzina, to może być dzisiaj, może być jutro. Nieszczęsny ten, kto staje

przed Sędzią z sumieniem obciążonym strasznymi grzechami.

Wypił parę łyków kawy i wstał.

- Będę się za was modlił, drogie dziecko. Postaraj się jednak, żeby twoja siostra

prosiła o wybaczenie i pojednała się z Bogiem, zanim urodzi. Powinienem zameldować o niej

w policji obyczajowej, najpierw jednak chciałbym z nią porozmawiać, dać jej możliwość

wytłumaczenia się. A ty trzymaj się z daleka od tych samozwańczych kaznodziei i módl się

za swojego narzeczonego, żeby zwrócił oczy ku Panu i także modlił się o to, by najcięższe

kary nie spadły na niego w dzień sądu.

Na korytarzu rozległy się jakieś hałasy. Elise usłyszała, że Kristian woła:

- Do cholery, ja tego nie zrobiłem. Dostałem od Pingelena. Drzwi otworzyły się z

hałasem i chłopcy wpadli do środka. Natychmiast jednak stanęli jak wryci. Peder

zaczerwienił się po korzonki włosów, Kristian natomiast spoglądał na pastora z niewinną

miną.

- Kto to tak klnie? - pastor spoglądał to na jednego, to na drugiego.

Żaden nie odpowiadał.

- No? Nie słyszę odpowiedzi.

- Bo Peder powiedział, że ja ukradłem. - Kristian patrzył pastorowi z uporem w oczy.

- Czy nie wiesz, że Bóg cię słyszy?

- Nie ma żadnego Boga. Na pewno nie ma Boga po tej stronie rzeki.

Pastor chwycił Kristiana za ucho i mocno pociągnął.

- Tak mówisz do pastora, chłopcze? Kristian zacisnął wargi i milczał. Pastor zwrócił

się do Elise.

- Tutaj zaniedbałaś swoje obowiązki, Elise. Nie spodziewałem się, że jeden z twoich

braci będzie mówił takie słowa.

Elise też nic nie odpowiedziała. Nie ma wyjścia, musimy się z tym pogodzić, myślała.

W oczach Kościoła byli ludźmi, którzy nie mogą się równać z mieszkańcami zachodniego

brzegu rzeki.

Ucieszyła się, kiedy pastor sobie poszedł.

- Co się z wami dzieje? - teraz ona spoglądała surowym wzrokiem na swoich braci.

- Peder mówi, że ja ukradłem, ale dostałem to od Pingelena.

- No to pokaż. - Elise słyszała, że jej głos brzmi ostrzej niż zazwyczaj.

Kristian niechętnie podał jej nóż.

- A dlaczego dostałeś to od Pingelena?

Kristian wzruszył ramionami. - Bo on chce, żebym był jego kolegą i w ogóle.

- Chcesz być kolegą kogoś, kto o mało nie wpędził Pedera do rzeki?

Kristian nie odpowiedział, stał i wpatrywał się w podłogę z jeszcze bardziej upartym

wyrazem twarzy niż zazwyczaj.

Elise westchnęła ciężko. Wiedziała, że powinna na niego na - krzyczeć, ale nie była w

stanie.

- Jak się najecie, to możecie wyjść. Ja bym chciała odwiedzić Oline.

Właściwie to nie miała wielkiej ochoty na tę wizytę po wczorajszym spotkaniu z

dawną koleżanką, kiedy widziała, jak bardzo tamta jest rozgoryczona i pełna złości, ale po

wizycie pastora czuła, że powinna coś zrobić. Przeraził ją swoimi słowami na temat kary i

mąk piekielnych.

Gdy miały ze sobą więcej wspólnego, Elise nieczęsto ją odwiedzała. Oline mieszkała

w ciemnym zaułku przy Seilduksgata, gdzie domy stały tak blisko siebie, że człowiek stojący

pomiędzy dwoma budynkami mógł dotykać ich obu równocześnie.

Jakiś wielki szczur wypadł jej spod stóp, a przy studni, gdzie zaułek trochę się

rozszerzał, siedziały brudne, obdarte dzieciaki i wychlapywały wodę z zardzewiałej wanny.

Weszła na niewielkie podwórko wyłożone na pół zgniłymi deskami. Trzeba było

uważać, żeby nie potknąć się i nie przewrócić. Dwaj mężczyźni z sumiastymi wąsami, w

czapkach z daszkiem, połatanych kurtkach i długich, ciemnych niedzielnych spodniach

siedzieli na ławce i palili fajki, a kobieta w szerokiej czarnej spódnicy, szarej zniszczonej

bluzce, z siwymi włosami związanymi w twardy kok na karku stała, skrzyżowawszy ręce na

piersi, i przyglądała im się podejrzliwie. Kominy na niskich dachach sprawiały wrażenie, że

mogą się w każdej chwili rozsypać i spaść na ziemię, a drzwi domów były takie niskie, że

Elise musiała się pochylić, kiedy chciała zapukać.

Otworzyło jej dziecko. W izbie było tak ciemno, że oczy potrzebowały sporo czasu,

by się przyzwyczaić, więc przez chwilę Elise nic nie widziała. Wiosenne słońce nie docierało

tutaj pomiędzy dachami ciasno zabudowanych domów, a jedyne okno wychodziło na

podwórko.

Oline leżała na łóżku i spała, pozostałe dzieci siedziały na podłodze i bawiły się

spokojnie kilkoma guzikami. Najstarszy dawał znaki Elise, że powinna być cicho, wskazując

na łóżko w kącie.

Elise zrozumiała. Olirie może spać tylko w dzień, bo pracuje, kiedy inni

odpoczywają...

- Długo będzie spać? - spytała szeptem. Dziecko skinęło głową na znak, że długo.

- Idzie do roboty, jak my już się położymy spać.

