ROZSZERZONY PROGRAM SZCZEGÓŁOWY PRZEDMIOTU

DLA STUDIÓW EKSTERNISTYCZNYCH

REALIZOWANYCH ZA POMOCĄ INTERNETU

Przedmiot: METODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH - ćwiczenia

Kierunek: POLITOLOGIA

Prowadzący: dr Leszek Sobkowiak

studia II stopnia – magisterskie

semestr II

A. CEL ZAJĘĆ:

Metodologia badań politologicznych stanowi ważny obszar nauki o polityce. Podczas

ćwiczeń studenci omawiają – na podstawie zadanej literatury – wybrane zagadnienia w

zakresie: sposobów badań rzeczywistości politycznej i jej różnych aspektów, w postaci

metod: normatywnej, behawioralnej i systemowej; wykorzystania w badaniach

politologicznych wybranych metod socjologicznych – obserwacji, wywiadu i ankiety;

zastosowania założeń (dyrektyw) metodologicznych do analizy zjawisk i procesów

politycznych; etyczne aspekty badań naukowych.

B. METODA PROWADZENIA ZAJĘĆ:

Dyskusja nad referatami samodzielnie przygotowanymi przez studentów; dyskusja nad

poleconymi materiałami dydaktycznymi; opracowywanie projektów badania wybranych

aspektów procesów politycznych.

C. SZCZEGÓŁOWY PROGRAM PRZEDMIOTU:

I.

Sposoby badania rzeczywistości politycznej.

1. Metoda normatywna – założenia i praktyczne zastosowanie.

2. Metoda behawioralna - założenia i praktyczne zastosowanie.

3. Metoda systemowa - założenia i praktyczne zastosowanie.

Literatura:

K. von Beyme, Współczesne teorie polityczne, Warszawa 2005

Teorie i metody w naukach politycznych, pod red. D.Marsha i G.Stokera, Wydawnictwo

Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.

Rozszerzony program szczegółowy M

ETODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH

strona

2

A. Antoszewski, System polityczny jako kategoria analizy politologicznej, w: Studia z teorii

polityki, pod red. A.W. Jabłońskiego i L. Sobkowiaka, Wydawnictwo Uniwersytetu

Wrocławskiego, Wrocław 1999.

II.

Metody socjologiczne w badaniach politologicznych.

1. Metoda obserwacji – założenia i praktyczne zastosowanie.

2. Metoda ankiety - założenia i praktyczne zastosowanie.

3. Metoda wywiadu - założenia i praktyczne zastosowanie.

Literatura:

J.Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”,

Katowice 1999.

Ch.Frankfort-Nachmias, D.Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka

Wydawnictwo, Poznań 2001.

K.Lutyńska, A.P.Wejland, Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania

empiryczne, Wrocław 1983.

III. Zastosowanie wybranych założeń metodologicznych w analizie zjawisk i

procesów politycznych.

1. Dynamika rzeczywistości politycznej – jej zmienność w aspekcie ilościowym i

jakościowym; procesy ewolucyjne i rewolucyjne.

2. Żywiołowy i planowy (kierowany) charakter przekształceń politycznych.

3. Analiza jednoczynnikowa – wyjaśnianie skoncentrowane na danym czynniku, który

warunkuje badane zjawisko, proces.

4. Analiza wieloczynnikowa - wyjaśnianie uwzględniające istotne czynniki wpływające

na badane zjawisko, proces.

Literatura:

A. Antoszewski, Proces i zmiana polityczna, w: Studia z teorii polityki, pod red. A.W.

Jabłońskiego i L. Sobkowiaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław

1999.

E. Wnuk – Lipiński, Demokratyczna rekonstrukcja. Z socjologii radykalnej zmiany

społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.

Rozszerzony program szczegółowy M

ETODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH

strona

3

W. Morawski, Zmiana instytucjonalna. Społeczeństwo, gospodarka, polityka, Wydawnictwo

Naukowe PWN, Warszawa 1999.

IV.

Badania wybranych procesów społeczno-politycznych.

1. Nauki społeczne w badaniach transformacji systemowej.

2. Sposoby badań kryzysów społecznych

3. Procesy integracji i dezintegracji społecznej.

Literatura:

J.Szacki, Nauki społeczne wobec wielkiej zmiany, w: Zmiana społeczna. Teorie i polskie

doświadczenia, Wydawnictwo IFiS, Warszawa 1999.

P. Chmielewski, Kilka uwag o kryzysach i ich badaniu, w: Kultura, osobowość, polityka, pod

red. P.Chmielewskiego, T.Krauzego, W.Wesołowskiego, Wydawnictwo Naukowe

Scholar, Warszawa 2002.

E.Polak, Integracja i dezintegracja jako współzależne procesy współczesnych przemian

cywilizacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2001.

V. Czynniki

warunkujące zjawiska i procesy polityczne (na podstawie przyjętych

przez studentów empirycznych przykładów).

1. Rodzaje czynników.

2. Lista czynników.

3. Porządkowanie czynników według przyjętych kryteriów.

4. Hierarchizacja czynników.

5. Studium przypadku.

VI.

Analiza sfery polityki.

1. Segmentacja rzeczywistości społecznej – sfery: polityczna, ekonomiczna, socjalna,

kulturowa.

2. Wzajemne oddziaływania zachodzące między segmentami: kierunki, natężenie,

dynamika.

3. Studium przypadku (na podstawie przyjętych przez studentów empirycznych

przykładów).

