FILOZOFIA

IKM – Akademia dawnego gdańska, Architektura Wolnego Miasta Gdańska, 3.12, godz 18:00

Należy badać aparat psychiczny w 3 aspektach:

1. Topicznym – w psychice daje się wyróżnić strefy, odpowiedzialne za różne funkcje

- id (to) – nieposkromiony żywioł, nie poddający się żadnej organizacji

- ego (ja) – jasny aspekt psychiki, ma za zadanie mediować między popędami, a nakazami i oczekiwaniami społecznymi

- superego – (nad – ja) to interioryzacja zakazów i nakazów rodzicielskich, społecznych, kulturowych

2. energetycznym – psychika jest rezerwuarem krążącej i przemieszczającej się energii popędowej. Psychika dąży do unikania przykrości i dostarczenia przyjemności. Przykrość wiąże z tym, że hdy pojawia się wzrost przebudzeń (samoczynnie?) to aparat zmierza do ich zredukowania (czyli inaczej niż w koncepcjach hedonistycznych – Arystyp, nie chodzi o generowanie przebudzeń, lecz o ich redukcję)

3. ekonomicznym – rozmieszczenie energii libidalnej i można określić ilościowo w kategoriach wzrostu, spadku, równowagi.

- 2 warianty:

- zakochanie (wersja odseksualniona) – podmiot obsadza energią obiekt

- pożądanie (wersja seksualna) – podmiot pożąda tego obiektu.

Efektem tego rachunku sił są lęk (bliski rozczarowania) i tęsknota (za matką) i narcyzm (nie mogąc zainwestować libido w obiekt skierowuje go ku sobie)

Psychika ludzka jest obszarem ścierania się sił psychicznych – ja świadomego i ja nieświadomego, na tym podłożu powstają nerwice.

Nerwica to zaburzenie psychogenne, w którym objawy są wyrazem konfliktu psychicznego, mającego swe korzenie w przeszłości człowieka (konfliktu między jaźnią, a seksualnością)

1. Psychoanaliza chce interpretować dzieła (wytwory kultury) jako symptomy chorób.

2. Gdy obserwuje się jakiś objaw, to z tego można wnosić, że u jego podłoża leży nieświadomy proces. Ze świadomego nie tworzą się bowiem objawy.

3. Objaśniając sny chciał Freud objaśniać psychoanalizy.

4. Poznanie jak zbudowane jest marzenie senne pozwala zrozumieć jego rolę w życiu psychicznym.

5. Marzenie senne to wynik pracy marzeń sennych, to formuła w jaką zostają obleczone ukryte myśli. Sen to nieświadome, spełnione życzenie, które został wyparte i ocenzurowane. Te życzenia wg Freuda mają charakter erotyczny.

MARZENIE SENNE

Składa się z:

1. Ukrytej myśli – nieświadome jądro, myśl, która ulega przekształceniu przez obróbkę – pracę marzenia sennego

2. Praca marzenia sennego – zamienia to co utajone, na to co jawne. Jej główna funkcją jest zatarcie śladów prowadzących do „właściwego wyobrażenia”:

- kondensacja – zagęszczenie, tak działa metafora

- przesunięcie – tak działa metonimia

- obrazowość – słowa transportowane w obrazy

- wtórne opracowanie – jeden obraz przekształcany jest w drugi.

3. treść jawna – efekt pracy marzenia sennego, to co zachowuje się z niego w przypomnieniu, jest nieprzejrzysta i niezrozumiała.

Nie wszystkie sny da się objaśnić, a nawet gdy sen udaje się objaśnić są w nim takie fragmenty, które lepiej pozostawić niezinterpretowane.

Freud stwierdził, że każda interpretacja jest zanurzona w życiu interpretatora, czyli każda interpretacja jest przebraną autobiografią!

Interpretacje:

1. Karl Gustaw Jung (1875 – 1961)

2. Melanie Klein (1883 – 1960)

3. Jacques Lacan (1901 -1981)

JUNG – teorię nieświadomości przeniósł na grunt badań wyobrażeń zbiorowych. To w obszarze sztuki mają mieszkać archetypowe wyobrażenia przekraczające nieświadomość jednostkową.

