Wykład 31

04.03.2012

Układ oddechowy

1 – Leki stosowane w astmie oskrzelowej:
Astma – choroba przewlekła, której towarzyszą zawsze:

–

nagłe zwężenie dróg oddechowych

–

skurcz oskrzeli

–

nadmiar wydzieliny śluzowej

–

obrzęk błon śluzowych

przyczyny astmy są różne:

–

nadmierna nadreaktywność oskrzeli, która przejawia się zdolnością do ich skurczu pod wpływem
różnych czynników, zawsze z nadmierna wydzieliną

–

alergeny wziewne (pyłki, kurz, roztocza)

–

alergeny pokarmowe (mleko,orzechy)

–

czynniki fizyczne (zimny wiatr, pyły)

–

czynniki psychiczne (zdenerwowanie, strach)

–

zakażenia wirusowe i bakteryjne

Za reakcje alergiczne odpowiedzialne są przeciwciała klasy IgE.
Leczenie astmy:
1- leczenie objawowe – leki do przerwania ataków, na żądanie, tolerancja szybko się rozwija, stosowane
doraźnie
2- leczenie profilaktyczne – zapobiegające, należy je brać regularnie cały czas

I – leczenie objawowe – przerywanie ataków:

1) β2 – agoniści (β2-adrenergiki, β2-sympatykomimetyki)

działanie niepożądane:
-drżenia mięśniowe
- tachykardia
- kaszel, chrypka, podrażnienie i zmiany smaku – bo są to najczęściej leki wziewne
Poprzez pobudzanie receptora β2 – leki powoduja rozkurcz mięśni gładkich drzewa oskrzelowego oraz
klirens rzeskowo-śluzowy.

Tu mamy 3 grupy leków:
1 – szybko i krótko działające:

1 – Salbutamol – nazwa chemiczna i handlowa taka sama
– w tabletkach i syropie – Salbutamol
w aerosolu:
1- Ventolin / aerosol/ dysk
2- Buventol eazyhaler
3- Velaspir - kapsułki
4- Salagen

2 – leki średnio długo działające – ok 8 -12 godzin:
1- fenoterol
– Fenoterol (tabletki)
(działa monolitycznie,rozkurczają mięśnie gładkie ciężarnej macicy,napinają powłoki mięśniowe
podtrzymujące ciążę musi być podawany z lekiem przeciwarytmicznyma np z Verapamilem)
fenoterol jako lek przeciwastmatyczny:
– w aerosolu – BerotecN
fenoterol + bromek ipratropiny = Berodual płyn do nebulizacji i BerodualN aerosol

3 - leki długo działające – stosowane do leczenia przewlekłego
1 – Formoterol
formoterol jako kapsułki do nebulizatora:
– Foradil – 60 kapsułek po 12 μg
– Zafiron
– Oxodil
– Forastmin
formoterol jako turbohaler:
– Oxis turbohaler
formoterol eazyhaler:
- Difumax eazyhaler

formoterol w preparatach złożonych:
często w połączeniu ze sterydami które zwiększają działanie leku (sterydy wziewne np
glikokortykosteroidy)
formoterol i steryd:
1) Formoterol + Budezonid = Symbikort turbohaler
2) Formoterol + Bedometazon = Fostex aerosol

2 – Salmeterol – długodziałajacy, rozszerzajacy oskrzela:
1- Serevent aerosol
2- Serevent dysk
3- Pulmoterol kapsułki
preparaty złożone:(Salmeterol + Flutikazon)
1- Seretide dysk / Seretide aerosol

Po preparatach stosowanych w astmie oskrzelowej, które zawierają sterydy koniecznie
należy:
- przepłukać wodą jamę ustną
- wyczyścić sprzęt
sterydy mają bardzo silne działanie wyjaławiające i mogą sprzyjać rozwijaniu się grzybic

4 –

β -agonista:

1 – Indakaterol:

–

Onbrez

2) Cholinolityki – antagoniści receptorów muskarynowych H2 w układzie

przywspółczulnym

mediatorem w tym układzie jest – acetylocholina,
leki hamują nadprodukcję śluzu i w astmie wykorzystywane jest to działanie niepożądane (suchość
atropinopodobna) jako główne działanie terapeutyczne.

