2011-04-11

1

1. Zabezpieczają gleby przed erozją

2. Odkładają próchnicę w glebie (dobry absorbent)
3. Poprawiają stosunki wodne
4. Przeciwdziałają eutrofizacji wód powierzchniowych i wgłębnych
5. Nawilżają i oczyszczają atmosferę
6. Są środowiskiem dla życia licznej flory i fauny (ok. 400 gatunków

roślin i tyle samo drobnych konsumentów, będących siłą
napędową istnienia tego ekosystemu)

7. Kumulują metale ciężkie (zwłaszcza torfowiska, których jest u nas

ok. 1 300 tys. ha, w większości pod użytkami zielonymi)

8. Mają znaczenie w ziołolecznictwie (fitoterapia, fitoncydy)
9. Podnoszą walory krajobrazowe
10.Stwarzają warunki dla rekreacji, sportu i wypoczynku

Rola terenów zielonych

w środowisku

Średnie roczne straty zmytej gleby w warunkach polskich

zestawione z obliczeniami Fourniera (1960) dla różnych

kontynentów

715 t/km2 - Afryka
701 t/km2 - Ameryka Południowa i Antyle
610 t/km2 - Azja
491 t/km2 - Ameryka Północna i Środkowa
273 t/km2 - Australia
280 t/km2 - Karpaty Fliszowe (Maruszczak, 1991)
84 t/km2 - Europa
76 t/km2 - Polska (Józefaciukowie, 1992)
2,7 t/km2 - Niziny Środkowopolskie (Maruszczak, 1991).

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

2

Istnieje wiele klasyfikacji podatności gleb na erozję

np. na spłukiwanie powierzchniowe

klasyfikacja wg Józefaciuków

od gleb najbardziej do najmniej podatnych:

1. gleby lessowe i lessowate, pyłowe, pyłowe wodnego

pochodzenia;

2. piaski luźne, gleby piaszczyste, rędziny kredowe i jurajskie;
3. piaski słabogliniaste, gliniaste, gleby żwirowe, rędziny

trzeciorzędowe i starszych formacji geologicznych;

4. gleby lekkie - gliny piaszczyste i piaski naglinowe, gleby

średnie, gliniaste, wytworzone ze skał osadowych o spoiwie
węglanowym, niewapiennych;

5. gleby ciężkie, ilaste, skaliste - skały szkieletowe wytworzone

ze skał o spoiwie niewęglanowym, wytworzone ze skał
krystalicznych, torfy niskie, przejściowe i wysokie.

Erozja wodna w Polsce

Zagrożenie erozją w Polsce

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

3

Największe działanie
przeciwerozyjne przypisuje się
użytkom leśnym, zwłaszcza lasom
mieszanym o zwartej
wielopiętrowej budowie i miąższej
ściółce. Spływy powierzchniowe w
lasach stanowią zaledwie kilka
procent opadu, a roztopy śniegowe
są powolne i nie powodują większej
erozji.

Trwałe użytki zielone są, po lasach i
zadrzewieniach leśnych, kolejną formacją
roślinną o dużych walorach
przeciwerozyjnych. Ochronna funkcja
zadarnień wynika ze zdolności wiązania
gruntu przez silnie rozwinięty system
korzeniowy i osłanianie jego powierzchni
gęstą masą łodyg i liści. Ponadto
roślinność trawiasta spełnia ogromną
rolę w procesie glebotwórczym. Użytki
zielone w terenach erodowanych
powinno się lokalizować przede
wszystkim w miejscach narażonych na
spływy powierzchniowe, w dolinach
rzecznych, dolinkach smużnych oraz na
stromych zboczach

Gęsty i zwarty system korzeniowy roślinności
trawiastej chroni glebę przede wszystkim
przed skoncentrowanym spływem
powierzchniowym. Naziemne części darni
również chronią glebę zwiększając szorstkość
podłoża, a zatem zmniejszają prędkość
przepływu, zwiększając przy tym infiltrację.

