1

OPRACOWANIE:

PODSTAW Y NEUROFIZJOL OGII :

WŁAŚCIWOŚCI I AK TYWN OŚĆ

ELEKTRYCZNA KO MÓRKI

NERWOW EJ .

Marzena:

1.

Typy komórek występujących w ośrodkowym układzie
nerwowym, funkcje komórki nerwowej;

* Komórki nerwowe(neurony)

Ich zasadniczą funkcją jest przekazywanie informacji zakodowanych w postaci impulsów
nerwowych. Neurony składają się z ciała komórkowego ( perykarionu ) oraz 2 rodzajów
wypustek: aksonu i licznych dendrytów. Perykarion jest zasadniczym miejscem metabolizmu i
syntezy składników komórkowych. Dendryty przewodzą informacje dokomórkowo (do ciała
komórki) a aksony (od komórkowo). Dendryty odchodzą promieniście na zewnątrz od ciała
komórki i wielokrotnie się rozgałęziają. Typowy neuron ma również długi akson, który bierze
początek w nieco pogrubiałej okolicy ciała neuronu nazywanej wzgórkiem aksonalnym. Akson
dzieli się na gałęzie końcowe z których każda ma na swym końcu kolbki synaptyczne. Kolbki te
zawierają pęcherzyki w których przechowywane są przekaźniki (transmitery). Aksony wielu
neuronów mają osłonkę zbudowaną z mieliny. Poza układem ośrodkowym mielina wytwarzana
jest przez komórki Schwanna. W OUN aksony większości neuronów mają osłonkę mielinową
wytwarzaną przez oligodendrocyty. Osłonka mielinowa pokrywa akson na całej jego długości
oprócz jego zakończeń i przewężeń Ranviera.

* Komórki glejowe

( Nie ma ich na kole, ale są na egzaminie- taką notkę miałam zapisaną na

kartce z pierwszych ćw. fizjologii.)

Nie przewodzą impulsów nerwowych lecz stanowią tkankę podporową dla komórek nerwowych
i metabolizują transmitery uwalniane do przestrzeni synaptycznej. Komórki glejowe dzielą się
na neuroglej i mezoglej (mikroglej)

- Ośrodkowy neuroglej – Należą do niego: astrocyty, oligodendrocyty, ependymocyty.
Oligodendrocyty wytwarzają mielinę spełniającą funckję izoltora oddzielającego od siebie kom.
nerwowe. Astrocyty- oddzielają kom. nerwowe od bezpośredniego kontaktu z naczyniami
włosowatymi krwionośnymi i pośredniczą w wymianie substancji budulcówych, energetycznych
pomiędzy krwią i kom. nerwowymi

- Mikroglej – Jego komórki wykazują właściwości żerne ( pożerają fragmenty obumarłych
komórek nerwowych)

2

2.

Budowa błony komórkowej;

Błona komórkowa zbudowana jest z białek i lipidów. Podstawowe lipidy błony to fosfolipidy
takie jak fosfatydylocholina i fosfatydyloetanoloamina. Lipidy tworzą podwójną warstwę- zrąb
błony. Głowa cząsteczki lipidu zawierająca część fosforanową jest łatwo rozpuszczalna w
wodzie- jest polarna czyli hydrofilowa. Ogony są nierozpuszczalne w wodzie- są niepolarne,
hydrofobowe. Hydrofilowe końce są skierowane do środowiska obmywającego komórki z
zewnątrz oraz do cytoplazmy. Końce hydrofobowe spotykają się we wnętrzu błony.

W błonę wbudowanych jest wiele różnych białek.

-białka integralne przechodzą przez błonę

-białka powierzchniowe rozmieszczone są na wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni błony

-białka nośnikowe tworzą kanały aktywnego transportu cząsteczek przez błonę ( wbrew
gradientowi stężeń, wymaga nakładu energii)

-białka tworzące kanały jonowe ( transport bierny, zachodzi zgodnie z gradientem stężeń, bez
nakładów energii)

-białka receptorowe- wiążą swoiście ligandy np. przekaźniki chemiczne

Białka często są przymocowane do błony kom. przez GPI ( kotwice
glikozylofosfatydyloinozytolowe). Inne białka są lipidowane czyli przyłączają określone lipidy.

3.

Funkcje błony komórkowej;

- otacza komórkę i oddziela ją od środowiska

- zapewnia wybiórczy transport substancji do i z komórki ( selektywna przepuszczalność)

- utrzymuje różnicę stężeń niektórych jonów( liczne jony przechodzą przez błonę tylko przy
udziale białek transportowych)

4.

Przepuszczalność błony komórkowej;

Przenikanie substancji apolarnych ( tlen, dwutlenek węgla, amoniak, alkohol) zachodzi przez
całą grubość błony i jest proporcjonalne do ich rozpuszczalności lipidowej. Natomiast
dyfundowanie substancji polarnych ( woda, elektrolity i niektóre substancje organiczne )
zachodzi za pośrednictwem porów w błonie.

5.

Transport bierny przez błonę komórkową;

Transport jonów przez błony biologiczne zachodzi za pośrednictwem wyspecjalizowanych
białek nazywanych kanałami jonowymi. Większość kanałów posiada specyficzny mechanizm
bramkujący, który może ulec aktywacji (otwarcie kanału) pod wpływem zmian potencjału
błonowego (kanały zależne od potencjału) lub związania się specyficznego agonisty z

3

receptorem (kanały zależne od receptora). Właściwymi czynnikami regulującymi mogą być
białka G, ATP lub zmiany środowiska jonowego.

Część kanałów nazywana kanałami przeciekowymi lub kanałami prostej dyfuzji nie posiada
specjalnego mechanizmu bramkującego, a stopień ich otwarcia zależy od mechanicznego
rozciągnięcia błony komórkowej.

6.

Klasyfikacja kanałów jonowych;

1) Bramkowane napięciem ( potencjałozależne ) – Czynnikiem otwierającym kanały jonowe
jest zmiana potencjału elektrycznego błony komórkowej. Kanały napięciozależne mogą
znajdować się w trzech stanach: otwartym, zamkniętym, inaktywowanym.

2) Bramkowane przez ligandy ( ligandozależne) - Przyłączenie się ligandu spowoduje
otwarcie kanału jonowego; odłączenie się ligandu spowoduje zamknięcie kanału jonowego.
Wyjątkiem są kanały wyciekowe- one pozostają otwarte po odłączeniu się ligandu. Kanały
zależne od ligandu mogą znajdować się w trzech stanach: otwartym, zamkniętym,
desensytyzowanym.

7.

Transport aktywny przez błonę komórkową;

Transport aktywny umożliwia przechodzenie substancji przez błonę kom. przeciwko
gradientowi stężeń, wymaga nakładu energii i nie ustaje, nawet gdy stężenie transportowanej
substancji jest większe po stronie, w kierunku której transport się odbywa. Transport akt. może
być pierwotny i dotyczy jednego typu substancji lub może być to transport akt. wtórny, gdy
transport aktywny jednej substancji stwarza niezbędny gradient chemiczny lub elektryczny do
transportu drugiej substancji.

8.

Mechanizm działania pompy sodowo - potasowej;

Utrzymanie wewnątrz komórek dużego stężenia jonów K + i małego stężenia jonów Na +
wymaga aktywnego transportu obu tych kationów przez błonę komórkową przeciwko
gradientowi stężeń. Kationy sodowe napływające do wnętrza komórki przez kanały dla prądów
jonów sodowych zostają po stronie wewnętrznej błony związane z enzymem. Znajduje się on w
samej błonie komórkowej i transportuje jony sodu na zewnątrz błony. Jednocześnie ten sam
enzym zabiera ze sobą jony potasu z zewnętrznej powierzchni błony i transportuje je do
wnętrza komórki. Enzym transportujący jony sodu i potasu przez błonę przeciw gradientowi
stężeń czerpie energię z hydrolizy ATP do ADP. Enzym ten aktywowany jest przez jony sodu i
potasu, stąd pochodzi jego nazwa: NA-K-ATP-aza. Rozpad ATP do ADP pod wpływem NA-K-ATP-
azy zachodzi w obecności jonów magnezowych zawartych w płynie wewnątrzkomórkowym.
Energia wyzwolona z rozpadu 1 mola ATP do ADP wykorzystywana jest na antyport 3 moli
jonów sodu z komórki i 2 moli jonów potasu do komórki.

4

9.

Fizjologiczne rola pompy sodowo-potasowej;

- generowanie gradientu stężeń jonów sodu i potasu

- generowanie ujemnego ładunku wewnątrz komórki tzw. aktywność elektrogenna

- regulacja bilansu wodnego

- podtrzymywanie potencjału błonowego

10. Potencjał równowagi;

Potencjał równowagi- jest to taki potencjał błonowy, przy którym gradient chemiczny zostaje
zrównoważony przez gradient elektryczny. Czyli przy którym siła dyfuzji jonów związana z
różnicą stężeń po obu stronach błony zostaje zrównoważona przez powstającą różnicę
potencjału elektrycznego danego jonu. Wartość potencjału określa równanie Nernsta.

11. Równanie Nernsta;

Równanie Nernsta służy do obliczenia potencjału równowagi.

12. Równanie Goldmana;

Równanie Goldmana służy do obliczenia potencjału błony komórkowej ( np. potencjału
spoczynkowego)

13. Potencjał spoczynkowy komórki nerwowej;

To stabilny potencjał błony komórkowej na którą nie działa żaden bodziec, na której nie
występują skutki wcześniejszego działania bodźca i która nie wykazuje spontanicznej
aktywności elektrycznej. Powstaje on na skutek : różnicy stężeń jonów po obu stronach błony,
dyfuzji tych jonów, selektywnej przepuszczalności błony dla poszczególnych jonów i czynnego
transportu jonów sodu i potasu przez błonę komórkową przy udziale Na-K-ATP-azy.

