I okres filozofii Starożytnej

1. TALES Z MILETU

Mówi się, że przepowiedział zaćmienie słońca. Zaliczany jest do filozofów szkoły
jońskiej

Tales twierdził, że zasadą świata jest woda (wszystko jest z wody, z wody powstało i z
wody się składa).

Zagadnieniem Talesa było pochodzenie świata. Nie pytał jednak już, to świat „zrobił”,
lecz jakim świat był na początku. Nie szukał tego, co było przed światem, lecz co było
własnym świata początkiem. Powstanie przyrody kojarzył Tales z narodzinami,
wnioskując na podstawie obserwacji, że musi istnieć jakiś rodzaj substancji (nazwanej
później pramaterią, arche), z której rozwinęły się wszystkie formy (ciała) przyrody i na
którą się ostatecznie rozpadają. Teoria Talesa wskazywała na wodę jako pratworzywo, z
którego rozwinął się świat, gdyż jest ona niezbędna do życia ("to, co żywe, żyje wilgocią,
martwe wysycha, zarodki wszystkiego są mokre, a pokarm soczysty"), a świat był - jego
zdaniem bytem ożywionym; woda zmienia też stany skupienia, a więc może występować
w każdej formie.

2. ANAKSYMANDER Z MILETU

Anaksymander wprowadził termin „początek” (po grecku arche).

Anaksymander rozumiał przez zasadę świata nie wodę ani żaden inny z żywiołów, lecz jakąś
inna naturę bezgraniczną. W poszukiwaniu tej zasady wyszedł poza to, co dawała obserwacja.
Za arche świata uważał „bezkres” (apeiron).

Uważał, że świat wyłonił się z bezkresu. Proces powstawania przyrody polega na „wyłanianiu
się z przeciwieństw”. Proces ten powoduje ruch( jest nieodłączony od materii). Dochodzenie
z bezkresu do określoności jest ciągłą walką. Styk rzeczy określonych rodzi konflikty,
napięcia.

3. ANAKSYMENES Z MILETU

Uważał, że świat jest bezkresny i że ruch jest wieczny. Arche świata jest
powietrze

•

wśród wszystkich rodzajów materii wydawało się być ilościowo nieskończone

•

greckie przekonanie, że dusza nie jest w swej naturze różna od powietrza

(jak dusza utrzymuje ciało przy życiu tak powietrz utrzymuje świat)

•

łatwa zmienność powietrza pozwalająca sobie wyobrazić, że powstały z niego
wszystkie przedmioty

Ruch w świecie jest spowodowany zagęszczaniem i rozrzedzaniem się powietrza.
Anaksymenes rozumiał, że powietrze może mieć różną gęstość. Zauważył związek między
temperaturą a stanem skupienia materii:



ogień - był ciałem najgorętszym i najrzadszym



kamień – był ciałem najzimniejszym i najbardziej gęstym

4. HERAKLIT Z EFEZU

•

Zmienność rzeczy (wszystko płynie –pantarei)

Arche świata jest ogień. Zasadniczą własnością przyrody jest jej zmienność. Wszystko w
świecie podlega zmienności. Niekiedy rzeczy zdają się trwać, ale trwanie ich jest tylko
złudzeniem. Nie ma rzeczy o stałych własnościach, nie ma bytu, jest tylko stawanie się.

•

Względność rzeczy

W nieustannym przepływie rzeczy zacierają się granice miedzy przeciwieństwami. Nie ma
nigdzie wyraźnej granicy są tylko ciągłe przejścia np. między dniem a nocą, młodością a
starością. To, co istnieje nie posiada własności stałych i bezwzględnych, lecz wciąż zmienia
swe właściwości i przechodzi z przeciwieństwa w przeciwieństwo. Napięcie między
przeciwieństwami ma charakter rozumny, jest pewna zasada, która rządzi światem

Dialektyka – walka przeciwieństw.

Znaczenia heraklita:

Zauważył w dziejach filozofii dwie teorie:
a) Powszechnej zmienności
b) Rozumności świata(logos, rozum kosmiczny) - procesem przemian kieruje logos

– mądrość. Logos jest utożsamiany z siłą kosmiczną – rozumem. W świecie jest
rozumność - zasada, która rządzi światem.

