EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 5)

1

WARSZTATY 5

ROZWIĄZANIA ZADAŃ

ZADANIA OBOWIĄZKOWE

Zadanie 1

A. Przy podejmowaniu decyzji dotyczących rozmiarów produkcji przedsiębiorstwa w krótkim okresie czasu ważną rolę odgrywa podział kosztów
na: koszty stałe i koszty zmienne (składają się na koszty całkowite, czyli: Koszty całkowite = koszty stałe + koszty zmienne).
Wyjaśnij, jaka jest różnica pomiędzy tymi rodzajami kosztów, podaj przykłady.

Koszty stałe

To koszty, których wielkość w zasadzie nie zmienia się przy zmianie
rozmiarów

produkcji,

np.

koszty

utrzymania

administracji

przedsiębiorstwa, amortyzacja.

Koszty zmienne

To koszty, które zmieniają się wraz ze zmianami produkcji, np. płace
pracowników, koszty zużytych do produkcji materiałów i surowców.

B. Jeżeli koszty całkowite podzielimy przez ilość wyprodukowanych wyrobów – otrzymamy: koszt jednostkowy (przeciętny) przypadający na
jednostkę wyrobu. Przy podejmowaniu decyzji dotyczących wielkości produkcji ważną dla przedsiębiorstwa wskazówką jest kształtowanie się
kosztów jednostkowych przy różnych (wzrastajacych lub malejących) rozmiarach produkcji. Do takich analiz przydatna jest kategoria kosztów
krańcowych. Koszty krańcowe informują o tym, jak wzrastają koszty całkowite przy wzroście produkcji o jednostkę wyrobu. Z tego powodu, że
w krótkim okresie – suma kosztów stałych jest jednakowa (nie zmienia się) niezależnie od rozmiarów produkcji, koszt krańcowy wzrasta z
powodu wzrostu kosztów zmiennych.

Polecenie:
Na podstawie danych w tabelce – oblicz: koszt całkowity, koszt krańcowy i koszty jednostkowe (przeciętne) pewnego przedsiębiorstwa.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 5)

2

Koszty jednostkowe (przeciętne)

Rozmiary
produkcji

Koszt

stały

(EUR)

Koszt

zmienny

(EUR)

Koszt

całkowity

(EUR)

Koszt

krańcowy

(EUR)

stałe

(EUR)

zmienne

(EUR)

całkowite

(EUR)

0

10

0

10,0

-

-

-

0

1

10

8,0

18,0

8,0

10,0

8,0

18,0

2

10

9,4

19,4

1,4

5,0

4,7

9,7

3

10

11,4

21,4

2,0

3,3

3,8

7,1

4

10

15,2

25,2

3,8

2,5

3,8

6,3

5

10

21,5

31,5

6,3

2,0

4,3

6,3

6

10

38,0

48,0

16,5

1,7

6,3

8,0

Odpowiedz na następujące pytania:

1. Przy jakich rozmiarach produkcji koszt całkowity jest najwyższy?
Koszt całkowity jest najwyższy przy 6 jednostkach produkcji.

2. Przy jakich rozmiarach produkcji koszt krańcowy jest najniższy?
Koszt krańcowy jest najniższy przy 2 jednostkach produkcji.

3. Kiedy przedsiębiorstwo osiąga tzw. optimum technologiczne (czyli optymalną z technicznego punktu widzenia wielkość produkcji)?
Jeśli sporządzisz wykres: krzywa kosztu krańcowego przecina krzywą kosztu przeciętnego w jego najniższym punkcie. Punkt ten wyznaczaja
rozmiary produkcji wytwarzanej po najniższym koszcie.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 5)

3

Zadanie 2

W poniższej tabeli pokazano kształtowanie się długookresowych kosztów w pewnym przedsiębiorstwie przy różnych poziomach produkcji.

Produkcja

(liczba jednostek na tydzień)

Koszt

całkowity

Długookresowy

koszt

przeciętny

(LAC)

Długookresowy

koszt krańcowy

(LMC)

0

0

-

-

1

32

32

32

2

48

24

16

3

82

27,3

34

4

140

35

58

5

228

45,6

88

6

352

58,7

124

Polecenia:

1.

Oblicz długookresowy koszt przeciętny (LAC) i krańcowy (LMC) - przy różnych poziomach produkcji - dane wstaw do odpowiednich rubryk
w tabeli.

2.

Przy jakiej wielkości produkcji długookresowy koszt przeciętny (LAC) jest minimalny?

Przy 2 jednostkach produkcji.
3. W jakim przedziale wielkości produkcji przedsiębiorstwo osiąga korzyści (tzn. rosnące przychody z jednostki nakładu)?
Do produkcji równej 2 jednostkom na tydzień.
4. W jakim przedziale wielkości produkcji przedsiębiorstwo osiąga niekorzyści skali (tzn. malejące przychody z jednostki nakładu)?
Przy produkcji powyższej 2 jednostek na tydzień.
5. Jaka jest minimalna efektywna skala produkcji przedsiębiorstwa?
2 jednostki na tydzień.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 5)

4

Zadanie 3

Jeżeli koszty całkowite rosną wolniej niż rozmiary produkcji, krzywa długookresowego kosztu przeciętnego opada – koszty przeciętne obniżają
się. Oznacza to, że przedsiębiorstwo osiąga korzyści skali. Natomiast niekorzyści skali występują w sytuacji odwrotnej, tzn. gdy koszty całkowite
rosną szybciej niż rozmiary produkcji. Wówczas krzywa długookresowych kosztów przeciętnych wznosi się – koszty przeciętne rosną wraz ze
wzrostem rozmiarów produkcji.
Uzyskanie korzyści skali jest jednym z głównych argumentów wyjaśniających dominację dużych przedsiębiorstw w gospodarce światowej.
Korzyści skali mogą wynikać z uwarunkowań (źródeł):

1. technologicznych,
2. marketingowych
3. finansowych

sprawiających, że koszty przeciętne firmy obniżają się wraz ze zwiększeniem rozmiarów produkcji.
Wyjaśnij na czym polegają te trzy rodzaje źródeł korzyści skali.