- A możesz pozdrowić mamę i powiedzieć, że była u niej Elise? Wstąpię do was

któregoś innego dnia.

- Ona wraca do domu dopiero rano.

Elise skinęła głową, odwróciła się i cicho wyszła, wstrząśnięta losem Oline.

Kobieta i dwaj mężczyźni na podwórku śledzili ją zaciekawieni. Żadne z nich się nie

odezwało.

Przebyła już prawie cały ciasny zaułek, kiedy usłyszała za sobą coś jakby skradające

się kroki. Przystanęła natychmiast, lodowaty dreszcz przeszedł jej po plecach, ostrożnie

odwróciła głowę. W tej samej chwili spostrzegła coś mrocznego, znikającego pośpiesznie w

drzwiach piwnicy.

- Chyba zaczynam widzieć duchy w jasny dzień - bąknęła sama do siebie,

zdenerwowana. - Przecież ten człowiek nie ma ze mną nic wspólnego. - Zła na siebie ruszyła

w dalszą drogę.

Ale gdy tylko się odwróciła, natychmiast znowu usłyszała to samo: skradające się

kroki, jakby złodziej zaczajał się na ofiarę. Dokładnie to samo słyszała tamtego popołudnia,

kiedy była u Agnes i odniosła wrażenie, że ktoś ją śledzi.

Nic mi nie mogą zrobić teraz w środku słonecznego dnia, myślała. W dodatku jest

niedziela i wszędzie pełno ludzi. Ale dlaczego ktoś za nią chodzi? Jeśli mają do niej jakąś

sprawę, to powinni przyjść i powiedzieć wprost.

Znowu gwałtownie przystanęła i zdążyła dostrzec mężczyznę, przebiegającego

błyskawicznie między dwoma domami.

Teraz nie miała już wątpliwości, ktoś ją tropi. Zaczęła biec.

Spocona i zdyszana wpadła na podwórko Andersengarden i wbiegła po schodach.

Na piętrze trzasnęły jakieś drzwi i usłyszała zbliżające się kroki. Ktoś musiał być u

Anny albo pani Thoresen wychodzi z domu. Elise ruszyła szybciej.

Dopiero jednak na półpiętrze zobaczyła, kto to jest.

- Emanuel?

Purpurowe światło wieczornego słońca wpadało na wąski korytarz, odbite od okien po

drugiej stronie, i oświetlało jego twarz.

- Elise? Nie spodziewałem się spotkać cię na schodach. - Patrzył na nią, a w głosie

słyszała żal.

- To dobrze, że jesteś, bo muszę z tobą o czymś porozmawiać. Zszedł niżej i

zatrzymał się tuż przy niej.

- Nie widziałem cię od tamtego spotkania na Maridalsveien.

- Anna za tobą tęskni.

- Tylko Anna i nikt inny? - najwyraźniej próbował być zabawny, ale mu się to nie

udawało.

- Zastanawiałam się, jak to jest z tobą. Z tobą i z Agnes.

- Mówisz tak, jak byśmy ja i Agnes mieli ze sobą coś wspólnego.

- A nie macie?

- Teraz cię nie rozumiem. Elise zawstydziła się.

- Myślałam... sądzę... Agnes dała mi do zrozumienia...

- Wiem, do czego ona dąży, Elise. Wstąpiła do Armii Zbawienia w nadziei, że... no

cóż, przecież wiesz. Potrzebowałem trochę czasu, żeby ją przejrzeć. Ty najwyraźniej

wiedziałaś o wszystkim, zanim się domyśliłem, o co jej chodzi.

Elise przestępowała z nogi na nogę.

- Ja nie mogłam nic powiedzieć, to by była zdrada przyjaciółki.

Emanuel stał bez ruchu i patrzył na nią.

- Tamtego wieczoru, kiedy spotkałem cię na Maridalsveien... widziałaś chyba te

obrazki, które zamierzała mi pokazać?

Rumieniec pokrył twarz Elise. Wpatrywała się w swoje stopy.

- Ostrzegałam ją, ale nie chciała mnie słuchać.

- Ale mnie nie ostrzegłaś.

- Jesteś dorosłym człowiekiem, nie potrzebujesz kogoś, kto będzie cię ostrzegał.

- Nie potrzebuję. Zastanawiam się tylko, co czułaś. Elise pośpiesznie uniosła wzrok.

- Wiem, że pragniesz żyć zgodnie z ideałami Armii Zbawienia, mówiłeś mi o tym

tamtej nocy w komórce. Byłam bardzo poruszona tym, że Agnes chce cię uwieść.

Na twarzy Emanuela pojawił się przelotny smutny uśmiech.

- Cieszę się, że to mówisz. I myślałaś, że wpadłem w jej sieci?

- Musiałam myśleć o czymś innym.

- Ach tak? - Emanuel zmarszczył czoło i uważnie studiował twarz Elise.

- Mam wrażenie, że ktoś mnie śledzi. Czułam to i wczoraj, i dzisiaj też.

Zmarszczka na czole Emanuela pogłębiła się.

- Kto by to mógł być?

- Jeden ze starych kolegów Johana przemycił do więzienia list i doniósł na mnie i na

ciebie. Pisał o nocy, którą spędziliśmy w komórce, i o tamtym wieczorze, kiedy Peder się

znalazł, a my potem długo w noc siedzieliśmy w kuchni. Przedstawił to w zupełnie innym

świetle, niż w rzeczywistości było.

Twarz Emanuela poczerwieniała z gniewu.

- Jak on mógł zrobić coś takiego? Przeciwko tobie i przeciwko Johanowi...

- Oni mają do mnie pretensje. Uważają, że to z mojej winy Lort - Anders i Johan

zostali złapani, a teraz łażą za mną, bo chcieliby się zemścić.

- Rany boskie, co to za ludzie? - Emanuel był najwyraźniej wściekły i jednocześnie

zmartwiony.