14. Geneza potencjału spoczynkowego komórki nerwowej;

Jej elementy to :

- gradient stężeń dla jonów sodu i potasu ( stężenie jonów potasu jest wyższe wewnątrz komórki
niż na zewnątrz, stężenie jonów sodu jest wyższe na zewnątrz niż wewnątrz)

-występowanie w błonie komórkowej kanałów wyciekowych potasowych( dzięki którym w
czasie potencjału spoczynkowego możliwy jest ruch jonów potasu- tzw. prąd potasowy przez
błonę komórkową. Prąd potasowy dąży do wyrównania potencjału błony z potencjałem
równowagi dla jonów potasu)

5

- elektrogenna aktywność pompy sodowo potasowej ( generowanie ładunku ujemnego
wewnątrz komórki)

- obecność dużych anionów organicznych ( wpływają one na ruch innych jonów przez błonę
komórkową)

Ruchem jonów przez błonę komórkową kierują dwie siły : chemiczna i elektrostatyczna. Siła
chemiczna kieruje ruchem zgodnie z gradientem stężeń, a elektrostatyczna kieruje ruchem
poprzez odziaływania elektrostyczne.

Jeśli siła elektrostatyczna i chemiczna są w innym kierunku przy czym:

* jedna siła przeważa - to istnieje możliwość ruchu jonów w kierunku siły przeważającej o ile
w błonie występują otwarte kanały jonowe

* siły się równoważą - wówczas nie ma możliwości ruchu jonów przez błonę kom.

Jeśli siła chemiczna i elektrostatyczna mają taki sam kierunek to istnieje możliwość ruchu jonów
przez błonę o ile występują w błonie otwarte kanały jonowe.

Elektrogenna aktywność pompy i obecność dużych anionów organicznych powodują, że
komórka wewnątrz ma ładunek ujemny a na zewnątrz dodatni)

15. Potencjał lokalny;

Lokalna wymiana jonów pomiędzy wnętrzem komórki a jej otoczeniem.

16. Potencjał czynnościowy komórki nerwowej;

Potencjał czynnościowy kom. nerwowej jest przejściową zmianą potencjału błony związaną z
przekazywaniem informacji. Miejscem jego powstania w neuronach jest zwykle wzgórek aksonu
lub cieśń węzła.

Potencjał progowy :

Jest to wielkość potencjału błony komórki, która musi zostać przekroczona, aby mógł być
wygenerowany potencjał czynnościowy. Zawiera się zwykle w granicach od -40 do -55 mV.

17. Fazy potencjału czynnościowego komórki nerwowej;

* Depolaryzacja - jest to wzrost potencjału błony powyżej potencjału spoczynkowego. Wynika z
napływu jonów sodu przez napięciozależne kanały sodowe. Napływ jonów sodu przez
napięciozależne kanały sodowe nasila odkomórkowy prąd potasowy. Aby powstał potencjał
czynnościowy dokomórkowy prąd sodowy musi przeważyć odkomórkowy prąd potasowy. W
większości komórek pobudliwych depolaryzacja wykracza poza zero i potencjał
błonowy(wnętrza komórki) sięga do wartości dodatnich. Dodatnia, krótkotrwała część
potencjału czynnościowego jest nazywana nadstrzałem.

6

* Repolaryzacja - jest to obniżenie potencjału błony do wartości potencjału spoczynkowego.
Wynika z ruchu jonów potasu na zewnątrz przez napięciozależne kanały potasowe.
Repolaryzacja zachodzi początkowo szybko, ale potem ulega zwalnianiu, w miarę jak powraca
ujemny potencjał błonowy. Te zmiany potencjału obserwowane pod koniec albo już po
repolaryzacji określa się jako potencjały następcze.

* Hiperpolaryzacja - jest to spadek potencjału błony poniżej wartości potencjału
spoczynkowego. Jest to efekt nadmiernej ucieczki jonów potasu z komórki.

Po zamknięciu kanałów potasowych zostaną uruchomione elementy genezy potencjału
spoczynkowego.

18. Cechy potencjału czynnościowego komórki nerwowej;

1) powstaje wg zasady „wszystko albo nic”, która oznacza, że powstanie on zawsze, gdy bodziec
osiągnie co najmniej wartość progową, przy czym jego wartość (amplituda) nie zależy od siły
bodźca.

2) jest nie wygasający

3) rozprzestrzenia się, przy czym przemieszcza się od miejsca powstawania zawsze w kierunku
zakończenia aksonu.

19. Refrakcja względna i bezwzględna;

Refrakcja (niepobudliwość) bezwzględna – jest to okres w czasie potencjału igilicowego
kiedy żaden z bodźców, niezależnie od swej siły, nie jest zdolny do wywołania pobudzenia.

Refrakcja względna – jest to okres kiedy bodźce nadprogowe mogą wywołać pobudzenie

20. Propagacja potencjału czynnościowego w komórce nerwowej.



jeśli dokomórkowe prądy kationów przeważają nad odkomórkowymi, następuje
depolaryzacja od poziomu potencjału spoczynkowego (około -70 mV) do potencjału
krytycznego czyli progowego (około -50 mV)



po osiągnięciu potencjału progowego, następuje otwarcie bramkowanych elektrycznie
kanałów przewodzących odkomórkowo kationy potasowe, oraz kanałów przewodzących
kationy sodowe do wnętrza komórki



wskutek różnicy potencjałów kationy sodowe szybko napływają do wnętrza komórki,
niwelując różnicę potencjałów pomiędzy środowiskiem zewnątrz- i
wewnątrzkomórkowym do zera (depolaryzują błonę komórkową) — jest to początek
tzw. potencjału iglicowego



ze względu na dużą początkową różnicę stężeń, mimo wyrównania potencjałów, kationy
sodowe napływają w dalszym ciągu do wnętrza komórki, powodując odwrotną
polaryzację błony (dochodzący do +35 mV)



w ciągu około 2 ms następuje całkowita inaktywacja kanałów sodowych



po rozpoczęciu aktywacji sodowej, w odpowiedzi na depolaryzację, następuje aktywacja
potasowa, czyli otwarcie kanałów dla odkomórkowego prądu kationów potasowych —

7

powoduje to zmianę potencjału wnętrza komórki z powrotem na ujemny, czyli
repolaryzację (w tym czasie nie jest możliwe ponowne pobudzenie komórki, jest to okres
refrakcji bezwzględnej)



w czasie trwania potencjału iglicowego, a zwłaszcza pod koniec — proporcje kationów
po obu stronach błony są odwrócone (Na+ wewnątrz, K+ na zewnątrz komórki)



w ciągu kolejnych kilkudziesięciu milisekund przywracane są proporcje kationów
sodowych i potasowych po obu stronach błony komórkowej



jednak początkowo błona jest jeszcze w stanie hiperpolaryzacji — różnica potencjałów
przekracza wartość spoczynkową (refrakcja względna)



depolaryzacja przesuwa się wzdłuż aksonu z prędkością do 100 m/sekundę

CZUCIE I PERCEPCJA ( ĆWICZENIA).

Patryk:

1.

Receptory

Receptorami nazywamy zarówno wyspecjalizowane struktury, odrębne komórki
receptorowe jak i zakończenia obwodowe neuronów czuciowych. Czynność receptorów
polega na dostarczaniu do OUN informacji o srodowisku zewnętrznym i wewnętrznym
organizmu. Określony receptor jest zazwyczaj pobudzany jednym rodzajem energii, wskazuje
to na swoistą wrażliwość receptorów na określony rodzaj bodźca . Jednak koncepcja swoistości
receptorów nie ma wartości bezwzględnej. Nawet najbardziej wyspecjalizowany receptor może
być pobudzany przez kilka rodzajów bodźców pod warunkiem, że ich intensywność jest
odpowiednio duża, np. receptory siatkówki są wrażliwe na znikome ilości energii świetlnej i
ulegają pobudzeniu przez pojedyncze kwanty ale wrażenie światła powstaje również pod
wpływem silnego bodźca mechanicznego działającego na gałkę oczną. Podobnie działa
przechodzący przez nią prąd elektryczny. Swoistość receptorów jest więc względna. Bodziec, w
stosunku do którego receptor ma najniższy próg pobudliwości zwany jest bodźcem
adekwatnym(swoistym) dla tego receptora.

Receptory dzieli się na:
- eksteroreceptory - reagują na bodźce środowiska zewnętrznego (mechaniczne, zmiany
temperatury)
- interoreceptory – odbierają bodźce z trzew.
- proprioreceptory – dostarczają informacji o pozycji caiła, kończyn, głowy i tułowia względem
siebie.
- telereceptory – informują o zmianach zachodzących w bardziej odległym otoczeniu
- nocyreceptory – są pobudzane przez bodźce uszkadzające tkanki.

Ze względu na rodzaj przetwarzanej energii na :
- fotoreceptory
- mechanoreceptory
- termoreceptory
- chemoreceptory

8

2.

Potencjał receptorowy

Są to zmiany potencjału powstające w receptorze pod wpływem działającego na nie bodźca. W
przeważającej części receptorów polega na depolaryzacji zakończenia obwodowego. Niektóre
receptory pod wpływem bodźca ulegają hiperpolaryzacji. Potencjał receptorowy jest zmianą
miejscową: zależy od wielkości bodźca i rośnie wraz z jego zwiększeniem. Świadczy to o tym, że
w odróżnieniu od potencjału czynnościowego we włóknie nerwowym , którego wielkość jest
stała, nie stosuje się on do prawa „wszystko albo nic”. Po osiągnieciu pewnej wielkości zwanej
potencjałem progowym, potencjał receptorowy wyzwala impuls nerwowy. Próg pobudliwości
receptora może być bardzo niski. Duże znaczenie dla wyzwolenia potencjału ma szybkość
narastania siły bodźca.

3.

Adaptacja receptorów;

Zmniejszenie się wartości potencjału generującego(lub jego całkowity zanik) podczas działania
bodźca o stałym natężeniu. Podstawową przyczyną adaptacji w wielu mechanoreceptorach są
właściwości lepko-sprężyste torebki łącznotkankowej otaczające zakończenie czuciowe. Ze
względu na zdolność do adaptacji wyróżniamy receptory:

- fazowe (szybko adaptujące się) – w których długotrwały bodziec wywowłuje
potencjał który szybko wygasa (receptory wrażliwe na dotyk i ucisk).