5. DEMOKRYT Z ABDERY

Był twórca atomizmu. Uważał, że świat składa się z niepodzielnych małych cząsteczek
–atomów. Mają one różny kształt i wirują w pustej przestrzeni. Z ich połączeń i różnych
kombinacji powstają poszczególne ciała i światy, których istnieje nieskończenie wiele. O
połączeniu się pewnych atomów w jedną całość decyduje ich podobieństwo.

Starożytna teoria atomów miała 4 zasadnicze tezy:

I. Cała przyroda składa się z niepodzielnych atomów.

II. Atomy posiadaja wyłącznie ilościowe własności, a nie jakościowe. Własności

odróżniające jedne atomy od drugich to: kształt, położenie i porządek.

III. Powszechna własnością atomów jest ruch. Jest równie odwieczny jak atomy, nie

potrzebował być im nadawany przez jakiś czynnik zewnętrzny.

IV. Atomy znajdują się i poruszają w próżni, która istnieje, ponieważ jak mogłyby się

poruszać atomy gdyby nie było pustego miejsca

6. PITAGORAS

Arche świata jest liczba – pitagoreizm. Liczba jest czynnikiem decydującym o własnościach
rzeczy.
Największym odkryciem Pitagorasa było stwierdzenie, że harmoniczne interwały w muzyce,
można przedstawić za pomocą prostych stosunków liczbowych. Był przekonany o
harmonijności świata.

Był wybitnym matematykiem. Wśród innych osiągnięć Pitagorasa i jego szkoły wymienia się:
złoty podział odcinka, średnią arytmetyczną, geometryczną, harmoniczna, twierdzenie o
sumie kątów w trójkącie.

7. PARMENIDES Z ELEI

Autor zdania: „Byt jest a niebytu nie ma”
Z tej prostej tezy wywnioskował wszystkie cechy bytu. Twierdził iż byt nie ma początku bo
musiałby powstać tylko z niebytu, a niebytu nie ma. Niema też końca, więc jest wieczny. Jest
także ciągły, gdyż każda przerwa była by niebytem. Jest także nieruchomy i niezmienny gdyż
mógłby zmienić się tylko na niebyt. Jest z tego samego powodu niepodzielny i nie ma różnic.
Z tego można wywnioskować iż byt jest stały i jest jeden.

Parmenides zaważył w dziejach filozofii przede wszystkim: teorią jedności i niezmienności
bytu, poglądem na nierozerwalność bytu i myśli, odróżnieniem myśli do postrzegania i
dedukcyjną (dialektyczną) metodą filozofowania.

II okres filozofii Starożytnej

8. SOFIŚCI

a) Protagoras - uważany za ojca europejskiego relatywizmu(nie ma bezwzględnych

prawd wszystko jest względne – ze względu na człowieka). Każdy widzi świat inaczej
– inaczej go postrzega.

Najtrwalej wpisanym w naszą tradycję zdaniem Protagorasa jest słynne: "Człowiek jest miarą
wszechrzeczy (Homomensura) "; Protagoras był zwolennikiem relatywizmu poznawczego:
głosił, iż nasz ogląd rzeczywistości zależy od tego, kim jesteśmy. Przypisuje się mu również
przekonanie, iż z relatywizmu poznawczego można korzystać w życiu publicznym,
przekonując do rzeczy, które wydają się niegodne lub w które się po prostu nie wierzy -
tłumacząc to właśnie względnością wszelkich racji.

Protagoras uważał, że filozof może uczyć innych sztuki argumentacji. Nie ma prawdy można
jedynie wzmocnić swoje argumenty.

b) Gorgiasz – stawia 3 tezy:

•

Byt nie istnieje

•

Gdyby istniał to nie potrafilibyśmy go poznać

•

Nawet gdyby istniał i był poznawalny nie bylibyśmy w stanie go opisać.

Swoje tezy argumentował w następujący sposób:

•

Byt nie istnieje:

Skoro wśród filozofów przyrody zdania na temat bytu, tego czym właściwie jest i jaki jest, są
podzielone, to oznacza ni mniej ni więcej, że go nie ma, gdyż w przeciwnym wypadku nie
dałby się określić zarazem jako "jeden", "mnogi" bądź "niezmienny" i "powstający".

http://notatek.pl/filo-notatki?notatka