1. Wszystko co człowiek doświadcza natychmiast nabiera charakteru psychicznego.

2. Człowiek jest wobec tego zamknięty w kręgu swoich obrazów psychicznych.

3. To znaczy, że człowiek tworzy własną rzeczywistość, wyrażająca poprzez obrazy i słowa utajoną energię psychiczną, która jest powiązana z ponadjednostkową prehistorią.

4. Sedna nerwicy nie pojmie się bez mitologii i tradycji kultury, a więc inaczej niż Freud (ten pisał w kontekście nerwicy o tle seksualnym)

2014-12-16

Hermeneutyka filozoficzna – zaczęła pytać jak możliwe jest rozumienie w ogóle?

Frederich Schleiermacher (1768 – 1834)

Wilhelm Dithley (1833 – 1938) – Hermeneutyka jako nauka o rozumieniu sensu, ma być podstawą wszystkich nauk humanistycznych. W przeciwieństwie do nauk przyrodniczych, które miały zajmować się wyjaśnieniem faktów.

Hermeneutykę miało zajmować też to – jak możliwa jest interpretacja indywidualnej ekspresji życia.

Heidegger – rozumienie nie jest sposobem poznania, lecz istnienia – praktyki! Zanim człowiek zacznie teoretyzować – najpierw praktykuje życie.Dasein egzystuje w świecie, który go obchodzi i dlatego wymaga odeń rozumienia. Powstaje filozofia hermeneutyczna, którą interesuje rozumiejąca egzystencja.

Dwa nurty w filozofii nowożytnej ze względu na relację między człowiekiem, a poznawaną rzeczywistością: kartezjański, hermeneutyczny.

Kartezjański – ludzka świadomość i jej zawartość stanowi przeszkodę w dotarciu do „nagiej” rzeczywistości. Należy zatem oczyścić świadomość z tego co w niej tkwi, uczynić ją absolutnie przezroczystą, by dojrzeć i poznać prawdziwą rzeczywistość.

Hermeneutyczny – sens nie tkwi w gotowej postaci w świecie (lub jego części) skąd człowiek miałby go wydobyć. Sens rodzi się w procesie samo rozumienia podmiotu, który nie stoi przed światem, ale jest w nim zanurzony. A interpretacja nie jest operacją obiektywnego opisywania sensy – ale praktyką egzystencjalną przemieniającą życie człowieka.

Hermeneutyka w ujęciu Martina Heideggera: filozofia hermeneutyczna sprzeciwia się absolutyzacji metody naukowej, rozumienie hermeneutyczne zaciera podział na ducha i przyrodę – bo odnosi się ono do wszelkich bytów zjawiających się jako..

1. U Martina Heideggera rozróżnienie na rozumienie i wyjaśnianie przestało być takie ważne.

2. Rozumienie zaciera podział na ducha i przyrodę.

3. Odnosi się do wszelkich bytów zjawiających się jako tak, a nie inaczej rozumianych, mających taki, a nie inny sens.

Ja transcendentalne było dla Husserla źródłem wszelkiego sensu.

Dasein – Heideggera zajmuje byt przytomny – pytać jaki jest rodzaj bycia bytu, w jakim konstytuuje się świat? (bo to podstawowy problem ontologii fundamentalnej Dasein)

1. Człowiek nie istnieje (nie żyje) w taki sposób jak rzeczy martwe -> człowiek egzystuje.

2. Ego – jego substancją (tym co fundamentalne) jest jego egzystencja.

3. Dasein w jego byciu chodzi o jego własne bycie.

Dasein jest zawsze w świecie. Nie poznanie inicjuje więź człowieka ze światem. Więź ta istnieje zawsze – należy do istoty człowieka i świata. Egzystować – znaczy być w świecie.

Sposobów na jakie może odbywać się ludzkie bycie w świecie jest wiele.. Świat jest dany na sposób poręczności: coś-do-czegoś-ze-względu-na-coś

1. Praktyka bycia w świecie jest zawsze wcześniejsza od teorii

2. Natomiast poznanie (klasycznie pojmowane) wymaga zredukowania kontaktu z rzeczami do zainteresowania czysto poznawczego

3. Dasein staje wówczas w pozycji niezaangażowanego obserwatora. Tej przemianie bytu poznającego towarzyszy przemiana bytu poznawanego. Byt przestaje być czymś poręcznym (użytecznym), a staje się -> obiektem poznania – „rzeczą czystą” czyli przyrodą

Ma tu miejsce przejście od nastawienia praktycznego do poznawczego. W zachowaniu praktycznym (dzianiu się) już zdobywa się wiedzę. Nie trzeba odwoływać się do wiedzy teoretycznej, a potem zastanawiać się jak ją zastosować w tym konkretnym przypadku.