- toniczne (wolno adaptujące się) – w których potencjał czynnościowy jest
generowany mimo pewnego spadku częstotliwości, przez cały czas trwania bodźca
(zakończenia pierścieniowo-spiralne we wrzecionku mięśniowym, ciałka buławkowate,
baroreceptory łuku aorty i zatoki szyjnej oraz niektóre termoreceptory).

4.

Siła bodźca a pobudzenie receptorów;

5.

Czucie powierzchniowe:

Czucie powierzchniowe czyli eksteroceptywne jest odbierane przez receptory znajdujące się w
skórze-eksteroreceptory. Bodzcami dla eksteroreceptorów są zmiany zachodzące w najbliższym
otoczeniu organizmu, działające na skóre.

a.

Czucie dotyku -

Najlepiej poznane ze wszystkich rodzajów czucia. Jest ono

odbierane przez receptory o różnej budowie mikroskopowej tj.:

- Ciałka dotykowe Meissnera wrażliwe na dotknięcie i rozciąganie
- Ciałka blaszkowate Paciniego wrażliwe na wibracje
- Łąkotki dotykowe Merkela wrażliwe na dotknięcie i ucisk
- Ciałka zmysłowe Ruffiniego wrażliwe na rozciąganie
- Receptory koszyczkowe mieszka włosa wrażliwe na jego ruchy

Wywołane jest wyłącznie odkształceniem skóry, nie wywołuje go równomierny ucisk nie
powodujący odkształcenia. Czucie dotyku możliwe jest tylko w ściśle określonych
obszarach skóry co wywołane jest nierównomiernym ułożeniem mechanoreceptorów,
nawiecej jest ich na opuszkach palców, nosie i wargach, najmniej na plecach udach i
ramionach. Impulsacja aferentna z receptorów czucia dotyku przewodzona jest do

9

rdzenia kręgowego przez włókna zaliczane do grupy A, z osłonką mielinową. Prędkość
przewodzenia w tych włóknach jest rzędu kilkudziesięciu metrów na sekundę. Impulsy
nerwowe wyzwolone dzięki pobudzeniu receptorów czucia dotyku kierowane są do pola
czuciowego kory mózgu. Na tej drodze impulsy przewodzone są przez 4 neurony
czuciowe.

Droga impulsów z receptorów dotyku:

I neuron: zwój nerwu rdzeniowego  II neuron: róg tylny rdzenia kręgowego lub jądro
smukłe i klinowate rdzenia przedłużonego  III neuron: jądro przekaźnikowe wzgórza
(jądro brzuszne tylno-boczne wzgórza)  IV neuron: pole 1-3 wg Brodmanna.

b.

Czucie temperatury -

zmysł, przez który organizm odbiera temperaturę. Ssaki

mają co najmniej dwa typy termoreceptorów: te, które odpowiedzialne są za czucie
gorąca (tj. temperatury powyżej stałej temperatury ciała) i te, które odpowiadają za
czucie zimna (tj. temperatury poniżej stałej temperatury ciała). Włókna nerwowe
przewodzące impulsację od receptorów wrażliwych na temperaturę należą do włókien
typu A o średnicy od 2 do 5 um. Czucie zimna lub ciepła powstaje tylko wtedy kiedy
zmiany temperatury dotyczą samych receptorów i występują dostatecznie szybko.
Zmiany temperatury otoczenia, które nie wywołują spadku lub wzrostu temperatury
receptorów większego od od progu pobudliwości, nie są odbierane w postaci czucia
zimna lub ciepła. Temperatura 15-30

o

C odczuwana jest jako chłód a poniżej 15

o

C jako

dokuczliwe zimno. Wysoka temperatura w pewnym stopniu pobudza także receptory
zimna. Pod wpływem zimna lub bardzo wysokiej temperatury pobudzane są receptory
bólowe.

Droga impulsów z receptorów dotyku:

I neuron: zwój nerwu rdzeniowego  II neuron: róg tylny rdzenia kręgowego lub jądro
smukłe i klinowate rdzenia przedłużonego  III neuron: jądro przekaźnikowe wzgórza
(jądro brzuszne tylno-boczne wzgórza)  IV neuron: pole 1-3 wg Brodmanna.

W obrębie wzgórza i w korze mózgu lokalizacja neuronów odbierających czucie
temperatury pokrywa się z lokalizacją neuronów czucia dotyku.

Receptory ciepła lub zimna szybko się adaptują dlatego czucie temperatury po pewnym
czasie ustępuje. Zero fizjologiczne występuje wtedy gdy temperatura otoczenia równa
się temperaturze powierzchni skóry. Niewielkie zmiany temperatury otoczenia w
zakresie 20-40

o

C, zachodzące powoli nie zmienią temperatury skóry i nie wywołają

czucia. Pobudzenie receptorów skóry wymaga dostatecznie szybkiej zmiany temperatury
a gaz, płyn lub ciało stałe stykające się ze skórą muszą mieć duże przewodnictwo cieplne.

6.

Pola recepcyjne- zależność wielkości pól recepcyjnych od
miejsca występowania;

Pole recepcyjne to obszar na którym znajdują się receptory pobudzające dany neuron czuciowy
posiadający swoją reprezentacje ośrodkową. Małe pole recepcyjne pozwala na dużą
rozdzielczość (dokładność) odczuwania zmysłowego np. oko widzi ostro, a opuszki palców mają
precyzję dotyku, ponieważ komórki unerwiające centralną część siatkówki oka oraz włókna
czuciowe w opuszkach mają niewielkie pole odbiorcze. Im większe pole recepcyjne tym

10

mniejsza dokładność recepcji zmysłowej. W miejscach o dużej wrażliwości na bodźce występują
neurony o małych polach recepcyjnych.

7.

Budowa i funkcja oka;

Gałka oczna zajmuje przednią, najszerszą część piramidy oczodołu, jej odległość od ścian
oczodołu nie przekracza 1 cm. Ma kształt kulisty, jej przeciętną średnica w przekroju
strzałkowym wynosi 24,21 mm, w poprzecznym 23,4 mm. Przeciętna masa gałki ocznej waha się
od 6,3 do 7,8 g, objętość jej zaś wynosi 6000 – 7000 mm

3

.

Gałka oczna – zbudowana jest z trzech błon: zewnętrznej, środkowej i wewnętrznej.



Zewnętrzna błona naczyniowa



Nieprzejrzysta twardówka

- utrzymuje kształt i strukturę oka

- pełni funkcje ochronne



Przezroczysta rogówka - Wraz z soczewką stanowią 2 główne układy optyczne
oka. Jest nieunaczyniona. Jest odżywiana przez dyfuzje z zewnątrz i od środka.
Od strony zewnętrznej odżywia ją tzw. „film łzowy” , który jest wydzieliną
gruczołów łzowych. Stała wilgotność i dopływ tlenu determinują przezierność
rogówki.

- bardzo silnie unerwiona

- promień krzywizny mniejszy od promienia twardówki



Środkowa błona naczyniowa



Naczyniówka

- gęsta sieć naczyń krwionośnych

- odżywienie zewnętrznych warstw siatkówki



Ciało rzęskowe

- Pierścień na graniczy tęczówki i naczyniówki

- zbudowany z mięsnia rzęskowego (mięsniówka gładka)

- reguluje za pośrednictwem włókien obwodowych krzywiznę soczewki oka

- produkuje ciecz wodnistą

- od wieńca rzęskowego odchodzą liczne włókna ścięgniste – obwódka rzęskowa,
które przyczepiają się do soczewki w jej rejonie równikowym.

- bierze udział w procesie akomodacji



Tęczówka

- spełnia funkcję przesłony regulującej ilość swiatła wpadającego do oka

11

- źrenica – otwór o wielkości zmienianej przez mięsnie zwieracz i rozszerzacz

źrenicy



Wewnętrzna błona naczyniowa



Siatkówka

- właściwy element światłoczuły oka

________________________________________________________________________________

Gałka oczna znajduje się w przedniej części oczodołu i porusza się dzięki ruchom mięśni
ocznych w zagłębieniu utworzonym przez tkankę tłuszczową oczodołu i liczne powięzie.
Wychodzący z niej nerw wzrokowy przechodzi przez otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do
mózgu.

Oko ma w przybliżeniu kształt kuli o średnicy 24 mm, wypełnionej w większości bezpostaciową
substancją (ciałkiem szklistym), znajdującej się pod ciśnieniem pozwalającym na utrzymanie
jego kształtu.

Twardówka jest najbardziej zewnętrzną częścią oka. Zbudowana jest z nieprzeźroczystej błony
włóknistej łącznotkankowej. W przedniej części oka przechodzi w rogówkę.

Rogówka kształtem przypomina wypukłe szkiełko od zegarka. Zbudowana jest z przeźroczystej
błony włóknistej.

Między twardówką i siatkówką leży naczyniówka która wraz z tęczówką i ciałem rzęskowym
tworzy błonę naczyniową, w której znajdują się naczynia krwionośne. Ciało rzęskowe
utrzymuje soczewkę w odpowiednim położeniu.

Siatkówka (retina) jest receptorową częścią oka. Składa się z trzech warstw, przy czym
najbliższa środka oka warstwa składa się z czopków i pręcików - komórek światłoczułych, a
dwie pozostałe z neuronów przewodzących bodźce wzrokowe. Na siatkówce znajduje się
plamka żółta, będąca miejscem o największym skupieniu czopków i z tego powodu cechuje się
największą wrażliwością na barwy i światło. Nieco niżej znajduje się plamka ślepa - miejsce
pozbawione komórek światłoczułych i dlatego niewrażliwe na światło. Jest miejscem zbiegu
nerwów łączących komórki światłoczułe z nerwem wzrokowym.

Soczewka jest zawieszona między tęczówką a ciałem szklistym na obwódce rzęskowej. Składa
się z torebki, kory i jądra i ma dwie wypukłe powierzchnie - przednią i tylną. Jeśli wyobrazimy
sobie soczewkę jako owoc, to torebka jest jego skórką, kora jego miąższem, a jądro pestką.