Rozwiązanie:

1. Technologiczne źródła korzyści skali uzasadnione są najczęściej tym, że:

•

duże firmy mogą korzystać z efektów specjalizacji i podziału pracy, czyli lepiej mogą wykorzystywać umiejętności i
doświadczenia pracowników, co prowadzi do wzrostu wydajności pracy;

•

niektóre czynniki produkcji są niepodzielne i mogą być efektywnie wykorzystane tylko w dużych przedsiębiorstwach (np. dźwigi
budowlane, piece hutnicze mogą być także wykorzystywane w małych przedsiębiorstwach, ale koszty ich eksploatacji są wówczas
niewspółmiernie duże w stosunku do uzyskiwanych efektów);

•

względy technologiczne często sprawiają, że nakłady na powiększenie obiektu są relatywnie mniejsze od efektów, jakie to
przyniesie;

•

w dużych przedsiębiorstwach istnieje możliwość wprowadzenia produkcji wielofazowej bez konieczności przesyłania
półfabrykatów z jednej fabryki do drugiej, co obniża koszty transportu, magazynowania i administracji;

•

przy produkcji na dużą skalę istnieje możliwość bardziej racjonalnego wykorzystania odpadów (np. uruchomienie produkcji
ubocznej);

•

duża firma dysponuje większymi środkami na prowadzenie prac badawczych i rozwojowych, mogą finansować własne
laboratoria i placówki doświadczalne, mogą więc w większym stopniu wprowadzać nowe wyroby i nowe rozwiązania
technologiczne, zwiększając konkurencyjność firmy na rynku.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 5)

5

1.

Marketingowe źródła korzyści skali wiążą się z tym, że:

•

przy hurtowych zakupach dużej ilości materiałów, półfabrykatów, opakowań, itp. można wynegocjować niższe jednostkowe ceny
zakupu oraz korzystniejsze warunki płatności;

•

koszty pakowania i transportu nie wzrastają proporcjonalnie do ilości zamawianych i sprzedawanych produktów;

•

przy dużej skali produkcji opłacalne staje się zatrudnianie wysoko wykwalifikowanych pracowników zajmujących się
zaopatrzeniem i zbytem produktów firmy;

•

koszty marketingowe, takie jak utrzymanie działu sprzedaży, rozeznanie sytuacji rynkowej, reklama, z reguły (w przeliczeniu na
jednostkę produkcji) są niższe w dużych firmach niż w małych.

2.

Finansowe źródła korzyści skali polegają na tym, że:

•

duże firmy mogą łatwiej i na korzystniejszych warunkach uzyskać kredyt bankowy na finansowanie działalności bieżącej oraz na
cele rozwojowe;

•

duże firmy mogą korzystać z wielu źródeł finansowania swojej działalności i cieszą się one zwykle większym zaufaniem niż
stosunkowo częściej bankrutujące małe firmy, co oznacza m.in., że emitowane przez duże firmy papiery wartościowe (np. akcje
lub obligacje) są chętniej nabywane.

ZADANIA DODATKOWE

Zadanie 1

Które z poniższych twierdzeń opisują działanie prawa malejących przychodów? Załóżmy, że w każdym przypadku czynnikiem zmiennym jest

praca, a stałym - kapitał. Zwiększamy nakłady pracy. Wstaw

(+)

w odpowiedniej rubryce.

a) ogólna wielkość produkcji będzie się zmniejszać, gdyż dodatkowe jednostki pracy będą gorszej jakości niż
poprzednio zatrudnione

b) względny niedobór kapitału sprawi, że przyrosty produkcji będą coraz mniejsze

+

c) jednostkowy koszt produkcji wzrośnie, ponieważ w miarę wyczerpywania rezerw siły roboczej wzrosną stawki płac

d) Po jakimś czasie dalsze zwiększanie produkcji będzie wymagać mniejszych nakładów pracy

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 5)

6

Odpowiedź a jest kusząca, ale nieprawidłowa: po to, aby krańcowe przychody z określonego czynnika zmniejszały się, dodatkowe jednostki
nakładu wcale nie muszą być gorszej jakości; nie musi też zmniejszać się ogólna wielkość produkcji - spadek dotyczy jedynie produktu
krańcowego.
Odpowiedź c nie ma nic wspólnego ze zjawiskiem malejących przychodów.
Odpowiedź d dotyczy rosnących przychodów z czynnika produkcji.

Zadanie 2

Które z poniższych twierdzeń na temat krótkookresowej krzywej kosztów krańcowych jest nieprawdziwe? Wstaw

(+)

w odpowiedniej rubryce.

a) koszt krańcowy zrównuje się z kosztem przeciętnym w punkcie, w którym ten ostatni przyjmuje minimalną wartość

b) gdy koszt przeciętny maleje, koszt krańcowy jest niższy od przeciętnego

c) gdy wielkość produkcji przekroczy optimum techniczne, wówczas koszt krańcowy staje się wyższy od kosztu
przeciętnego

d) kiedy przychody ze skali maleją, wtedy koszt krańcowy rośnie

e) wysokość kosztu krańcowego nie zależy od cen czynników produkcji

+

f) wysokość kosztu krańcowego zależy m.in. od kształtowania się kosztów stałych

+