Przeciwerozyjna funkcję roślinności
najlepiej obrazują szacunkowe dane
podawane przez Benneta (1955), który
szacuje czas zmycia 18cm warstwy
gleby na stoku o nachyleniu 10%, w
warunkach klimatu kontynentalnego, na:

575 000 lat pod pierwotną puszczą,
82 150 lat pod trwałą darnią,
110 lat pod uprawą polową,
18 lat na czarnym ugorze.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

4

1. Zabezpieczają gleby przed erozją

2. Odkładają próchnicę w glebie (dobry absorbent)

3. Poprawiają stosunki wodne
4. Przeciwdziałają eutrofizacji wód powierzchniowych i wgłębnych
5. Nawilżają i oczyszczają atmosferę
6. Są środowiskiem dla życia licznej flory i fauny (ok. 400 gatunków

roślin i tyle samo drobnych konsumentów, będących siłą
napędową istnienia tego ekosystemu)

7. Kumulują metale ciężkie (zwłaszcza torfowiska, których jest u nas

ok. 1 300 tys. ha, w większości pod użytkami zielonymi)

8. Mają znaczenie w ziołolecznictwie (fitoterapia, fitoncydy)
9. Podnoszą walory krajobrazowe
10.Stwarzają warunki dla rekreacji, sportu i wypoczynku

Rola terenów zielonych

w środowisku

Próchnica – „sól ziemi”

•

Próchnica działa jako lepiszcze strukturotwórcze, powodując sklejanie
elementarnych cząstek w większe cząsteczki.

•

Związki próchniczne mają wysoką pojemność wodną. Mogą zatrzymać
nawet 5-krotnie więcej wody niż same ważą i to w formie dostępnej dla
roślin.

•

Próchnica wpływa na stosunki wodno-powietrzne w glebie i aktywizuje w
niej życie mikrobiologiczne. Sprzyja bowiem równoległemu rozwojowi
mikroorganizmów beztlenowych (wewnątrz gruzełków) i tlenowych
pomiędzy nimi.

•

Próchnica poprawia zasobność gleb. Jej związki mogą zmagazynować 4
do 12 razy więcej składników pokarmowych (a także toksycznych!) niż
część mineralna gleby. Zwiększa też zdolności buforowe gleb, regulując i
stabilizując ich odczyn.

•

Związki próchniczne mają także istotny wpływ na procesy fizjologiczne
roślin. W ich skład wchodzi wiele tzw. substancji wzrostowych, które
intensyfikują szereg ważnych procesów fizjologicznych roślin, takich jak
gospodarka wodna, oddychanie i fotosynteza.

1. Zabezpieczają gleby przed erozją
2. Odkładają próchnicę w glebie (dobry absorbent)

3. Poprawiają stosunki wodne w glebie
4. Przeciwdziałają eutrofizacji wód powierzchniowych i wgłębnych
5. Nawilżają i oczyszczają atmosferę

6. Są środowiskiem dla życia licznej flory i fauny (ok. 400 gatunków

roślin i tyle samo drobnych konsumentów, będących siłą
napędową istnienia tego ekosystemu)

7. Kumulują metale ciężkie (zwłaszcza torfowiska, których jest u nas

ok. 1 300 tys. ha, w większości pod użytkami zielonymi)

8. Mają znaczenie w ziołolecznictwie (fitoterapia, fitoncydy)
9. Podnoszą walory krajobrazowe
10.Stwarzają warunki dla rekreacji, sportu i wypoczynku

Rola terenów zielonych

w środowisku

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

5

Obieg wody w przyrodzie

Continental runoff values. (Source: Lvovitch, M.L. 1972.

World water balance, In: Symposium of World Water

Balance. IASH-UNESCO. Report Number 92)

Continental runoff values. (Source:
Lvovitch, M.L. 1972. World water balance,
In: Symposium of World Water Balance.
IASH-UNESCO. Report Number 92).

Continent

Runoff Per Unit Area (mm per yr.)