Tęczówka jest umięśnioną częścią błony naczyniowej otaczającej otwór nazywany źrenicą.
Dzięki zawartemu w niej pigmentowi jest kolorowa. Mięśnie tęczówki pozwalają na zwiększanie
lub zmniejszanie dopływu światła przez regulację wielkości źrenicy.

Wnętrze oka wypełnia przeźroczysta, galaretowata substancja, nazywana ciałem szklistym

Przednia część gałki ocznej i wewnętrzna część powiek pokryte są spojówką.

W górno - bocznej części oczodołu znajduje się gruczoł łzowy wydzielający łzy mające za
zadanie oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i nawilżać ją.

Układ optyczny oka przyrównać można do aparatu fotograficznego, przy czym rolę soczewek
obiektywu spełniają rogówka i soczewka oka, rolę przysłony - tęczówka, a warstwy
światłoczułej kliszy - siatkówka.

12

8.

Właściwości optyczne oka;

Układ optyczny oka utworzony jest ze struktur i płynów przejrzystych, załamujących promienie
świetlne. Są to rogówka, ciecz wodnista, soczewka i ciało szkliste. Głównymi składowymi
złożonego układu optycznego oka są rogówka i soczewka. Siła refrakcji rogówki (zdolność
łamiąca) najsilniejszego układu optycznego oka wynosi 42 dioptrie i ma charakter stały.
Soczewka o budowie słożonej (nabłonek, kora i jądro soczewki) charakteryzuje się zmiennym
współczynnikiem załamania a także zmienną refrakcją. Średnia refrakcja układu optycznego oka
wynosi 60 dioptrii. Większość szerokiej wiązki światła padającej na oko zostaje przez
twardówkę odbita, ta jej część zaś, która przez otwór źreniczny i pozostałe ukłay optyczne
osiąga siatkówkę, tworzy na niej kontrastowy obraz – pomniejszony, rzeczywisty i odwrócony.
W zdowym oku (oku miarowym) układ optyczny skupia równoległą wiązkę światła na
siatkówce. Jest to możliwe dzięki właściwości umożliwiającej zmiany zdolnośći łamiącej
soczewki – akomodacji. Promienie równoległe padając na rogówkę załamują się i skupiają w
ognisku leżącym na siatkówce.

9.

Fotorecepcja i fototransdukcja

FOTORECEPCJA:

Światło wpadające do oka przechodzi przez wszystkie ośrodki optyczne i dociera do siatkówki i
jej warstwy receptorowej gdzie zostaje pochłonięte przez fotopigmenty czyli substancje
światłoczułe znajdujące się w fotoreceptorach siatkówki (pręciki, czopki) a ściślej w ich
segmentach zewnętrznych.

CZOPKI wypełnione są barwnikiem składającym się z retinolu oraz jednego z trzech różnych
białek – opsyn. W zależności od budowy cząsteczki białka, czopki pochłaniają światło
niebieskie, zielone lub czerwono – żółte. Czopki zapewniają odbiór światła o różnej długości fali,
ostrość widzenia oraz widzenie barwne. W okolicy siatkówki występują czopki, które są
rozmieszczone tak gęsto, że do siebie przylegają.

PRĘCIKI zbudowane są ze spłaszczonych pęcherzyków gładkiej siateczki śródplazmatycznej w
postaci dysków. Wypełnione są barwnikiem – rodopsyną. Pręciki odbierają różnice w natężeniu
promieni świetlnych padających na różne miejsca siatkówki. Obraz odbierany przez pręciki jest
nieostry, ponieważ jeden neuron wzrokowo-zwojowy odbiera impulsy od wielu neuronów
dwubiegunowych, te zaś mają synapsy z 30-50 neuronami wzrokowymi pręcikowymi.

FOTOTRANSDUKCJA:

Jeśli molekuły fotopigmentu pochłoną dostateczną ilość energii świetlnej, zostają zainicjowane
przemiany fizykochemiczne najpierw w części prostetycznej substancji światłoczułej a potem w
jej części białkowej - opsynie. Przemiany te prowadzą do pobudzenia w fotoreceptorach a także
oddzielenia opsyny od retinalu. Pod wpływem światła następuje izomeryzacja retinalu (izomer
retinalu 11-cis  izomer all-trans). Aktywizacja rodopsyny przez światło wyzwala cały szereg
substancji pośrednich, z których metarodopysna II jest tym związkiem który inicjuje zamykanie
kanałów dla jonów Na

+

przez aktywizacje białka transducyny. W czasie rozpadu rodopsyny

powstaje impuls nerwowy. Aktywizacja retinalu powoduje aktywizacje ww, bialka
G(transducyny). Ta ostatnia, przyłączając GTP aktywizuje fosfodiestrazę, która katalizuje
przemianę cGMP w 5’GMP. Cykliczny GMP jest zawarty w cytoplazmie fotoreceptorów, działając

13

bezpośrednio na kanały Na

+

, utrzymując je otwarte w ciemności. Zatem zmniejszenie pod

wpływem światła zawartości cGMP w cytoplazmie fotoreceptorów powoduje zamknięcie
kanałów Na

+

. Otwarte w ciemności kanały Na

+

powodują spadek dodatnich jonów Na

+

we

wnętrzu komórek receptorowych – komórki te są w stanie depolaryzacji. Poziom dodatnich
jonów w przestrzeni zewnątrzkomórkowej jest wyższy niż w środku komórek receptorowych.
Dopływ światła zamykając w konsekwencji kanały na Na

+

zmniejsza ich stężenie w komórce, co

prowadzi do hiperpolaryzacji fotoreceptorów.

10. Przenoszenie informacji wzrokowej w siatkówce;

Siatkówka zawiera 5 rodzajów komórek nerwowych i jeden typ komórek glejowych tzw.
Komórek Mullera. Komórki nerwowe są zorganizowane w 3 warstwy (warstwa ziarnista
zewnętrzna, warstwa ziarnista wewnętrzna oraz warstwa komórek zwojowych), które są
połączone dwoma warstwami splotowatymi – warstwą splotowatą zewnętrzną i splotowatą
wewnętrzną. W warstwie splotowatej zewnętrznej informacja wzrokowa zostaje wprowadzona
w specjalny przestrzenny system analizy bodźca wzrokowego. W warstwie splotowatej
wewnętrznej bodziec jest segregowany i przenoszony do różnych pod względem czynności
komórek zwojowych. Komórki dwubiegunowe przejmują impuls bezpośrednio z komórek
receptorowych i przekazują go dalej do zwojowych bezpośrednio lub pośrednio przez
komórki amakrynowe i międzyspolotowe, zatem kazda informacja musi przez nie przejść.
Komórki poziome są odpowiedzialne za procesy interakcji i integracji komórek
receptorowych w warstwie splotowatej zewnętrznej. Natomiast komórki amakrynowe
spełniają tą samą rolę tworząc synapsy z neuronami dwubiegunowymi i neuronami
wzrokowo-zwojowymi w warstwie splotowatej wewnętrznej. Zadaniem komórek
miedzysplotowych jest interakcja i integracja miedzy dwoma warstwami splotowatymi.
Komórki zwojowe tworzą końcowy neuron siatkówkowy, łącząc czynnościowo siatkówkę
przez nerw wzrokowy z wyższymi ośrodkami układu wzrokowego.

11. Adaptacja oka do światła i ciemności:

Adaptacją oka do światła i ciemności nazywamy procesy, które przystosowują siatkówkę do
odbioru bodźców przy różnych natężeniach światła.

a.

Mechanizm fototopowy i skototopowy;

Komórki wzrokowe czopkonośne mają wysoki próg pobudliwości i reagują w
średnich i wysokich natężeniach światła – są odpowiedzialne za widzenie
fotopowe. Adaptacja do dużego natężenia swiatła osiąga swoje maksimum w
czasie około 10 minut. W zaadoptowanej do światła siatkówce przeważająca
część fotoreceptorów ma rozłożony barwnik i tym samym nie wysyłają one
impulsów nerwowych. Barwnik w fotoreceptorach zostaje znacznie szybciej
rozłożony niż jest resyntezowany i większość fotoreceptorów jest niepobudliwa.

Komórki wzrokowe pręcikonośne mają bardzo niski próg pobudliwości, reagują
zatem w niskich natężeniach światła. Odpowiadają za widzenie skotopowe. W
całkowitej ciemności dochodzi do resyntezy barwnika we wszystkich

14

fotoreceptorach, tak ze minimalne natężenie światła jest odbierane przez
maksymalną liczbę fotoreceptorów. Adaptacja do ciemności trwa ponad godzinę i
w tym czasie pobudliwość siatkówki może zwiększyć się do 100 tysięcy razy w
porównaniu z siatkówką zaadoptowaną do silnego światła.

b.

Zjawisko Purkinjego;

Zjawisko przy którym ulega zmianie jaskrawość różnych barw. Występuje ono
przy bardzo niskim poziomie oświetlenia, gdy czopki przestają już funkcjonować,
a działanie przejmują pręciki, które są czulsze na krótszą długość fali. Kolory
niebieskie stają się wtedy jaśniejsze w porównaniu z barwami czerwonymi.

12. Pola recepcyjne komórek zwojowych siatkówki;

13. Widzenie barw;

Podstawą warunkującą widzenie barwne jest obecność w siatkówce 3 rodzajów czopków,
zawierających odmienne fotopigmenty o innym maksimum absorbcji promieni świetlnych.
Czopki niebieskoczułe pochłaniają najlepiej promień świetlny o długości fali 440 – 450nm,
czopki zielonoczułe- 530 – 540 nm oraz czerwonoczułe 660 – 680 nm. Z widzeniem barw jest
powiązany antagonistycznie działający układ neuronalny. Dzięki badaniom
elektrofizjologicznym wiadomo dziś, że impuls sygnalizujący określoną barwę, opuszczając
komórki receptorowe, w następnym neuronie jest kodowany tak, ze sygnalizuje również barwę
kontrastującą.