1 – Bromek ipratropiny
lekko rozkurczowo na oskrzela i zmniejsza ilość wydzieliny w drzewie oskrzelowym:
1 Atrowent – w astmie
2 Steri-Neb ipratropinum – płyn do nebulizacji
preparaty złożone:
1 Berodual / BerodualN – z fenoterolem (astma)
2 Kombivent (salbutamol + bromek ipratropiny)

2 – Bromek thiotropiny
silnie rozkurczowo na oskrzela:
1 Spiriva – kapsułki do inhalacji

3) metyloksantyny – surowce pochodzenia naturalnego

Kawa – kofeina
herbata – teina
kakao – teobromina

Są to alkaloidy mające działanie rozkurczające na mięśnie gładkie w tym też oskrzeli,
mają właściwości hamujące stan zapalny,
działają immunomodulacyjnie
hamują enzym - fosfodiesterazę – który jest związany z GMP,

–

w wyniku działania tego enzymu dochodzi do nagromadzenia GMP i zwiększenia aktywności
(aktywowanych przez jony wapnia) kanałów potasowych i w konsekwencji dochodzi do skurczu –
więc - blokowanie enzymu blokuje skurcz.

Wszystkie metyloksantyny działają rozkurczowo tylko na stany patologicznego skurczu – nie rozkurczają
mięśni w zdrowym organizmie.

W astmie teofilina stosowana jest od 1900 roku – najpierw była jako lek moczopędny i na nadciśnienie.
Ma złożony mechanizm działania:
1 - blokuje receptory dla adenozyny (nukleotyd) A1 i A2 – hast to drugi z mediatorów (po histaminie)
odpowiadający za kurczenie oskrzeli.
Blokowanie receptorów A1 i A2 jest przyczyną działań niepożądanych teofiliny:

–

pobudzenia psychoruchowego

–

refluksu

–

zaburzenia rytmu serca

2 – hamuje gromadzenie wapnia w komórkach
3 – zwiększa uwalnianie noradrenaliny
4 – hamuje alergiczne stany zapalne.

Farmakologiczne efekty działania teofiliny:
1 – rozkurczanie oskrzeli
2 – pobudzanie ośrodka oddechowego
3 – pobudzanie do pracy przeponę
4 – poprawia klirens śluzowo-rzęskowy
5 – zmniejszanie przepuszczalności naczyń włosowatych

Teofilina to jeden z nielicznych leków gdzie pokarm (ilość i jakość) ma wpływ na metabolizm leku, tak jak
dieta, tak samo wpływ ma wiek, masa ciała, choroby wątroby, papierosy.
Dieta bogato-białkowa i nisko-węglowodanowa powoduje przyspieszony metabolizm, w nocy lek wchłania
się wolniej, palący papierosy potrzebują 2 razy większą dawkę.
Dawka leku obliczana jest indywidualnie na podstawie beztłuszczowej masy ciała.
Ogólne działania niepożądane teofiliny:
1 – tachykardia
2 – wzrost ciśnienia
3 – pobudzenie psychoruchowe
4 – nasilona diureza
5 – pobudza perystaltykę jelit
6 – zwiększa wydzielanie kwasu żołądkowego
7 – przedawkowanie u dzieci – drgawki

interakcje:
1 – z pokarmem i nikotyną (leki najlepiej przyjmować na czczo)
2 – z induktorami enzymów wątrobowych (rimfapicyna, barbiturany,p/padaczkowe) – osłabiają
3 – inhibitory – nasilają działanie (chloramfenikol, antykoncepcja) – w tym działania niepożądane.

Leki z teofiliną:

–

Teofilina

–

Theospirex

–

Theovent 100,300 / Theovent T – czopki

–

Euphylinum / Euphylinum long/ Euphylinum CR

–

Afonilum / Afonilum CR

–

Balatex – syrop

inne metyloksantyny:
1 – Aminoteofilina (teofilina + etyleno-di-amina)
w tabletkach i czopkach
to połączenie lepiej rozpuszcza się w postaci leku i jest lepiej przyswajane.

