1

FINANSE PUBLICZNE

WYKŁAD 3

Z DNIA 21.04.2012

Wojewoda jest przedstawicielem rządu w terenie (jest finansowany z środków centralnych) i
sprawuje piecze nad finansami w terenie, ma nadzór nad: ( nazywamy administracja zespoloną -
które są w gestii powiatu )



policją



strażą pożarną



nad inspekcjami:

- weterynaryjną
- budowlaną
- sanitarną

Dochody - samorządu terytorialnego: ( należne województwu, powiatowi, gminie)

1. Własne:

 podatki - lokalne, gromadzone przez gminę

o - majątkowe:

 od spadków i darowizn, od środków transportu pow. 3,5 tony, podatek od

nieruchomości,

 od czynności cywilno-prawnych
 karta podatkowa

 opłaty - tylko gmina



udziały

- partycypacja jednostek samorządu terytorialnego w dwóch podatkach, które

gromadzone są przez budżet państwa - PIT i CIT



dochody z majątku

- sprzedaż majątku, prywatyzują swój majątek, wynajem



dochody z jednostek budżetowych

- jednostka budżetowa - finansowana metodą brutto -

jak ma dochody, to przekazuje je do budżetu, a finansowana jest z budżetu,



dochody z zakładów budżetowych

- finansowane metodą netto, nadwyżka przekazywana

do budżetu, strata pokrywana z budżetu.

 odsetki od lokat

2. Uzupełniające - transfery

- każdy ze szczebli dostaje pieniądze od państwa, aby

wyrównywać poziom panujący na terenach różnych jednostek.

o

subwencje

- jest podzielona na 3 części



wyrównawczą

- wyrównanie dochodów gmin, ze względu na różnicę w

dochodach własnych. - dla biedniejszych gmin, mniej rozwiniętych.



równoważącą

- gminy dostają środki pieniężne, ze względu na zmiany

systemowe - gdy udział w podatkach jest obniżony wynikający z
przepisów prawa,

to aby nagle samorządy nie straciły pieniędzy muszą

dostać wyrównanie z góry



oświatowa

-

finansowanie oświaty w gminach, powiatach,

województwach

o

dotacje

- środki pieniężne uzyskane na przygotowany projekt do realizacji. Można

je uzyskiwać również w tedy, gdy jednostka nadrzędna, chce, aby podrzędna

jednostka coś zrobiła

2

3. Obce:



pożyczki



kredyty



emisja papierów wartościowych

- obligacje komunalne emitowane przez

samorządy terytorialne



spadki, darowizny, zapisy



środki Unii Europejskiej

Podatek

- świadczenie pieniężne, bezzwrotne i nieodpłatne pobierane na mocy przepisów prawa

Opłata

- świadczenie pieniężne, bezzwrotne i odpłatne pobierane na mocy przepisów prawa.

Gdy wnosimy opłatę, to otrzymujemy coś w zamian -- podpis, koncesję, zgodę dokument.
Miasto na prawie powiatu - ma prawa jak gmina i jak powiat.

WOJEWÓDZTWO

 na czele stoi marszałek województwa
 16 - reforma w 1999 roku

Zadania województwa:

 zajmuje się rozwojem regionalnym
 tworzenie warunków wzrostu gospodarczego
 specjalistyczna opieka zdrowotna - CZ Matki Polski, szpitale wojewódzkie
 szkolnictwo wyższe
 filharmonie i opery

Źródła finansowania - wszystkie z wyjątkiem podatków i opłat. Udziały w

 PIT 1,6%
 CIT 15,9%

POWIAT

 na czele stoi starosta
 308 powiatów ziemskich
 65 powiatów grodzkich - miasta na prawach powiatów

Zadania

 przekraczają możliwości jednej gminy:
 policja, straż pożarna
 nadzory ; sanitarna, epidemiologiczna i weterynaryjna
 bezpieczeństwo publiczne
 walka z bezrobociem i zagrożeniami nadzwyczajnymi (powodzie)
 oświata ponadgimnazjalna - licea, technika, pomaturalne szkoły
 lecznictwo szpitalne
 pogotowie ratunkowe
 drogi i komunikacja w skali powiatu
 instytucje kultury: teatry
 ochrona praw konsumenta

3

Źródła finansowania - udziały

 PIT10,25%
 CIT 1,4%

GMINY

 ok 2500
 na czele stoi burmistrz - gmina wiejska, miejska do 100 tys. mieszkańców - burmistrz, a

powyżej prezydent.