14. Zaburzenia widzenia barw;

Zaburzenia w rozpoznawianu bawr występują w 8% u mężczyzn i w 1% u kobiet. Są zwykle
dziedzicznie uwarunkowane i dotyczą obu oczu, rzadziej sa nabyte i w tedy z reguły dotyczą
jednego oka. Wyróżnia się zaburzenia, takie jak : achromatopsja – całkowita ślepota na barwy,
monochromatopsja: dichromatyzm – widzenie dwubarwne, protanopia – ślepota na barwe
czerwoną, deuteranopia – ślepota na barwę zieloną, tritanopia – ślepota na barwę niebieską,
trichromazja anomalna – gorsze widzenie jednej z barw np. upośledzenie rozróżniania barwy
czerwonej – protanomalia, zielonej – deuteranomalia.

15. Kanały informacji wzrokowej;

16. Pole widzenia:

a.

Widzenie stereoskopowe;

Dwuoczna percepcja głębi i odległości, rodzaj postrzegania wzrokowego umożliwiający

ocenianie odległości do widzianych przedmiotów. Zdolność widzenia stereoskopowego

15

występuje u ssaków naczelnych w tym małp i ludzi. Na głowie zwierzęcia (w tym człowieka)
dwie gałki oczne umieszczone są obok siebie i skierowane w tym samym kierunku. W efekcie
dwupunktowej percepcji powstają dwa, bardzo podobne do siebie obrazy otoczenia, które mózg
składa w jeden obraz. Na podstawie różnic w obrazach uzyskiwanych przez oczy, mózg tworzy
informacje o odległości do obserwowanych przedmiotów oraz ich właściwościach. Oczy są
względem siebie przesunięte. Każdy przedmiot widoczny na obu obrazach znajduje się pod
trochę innym kątem. Oko obraca się, aż przedmiot znajdzie się na jego osi. W efekcie obie gałki
oczne obserwują ten sam punkt na postrzeganym obiekcie. Korzystając ze znanego kąta
patrzenia oczu oraz na podstawie ich rozstawu, kora wzrokowa oblicza odległość do
przedmiotu. Już same różnice pomiędzy obrazami też zawierają sporą informację o odległości. W
efekcie kora wzrokowa, stosując szereg technik, buduje trójwymiarowy model otoczenia.

b.

Ubytki w polu widzenia;

Karolina:

17. Ruchy gałek ocznych:

Wyróżnia się 4 typy ruchów oczu:

–

ruchy sakadowe – nagłe, występują podczas przerzucania wzroku z jednego
przedmiotu na drugi (obraz pada na plamkę żółtą)

–

ruchy wodzące – występują w czasie obserwowania poruszającego się przedmiotu.

–

ruchy przedsionkowe – związane z regulacją, która występuje w odpowiedzi na bodźce
powstające w przewodach półkolistych. (utrzymanie położenia gałek ocznych podczas
ruchów głowy).

–

ruchy konwergencyjne – zbliżają do siebie osie widzenia, gdy wzrok jest skupiany na
przedmiocie położonym blisko oka.

a.

odruch błędnikowo-oczny;

Zaliczany jest do odruchów bezwarunkowych. Odruch ten polega na powolnym ruchu
gałek ocznych w przeciwnym kierunku do kierunku obracania głowy lub całego ciała.
Umożliwia to prawidłowe ustawienie osi optycznych oczu i widzenie dwuoczne.

b.

reakcja optikinetyczna;

Wodzenie wzrokiem lub podążanie organizmu w kierunku ruchomego elementu
otoczenia, będące rodzajem reakcji odruchowej.

18. Akomodacja oka;

Proces powodujący zwiększenie krzywizny soczewki. Dzięki zjawisku akomodacji oko może
zmieniać ostrość widzenia. Zmiana ostrości widzenia pozwala obserwować przedmioty
znajdujące się w różnej odległości od oka. Mechanizm akomodacji polega na zmianie kształtu
soczewki oka lub zmianie odległości soczewki od siatkówki. Elastyczna soczewka oka może
zmieniać swój kształt (uwypuklenie) dzięki mięśniom rzęskowym. W czasie patrzenia na

16

przedmioty odległe mięsień rzęskowy jest rozkurczony, a przyczepiona do torebki soczewki
obwódka rzęskowa ( więzadełka Zinna) jest napięta. Soczewka jest wtedy spłaszczona. W czasie
patrzenia na przedmioty bliskie mięsień rzęskowy się kurczy, obwódka rzęskowa rozluźnia i
soczewka przybiera kształt kulisty.

19. Regulacja szerokości źrenicy;

Średnica źrenicy kontrolowana jest odruchowo i jej wielkość zależy od natężenia promieni
świetlnych padających na siatkówkę oraz od odległości obserwowanego przedmiotu. Gdy
światło jest kierowane na oko, dochodzi do zwężenia źrenicy( odruch źreniczny na światło –
skurcz mięśnia zwieracza źrenicy). Przeciwnie, gdy następuje zmniejszenie natężenia światła lub
oddalenie się obserwowanego przedmiotu dochodzi do rozszerzenia źrenicy ( skurcz mięśnia
rozwieracza źrenicy). Włókna nerwu wzrokowego przekazujące impulsy odpowiedzialne za
powstawanie odruchów źrenicznych opuszczają ten nerw w pobliżu ciała kolankowatego
bocznego, następnie wnikają do śródmózgowia i kończą przebieg w jądrze przednakrywkowym.

20. Budowa i czynności narządu słuchu:

Słuch – zmysł umożliwiający odbieranie (percepcję) fal dźwiękowych. Narządy słuchu nazywa
się uszami. Słuch jest wykorzystywany przez organizmy żywe do komunikacji oraz
rozpoznawania otoczenia. Narząd słuchu anatomicznie dzieli się na ucho zewnętrzne, środkowe,
wewnętrzne.

Ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego
oddzielonego od przestrzeni ucha środkowego błoną bębenkową, z którą zrośnięta jest rękojeść
młoteczka.

– Rola małżowiny usznej u człowieka polega na zbieraniu i kierowaniu fal akustycznych
do przewodu słuchowego zewnętrznego i błony bębenkowej. Osłaniając przewód
słuchowy od tyłu małżowina bierze pewien udział w umiejscowieniu kierunku źródła
dźwięku.

– Przewód słuchowy zewnętrzny – kanał doprowadzający fale dźwiękowe do błony
bębenkowej, o długości ok 26 – 30 mm i średnicy ok. 7 mm. Zbudowany z tkanki
chrzęstnej pokrytej od wewnątrz skórą, zawierającą gruczoły woskowinowe, których
zadaniem jest wydzielanie woskowiny oraz włosków rozprowadzających woskowinę. Na
jego końcu znajduje się błona bębenkowa. Stanowi ochronę błony bębenkowej przed
urazami mechanicznymi i wysychaniem.

– Błona bębenkowa składa się z części wiotkiej i części napiętej. Oddziela przewód
słuchowy zewnętrzny od ucha środkowego, zamienia fale dźwiękowe w drgania
mechaniczne, pobudzając kosteczki słuchowe.

Ucho środkowe obejmuje trzy kosteczki słuchowe i trąbkę Eustachiusza.

Trzy kosteczki słuchowe – młoteczek, kowadełko, strzemiączko. Młoteczek z jednej
strony łączy się z błoną bębenkową, a z drugiej strony łączy się z kowadełkiem,
kowadełko ze strzemiączkiem, a ono z kolei łączy się z błoną okienka owalnego. Ich
zadaniem jest wzmocnienie drgań błony bębenkowej i doprowadzenie ich do ucha
wewnętrznego. Wzmocnienie jest osiągane dzięki temu, że powierzchnia młoteczka

17

łącząca się z błoną jest większa od powierzchni strzemiączka, tworząc przekładnie
wzmacniającą. Istotną rolę odgrywają tutaj też dwa mięśnie – napinacz błony
bębenkowej, który przy rozluźnieniu osłabia drgania zbyt mocnych dźwięków oraz
mięsień strzemiączkowy mający analogiczną rolę. Kosteczki słuchowe są najmniejszymi
kośćmi organizmu ludzkiego. Kosteczki słuchowe w uchu środkowym mają jeszcze jedną
funkcje – stanowią barierę zabezpieczającą ucho przed dźwiękami, które mają zbyt duże
natężenie i małą częstotliwość.

Trąbka Eustachiusza – kanał łączący ucho środkowe z gardłem, o długości ok. 35 mm.
Normalnie jest zamknięta, ale może się otworzyć w celu wyrównania ciśnienia powietrza
w uchu.

a.

funkcja kosteczek słuchowych;

Wzmocnienie drgań błony bębenkowej i doprowadzenie ich do ucha wewnętrznego.
Stanowią barierę zabezpieczającą ucho przed dźwiękami, które mają zbyt duże natężenie
i małą częstotliwość.

b.

budowa ucha wewnętrznego;

Ucho wewnętrzne (błędnik) składa się z dwóch części. Błędnik kostny to kilka kanałów w
części skalistej kości skroniowej. Błędnik błoniasty otoczony przychłonką, kształt kanałów
kostnych, wypełniony śródchłonką, która nie łączy się z przychłonką. Przewód ślimakowy
stanowiący część błędnika błoniastego dzieli ślimak na schody przedsionka i schody bębenka.
Obie te przestrzenie wypełnione przychłonką łączą się ze sobą w szczycie ślimaka przez szparę
osklepka. Schody przedsionka zamyka podstawa strzemiączka tkwiąca w okienku przedsionka, a
schody bębenka błona bębenkowa wtórna pokrywająca okienko ślimaka. Mieszczący się w
błonie podstawnej narząd Cortiego ma komórki włoskowate, które są receptorami słuchowymi.
Narząd ma kształt spirali. Blaszka siateczkowata, podparta komórkami Cortiego przebijana jest
przez wyrostki komórek włoskowatych. Komórki te ułożone są w 4 rzędach: 3 rzędy
zewnętrznych komórek włoskowatych i rząd wewnętrznych komórek włoskowatych. Rzędy
pokryte są elastyczną błoną nakrywkową. Wyrostki komórek włoskowatych są omywane
śródchłonką natomiast ich podstawy przychłonką.