Europe

300

Asia

286

Africa

139

North and Central America

265

South America

445

Australia, New Zealand and New

Guinea

218

Antarctica and Greenland

164

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

6

1. Zabezpieczają gleby przed erozją
2. Odkładają próchnicę w glebie (dobry absorbent)
3. Poprawiają stosunki wodne
4. Przeciwdziałają eutrofizacji wód powierzchniowych i wgłębnych

5. Nawilżają i oczyszczają atmosferę

6. Są środowiskiem dla życia licznej flory i fauny (ok. 400 gatunków

roślin i tyle samo drobnych konsumentów, będących siłą
napędową istnienia tego ekosystemu)

7. Kumulują metale ciężkie (zwłaszcza torfowiska, których jest u nas

ok. 1 300 tys. ha, w większości pod użytkami zielonymi)

8. Mają znaczenie w ziołolecznictwie (fitoterapia, fitoncydy)
9. Podnoszą walory krajobrazowe
10.Stwarzają warunki dla rekreacji, sportu i wypoczynku

Rola terenów zielonych

w środowisku

Znaczenie trawników miejskich

•Kształtują wygląd i ożywiają miasto

•Poprawiają warunki klimatyczne i sanitarno-higieniczne

•Rozwijają poczucie estetyki i piękna

•Są miejscem aktywnego wypoczynku

Rozwój cywilizacyjny niesie ze sobą wzrost powierzchni

betonowych, asfaltowych, brukowanych etc.

Drzewa i tereny zielone redukują „efekt betonu” poprzez:

Drzewa i tereny zielone redukują „efekt betonu” poprzez:
••Redukcję nasłonecznienia

Redukcję nasłonecznienia

••Obniżenie temperatury powietrza dzięki

Obniżenie temperatury powietrza dzięki ewapotranspiracji

ewapotranspiracji

••Hamowanie gwałtownych spływów powierzchniowych

Hamowanie gwałtownych spływów powierzchniowych

••Filtrowanie pyłów i spalin zawartych w powietrzu

Filtrowanie pyłów i spalin zawartych w powietrzu

••Tłumienie hałasów i wibracji

Tłumienie hałasów i wibracji

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

7

Jak trawniki wpływają na mikroklimat

Temperatura [°C]

Wyparowana woda

(l/m

2

/12h)

<20

1-2

20-25

2-3

25-30

3-4

30-35

5-6

>35

7

Każdy skrawek zieleni łagodzi letnie upały

Toteż zieleń miejska może przybierać różne formy:

takie - tradycyjne

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

8

…i bardziej awangardowe

Wpływ „zieleni” na wilgotność i temperaturę powietrza

W ciągu dnia wilgotność wyższa o 10%, wieczorem nawet o 20%

Rodzaj nawierzchni

Temperatura powietrza

[°C]

Bruk kamienny

38

Asfalt

45

Gleba na polu

32

Ściana z cegły

41

Trawnik

22

Temperatura powietrza przy gruncie w zależności od rodzaju podłoża

Wpływ zieleni na temperaturę powietrza

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

9

Wyspy „gorąca” na przykładzie aglomeracji Atlanta (USA)

Aby je zredukować należałoby zasadzić ok. 10 mln drzew!!!

1972

1993

1. Zabezpieczają gleby przed erozją
2. Odkładają próchnicę w glebie (dobry absorbent)
3. Poprawiają stosunki wodne w glebie
4. Przeciwdziałają eutrofizacji wód powierzchniowych i wgłębnych
5. Nawilżają i oczyszczają atmosferę

6. Są środowiskiem dla życia licznej flory i fauny (ok. 400 gatunków

roślin i tyle samo drobnych konsumentów, będących siłą
napędową istnienia tego ekosystemu)

7. Kumulują metale ciężkie (zwłaszcza torfowiska, których jest u nas

ok. 1 300 tys. ha, w większości pod użytkami zielonymi)

8. Mają znaczenie w ziołolecznictwie (fitoterapia, fitoncydy)
9. Podnoszą walory krajobrazowe
10.Stwarzają warunki dla rekreacji, sportu i wypoczynku

Rola terenów zielonych

w środowisku

Co się dzieje gdy tereny zielone zmieniamy w obszary

zurbanizowane?