- To ludzie najgorszego rodzaju. Wszyscy się ich boją. Oni należą do tej samej bandy,

która zamknęła nas w komórce.

- W takim razie musisz być ostrożna, Elise. Skoro mogli nas zamknąć w taki mróz, to

najwyraźniej zdolni są do wszystkiego.

Elise skinęła głową.

- Dlatego biegłam przez całą drogę do domu.

- Powinnaś chyba więcej czasu spędzać w domu, nie chodzić nigdzie, tylko do fabryki

i z powrotem. Kiedy odwiedzacie mamę, to idziecie razem, całą czwórką, prawda?

- To prawda. - Wahała się przez chwilę, nie mogła zapomnieć, że obiecywała sobie, iż

z nim zerwie. - Anna za tobą tęskni w te wszystkie dni, kiedy do niej nie przychodzisz.

Emanuel sprawiał wrażenie nieobecnego, najwyraźniej wciąż myślał o bandzie i

niebezpieczeństwie, jakie grozi Elise z ich strony.

- Mam nadzieję, że nadal będziesz ją odwiedzał. To dla niej wiele znaczy.

- Oczywiście, że będę. Nie zawiodę jej.

- Anna uczepiła się myśli, że nagle może wrócić jej ojciec. I teraz zwierzyła mi się, że

to już nie jest dla niej takie ważne. Odkąd ma ciebie.

Emanuel uśmiechnął się onieśmielony.

- Nie, to chyba niemożliwe.

- I nie cierpi już tak bardzo z powodu nieobecności Johana, o tym też mi powiedziała.

- Wprawiasz mnie w zakłopotanie. Aż tyle nie mogę dla niej znaczyć.

- Ale to prawda, znaczysz.

Emanuel stał bez ruchu i patrzył jej w oczy.

- Jeśli jest tak, jak mówisz, to mi jej bardzo żal. Dobrze wiem, jak to jest być

zakochanym w kimś, kogo nie można zdobyć.

Elise spuściła wzrok. Wolałaby, żeby Emanuel tego nie powiedział.

On zszedł o jeden stopień niżej.

- Obiecuję ci, że jej nie zawiodę, Elise. Ale ty musisz mi obiecać, że będziesz bardzo

ostrożna, kiedy wychodzisz z domu.

- Trudno mi uwierzyć, że oni chcieliby mi coś zrobić. Myślę, że mnie śledzą, żeby

zdobyć jakieś nowe wiadomości na nasz temat.

Emanuel ze złością potrząsnął głową, a potem zszedł po schodach.

Elise poszła do domu, myśli kłębiły jej się w głowie. Czy to aby na pewno prawda?

Czyż nie mieli dowodów na to, że banda jest w stanie zrobić coś gorszego?

ROZDZIAŁ SIEDEMNASTY

Kiedy wróciła do domu, w kuchni nie było nikogo, Hilda i chłopcy jeszcze nie

wrócili. Postanowiła, że wykorzysta rzadką chwilę samotności i napisze list do Johana. Kiedy

ostatnio była w sklepie u Magdy na rogu, kupiła za pięć ore paczkę papieru listowego i ko-

perty. Tym razem postara się zakleić list tak, żeby nikt niepowołany nie mógł go przeczytać.

Kochany Johanie!

Wczoraj spotkałam w sklepie jednego z przyjaciół Lorta - Andersa. Powiedział mi, że

przemycił do więzienia list do was. Miał jakoby opisać w tym liście, „co się dzieje na naszej

ulicy”, między innymi miał wspomnieć o plotkach na temat kapitana Ringstada i mnie.

Wierzę, że nie ma potrzeby, żebym Ci o tym donosiła, jestem bowiem pewna, że od

początku uznałeś to za kłamstwo, mimo wszystko jednak muszę Ci o tym napisać. Gromada

chłopaków próbowała wepchnąć Pedera do rzeki przy wodospadzie. Następnego dnia Peder

schował się przed nimi na jednym z podwórek. Poprosiłam kapitana Ringstada o pomoc. A

potem w podzięce zaprosiłam go na gorący posiłek, kiedy Peder wrócił już do domu. Wszyscy

siedzieliśmy razem w kuchni. Ktoś jednak musiał widzieć, jak kapitan od nas wychodzi.

Tak samo było wtedy, kiedy łobuzy z „Bandy z Sagene” zamknęły nas w fabrycznej

komórce. Nie zrobiłam nic, tylko rozmawiałam z nim o mamie i o sanatorium. Zresztą on

zdobył też lekarstwa dla Anny. Kocham Cię, Johan, i takie podłe plotki sprawiają, że czuję się

nieszczęśliwa. Nie mam pojęcia, dlaczego ci ludzie tak źle nam życzą. Czy to dlatego, że

oddalam Ci broszkę? Tęsknię za tobą i wypatruję dnia, kiedy wrócisz.

Twoja Elise

Przeczytała list, włożyła go do koperty i starannie zakleiła. Potem napisała dużymi

literami adres: Johan Thoresen, Państwowe Więzienie Akershus. Słyszała, że czasem ktoś

uzyskuje zgodę na przekazanie listu jakiemuś więźniowi. Nie chciała za nic przesyłać

swojego listu przez tych drani z otoczenia Lorta - Andersa.

Na dworze było jeszcze jasno. Gdyby się pośpieszyła, to zdąży wrócić do domu,

zanim zapadnie zmrok.

Mogłabym poprosić Emanuela, żeby ze mną poszedł, przyszło jej do głowy. Ale myśl,

że będą sami wracać cichymi ulicami do domu, wcale jej się nie spodobała. Z drugiej strony

nie miała pewności, czy zdążyłaby pobiec tam i z powrotem do twierdzy w czasie przerwy

obiadowej w fabryce, a za nic nie chciała się spóźniać, żeby nie stracić pracy. Wieczór był

pogodny, długo jeszcze będzie jasno.