Zachowanie praktyczne jest pierwotnym sposobem kontaktu z rzeczami. Praktyka stanowi fundament teorii.

Martin Heidegger -> przyroda (jak głosi Kartezjusz i Husserl) nie jest fundamentalną warstwą świata. Pierwotnie świat jest taki, jakim doświadczamy go na co dzień. Jest światem otoczenia – umwelt.

Praktyczne zachowanie stanowi nasz pierwotny sposób kontaktu z rzeczami. Praktyka jest fundamentem teorii. A przyroda nie jest fundamentalna warstwa swiata.

Doświadczenia swiata jako uniwersalnego horyzontu.

U podstaw takiego podejścia leży dogmatyczne założenie – rozumie ono bycie jako -> stałą obecność. W podejściu kartezjańskim substancja już jest, u Heideggera nie!

Heidegger -> potoczne doświadczenie -> doświadczeniem pierwotnym, bo rekonstrukcja jest możliwa dzięki uprzedniemu zrozumieniu tego fenomenu, który ma być zrekonstruowany. Świat nie ma struktury warstw nałożonych na siebie.

Pierwszy kontakt ze światem jest nastrojeniem rozumiejącym. Rozumienie w sensie egzystencjalnym jest projektowaniem możliwości bycia tego, co ma być rozumiane. Człowiek rozumie rzeczy zachowując się wobec nich w określony sposób, czyli w pewien sposób egzystując.

Dasein odnajduje siebie pośród rzeczy. Rozumiemy siebie na podstawie tego, co robimy i o co się troszczymy. Rozumiejąc świat i innych dasein rozumie siebie.

Rozumienie i nastrojenie stanowią moment konstytuujący otwartość dasein. Rozumienie, w sensie egzystencjonalnym, leży u podstaw wszelkiego typu poznania. Heidegger przekracza opozycję: rozumienie <-> wyjaśnianie.

1. Potoczne rozumienie siebie jest nieautentyczne.

2. Autentycznego siebie dasein odnajduje w:

- doświadczeniu sumienia

- doświadczeniu śmierci

Człowiek rozumie siebie, rozumiejąc świat. W codziennym życiu człowiek rozumie w swej egzystencji na podstawie tego, co robi, o co się troszczy:

- rzemieślnik poznaje siebie w warsztacie

- kowal rozpoznaje siebie w kuźni

- uczony w katedrze

- artysta w twórczości

- lekarz w gabinecie

- nauczyciel w szkole

Byt egzystujący nie jest rzeczą pośród rzeczy, on przebywa przy nich. Napotyka je będąc w świecie.

Mitsasein -> inni współegzystują. Ich sposób bycia Ne jest ani sposobem bycia rzeczy używanych, ani „czystych”.

Jedno dasein z drugim dasein łączy rozumienie nawzajem swoich egzystencji. Gdy staramy się drugiego bardziej zrozumieć, zawsze już go jakoś przed-rozumiemy.

Dla Heideggera pierwotna nie jest sytuacja poznawcza:

1. Rozumienie innych ni ejest rezultatem procesu poznania.

2. Zawsze już rozumiemy się, znamy się nawzajem

3. Ale nie oznacza to, ze nie możemy się poznac bliżej

4. Ale bliższe poznanie i rozumienie innego zaklada już jakies rozumienie go, w jego egzystencji

5. To rozumienie explicite, to wspolvcvzucie

Paradoks fermiego

NOWA FILOZOFIA 2015-01-27

EGZAMIN USTNY

30. 01

8: 30 – A – K

9: 30 L – Ż

F 217

PRAWDZIWA RZECZYWISTOŚĆ JEST UKRYTA, NIE JEST JAWNA.

LEVI – STRAUSS

(książka: drogi masek – mogę użyć w licencjacie)

Antropologia winna stać się nauką przypominającą językoznawstwo.