2 – Diprophylina – pochodna teofiliny
Diprofilina 0,2 ;0,4; 0,45 / D prolongatum

II – leczenie zapobiegające napadom – profilaktyczne:

1 – cromony

grupa leków zapobiegających reakcjom alergicznym
hamują rozpad mastocytów i uwalnianie histaminy
są to leki których nie wolno podawać w momencie wystąpienia objawów alergicznych lub napadów astmy
(pogarszają stan chorego)
stosowane miejscowo (krople oczne, aerosole)

1 – Cromoglikan-di-sodowy:
Składnik kropli do oczu w ilości – 2%

W aerozolach do nosa:

1 – Polcrom

1 – CromoHexal

2 – Vividrin

2 – Lomusol

3 – Opticrom
4 – CromoHexal

W aerozolach do oskrzeli i płuc:

5 – Lecrolyl

1 – CromoHexal

6 – Allergo-Comod

2 – Cromogen

7 – Cusicrom 4% - najmocniejsze!

3 – Cropoz

4 - Intal

2 – Nedocromil
1 – Tilade / Tilade mint - aerozol przy astmie oskrzelowej
2 – Tilavist – krople do oczu
3 – Tilarin – aerozol do nosa

2 antagonista H1

1– Ketotifen –
przeciwhistaminowy, słabo ale hamuje rozpad mastocytów i zapobiega uwalnianiu histaminy
1 Ketotifen
2 Pozitan
3 Ketof
4 Zaditen

3 – leki przeciw leukotrienowe

leki z tej grupy blokują receptory cysLT1 – są to receptory leukotrienowe, leukotrieny to substancje kurczące
i odpowiedzialne za stan zapalny w organizmie.
Blokowanie tego receptora powoduje brak działania leukotrienów .
Jeśli leki są regularnie stosowane(raz na dobę przed snem) można ograniczyć stosowanie leków wziewnych
1- Montelukast

1. Singulair 4, 5, 10
2. Asmenol
3. Astmirex
4. Drimon
5. Hardic
6. Milukante
7. Monkasta
8. Montes
9. Montesan
10. Promonta

2 – Zafirlukast

1. Accolate

3 Glikokortykosteroidy wziewne:

Skuteczne przeciwzapalne,

–

leki z tej grupy - na alergeny wziewne

–

pobudzają syntezę lipokortyny I która blokuje enzym fosfolipazę A2 – która uruchamia cykl
przemian kwasu arachidowego – kaskada przemian – w efekcie do prostaglandyn.

–

Po stosowaniu sterydów wziewnych odnawia się całkowicie nabłonek drzewa oskrzelowego,
zmniejsza się proces zapalny i zmniejsza się obrzęk oskrzeli.

Działania niepożądane:

1. wysuszanie błon śluzowych
2. zmiana smaku i chrypka
3. wyjałowienie jamy ustnej i wtórne zakażenia bakteryjne i grzybicze
4. hamowanie osi przysadka – nadnercza co powoduje zakłócenie

1 – Budezonid

1. Budezonid mitte / Budezonid forte
2. Budiair
3. Miflonide
4. Neplit eazyhaler
5. Pulmikort do nebulizacji / Pulmikort turbohaler
6. Tafen / Tafen nasal / Tafen novoleazyer
7. Butherin

2 – Beclometazon

1. Cortale
2. Becodisk
3. Beclazone EB
4. Nasobec

3 – Flutikazon

1. Flixotide / Flixotide Dysk
2. Flixonase

Inne substancje stosowane w astmie:

1 - Cyklezonid – steryd

–

Alvesco

2 – Mometazon – steryd

–

Asmanex

3 – Fenspiryd – przeciwzapalny
hamuje stany zapalne różnego pochodzenia, ale musi być odpowiednio wcześniej podany:

1. Eurespal – syrop i tabletki
2. Pulneo
3. Elofen

syropy

4. Fenspogal