FINANSE PUBLICZNE

W

YKŁAD

2

Z DNIA 17.03.2012

~ BUDŻET PAŃSTWA ~

Budżet państwa - zajmuje centralne miejsce w finansach, dysponuje ona ogromnymi
środkami pieniężnymi. Jest ważny, ponieważ środki finansowe dzieli praz przesuwa do
samorządów terytorialnych.

Budżet państwa należy rozumieć jako:

a) scentralizowany fundusz pieniężny
b) akt normatywny
c) plan finansowy państwa – który musi być przedstawiony do października roku

poprzedzającego rok budżetowy.

Jest to kryterium według ważności.

Zasady budżetowe:

1. Równowagi – dochody = wydatki, jednak w praktyce jest inaczej. W budżecie musza

być ujęte wszystkie dochody i wydatki. W Polsce ta zasada nie jest realizowana.
Posiadamy fundusze publiczne, agencje – środków pieniężnych dla nich nie
uwzględnia się w budżecie.

2. Zupełności (powszechności)
3. Jedności – wszystkie dochody i wydatki musza być ujęte w jednym planie.

a) formalna – budżet wspólny dla państwa i jednostek samorządu terytorialnego.
b) materialna – dochody gromadzimy jako całość i nie wiążemy ich z konkretnymi

celami.

4. Jawności
5. Przejrzystości - związana z zasadą jawności – każdy obywatel ma prawo zobaczyć

jak wyglądają dochody i wydatki państwa. Na podstawie tych danych możemy
rozpoznać procesy jakie zachodzą w gospodarce.

6. Realności – budżet musi być oparty na konkretnych wskaźnikach ekonomicznych.
7. Gospodarności – wydatki muszą być racjonalnie zagospodarowane.
8. Operatywności – plan powinien być łatwy do realizacji.
9. Jednoroczności - planowany na rok kalendarzowy.

Metody planowania budżetowego:

a) Przyrostowa (tradycyjna) – podstawą tworzenia budżetu na rok następny jest baza

czyli rok poprzedni.

b) Programowania budżetowego (Planning – Programming – Budgeting System

PPSS) – realizowana jest trzeba krokami: identyfikacją kosztów które będziemy
musieli ponieść ; ustalenie celów za pomocą których będzie realizować ; znalezienie
środków pieniężnych dla realizacji tych celów.

c) Analizy kosztów i korzyści (Cost – Benefit Analysis CBA) – ustala się z jednej

strony koszty na rok następny a potem zestawia z korzyściami jakie możemy ponieść.

d) Budżetowania zerowego (Zero – Base – Budgeting ZBB) – co rok zaczynamy od

początku, tzw. biała kartka.

Cechy budżetu zadaniowego:



Jasno sprecyzowany cel



Odniesienie do stanu istniejącego i potrzeb podmiotu planującego (państwa: jednostki

samorządu terytorialnego)



Wskazanie szczegółowego zakresu zadania



Określnie odpowiedzialności (kto?)



Skalkulowanie kosztów rzeczywistych realizacji zadania



Specyfikacji czynności niezbędnych do realizacji zadania, rozplanowanie w czasie



Określnie mierników skuteczności – wskaźniki wykorzystania i efektywności

Planowanie konkretnego zadania wymaga określenia:



Co



Za ile ?



W jakim czasie ?



Kto jest odpowiedzialny ?

Każde zadanie identyfikowane jest za pomocą niepowtarzalnych nazw, która powinna być
utrzymana przez cały czas podczas planowania oraz realizacji tego zadania.

Słabości budżetu zadaniowego:



jest to nowość więc są obawy i nieufności



konieczność nauczenia się opracowania budżetu nową metodą



pracochłonność

 konieczność wypełnienia duże ilości dokumentów planistycznych
 konieczność zweryfikowania tak dużych ilości materiałów oraz rozpisania

zadać według podziału klasy budżetowej.



poniesienie dodatkowych nakładów finansowych (szkolenia, konsultacje, opracowania
procedur)

Zalety budżetu zadaniowego:



pokazuje wszystkie zadania realizowane przez podmiot planujący (państwo, jednostki
samorządu terytorialnego)



rzeczywiste, pełne koszty realizacji zadania



wskazuje odpowiedzialność za wykonanie poszczególnego zadania



przez mierniki wykonanie zadania



określa pracochłonność zadania i czynności wykonywanych przez pracowników



może być podstawą racjonalnego zatwierdzenia



jest czytelny dla mieszkańców i decydentów/ posłów / senatorów



powstaje „od dołu” dzięki czemu pracownicy współuczestniczą w procesie jego
powstania.

Formy organizacji gospodarki budżetowej:

a) jednostki budżetowe

instytucje powiązane z budżetem metodą brutto – w całości finansowane z budżetu – dochody
przechodzą do budżetu państwa, darowizny mogą zostać ale nie muszą. Plan – preliminarz
budżetowy – na jego podstawie dostarczają środków pieniężnych, wojsko, policja,
sądownictwo, administracja publiczna, szkoły, domy opieki.

b) działalność usługowa jednostek budżetowych (dawniej środki specjalne)

środki specjalne jako sklepiki w szkole, wynajem Sali, składki na radę rodziców.

c) przedsiębiorstwa użyteczności publicznej (Zakłady budżetowe, gospodarstwa

pomocnicze - zlikwidowano)

Świadczą usługi związane z dostarczaniem dóbr niezbędnych do podstawowej egzystencji.
Zakładane zazwyczaj przez gminy, samorządy. Funkcjonują jak przedsiębiorstwa, jeśli
osiągną zysk to odprowadzają podatki.

Zakłady budżetowe – instytucje powiązane z budżetem metodą netto – jeśli miały niedobór
środków pieniężnych to budżet pomagał. D – W = dotacja budżetowa.
Sporządzony preliminarz dochodów i wydatków. Pobiera opłaty za swoją działalność. Mogą
gromadzić dochody spoza budżetu przedszkola, ośrodki wypoczynkowe, ośrodki sportowe,
zakłady gospodarki komunalnej. Zostały zlikwidowane z wyjątkiem zakładów gospodarki
komunalnej. Dawniej gospodarstwa pomocnicze – warsztaty szkolne przy szkołach
zawodowych, gospodarstwa rolne przy wojsku.

Układ administracyjny Polski od 01.01.1999

administracja rządowa

administracja

samorządu terytorialnego

premier

ministerstwo wojewoda

szczebel regionalny

szczebel lokalny

budżet województwa

budżet powiatu

budżet gminy

wojewoda – przedstawiciel władzy centralnej w terenie.