Kanały półkoliste – ustawione prostopadle do siebie po obu stronach czaszki. Kanały

błoniaste zawiszone w przychłonce.Struktura receptorowa, czyli grzebień bańkowy mieści się w
bańce każdego z błoniastych kanałów. Każdy grzebień składa się z komórek włoskowatych i
komórek podporowych pokrytych przegrodą (osklepek),zamyka ona bańkę.

21. Przebieg fali akustycznej w uchu wewnętrznym;

Fale dźwiękowe przez powietrze docierają do małżowiny usznej, następnie przewodem
słuchowym zewnętrznym do błony bębenkowej. Pod wpływem drgań powietrza błona
bębenkowa porusza przylegający do niej młoteczek. Drgania z młoteczka są przekazywane na
kowadełko i strzemiączko, za pośrednictwem okienka owalnego trafiają do ucha wewnętrznego,
gdzie drgania są zamieniane na impulsy nerwowe, które nerwem słuchowym docierają do
ośrodków słuchowych w korze mózgowej.

18

22. Pobudzenie komórek włoskowatych wewnętrznych;

23. Sprzężenie elektromechaniczne w komórka włoskowatych

zewnętrznych;

24. Unerwienie komórek włoskowatych;

25. Kodowanie informacji słuchowej w nerwie ślimakowatym;

Grupy komórek zmysłowych narządu spiralnego zostają pobudzane właściwymi dla nich
częstotliwościami. Pobudzenia te w postaci zakodowanej informacji impulsów nerwowych
zostają następnie przekazywane przez dwubiegunowe komórki zwoju spiralnego ślimaka i
kolejne neurony aferentnej drogi słuchowej. Impulsy z receptorów słuchowych przebiegają
przez części tworu siatkowatego łączące komórki jąder ślimakowych z różnymi ośrodkami
korowymi. We wszystkich odcinkach od receptorów i przez całą drogę słuchową do ośrodków
korowych zachowana jest struktura czynnościowa przekazywania i odbierania częstotliwości
dźwięków. We włóknie nerwowym przewodzenie jest ograniczone do 300 impulsów na
sekundę.

26. Podkorowe ośrodki słuchu- cena położenia źródła dźwięku;

27. Organizacja okolicy słuchowej kory mózgowej;

28. Budowa i czynności komórek węchowych;

Wrażenia węchowe powstają po zadziałaniu cząsteczek zawartych we wdychanym powietrzu na
komórki zmysłowe nabłonka węchowego, znajdującego się w górnej części jamy nosowej.
Nabłonek węchowy składa się z komórek węchowych i komórek mitralnych.

Komórka węchowa (I neuron) jest to komórka nerwowa o dwóch wypustkach. Jedna z
wypustek zakończona jest pęcherzykiem pokrytym włoskami węchowymi, wystającymi
spomiędzy komórek podstawnych nad powierzchnią nabłonka. Druga wypustka przewodzi
impulsy od ciała komórki, a więc spełnia funkcję aksonu. Komórki węchowe są to neurony o
podwójnej funkcji: są one jednocześnie chemoreceptorami i komórkami przewodzącymi
impulsy.

Komórki mitralne (II neuron czuciowy) – tworzą kłębuszek węchowy, przejmują impulsy
nerwowe z neuronów węchowych w obrębie opuszki węchowej, ich aksony biegną prążkiem
węchowym pośrednim i prążkiem węchowym bocznym do kory węchowej.

19

Trzecie neurony czuciowe odbierające impulsy wysyłane przez komórki mitralne występują w
strukturach zaliczanych do węchomózgowia. Neurony te znajdują się w korze mózgu w
sąsiedztwie trójkąta węchowego, w zakręcie hipokampa, w zakręcie gruszkowatym
stanowiącym część haka zakrętu hipokampa oraz w guzku węchowym, jądrze węchowym
przednim i w ciele migdałowatym.

29. Białka receptorowe komórek węchowych;

30. Transdukcja sygnału w komórce węchowej;

31. Wybiorczość percepcji węchowej;

32. Receptory smaku;

Receptory smakowe odbierające bodźce smakowe znajdują się głównie na błonie śluzowej
języka, na podniebieniu miękkim i tylnej ściance gardła. Receptory smakowe odbierają podniety
chemiczne pochodzące jedynie z substancji rozpuszczonych w wodzie. Najszybciej reagują na te
substancje, które dostaną się do jamy ustnej w postaci roztworów, a wolniej na te substancje,
które zostają wprowadzone w postaci suchej i są rozpuszczone dopiero w ślinie.

Kubek smakowy jest podstawową jednostką czynnościowo- strukturalna zdolną do odbioru
różnych wrażeń smakowych. Kubek smakowy składa się z komórek smakowych i komórek
podporowych. Najwięcej kubków smakowych występuje na grzbietowej powierzchni języka,
który oprócz innych funkcji pełni rolę narządu smaku. Błona śluzowa języka wytwarza
brodawki, w których znajdują się kubki smakowe. Choć kubki smakowe są morfologicznie do
siebie podobne, to rozróżniają cztery rodzaje smaków: słodki, słony, kwaśny i gorzki. Liczba
kubków smakowych u człowieka zmniejsza się z wiekiem i w okresie starości występuje ich o
połowę mniej niż było na początku (około 2000). Kubki smakowe mają odmienną wrażliwość
chemiczną i to im umożliwia odróżnianie wrażeń smakowych. U małych dzieci kubki smakowe
występują nie tylko w brodawkach smakowych rozmieszczonych na języku, ale także na
wargach w okolicy ust. Kubki smakowe rozmieszczone są na języku i podniebieniu miękkim.
Większość kubków smakowych na języku zlokalizowana jest wewnątrz brodawek.

Wyróżniamy brodawki:

•

nitkowate (odpowiadają za dotyk, pozbawione są kubków smakowych),

•

grzybowate (są w przedniej części języka, wyglądają jak różowe plamki),

•

okolone (są z tyłu języka ułożone w kształcie litery V),

•

liściaste (są po bokach tylnej części języka).

33. Budowa i czynności komórki smakowej;

Komórki smakowe są wrzecionowate i mocno wydłużone. Zbudowane są z komórek smakowych
(chemoreceptorów) otoczonych komórkami podporowymi. Na każdej z nich od góry jest pręcik
smakowy, a od dołu wychodzą z niej włókna nerwowe.

20

Komórki smakowe reagują na substancje chemiczne zawarte w pokarmach i napojach, dlatego
zaliczamy je do receptorów chemicznych typu kontaktowego.

34. Działanie substancji smakowych na komórki smakowe;

Kubki smakowe skupione na końcu języka reagują na substancje słodkie, skupione wzdłuż
brzegów języka reagują na substancje kwaśne, przód języka reaguje na substancje słone, a tylna
część języka jest wrażliwa na smak gorzki. Substancje chemiczne zawarte w pokarmach i
napojach rozpuszczają się w jamie ustnej i następnie wchodzą do kubka smakowego, gdzie
pobudzają receptory smakowe. Powstałe impulsy dostają się nerwami do mózgu, a dokładnie do
ośrodków smaku, które znajdują się w płacie ciemieniowym kory mózgowej. W rozróżnianiu
bardziej subtelnych wrażeń smakowych narząd smaku jest wspomagany przez narząd
powonienia. W mózgu nakładają się na siebie informacje „węchowe” i pochodzące z kubków
smakowych, dzięki czemu powstają odpowiednie wrażenia smakowe. W mózgu następuje
interpretacja tych wrażeń smakowych. Zmysł smaku broni nas przed zjedzeniem pokarmu
nieświeżego czy trującego.

35. Drogi czucia smaku.

Włókna czuciowe z kubków smakowych biegną w strunie bębenkowej, docierając do pnia
mózgu drogą nerwu językowo-gardłowego. Włókna czuciowe z pozostałych obszarów dochodzą
do pnia mózgu drogą nerwu błędnego. Włókna smakowe łączą się w rdzeniu przedłużonym, w
części smakowej jądra pasma samotnego. Stąd aksonu neuronów drugorzędowych wchodzą do
wstęgi przyśrodkowej i przechodzą do brzusznego tylko-przyśrodkowego jądra wzgórza. Stąd
aksony neuronów trzeciorzędowych przechodzą do pola twarzowego kory zakrętu
zaśrodkowego.

NERWOW A KONTR OLA SKU RCZU

MIĘŚNIA SZKIELETOWEG O:

Patryk:

1.

Budowa i mechanizm działania złącza nerwowo-mięśniowego;

Przez synapsę nerwowo-mięśniową następuje przekazanie sygnału z motoneuronu do mięśnia
szkieletowego. W pobliżu komórki mięśniowej neuron traci osłonkę mielinową i rozdziela się na
wiele cienkich odgałęzień, które kontaktują się z błoną komórki mięśniowej (błoną
postsynaptyczną). W miejscach styczności na końcówkach nerwu (błonie presynaptycznej)
znajdują się kolbki synaptyczne, w których znajdują się pęcherzyki zawierające neurotransmiter
acetylocholinę —(ACh). Przestrzeń między błoną pre- i postsynaptyczną to przestrzeń
synaptyczna. W błonie presynaptycznej strefy aktywne, w których zachodzi egzocytoza
pęcherzyków z neurotransmiterem i uwolnienie ACh do przestrzeni synaptycznej. W tej błonie
znajdują się także kanały wapniowe typu N. W błonie postsynaptycznej, naprzeciw stref
aktywnych, znajdują się pofałdowania synaptyczne. Na ich krawędziach znajdują się receptory
acetylocholiny typu synaptycznego, które są kanałami jonowymi otwierającymi się w wyniku
przyłączenia ACh.

21

2.