Podjęła szybką decyzję, zarzuciła chustkę na ramiona i przejrzała się w małym

lusterku, stojącym w izbie na komodzie. Była zmęczona, twarz miała szarą, nikt nie mógł

mieć wątpliwości, z jakiego środowiska pochodzi. Ani policjanci, ani strażnicy więzienni nie

odnoszą się z szacunkiem do tych, którzy stoją najniżej na drabinie społecznej. Przyjrzała się

szufladom komody. Najniższa należała do Hildy. Elise ostrożnie ją otworzyła. Apaszka, którą

Hilda dostała od majstra, mieniła się kolorami. Z wyrzutami sumienia wyjęła ją ostrożnie,

zawiązała na szyi i znowu spojrzała w lusterko. Trudno uwierzyć, jaką zmianę spowodowała

apaszka.

Hilda z pewnością zrozumie, że dla mnie możliwość przekazania listu jest bardzo

ważna, myślała z poczuciem winy. Potem wsunęła list do kieszeni i napisała kartkę do Hildy

i chłopców.

Schodziła w dół do miasta wzdłuż Maridalsveien. Na ulicach było mnóstwo ludzi,

spacerujących przy pięknej pogodzie, w zaroślach ćwierkały ptaki, a w koronie wielkiej

jarzębiny pełnym głosem śpiewał skowronek. Wszystkie wędrowne ptaki już przyleciały, na

podwórkach i w ogródkach gruchały gołębie. Na chodniku małe dziewczynki z warkoczami,

w butach zapinanych na guziczki i czarnych pończochach bawiły się w piekło i niebo, a

chłopcy w połatanych spodenkach do kolan i wyrośniętych kurtkach grali w piłkę.

Naprzeciwko niej jechał jakiś konny wóz, a za kwitnącym geranium, w małym, otwartym

okienku siedziała kobieta i wołała do kogoś po drugiej stronie ulicy. Po błękitnym , niebie

przepływały lekkie białe obłoki, w powietrzu pachniało wiosną.

Nagle Elise poczuła się szczęśliwa. Kiedy Johan przeczyta list, nie będzie już żywił

żadnych wątpliwości. Wtedy banda może przekazywać plotki, jakie tylko chce, on będzie

mógł na niej polegać i wiedzieć, że nigdy nie zrobiłaby nic złego za jego plecami. Kiedy

tamci spostrzegą, że ich donosy nie robią na Johanie wrażenia, zmęczą się w końcu

wymyślaniem kłamstw i zaczną plotkować o kimś innym. Może Johan dowiedział się też, że

Emanuel odwiedza również jego siostrę, to go z pewnością nie rozgniewa. Ucieszy go

wszystko, co cieszy Annę.

Teraz pierwsze najtrudniejsze tygodnie mają już za sobą. Zbliża się lato, będzie

ciepło, na pewno nawet siedzenie w celi nie będzie już takie dokuczliwe. Z czasem Johan

przyzwyczai się do więziennego życia i jeśli Elise dobrze go zna, to zaangażuje się z całych

sił w pracę. Czyszczenie wychodków w Vika to nie jest jedyne zajęcie, do jakiego kierowani

są więźniowie. Elise słyszała również o warsztatach stolarskich, o pracy w kamieniołomach,

a nawet o tym, że więźniowie mogą się uczyć. Może więc pobyt w Akershus wcale nie

będzie taki zły, może się nawet zdarzyć, że kiedy stamtąd wyjdzie, będzie miał możliwość

uzyskania lepiej płatnej pracy niż przedtem.

Elise wyprostowała się, uniosła głowę i spoglądała przed siebie z nowym

optymizmem. Wiosna to czas nadziei, dni są jaśniejsze, cieplejsze i człowiek pogodniej

spogląda na życie. Nic dziwnego, że wszyscy byli przygnębieni mroźną zimą, czasem

ciemności, z pustymi skrzynkami na opał i prawie zawsze pustymi półkami w szafie na

jedzenie. Słońce daje siłę. Człowiek nie potrzebuje tyle jedzenia, kiedy nie marznie.

- Elise?

Odwróciła się zdumiona.

- Agnes? Wybierasz się do miasta?

Agnes skinęła głową. Miała nowe buty zapinane na guziczki, na głowie kapelusz

ozdobiony kwiatami i białe rękawiczki na rękach, ale sukienka była ta sama, szara, którą

Agnes wciąż nosi. To wszystko nie bardzo do siebie pasowało.

- Mam się spotkać z trzema dziewczynami z fabryki i pospacerujemy sobie po Karl

Johan. Może nawet zajrzymy do Tivoli.

- No to kawałek pójdziemy razem. Idę do twierdzy Akershus i spróbuję przekazać list

do Johana.

Agnes patrzyła na nią z niedowierzaniem.

- Odważysz się?

- A co mi mogą zrobić, powiedzą „tak” albo „nie”. Agnes przez chwilę milczała.

- A nie mogłabyś raczej pójść z nami? Jaką masz piękną apaszkę - dodała zdziwionym

głosem. - Kupiłaś sobie?

- Nie, pożyczyłam od Hildy.

- A ona z pewnością dostała ją od tego swojego bogatego kochanka, jak

przypuszczam?

Elise nie odpowiedziała.

- No a jak tam układają się sprawy między tobą i Emanuelem?

- Świetnie. - Agnes odpowiadała radosnym głosem, Elise jednak słyszała w nim inne

nuty.

- Uzyskałaś już to, czego chciałaś? - była zła na siebie za to, że tak pyta, ale nie mogła

się powstrzymać.

- No prawie. Ale z nim, biedakiem, nie jest łatwo. Postanowił przecież, że wypełni

swoje powołanie, odwróci się od świeckiego życia i pozwoli, by Bóg decydował, czemu się

ma poświęcić. W takiej sytuacji trudno w ciągu jednego dnia zmienić postanowienie.