Rozszerzony program szczegółowy M

ETODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH

strona

4

VII. Etyczne aspekty badań naukowych.

1. Pojęcia moralności i etyki.

2. „Dekalog badacza rzeczywistości społecznej” według J.Sztumskiego.

3. Kodeks postępowania etycznego w naukach społecznych według Ch.Frankfort-Nachmias i

D.Nachmiasa.

Literatura:

J.Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”,

Katowice 1999.

Ch.Frankfort-Nachmias, D.Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań

2001.

D. MATERIAŁY DYDAKTYCZNE DO STUDIOWANIA PRZEDMIOTU

Literatura podstawowa:

A. Antoszewski, System polityczny jako kategoria analizy politologicznej, w: Studia z teorii

polityki, pod red. A.W. Jabłońskiego i L. Sobkowiaka, Wydawnictwo Uniwersytetu

Wrocławskiego, Wrocław 1999.

A.Antoszewski, Proces i zmiana polityczna, w: Studia z teorii polityki, pod red. A.W.

Jabłońskiego i L. Sobkowiaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław

1999.

E. Wnuk – Lipiński, Demokratyczna rekonstrukcja. Z socjologii radykalnej zmiany

społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.

W.Morawski, Zmiana instytucjonalna. Społeczeństwo, gospodarka, polityka, Wydawnictwo

Naukowe PWN, Warszawa 1999.

J.Szacki, Nauki społeczne wobec wielkiej zmiany, w: Zmiana społeczna. Teorie i polskie

doświadczenia, Wydawnictwo IFiS, Warszawa 1999.

P. Chmielewski, Kilka uwag o kryzysach i ich badaniu, w: Kultura, osobowość, polityka, pod

red. P.Chmielewskiego, T.Krauzego, W.Wesołowskiego, Wydawnictwo Naukowe

Scholar, Warszawa 2002.

E.Polak, Integracja i dezintegracja jako współzależne procesy współczesnych przemian

cywilizacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2001.

K. von Beyme, Współczesne teorie polityczne, Warszawa 2005

Ch.Frankfort-Nachmias, D.Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań 2001

Rozszerzony program szczegółowy M

ETODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH

strona

5

J.Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Śląsk, Katowice1999

W.P.Shively, Sztuka prowadzenie badań politycznych, Zysk i s-ka Wydawnictwo, Poznań 2001

Teorie i metody w naukach politycznych, pod red. D.Marsha i G.Stokera, Wydawnictwo

Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006

B.Krauz-Mozer, Teorie polityki. Założenia metodologiczne, Warszawa 2005

S.Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985

St. Stachak, Wstęp do metodologii nauk ekonomicznych, KiW, Warszawa 1997

Literatura uzupełniająca:

A.Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego,

Gdańsk 1998

Encyklopedia socjologii, Oficyna naukowa, Warszawa 1998 – 2002, tomy 1 – 4.

A.W.Jabłoński, Teorie politologiczne w nauce anglosaskiej, Wrocław 1991

W.Krajewski, Prawa nauki. Przegląd zagadnień metodologicznych i filozoficznych,

Warszawa 1998

B.Krauz-Mozer, Teorie polityki. Założenia metodologiczne, Warszawa 2005

B. Krauz-Mozer, Metodologiczne problemy wyjaśniania w nauce o polityce, Kraków 1992.

Leksykon politologii, pod red. A.Antoszewskiego i R.Herbuta, Wrocław 2002

K.Lutyńska, A.P.Wejland, Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania

empiryczne, Wrocław 1983

R.Mayntz, K.Holm, P.Hubner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, Warszawa 1985

B.Miśkiewicz, Wstęp do badań historycznych, Warszawa-Poznań 1985

S.Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985

St.Ossowski, O osobliwościach nauk społecznych, PWN, Warszawa 1983

F.Ryszka, Nauka o polityce. Rozważania metodologiczne, Warszawa 1984

St. Stachak, Wstęp do metodologii nauk ekonomicznych, KiW, Warszawa 1997

A.Sułek, Ogród metodologii socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002

M.Surmaczyński, Warsztaty metodologiczne doktorantów socjologii, Oficyna Wydawnicza

Arboretum, Wrocław 2002

J.H.Turner, Struktura teorii socjologicznej, Warszawa 1985

J.J.Wiatr, Socjologia polityki ,Warszawa 1999

Rozszerzony program szczegółowy M

ETODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH

strona

6

E. SPOSÓB ZALICZENIA ĆWICZEŃ: praca pisemna.

Zagadnienia zaliczeniowe:

- Metoda normatywna

- Metoda behawioralna

- Metoda systemowa

- Metoda obserwacji

- Metoda ankiety

- Metoda wywiadu

- Dynamika rzeczywistości politycznej

- Żywiołowy i planowy (kierowany) charakter przekształceń politycznych.

- Analiza jednoczynnikowa

- Analiza wieloczynnikowa

- Nauki społeczne w badaniach transformacji systemowej.

- Sposoby badań kryzysów społecznych

- Procesy integracji i dezintegracji społecznej.

- Czynniki warunkujące zjawiska i procesy polityczne

- Segmentacja rzeczywistości społecznej.

- Wzajemne oddziaływania zachodzące między segmentami

- Studium przypadku (na podstawie przyjętych przez studentów empirycznych przykładów).

- Pojęcia moralności i etyki.

- „Dekalog badacza rzeczywistości społecznej” według J.Sztumskiego.

- Kodeks postępowania etycznego w naukach społecznych według Ch.Frankfort-Nachmias i

D.Nachmiasa – wybrane zagadnienia.