Zadania

 oświata podstawowa - przedszkola, szkoła podstawowa, gimanzjum
 podstawowa pomoc lekarska - przychodnie i ośrodki zdrowia
 walka z chorobami i gruźlicą - szczepienia, badania ochronne
 transportem zbiorowym i taxi
 domy społeczne
 zasiłki i pomoc rzeczowa rodzinom potrzebującym

Źródła finansowania - udziały:

 PIT 39,34%
 CIT 6,71%

~ FUNDUSZE PUBLICZNE ~

Fundusz

- celowe wyodrębnienie środków pieniężnych i przeznaczenie ich na określone zadania

ujęte w statucie lub w przepisach prawa.

Cechy funduszu:

 wydziela się je z mocy prawa lub z mocy innych przepisów z ogółu środków, budżetu,

przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowego, albo jest ustawa (u nas nie ma), u nas
fundusze są powoływane z ustawy budżetowej.

 wiąże się z finansowaniem określonych zadań
 kierunki wydatkowania środków najczęściej określa nazwa funduszu NFOŚ, NFZ
 środki gromadzi się i wydatkuje w sposób ciągły, - to jest uelastycznienie gospodarki

funduszu

 granicą wydatków jest ilość zgromadzonych środków
 pozostałość środków z danego roku, przechodzi na rok następny
 fundusze ujmuje się w określone ramy organizacyjno- prawne

4

Rodzaje funduszy

I. Fundusze finansujące świadczenia społeczne

1. Fundusz ubezpieczeń społecznych

- gromadzi środki pieniężne dla ZUS, politykę

wydatkowania realizuje ZUS,
a) składki: 45% funduszu wynagrodzeń 7,75% + 0,05% odprowadzane jest do OFE

 emerytalna - 19,52% (50% pracownik, 50% pracodawca)
 rentowa - 8% ( 1,5 % pracownik, 6,5% pracodawca)
 chorobowy - 2,45% - (100% pracownik)
 wypadkowy - 1,67% - (100% pracodawca)
 FGŚP - 0,1% - (100% pracodawca)
 FP- 2,45% - (100% pracodawca)

b) dotacja budżetowa
c) odsetki od lokat i papierów wartościowych.

Tworzy się fundusze rezerwowe:

 ubezpieczenie rentowe i chorobowe
 ubezpieczenie wypadkowe

2. Fundusz Pracy

- zasiłki dla bezrobotnych, finansowanie szkoleń, pożyczki na

rozpoczęcie działalności bezrobotnych, dysponentem są PUP

3. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

- stracił osobowość prawną, nie

realizuje żadnych zadań, jest tylko rachunkiem na który wpływają środki. Fundusz ten
przeznaczony jest na wypłatę jednorazowych świadczeń dla pracowników upadających
firm. Dysponentem jest PUP, ministerstwo pracy i polityki społecznej i urząd
marszałkowski. Składka powiększona jest o subwencje z budżetu, odsetki z lokat,
darowizny.

4. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

- składa się 4 pod funduszy:

 fundusz składkowy ubezpieczeń społecznych rolników - wypadkowe, chorobowe,

macierzyński

 fundusz emerytalno- rentowy
Oba fundusze realizowane są ze składek, refundacji z funduszu ubezpieczeń społecznych,
dotacji z budżetu.

Składki :

Rolnik prowadzący gospodarstwo do 50 ha - 68 złotych miesięcznie

50 - 100 ha - 150 złotych miesięcznie

100 - 150 ha - 230 złotych miesięcznie

150 - 300 ha - 311 złotych miesięcznie

powyżej 300 ha - 392 złotych miesięcznie

 fundusze administracyjne - koszty obsługi ubezpieczonych - 4% poprzednich funduszy
 fundusze prewencji rehabilitacji - pokrycie kosztów rzeczowych i osobowych KRUS -

pracownicy - 1% planowany funduszu wypadkowego i emerytalno-rentowego.

5. Państwowy Fundusz Kombatantów

- w całości finansowany z dotacji budżetowych.

6. Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

- stracił osobowość prawną od 2012

roku, stały się rachunkiem na które wpływają pieniądze, ale nie realizują żadnych zadań.
Zadania przejmuje WUP oraz marszałkowskie, resort pracy i polityki społecznej. wg
nowej ustawy tylko duże zakłady pracy chronionej będą mogły utrzymać się.

7. Fundusz Alimentacyjny

(do 2004)- od 2008 wrócił i działa na tej samej zasadzie, z

dotacji budżetowych oraz ściągnięcia z rodzica.

5

II. Fundusze finansujące usługi społeczne

1. Fundusz Promocji Twórczości

- w kulturze, służy na nagrody i stypendia dla młodych

twórców, źródłem dochodów są odsetki od sprzedaży książek i dzieł sztuki - 1% wiedza z
początków 2000 roku

2. Narodowy Fundusz Zdrowia

- 16 oddziałów - 9%, 7,75% odliczamy od podatku.

3. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska
4. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

- przeznaczony na rekultywację i poprawę jakości

gruntów rolnych, faktycznie odrolnienie gruntu i przeznaczenie na inne cele.

III. Pozostałe

1. Fundusz Gospodarki Zasobami Geodezyjnymi i Kartograficznymi

- sporządzanie

map, liczenie gruntów ornych, sprzedaż map, informację turystyczną, pomiary
melioracyjne, źródłem dochodów jest sprzedaż świadczeń oraz dotacje z budżetu
państwa.

2. Fundusz Kościelny

- został reaktywowany w 1998 roku, miał być przeznaczony na

częściową rekompensatą za utracone przez kościół własności i innych praw majątkowych
i łagodzenie bezprawnej nacjonalizacji majątków kościoła przez PRL. Komisja
majątkowa została rozwiązana. Mówi się o tym, aby rozwiązać ten fundusz, gdyż już w
większości przypadku zrekompensowano kościołowi. Proponuje się 0,3% części podatku
z przeznaczeniem na wsparcie kościoła

katolickiego. Na kościół ok 500 mln złotych

rocznie w tym uczelnie 22, FK - 280 mln, renowacja zabytków - 26, pensje dla kapelanów
30,5 mln.....

~ FUNDUSZE EUROPEJSKIE ~

Fundusze europejskie

- źródło zasilania jednostek samorządu terytorialnego.

Polityka regionalna UE

- działania wyrównujące dysproporcje w rozwoju gospodarczym,

społecznym i przestrzennym krajów Unii.

Cele polityki

1. regionalne

 wsparcie dla regionów gdzie PKB/1 mieszkańca < 75% średniej dla wspólnoty
 pomoc dla regionów mających problemy strukturalne

2. horyzontalne

 rozwój zasobów ludzkich

 modernizacja rynku pracy

 zmniejszenie bezrobocia

 wsparcie oświaty

 przeciwdziałanie dyskryminacji - wykluczeniu społecznemu

Zakres pomocy

1.

polityka przemysłowa (m.s.p., ochrona środowiska)

2.

wsparcie gospodarcze (infrastruktura)

3.

polityka rynku pracy (wsparcie zatrudnienia)

4.

wsparcie obszarów wiejskich

6

Etap I 2000 - 2006 - rozwój gospodarczy

Etap II 2007- 2013 (program)

Mamy 3 zasadnicze fundusze

I. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

- mamy 5 programów operacyjnych:

1. Infrastruktura i Środowisko - rozbudowa i modernizacja techniczna - kanalizacja,

oczyszczalnie, transport, energetyka, kultura i zdrowie

2. Kapitał ludzki - częściowo program ten mieści się w 1, ale finansowany przez 2 -

zwiększenie zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw, podniesienie
poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszaru wykluczenia
społecznego, wsparcie budowy struktur administracyjnych - aby biurokracja była
bardziej wykształcona i lepiej obsługiwała petentów.

3. Innowacyjna gospodarka - wpieranie innowacyjności nauki, techniki, organizacji,

finansów i handlu.

4. Program Rozwoju Polski Wschodniej - lubelskie, świętokrzyskie, podkarpackie,

warmińsko – mazurskie

5. Pomoc techniczna

II. Europejski Fundusz Społeczny

- kapitał ludzki, poprawienie rynku pracy, poprawa

funkcjonowania polityki społecznej, oświaty, inwestycje w kapitał ludzki.

Pierwsze dwa są regionalnymi, za ich pomocą realizowane są programy regionalne i
finansują programy.

III. Fundusz Spójności

- finansuje się projekty bez względu na region. Dotyczą:

- transeuropejskiej sieci transportowej

- infrastruktura ochrony środowiska

- połączenia kolejowe, morskie i śródlądowe

- transport miejski

- inwestycje środowiskowe

Zasady realizacji celów polityki regionalnej

a. zasada koncentracji środków

- realizować małą liczbę celów, pomoc najmniej

zamożnym krajom unii

b. zasada partnerstwa

- współpraca między komisja europejska a władzami wszystkich

szczebli danego kraju. Więzi na poziomie zarówno gminy, jak i państwa

c. zasada

programowania

-

finansowanie

kompleksowych,

zintegrowanych,

długofalowych programów rozwoju

d. zasada dodawalności

- środki wsparcia nie zastępują pieniędzy państwowych, tylko je

uzupełniają

e. zasada subsydiarności - pomocniczości

- żaden organ zarządzający nie powinien

podejmować działań wtedy, gdy mogą one być realizowane przez szczebel niższy.