- To akurat bardzo dobrze rozumiem.

- Ale nie zamierzam zrezygnować. - Agnes mówiła bardzo stanowczo. - Potrzebuję

tylko więcej czasu, niż myślałam.

- No a te pocztówki nie pomogły? - Elise wyraźnie słyszała ironie w swoim głosie.

Po raz pierwszy Agnes sprawiała wrażenie zawstydzonej.

- Nie odważyłam się mu ich pokazać.

Ach tak, nie odważyłaś się... - pomyślała Elise, głośno jednak powiedziała:

- Moim zdaniem postąpiłaś bardzo mądrze. To by chyba przyniosło odwrotny skutek.

Agnes zwróciła ku niej twarz, wyraźnie zirytowana.

- Ty nie znasz Emanuela. Elise milczała.

- Nie możesz uważać, że masz na niego jakiś monopol tylko dlatego, że wtedy

pomógł ci poszukać Pedera.

- Oczywiście, że tak nie uważam.

- Jest okropnie irytujące, że on cię tak nieustannie wychwala. A przecież nie powodzi

ci się gorzej niż wielu innym. Straciłaś ojca dopiero, kiedy miałaś osiemnaście lat, a ja znam

mnóstwo takich, którzy utracili rodziców, kiedy byli o wiele młodsi.

- Ale ja wcale nie proszę o żadne współczucie.

- To, że pomagasz Pederowi i Kristianowi, jest całkiem naturalne. Przecież kto miałby

się nimi zajmować?

Elise spojrzała na nią spod oka.

- Czy ja się kiedyś skarżyłam, Agnes?

- Nie, ale robi mi się niedobrze od tego słuchania, co on o tobie mówi. Jakbyś była

jakąś świętą.

- Nic na to nie poradzę. Przecież nie próbowałam mu się przypodobać.

Agnes posłała jej spojrzenie pełne podejrzliwości.

- Jesteś tego pewna?

Elise zatrzymała się gwałtownie.

- Do czego ty pijesz, Agnes? Agnes też przystanęła.

- Otóż podejrzewam, że sprzykrzyło ci się czekanie na Johana. Elise poczuła, że

gniew się w niej gotuje.

- To paskudne, co mówisz. A ja powiedziałam ci przed chwilą, że właśnie idę do

twierdzy Akershus z listem do niego. I w tym liście napisałam mu, że go kocham i żyję tylko

myślą o dniu, kiedy wróci do domu.

- Chyba musiałaś to napisać, skoro banda Lorta - Andersa przekazała mu, co ludzie o

tobie gadają.

Elise patrzyła na przyjaciółkę zdumiona.

- Dlaczego nagle występujesz przeciwko mnie? Czy to ma jakiś związek z

Emanuelem?

- A czy to dziwne? Nie jest szczególnie zabawne przekonaj: się, że mężczyzna

twojego życia ubóstwia inną kobietę.

Elise jęknęła zgnębiona.

- Dobrze wiesz, że między mną i Emanuelem nic nie ma. Jeśli on mnie podziwia, to z

pewnością dlatego, że opiekowałam się matką i zajmuję się chłopcami, co muszę łączyć ze

swoją pracą. On wie, że kocham Johana i że weźmiemy ślub, jak tylko wyjdzie z więzienia.

- Jesteś tego pewna? - w oczach Agnes wciąż czaiło się podejrzenie.

- Agnes, przestań. Co się z tobą dzieje? Sama przecież wiesz, jak my z Johanem

jesteśmy sobą nawzajem zajęci, wiele razy powtarzałaś, że nam zazdrościsz.

-

Ale to było dawniej. Teraz wszystko się zmieniło. Johan nie jest już

najprzystojniejszym facetem w Sagene, on jest... - umilkła i zagryzała wargi.

- On jest? - Elise patrzyła na nią wyzywająco.

- Sama wiesz najlepiej. - Agnes patrzyła jej w oczy z uporem. Trzej młodzi mężczyźni

z wydatnymi wąsami, w kapeluszach i w ciemnych niedzielnych ubraniach wyszli zza rogu

ulicy. Jeden przystanął.

- Czy to ty, Agnes?

Dziewczyna odwróciła się gwałtownie.

- Gustav? Sto lat cię nie widziałam! - Mówiła znowu słodkim, przymilnym głosem,

najwyraźniej już kompletnie zapomniała o kłótni z Elise. - Idziesz do miasta?

Elise spoglądała na dwóch jego kolegów. I nagle zrobiło jej się nieprzyjemnie. Była

pewna, że jednego z nich już kiedyś widziała, przypominał jej członka tamtej bandy, która

zamknęła ją i Emanuela w komórce, jednego z koleżków Lorta - Andersa. Dziś wygląda

trochę inaczej, bo ma na sobie świąteczne ubranie.

- A może wy wybierzecie się z nami do miasta? - usłyszała głos Gustava.

- No pewnie, ja mam się spotkać z kilkoma dziewczynami z fabryki - Agnes paplała z

ożywieniem.

Gustav zwrócił się do Elise.

- Ty też pójdziesz?

Zanim Elise zdążyła odpowiedzieć, Agnes znowu się wtrąciła.

- Nie, Elise idzie do twierdzy Akershus, żeby oddać list dla swojego narzeczonego.

Gustav zlustrował ją z zaciekawieniem od stóp do głów.

- On tam pracuje?

Elise poczuła, że się czerwieni.

- Nie, to znaczy... on... on...

- On tam siedzi. Dostał cztery lata za kradzież - Agnes paplała z wielką swobodą.

Wszyscy milczeli. Trzej mężczyźni przyglądali się Elise.

- No i co, czekasz na niego? - Gustav gapił się na nią, nie ukrywając zaciekawienia.

Agnes roześmiała się głośno.