Budowa mięśni szkieletowych;

Mięśnie szkieletowe zbudowane są z ułożonych w pęczki włókien mięśniowych. Włókna te mają
wrzecionowaty kształt i zawierają dużą ilość jąder komórkowych. Mają długość kilku
centymetrów i średnicę 10 – 100 mm. Samo włókno mięśniowe zbudowane jest z jeszcze
mniejszych struktur. Między jego końcami rozciągają się włókienka kurczliwe, nazywane
miofibryllami. Te małe włókienka złożone są z nici, które utworzone są przez białka mające
zdolność do kurczenia się. Każda miofibrylla zawiera dwa rodzaje nici (nazywanych również
filamentami) - grube i cienkie. Ułożone są one w taki sposób, że nici cienkie nakładają się
częściowo na nici grube. Powstaje przez to w mikroskopie świetlnym obraz poprzecznego
prążkowania mięśnia.

3.

Budowa cienkich i grubych filamentów;

Miofibryle – włókienka kurczliwe, makrokompleksy filamentów w postaci minipałeczek.
Filamenty ułożone w nich są bardzo regularnie, zachodzą na siebie w układzie sześciokątnym
(co widać na przekroju poprzecznym). W ich budowie wyróżnia się:

- filamenty cienkie, w skład których wchodzą następujące białka: aktyna, tropomiozyna i
troponina,

- filamenty grube, w skład których wchodzi potężne białko miozyna.

Miofibryle są podstawowym elementem miocytów które tworzą tkankę mięśniową.

4.

Mechanizm skurczu miofibrylii (teoria ślizgowa);

Teoria wyjaśniająca molekularne podłoże zjawiska skurczu mięśnia przez mechanizm
przesuwania się względem siebie filamentów cienkich – aktynowych i grubych – miozynowych
w mięśniach poprzecznie prążkowanych, zorganizowanych w sarkomery i miofibryle;
przesuwanie filamentów względem siebie jest wynikiem stymulowanej jonami wapniowymi
interakcji głów miozyny w filamentach grubych z cząsteczkami aktyny w filamentach cienkich,
która prowadzi do aktywacji enzymu (adenozynotrifosfatazy miozynowej) hydrolizującego ATP;
wyzwalana energia chemiczna zamieniana jest w mechaniczną zmianę położenia głów
miozynowych w stosunku do filamentu grubego, co w konsekwencji prowadzi do przeciągnięcia
filamentu aktynowego przez przemieszczającą się głowę.

Karolina:

5.

Rola ATP i jonów wapnia w skurczu mięsni szkieletowych;

ROLA JONÓW WAPNIA:

Na skurcz całego mięśnia składają się jednoczesne skurcze szeregu włókien mięśniowych.
Jednym z sygnałów rozpoczynających skurcz mięśnia jest napływ jonów wapnia do komórek
mięśniowych. Jony wapnia oddziałując z białkami pomocniczymi budującymi filamenty
umożliwiają zrywanie dotychczasowych i utworzenie nowych połączeń pomiędzy filamentami.
Jony wapnia wnikają do wnętrza włókien mięśniowych z kanalików T, w chwili kiedy ma się
rozpocząć skurcz mięśnia.

22

ROLA ATP:

- energia uwolniona z ATP jest zużywana bezposrednio do ruchów mostków poprzecznych
miozyny i ślizgania się nitek aktynowych względem nitek miozynowych.

–

przyłączanie nowych cząsteczek ATP do głowy cząsteczki miozyny jest warunkiem

oddzielenia głowy mostka poprzecznego miozyny od cząsteczki aktyny i cyklicznych ruchow
mostków poprzecznych,

–

energia uwolniona z rozpadu ATP zużywana jest przez siateczkę sarkoplazmatyczną do

napędzania pompy Ca2+ i wychwytu jonów Ca2+, prowadząc do rozluźnienia mięśnia.

DODATKOWO:

Kolejność zmian doprowadzających do skurczu, a następnie do rozkurczu włókna mięśniowego
przedstawia się następująco:

•Podrażnienie włókna mięśniowego

•Powstanie potencjału czynnościowego

•Przewodzenie pobudzenia wzdłuż sarkolemy i w głąb włókna po kanalikach siateczki
sarkoplazmatycznej

•Uwolnienie jonów wapnia z cystern siateczki i dyfuzja ich do miofibryli

•Wzajemne oddziaływanie na siebie (ślizganie się) nitek aktyny i miozyny, doprowadzające do
skurczu mięśnia

•Aktywacja pompy wapniowej

•Spadek stężenia wolnych jonów wapnia w sarkoplazmie

•Rozkurcz mięśnia

6.

Jednostka motoryczna;

Jednostką ruchową (motoryczną) nazywa się kompleks, w skład którego wchodzi jeden
motoneuron, jego włókno osiowe i włókna mięśniowe unerwione wyłącznie przez ten
motoneuron. Mięśnie są strukturalnie podzielone na określoną liczbę jednostek ruchowych
(motorycznych). Jeden motoneuron może unerwić od kilku do około 100 włókien mięśniowych.
Włókno nerwowe (akson) przed wejściem do mięśnia rozgałęzia się na szereg odnóg, a każda z
nich kończy się synapsą nerwowo-mięśniową w komórce mięśniowej tworząc płytkę ruchową.
Każdy mięsień składa się z jednostek motorycznych o różnej pobudliwości. To powoduje, że
wielkość reakcji mięśni jest zależna od siły bodźców. Jednostki motoryczne są najmniejszymi
czynnościowymi jednostkami występującymi w mięśniach, reagują zgodnie z prawem „wszystko
albo nic”. Każdy skurcz wiąże się z czynnością określonej liczby jednostek ruchowych.

23

7.

Typy skurczów mięśni (skurcz izometryczny, skurcz
izotoniczny, skurcz auksotoniczny);

Skurcz izometryczny – wzrasta napięcie mięśnia przy stałej długości

Skurcz izotoniczny – skrócenie mięśnia bez zmian jego napięcia.

Skurcz auksotoniczny – zmiana długości i napięcia mięśni (np. przy chodzeniu, bieganiu).

8.

Regulacja siły skurczu mięśnia;

a.

zmiana całkowitej liczby aktywowanych motoneuronów;

Marzena:

9.

Regulacja siły skurczu mięśnia;

b.

zmiana częstości potencjałów czynnościowych w motoneuronie
jednostki motorycznej;

Zmiana częstości potencjałow czynnościowych w motoneuronie jedn. motorycznej.

W warunkach fizjologicznych stany czynne w pojedyńczym motoneuronie docierają do

wszystkich miocytów unerwianych przez ten motoneuron, a każdy motoneuron
wraz z unerwianymi przez niego miocytami nosi nazwę jednostki ruchowej. W
związku z tym siła skurczu mięśni szkieletowych zależy głownie od liczby
pobudzonych aktualnie jednostek motorycznych czyli od stopnia ich rekrutacji.
Jeśli poszczególne włókna mięśniowe należace do poszczegolnych jednostek
motorycznych są ze sobą połaczone równolegle w pęczki mięsniowe wytwarzane
prez nie siły podlegają sumacji . W tych warunkach szybkość i siła skurczu całego
pęczka włokien jest sumą skurczów wszytskich miocytów wchodzących w skład
pęczka mięsniowego.

Pobudzenie wywołuje rozprzestrzenie potencjału czynnościowego odpowiedzielnego za

inicjację skurczu. Potencjał czynnościowy rozpoczyna się gwałtowną
depolaryzacją , odpowiadającą otwieraniu szybkich kanałów dla jonów sodu
bramkowanych potencjałem. Po nadstrzale rozpoczyna się początkowo szybka
tzw wstępna repolaryzacja, przechodząca w długie plateau.

10. Skurcz tężcowy;

Jest to to typ skurcz jaki uzyskuje się przez stosowaanie bodzców w czasie krótszym niż czas
trwania skurcu pojedyńczego. Skurcz tężcowy zupełny występuję wówczas, gdy pobudzenie
następuje zanim mięsień zacznie się rozkurczać. Podczas tego skurczu mięsień cały czas
przebywa w stanie skurczu. Skurcz tężcowy niezupełny powstaje przy pobudzenia mięśnia w
okresie rozkurczu.

24

11. Zależność pomiędzy długością mięśnia a napięciem oraz

szybkością skurczu;

Szybkość skurczu lub szybkość skracania się w zasadniczy sposób wpływa na napięcie, jakie

mięsień może wyprodukować.

Zasady rządzące szybkością skracania się (lub wydłużania ) mięśnia i maksymalnego napięcia

produkowanego przez mięsień lub jego włókno:

- skurcze izometryczne mają wyższe wartości napięcia niż skurcze skracające mięsień,

- jeżeli szybkość skracania się mięśnia wrasta, to jego napięcie zmniejsza się,

- w czasie skurczu wydłużającego mięsień może wytworzyć się jego większe napięcie niż

podczas skurczów izometrycznych lub skracających,

- do pewnego punktu, gdy wzrasta szybkość rozciągania mięśnia, wzrasta także jego napięcie.

Skurcz izotoniczny- w czasie tego skurczu włókna mięśniowe i cały miesień ulegają skróceniu,

napięcie zaś mięśnia się nie zmienia.Mięśnie tak kurczące się wykonują pracę
zewnątrzną.

Skurcz izometryczny- w czasie tego skurczu następuje narastanie napięcia mięśniowego, bez

zmian długości mięśnia. Mięśnie tak kurczące się nie wykonują pracy mechanicznej.

12. Asynchroniczna rekrutacja jednostek motorycznych.

Rekrutacja czasowa jest dodatkowym czynnikiem zwiększającym obciążenie podczas zabiegu i
siłę mięśni poprzez zwiększenie częstotliwości impulsów, co doprowadza do skrócenia czasu
relaksacji mięśni i akumulacji większego stopnia napięcia mięśniowego. Od strony fizjologicznej,
większa rekrutacja czasowa oznacza większą liczbę potencjałów czynnościowych, które są
wysyłane do mięśni przez neurony ruchowe (motoneurony) w mózgu. Gdy "polecenie" dociera
do mięśni, mięśnie odpowiadają skurczem, a także rozwijają większą siłę lub napięcie.