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

10

W zależności od sposobu użytkowania i lokalizacji
można wyróżnić następujące rodzaje trawników:

 ozdobne (dywanowe, parkowe, łąkowe)

 rekreacyjne

 sportowe

 golfowe

 specjalne (zadarnienia terenów trudnych - skarpy, nasypy,
parkingi, tereny wzdłuż ulic, dachy, itp.)

 zadarnienia rekultywacyjne

 zastępcze /z zastosowaniem roślin zadarniających/

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

11

Trawniki ozdobne (dywanowe, parkowe, łąkowe)

Tego

rodzaju trawniki zakłada się

na dużych

powierzchniach.

Są

doskonałym

elementem

kompozycji

w parkach i

ogrodach i

terenach

reprezentacyjnych. Służą jako tło dla krzewów i
kwiatowych rabat oraz jako miejsce spacerów i
niezorganizowanego wypoczynku /przy założeniu
umiarkowanej intensywności korzystania/.

Trawniki rekreacyjne

Trawniki tego rodzaju zakłada się na stosunkowo dużych powierzchniach
przeznaczonych

do

średnio

intensywnego

użytkowania

(wypoczynek,

zabawy, imprezy kulturalne i sportowe). Stanowią pośrednią formę pomiędzy
trawnikami

parkowymi

a

sportowymi.

Darń

powinna

cechować

się

odpornością na deptanie i stosunkowo szybkim odrastaniem, a jej skład
gatunkowy powinien być zróżnicowany.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

12

Trawniki sportowe

Praktycznie są to boiska trawiaste. Skład gatunkowy murawy zapewnia
wytrzymałość na intensywne użytkowanie. Cechuje je niska, zwarta i
elastyczna darń wytrzymała na deptanie i rozrywanie. Wymagają intensywnej
i stałej pielęgnacji, oraz okresów pozwalających na regenerację zniszczonej
rozgrywkami murawy. Tego typu nawierzchnie wymagają ponadto specjalnej
konstrukcji

warstwy

nośnej,

specjalistycznego

drenażu

i

systemu

nawodnienia.

Trawniki golfowe są specjalistycznym rodzajem trawników sportowych.
Pokrywają znaczne powierzchnie podzielone na obszary o specyficznych
wymaganiach technicznych. Każdy z obszarów obsiewany jest mieszanką
traw o innym składzie gatunkowym.

Trawniki specjalne (zadarnienia terenów trudnych - skarpy,
nasypy)

Stosowane w celu zapobiegania erozji na terenach o dużym nachyleniu.
Zadarnianie takich powierzchni jest ciężkie ze względów technicznych, często
potrzebne są specjalne umocnienia i konstrukcje zapobiegające wypłukiwaniu
nasion. Stosowane są tu mieszanki o gatunkach silnie korzeniących się i
rozłogowych.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2011-04-11

13

W zależności od metody wykonania trawnika można je podzielić na:

1. TRAWNIK Z SIEWU

Zalety: mały koszt
Wady:
•

długi okres oczekiwania na efekt zwartej darni

•

nierównomierny wzrost

•

wrażliwość młodych siewek na choroby, szkodniki i inne
uszkodzenia

2. DARŃ Z ROLKI

Darń to bardzo wygodna i praktyczna inwestycja, która rozwiązuje wiele

problemów, towarzyszących zakładaniu trawnika z siewu. Odpada nam siew i
kłopotliwa pielęgnacja młodej zieleni.

Darń z rolki można stosować w ogrodach przydomowych, na skarpach, na
boiskach, stadionach, przy obiektach użyteczności publicznej, na obszarach
zieleni miejskiej, terenach rekreacyjnych, wypoczynkowych, wystawowych i

reprezentacyjnych.

Feature

Bluegrass

Fine Fescue

Ryegrass

Tall Fescue

Drought tolerance

Medium

High

Low to medium

High

Traffic tolerance

Medium

Medium

High

Medium to high

Shade tolerance

Low to medium

High

Low to medium

Medium

Fertilizing requirement

Medium

Low

Medium

Low to medium

Leaf texture

Medium

Fine

Medium

Medium

Mowing height

Medium

Medium

Medium

Medium

Cold tolerance

Medium

Medium to high

Medium

High

Heat tolerance

Medium

Low to medium

Low to medium

High

Thatching tendency

Low to medium

Low to medium

Low

Low

Acid soil tolerance

Medium

Medium to high

Medium

High

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)