- Oczywiście, że czeka, to typowe dla Elise. Ona ma wielkie poczucie obowiązku.

- No to w takim razie my idziemy.

W tej samej chwili Elise spostrzegła, że dwaj koledzy Gustava wymieniają

porozumiewawcze spojrzenia. Czuła się coraz gorzej.

Jeśli to są ludzie tego samego rodzaju jak tamten człowiek, którego spotkała w sklepie

u Magdy, to z przerażeniem myślała, że będzie musiała sama wrócić do domu.

Po drodze rozmawiali głównie Agnes i Gustav. Elise pojęcia nie miała, o czym

rozmawiać, a obaj koledzy Gustava milczeli. Od czasu do czasu dostrzegała, że spoglądają na

nią ukradkiem, a raz usłyszała, że mówią coś do siebie półgłosem i raz po raz rzucają jej

ukradkowe spojrzenia.

Nie była w stanie wyczytać niczego z wyrazu ich twarzy, nie potrafiłaby powiedzieć,

czy są ciekawi, wrogo usposobieni czy po prostu obojętni, ich twarze przypominały sztywne

maski. Ucieszyła się, kiedy nareszcie dotarli do Karl Johan i mogła pójść swoją drogą,

zarazem jednak odczuwała niepokój na myśl, jak sama wróci do domu.

Chociaż zbliżał się wieczór, na głównej ulicy miasta były tłumy ludzi. Kobiety w

wiosennych strojach, w szerokich wiosennych płaszczach, wielkich kapeluszach i

delikatnych pantofelkach spacerowały u boku panów w cylindrach i białych krawatach.

Studenci w swoich czarnych czapkach, kadeci w mundurach, przedstawiciele bohemy i

artyści stanowili część barwnego przedstawienia, jakie rozgrywało się przed jej oczyma.

Wszystko to zapierało jej dech w piersiach. Tutejsi ludzie tak bardzo różnili się od tych, do

których przywykła, że mogła się tylko na nich gapić. Raz po raz konna dorożka próbowała

przedrzeć się przez ludzką ciżbę. Konie nie lubiły tłumu, stawały dęba i rżały głośno. Za

plecami Elise od strony Stortorvet zadzwonił tramwaj, a nieco dalej na ulicy ukazał się

patrolowy wóz policyjny zaprzężony w dwa konie. Na czarnym boku widniał napis „Policja”.

Elise zwróciła się do Agnes.

- W takim razie ja idę do twierdzy. Powodzenia, Agnes, i pozdrów mamę.

Agnes uśmiechnęła się, spotkanie z młodymi mężczyznami najwyraźniej ją

udobruchało.

- Następnym razem musisz z nami iść, Elise. A nie zajrzałabyś do mnie któregoś

wieczoru?

Elise skinęła głową, choć dobrze wiedziała, że długo się tam nie wybierze.

Skrępowana skinęła Gustavowi i jego przyjaciołom. Znowu zauważyła, że ci dwaj

posyłają sobie dziwne spojrzenia. Na wszelki wypadek wrócę do domu inną drogą niż ta,

którą przyszłam, pomyślała.

W miarę jak zbliżała się do twierdzy, narastało w niej zdenerwowanie. A co będzie,

jeśli ją po prostu wyśmieją? Jeśli powiedzą, że była głupia, sądząc, iż można tak po prostu

pisać listy do więźniów. A może nawet wpadną w złość i przegonią ją niczym parszywego

psa. Byłby to wielki wstyd, Elise nie wiedziała, czyby to zniosła.

Wielki Boże w niebie, modliła się w duchu. Spraw, żeby przyjęli mój list i przekazali

go Johanowi. Nie pozwól, żeby się ze mnie naśmiewali, bo ja tego nie zniosę.

Słyszała, że więzienie położone jest we wschodniej części twierdzy, na wprost bramy

prowadzącej na dziedziniec. Przez moment pomyślała, że może natknie się na oddział

skazańców w kajdanach i więziennych drelichach, a jednym z nich będzie Johan. Ciekawe,

jak by to było? Co Johan by zrobił, gdyby tak ją tutaj ujrzał? Na myśl o tym zakręciło jej się

w głowie.

Z pewnością sprawiłoby jej ból, gdyby zobaczyła go w takim stanie. Mimo to

marzyła, żeby choć przez sekundę na niego popatrzeć. Może by się do niej uśmiechnął i w

ten sposób dał do zrozumienia, że nie wierzy w plotki.

Był niedzielny wieczór, ciekawe, co więźniowie robią o tej porze? Czy po prostu

siedzą w swoich celach? Nikt przecież nie pracuje w niedzielę w więziennych warsztatach,

tego była pewna.

Może przyszedł do nich pastor. Wygłasza kazanie na temat kary i mąk piekielnych,

mówi, co się stanie z grzesznikami. Była przekonana, że ci, którzy po raz pierwszy dopuścili

się przestępstwa, obiecują sobie, że nigdy więcej nie popełnią takiego głupstwa, ale ci,

których złapano trzeci, czwarty, a może nawet piąty raz, z pewnością śmieją się za plecami

pastora i kiedy strażnicy ich nie widzą, obmyślają z koleżkami nowe przestępstwa.

Zbliżyła się do twierdzy. Serce biło jej głośno w piersiach, miała sucho w ustach. Tam

wewnątrz, za tymi ponurymi murami, siedzi Johan.

Za tymi samymi ponurymi murami znajdują się strażnicy. I dyrektor więzienia. Ten,

który decyduje o ich życiu, który może zrobić z nimi, co zechce. Nie ma prawa ich sądzić,

orzekać kary, ale ma wystarczającą władzę, by kara została wymierzona tak, jak on sobie

tego życzy. Może decydować, czy ktoś zostanie wychłostany za nieposłuszeństwo, czy

otrzyma dodatkową karę za nieprzyzwoite zachowanie, czy będzie dostawał mniej jedzenia,

ponieważ nie jest dość pokorny. Jak długo więźniowie znajdują się w obrębie murów

twierdzy, tak długo to on, a nie Bóg, decyduje o ich życiu. Elise przeniknął dreszcz grozy.