Rekrutacja przestrzenna- Odnosi się do liczby jednostek motorycznych, które są aktywowane
podczas skurczu mięśni. Neuron ruchowy jednak zawsze unerwia więcej niż jedno włókno
mięśniowe, a ich liczba jest różna w różnych mięśniach. Rekrutacja przestrzenna po prostu
odnosi się do liczby włókien, które są zaangażowane lub biorą udział w każdym skurczu.

PRZEKA ŹNICTWO S YNAPTYCZNE:

Patryk:

1.

Pojęcie synapsy;

Synapsa – miejsce komunikacji błony kończącej akson z błoną komórkową drugiej komórki,
nerwowej lub komórki efektorowej (wykonawczej), np. mięśniowej lub gruczołowej. Impuls

25

nerwowy zostaje przeniesiony z jednej komórki na drugą przy udziale substancji o charakterze
neuroprzekaźnika (zwanego czasem neurohormonem) — mediatora synaptycznego (synapsy
chemiczne) lub na drodze impulsu elektrycznego (synapsy elektryczne).

2.

Podstawowa funkcja synapsy;

* Koordynacja zewnętrzna

* Kontakt i reakcje ze światem zewnętrznym

* Kieruje czynnościami zależnymi od naszej woli

* Jego efektory to mięśnie szkieletowe, gruczoły skórne i komórki barwnikowe

3.

Typy synaps ze względu na sposób przekazywania informacji;

Ze względu na sposób przekazywania impulsu wyróżnia się synapsy elektryczne i chemiczne.

Elektryczne -

W tych synapsach neurony prawie się stykają (gł. połączenia typu "neksus").

Kolbka presynaptyczna oddalona jest od kolbki postsynaptycznej o 2 nm. Możliwa jest
wędrówka jonów z jednej komórki do drugiej - przekazywanie dwukierunkowe. Impuls jest
bardzo szybko przekazywany. Występują w mięśniach, siatkówce oka, części korowej mózgu
oraz niektórych częściach serca.

Chemiczne -

W tych synapsach komórki są od siebie oddalone o ok. 20 nm, między nimi

powstaje szczelina synaptyczna. Zakończenie neuronu presynaptycznego tworzy kolbkę
synaptyczną, w której są wytwarzane neuroprzekaźniki (mediatory - przekazywane w
pęcherzykach synaptycznych), które łączą się z receptorem, powodując depolaryzację błony
postsynaptycznej. Występują tam, gdzie niepotrzebne jest szybkie przekazywanie impulsu, np. w
narządach wewnętrznych.

4.

Budowa synapsy chemicznej;

Każda synapsa składa się z części presynaptycznej, szczeliny synaptycznej o szerokości 20 – 40
nm i części postsynaptycznej. Cytoplazma elementów presynaptycznych zawieta pęcherzyki
synaptyczne. Błona presynaptyczna posiada zgrubienia, tzw. Zagęszczenia presynaptyczne,
które umożliwiają kontakt pęcherzyków z błoną postsynaptyczną. Błona postsynaptyczna jest
bogata w receptory i związane z nimi kanały jonowe. Czas życia receptorów błony
postsynaptycznej jest ograniczony i np. dla nikotynowego receptora acetylocholiny wynosi
około 10 dni. Szczelina synaptyczna jest wypełniona związkami bogatymi w wielocukry.
Przestrzeń synaptyczna jest zamknięta przez otaczające ją wypustki komórek glejowych.

5.

Mechanizm działania synapsy chemicznej;

Mechanizm działania opiera się na procesie sprzężenia elektryczno-wydzielniczego w błonie
presynaptycznej (egzocytozie neuroprzekaźnika zawartego w pęcherzykach synaptycznych pod

26

wpływem potencjału czynnościowego docierającego do błony kolbki synaptycznej) oraz
sprzężenia chemiczno-elektrycznego w błonie postsynaptycznej (związanie neuroprzekaźnika
przez błonowe receptory molekularne uruchamia proces otwierania kanałów jonowych,
prowadzący do wyzwolenia potencjału czynnościowego w błonie następnej komórki);
przekazywanie informacji przez synapsę chemiczną związane jest z opóźnieniem synaptycznym.

Karolina:

6.

Rola receptorów jonotropowych i metabotropowych w
przekaźnictwie synaptycznym;

Receptory jonotropowe - są kanałami jonowymi bramkowanymi ligandem. Powodują szybką i

krótkotrwałą odpowiedź synaptyczną. Występują w obwodach kontrolujących szybkie
zachowania. Istnieją trzy ogólne typy tych receptorów:

- receptory kainianowe – ich otwarcie umożliwia napływ jonów Na+ do komórki i
wypływ jonów K+ z komórki.

- receptory AMPA – proste kanały dla jonów Na+ i kanały umożliwiające przepływ
jonów Ca2+.

- receptory NMDA – umożliwia przepływ względnie dużych ilości Ca2+.

Receptory metabotropowe – receptory sprzężone z białkami G, których aktywacja prowadzi

do zwiększenia stężeń IP3 i DAG wewnątrz komórki lub do zmniejszenia stężenia cAMP.
Dają odpowiedź wolniejszą i dłuższą. Modulują zachowanie zmieniając pobudliwość
neuronów i siłę połączenia synaptycznego.

7.

Postsynaptyczny potencjał pobudzający EPSP- powstawanie i
znaczenie;

Z zakończeń aksonów w obrębie synapsy wydzielają się przekaźniki chemiczne, czyli

transmittery, które zmieniają właściwości błony postsynaptycznej.

Pod wpływem cząsteczek transmittera, który pośredniczy w przewodzeniu przez synapsę

impulsów pobudzających, jony Na+ wnikają do wnętrza neuronu odbierającego impuls
nerwowy. Tej wędrówce jonów Na+ przez błonę postsynaptyczną towarzyszy
zmniejszenie spoczynkowego potencjału ujemnego wewnątrz komórki w stosunku do
potencjału zerowego panującego na zewnątrz komórki. Zmniejszenie się ujemnego
potencjału wewnątrzkomórkowego przyjęto nazywać postsynaptycznym potencjałem
pobudzającym, synapsy wywołujące depolaryzację błony komórkowej zaś noszą nazwę
synaps pobudzających.

ZNACZENIE:

- generowanie potencjału czynnościowego w wyniku sumowania czasowo-przestrzennego

potencjałów postsynaptycznych w elemencie postsynaptycznym.

- potencjał ma charakter synapsy pobudzeniowej, aktywując przyległą do synapsy okolicę

neuronu

27

8.

Postsynaptyczny potencjał hamujący IPSP- powstawanie i

znaczenie;

Poza synapsami pobudzającymi otaczającymi neurony istnieją również synapsy, na których
wydziela się transmitter hamujący przewodzenie impulsów. Cząsteczki tego transmittera
zmieniają właściwości błony komórkowej w ten sposób, że jony K+ uciekają z wnętrza neuronu
na zewnątrz i jednocześnie jony Cl- wnikają do wnętrza przez odpowiednie kanały jonowe.
Ubywanie jonów o dodatnim ładunku elektrycznym i przybywanie jonów o ujemnym powoduje
wzrost ujemnego potencjału elektrycznego we wnętrzu komórki i wzrost polaryzacji błony
komórkowej – postsynaptyczny potencjał hamujący. Synapsy wydzielające transmittery
hiperpolaryzujące błonę komórkową są synapsami hamującymi. Neurony w których występują
postsynaptyczny potencjał hamujący, mają zmniejszoną pobudliwość.

ZNACZENIE:

- odsuwa potencjał membranowy do poziomu progowego i obniża pobudliwość neuronu po
drugiej stronie synapsy

- zmniejszenie pobudliwości motoneuronów

9.

Sprzężenie elektro-chemiczne i chemiczno-elektryczne w
synapsie chemicznej;

Marzena:

10. Modyfikowanie przekazywanej informacji w synapsie

chemicznej na drodze:

a.

hamowania presynaptycznego;

Hamowanie presynaptyczne- jest to rodzaj pośredniczącego hamowania, będącego
wynikiem depolaryzacji zakończenia nerwowego, która z kolei powoduje obniżenie
amplitudy potencjału czynnościowego, wędrującego przez to zakończenie i w efekcie
zmniejszenie się uwalniania neurotransmittera przez jego kolki synaptyczne.

b.

torowanie synaptyczne;

Torowanie synaptyczne- mamy z nim do czynienia wtedy gdy potencjał czynnościowy
jest przedłuzony, a kanały dla jonów wapniowych otwierają się na dłuższy czas.

c.

sumowania w czasie;

Sumowanie w czasie- występuje wtedy gdy powtarzające się bodźce wywołują nowe
EPSP przed wygaśnięciem poprzednich. Im dłuższy czas trwania EPSP tym większe
prawdopodobieństwo wystąpienia sumowania.

d.

sumowania w przestrzeni;

Sumowanie w przestrzeni- występuje gdy wiecej niz jedna kolbka synaptyczna wykazuje
aktywnosc w tym samym czasie .

28

e.

hamowania postsynaptycznego (na przykładzie odruchu na
rozciąganie i odwróconego odruchu na rozciąganie);

11. Budowa synapsy elektrycznej;

W tych synapsach neurony prawie się stykają (gł. połączenia typu "neksus"). Kolbka
presynaptyczna oddalona jest od kolbki postsynaptycznej o 2 nm. Możliwa jest wędrówka jonów
z jednej komórki do drugiej - przekazywanie dwukierunkowe. Impuls jest bardzo szybko
przekazywany. Występują w mięśniach, siatkówce oka, części korowej mózgu oraz niektórych
częściach serca.

12. Mechanizm działania synapsy elektrycznej.

Mechanizm działania synapsy elektycznej. Jeżeli przestrzeń synaptyczna jest wąska to ruch
jonów przez błonę neuronu wysyłającego impulsy nerw. powoduje w komórce odbierającej
otwieranie się kanałów bramkowanych napięciem dla dokomórkowego prądu jonów o dodatnim
ładunku elektrycznym. W ten spsoób odbierane są impulsy nerw. i przenoszona jest informacja
bez pośrenictwa synaptycznego przekaźnika chemicznego.