Szła teraz jeszcze wolniej. Najbardziej ze wszystkiego chciałaby zawrócić i uciec do

domu.

Było coś okropnego w tej starej twierdzy. Pewnego razu ojciec Agnes opowiadał im o

ciemnych celach dla więźniów w podziemiach, pod jednym ze skrzydeł zamku. W dawnych

czasach można było słyszeć więźniów, którzy zostali skazani na śmierć i tam czekali na

wykonanie wyroku, bywało, że śpiewali ostatnie psalmy, podczas gdy król z dworem weselił

się w salach nad nimi. Dźwięki tych psalmów docierały do dziedzińca, opowiadał ojciec, a

one z Agnes słuchały go z drżeniem. Potem Elise nie mogła przestać o tym myśleć. Jeszcze

tej nocy miała koszmarny sen, że wisi na rynku, a otaczający ją ludzie, którzy przyszli

obejrzeć widowisko kaźni, gapią się na nią, w napięciu przyglądają się linie zawiązanej na jej

szyi i z drżeniem czekają, aż kat wytrąci stołek spod jej nóg, a pętla na szyi złamie jej kark.

Obudziła się wtedy z krzykiem i opowiedziała matce, co jej się śniło.

- Naprawdę nie rozumiem, dlaczego ojciec Agnes opowiada wam o tych wszystkich

strasznych rzeczach, które działy się kiedyś, skoro dzisiaj też jest wokół nas tyle zła -

powiedziała wtedy matka.

Ale Elise zwietrzyła krew, można powiedzieć, bardzo ją to zainteresowało, pożyczała

w szkole książki od młodego nauczyciela i zaczytywała się opowieściami o paleniu

czarownic, czarnej śmierci i napadach wikingów na klasztory w Anglii.

Z wahaniem przeszła przez most nad fosą. Strażnicy stali sztywni niczym ołowiane

żołnierzyki, każdy przy swojej kolumnie. Kiedy, jąkając się, spytała, gdzie mogłaby oddać

swój list, oni patrzyli wciąż przed siebie, ale żaden nie odpowiedział.

Zakłopotana weszła na dziedziniec twierdzy i ruszyła w stronę jakichś drzwi. Gdy

tylko zapukała, drzwi natychmiast się otworzyły i stanął w nich mężczyzna w mundurze.

- Bardzo przepraszam, ale czy to możliwe, żebym przekazała list dla jednego z

więźniów? - patrzyła na niego błagalnie, czując równocześnie, że krew odpływa jej z twarzy,

a dłonie robią się lodowate.

Mężczyzna przez chwilę stał bez ruchu i przyglądał się jej. Nie wyglądało na to, że

jest z nim ktoś jeszcze, nie słyszała też, żeby ktoś znajdował się w pobliżu.

- A dla kogo chciałabyś przekazać ten list?

- Dla Johana Thoresena.

Tamten zmarszczył czoło, jakby próbował sobie przypomnieć, kto to taki.

- On został zamknięty trochę ponad dwa miesiące temu. Za udział w kradzieży. -

Ostatnie słowa powiedziała tak cicho, że prawie nie było ich słychać.

- Taki wysoki, silny mężczyzna, który pracował w fabryce płótna żaglowego?

Elise przytaknęła.

- No to daj mi ten list, zobaczę, co się da zrobić. Wyjęła kopertę z kieszeni i podała

strażnikowi. On długo się jej przyglądał.

- Czy to ty napisałaś adres? Elise skinęła głową.

- Masz piękne pismo. I ładnie mówisz, skąd pochodzisz?

- Mieszkam przy Sandakerveien. Strażnik sprawiał wrażenie zaskoczonego.

- Moja mama pochodzi z Ulefoss i kiedy przyjechała do Kristianii, nauczyła się ładnie

mówić, żeby dostać lepiej płatną pracę.

Mówiąc te słowa, zarumieniła się ze wstydu. To przecież brzmiało, jakby opowiadała

o podstępie, jakby matka starała się nieuczciwie dostać od losu lepsze życie.

Mężczyzna się uśmiechnął, sprawiał wrażenie życzliwego.

- No a ty nauczyłaś się od matki?

Skinęła głową i zaczerwieniła się jeszcze bardziej.

- Czy ten Johan Thoresen to twój brat?

- Nie, jest moim narzeczonym. Mężczyzna uniósł w górę brwi.

- No a ty postanowiłaś na niego czekać, dopóki nie odbędzie swojej kary?

Elise skinęła głową.

- Jeśli on zechce, żebym na niego czekała. Mężczyzna wybuchnął śmiechem.

- Musiałby być skończonym głupcem, gdyby tego nie chciał. Pozdrowię go od ciebie i

powiem, że jego czarująca narzeczona tutaj była. To dla niego z pewnością będzie radosna

niespodzianka. Elise dygnęła, wymamrotała jakieś podziękowania, odwróciła się i ruszyła w

drogę powrotną z nieprzyjemnym uczuciem, że tamten człowiek wciąż stoi i nie spuszcza z

niej wzroku.

Słońce już zaszło i od strony fiordu czuć było zimny powiew wiatru. Elise

przyśpieszyła kroku.

Przecięła Karl Johan i Stortorvet i była w drodze do Mollergata, kiedy nagle

spostrzegła przyjaciół Gustava. Stali przed jakąś knajpą i rozmawiali z innym mężczyzną.

Elise pochyliła głowę i odwróciła twarz w nadziei, że przejdzie obok nich niezauważona.

Spodziewała się, że zawołają na nią po imieniu albo podejdą lub też w inny sposób

będą chcieli zwrócić jej uwagę. Ale chyba mnie nie zauważyli, pomyślała z ulgą i

przyśpieszyła kroku.

Minęła magistrat, dalej szła Mollergata i dotarła do Brenne - riveien. Zdecydowała

się, że stamtąd przejdzie przez Grunerbrua i pójdzie dalej wzdłuż wschodniego brzegu rzeki.

To mroczna i wymarła okolica, porośnięta lasem, o rzadkiej zabudowie, ale jeśli koledzy

Gustava ją zauważyli i jeśli mieli wobec niej jakieś złe zamiary, to będą jej szukać na

Maridalsveien, którą tutaj przyszła i z której korzysta większość ludzi, bo to ulica oświetlona,

gdzie łatwiej niż po tamtej stronie rzeki uniknąć spotkania z podejrzanymi typami.

Kiedy przeszła przez most, zaczęła biec. Słońce zaszło i na ziemię spływał zmrok. Na

szczęście dobrze znała tę okolicę, latem wielokrotnie bawiła się tutaj z Pederem i Kristianem.

Nawet w półmroku i bez latarki bez trudu odnajdzie drogę do domu. Przez dłuższy czas

biegła i nic się nie działo.

Nagle jednak usłyszała trzask łamanej gałązki. Stanęła jak wryta i nasłuchiwała. Serce

tłukło jej się w piersiach.

Ale nie, musiała się pomylić, teraz niczego już nie było słychać. Może to jakieś

bawiące się dzieci, a może dzikie zwierzę. Jeśli dzieci, to z pewnością siedzą teraz gdzieś pod

krzakiem i chichoczą zadowolone, że udało im się ją przestraszyć. A jeśli dzikie zwierzę, to

pewnie kryje się cichutko w cieniu i czeka, by Elise jak najszybciej zniknęła.

Niespokojna, ale niespecjalnie przestraszona pobiegła dalej.

I wtedy usłyszała to znowu, tym razem znacznie wyraźniej. To już nie było

przywidzenie, musiała uznać, że nie jest w lesie sama.

- Jest tu ktoś? Peder i Kristian, czy to wy? Żadnej odpowiedzi.

Jeśli to są ludzie, których Elise się obawia, to dobrze sprawić wrażenie, że ona tu na

kogoś czeka.

- Domyślam się, że to wy. Peder i Kristian, natychmiast chodźcie do mnie!

Panowała jednak kompletna cisza. Jakieś spóźnione wróble ćwierkały jeszcze w

zaroślach, poza tym nic nie było słychać. Z daleka docierały do niej dźwięki dzwonu z

kościoła w Gamie Aker, wzywające na nieszpory, ale tutaj, wokół niej, był tylko las i coraz

gęstsza ciemność. Przerażona starała się biec jeszcze szybciej.

Niestety wkrótce znowu usłyszała za sobą skradające się kroki. Nie zwalniając,

odwracała głowę, ale nie była w stanie niczego dostrzec. Stąpanie było ciężkie, to nie żadne

lekkie, dziecięce kroki. Strach dławił ją w gardle. Dlaczego była taka głupia i wybrała drogę

przez las, zamiast wracać oświetloną Maridalsveien? Oni mogli ją przecież śledzić od

tamtego spotkania przed knajpą. I musieli się nieźle ubawić, widząc, że Elise biegnie przez

Grunerbrua, a potem skręca w leśną ścieżkę.

Czego mogą od niej chcieć? Wepchnąć ją do rzeki? Czy związać i porzucić bezradną

w lesie na całą noc? To nie są mordercy, niemożliwe. Chcą się z nią tylko zabawić,

przestraszyć ją, tak jak Pingelen i inni chłopcy chcieli nastraszyć Pedera.

Tak, z pewnością chcą ją śmiertelnie przestraszyć, a nie zamordować. Dlaczego, na

Boga, mieliby ją mordować?

Przecież nic im nie zrobiła. Wiedzą, że tamta sprawa z broszką wynikała z niewiedzy,

a nie ze złośliwości. Z pewnością są na nią strasznie źli, ale przecież nie mają żadnego

powodu do nienawiści.

Jej jedyna szansa to uciekać jak najszybciej. Z drugiej jednak strony jeszcze nie

całkiem doszła do siebie po chorobie, a ponieważ od dawna nie dojada, to i sił ma niewiele.

Biegnąc, modliła się żarliwie: Panie Boże w niebiesiech, nie pozwól, żeby mnie dogonili.

Błagam cię ze względu na Pedera, Kristiana i Hildę.

Ciężkie kroki były coraz bliżej. Teraz słyszała też oddechy prześladowców. Chustka

zaczepiła się o jakąś gałąź i choć Elise bardzo nie chciała jej utracić, nie zatrzymała się,

pozwoliła, by chustka zsunęła się z jej ramion i została na drzewie.

Następnym razem jakaś stercząca gałąź zdarła jej z szyi apaszkę Hildy. Elise jęknęła

cicho i już miała się zatrzymać. Hilda jej nie wybaczy, jeśli apaszka zginie! Ale strach przed

prześladowcami był silniejszy.

Już prawie nie mogła oddychać. Nogi miała ciężkie jak z ołowiu, całe ciało obolałe.

Za chwilę padnę, myślała przerażona. Już nie mogę. Szlochała strachu, odsunęła

wielką gałąź, która zagradzała jej drogę, potknęła się na jakimś kamieniu i na oślep biegła

dalej. Urywany, zdyszany oddech za nią był coraz głośniejszy. W którymś momencie

poczuła, że na jej ramię spada czyjaś ciężka łapa. Że zaciska się z siłą imadła. Elise nie miała

szansy, żeby się wyrwać. Jedno szarpnięcie napastnika i dziewczyna runęła na ziemię. Zaraz

potem zwaliło się na nią ciężkie męskie cielsko.