PAMIĘĆ

PAMIĘĆ

RODZAJE

RODZAJE

RODZAJE

RODZAJE

FUNKCJE

FUNKCJE

FAZY PROCESU

FAZY PROCESU

GOŁĘBIOWSKA NATALIA / BISKUPSKA AGATA

GOŁĘBIOWSKA NATALIA / BISKUPSKA AGATA

PAMIĘĆ

- jest to zdolność do

przechowywania informacji i
późniejszego jej wykorzystania. To
także zespół procesów

także zespół procesów
poznawczych, zaangażowanych w
nabywanie, przechowywanie i
późniejsze odtwarzanie informacji.

Ze względu na czas przechowywania

informacji pamięć dzielimy na:

Sensoryczną

Krótkotrwałą

Długotrwałą

•

powiązana ze zmysłami

•

przetrzymanie bodźca przez krótki okres

•

pojemność większa niż krótkotrwałej

•

jej funkcjonowanie jest automatyczne, zawartość
nie podlega kontroli

nie podlega kontroli

•

dzieli się na: ikoniczną (rejestr zmysłowy
przechowujący przez krótki okres reprezentację
bodźców wzrokowych) i echoiczną (rejestr
zmysłowy utrzymujący przez krótki okres
reprezentacje bodźców słuchowych)

Czas przechowywania do kilkunastu sekund

Podstawowa funkcja to przechowywanie inf. w

czasie niezbędnym do jej przetworzenia
zgodnie z celem, jaki w danym momencie

zgodnie z celem, jaki w danym momencie
realizujemy

 najdłuższy czas przechowywania inf.
 jej funkcja to umożliwienie adaptacji

jednostki do środowiska

 pojemność praktycznie nie ograniczona

 pojemność praktycznie nie ograniczona

WŁAŚCIWOŚCI

RODZAJ PAMIĘCI

sensoryczna

krótkotrwała

trwała

pojemność

ok. 18
elementów

ok. 7-9elementów/
80 bitów

185miliardów informacji,
praktycznie
nieograniczona

czas

przechowywania

0.5s

15-18s, może zostać
wydłużony dzięki
wewnętrznym
powtórkom

praktycznie
nieograniczony

format

głównie

akustyczny, możliwy

semantyczny, wzrokowy,

format

zapisywanych inf.

głównie
wzrokowy i
słuchowy

akustyczny, możliwy
semantyczny

semantyczny, wzrokowy,
słuchowy

zapominanie

zanikanie,
występuje efekt
maskowania

zanikanie lub
interferencja

brak dostępu

kontrola

sprawowane

przez podmiot

brak

powtórki wewnętrzne

bardzo duża; różne formy
zapamiętywania i
odtwarzania

PODZIAŁ PAMIĘCI WG SQUIRE`A I

ZOLA-MORGAN

•

DEKLARATYWNA/ OPISOWA:
* semantyczna
* epizodyczna(zawiera pamięć
autobiograficzną)

autobiograficzną)

•

NIEDEKLARATYWNA- umiejętności, nawyki

PAMIĘĆ DEKLARATYWNA

Przechowuje inf., które odpowiadają na

pytanie: "wiem, że„ oraz w postaci
abstrakcyjnych lub konkretnych reprezentacji
językowych. Wydobycie inf. wymagać może

językowych. Wydobycie inf. wymagać może
czasu i wysiłku

•

Semantyczna –dotyczy faktów, wydarzeń;
zakodowana w postaci symboli; to wiedza
przemyślana, rozumiana, rejestruje znaczenie
zdarzeń i faktów oraz znaczenie językowe, jto
wiedza ludzka o świecie

•

Epizodyczna –pamięć zdarzeń. Przechowuje
epizody, czyli ślady pamięciowe na temat zdarzeń,
posiadających swoją lokalizację przestrzenną i
czasową(pamiętam co robiłem wczoraj). Wg

czasową(pamiętam co robiłem wczoraj). Wg
Tulvinga: jest odpowiedzialna jest za poczucie
tożsamości i ciągłości psychicznej, przechowuje
informacje wraz ze stemplem czasu - wiem mniej
więcej czy dane zdarzenie miało miejsce dawno
czy niedawno. Dostęp tych inf. ma charakter
świadomy i dowolny

PAMIĘĆ AUTOBIOGRAFICZNA

*odnosząca się do przeszłości podmiotu

*ma charakter deklaratywny, co oznacza że

wspomnienia w niej zawarte zapisujemy w postaci
konkretnych lub abstrakcyjnych informacji
angażujących język (kiedy opowiadam o tym, co mnie
spotkało wczoraj w szkole właśnie wtedy korzystam z

spotkało wczoraj w szkole właśnie wtedy korzystam z
mojej pamięci autobiograficznej).

*Zdaniem Conwaya zawartość p. a. jest zorganizowana

w trzy bloki: wiedzę na temat okresów życia, pamięć
zdarzeń ogólnych (pojedynczych lub powtarzających
się) oraz pamięć zdarzeń specyficznych (czyli
jednorazowych i szczególnych)

RÓŻNICE MIĘDZY P. EPIZODYCZNA I

SEMANTYCZNĄ

CECHY

P. EPIZODYCZNA

P. SEMANTYCZNA

źródło inf.

doznania zmysłowe

rozumienie faktów i
zjawisk

jednostki

zdarzenia, epizody

fakty, pojęcia

odniesienie

ja

świat

odniesienie

ja

świat

dostęp

kontrolowany

automatyczny

pojawienie się w
rozwoju osobniczym

późne

wczesne

przydatności w
wykształceniu

brak

istotna

Pamięć niedeklaratywna

- inf. o tym jak wykonywać czynności (jeżdżenie na

rowerze, taniec), gromadzi nasze doświadczenia
w postaci związków między pewnymi bodźcami i
reakcjami (np. czerwone światło - stój)

-inf. są wydobywane automatycznie, najczęściej bez

kontroli świadomości

kontroli świadomości

- Dzieli się na cztery osobne rodzaje:

•

warunkowanie

•

pamięć proceduralną

•

torowanie (priming)

•

pamięć nieasocjacyjna

FUNKCJE PAMIĘCI

•

3 główne funkcje to: zapamiętywanie,
przechowywanie i przypominanie

•

Wg Schacter i Tulving stwarza możliwość
wykorzystywania przechowywanej informacji

wykorzystywania przechowywanej informacji

Cechy pamięci, w ramach których

różnimy się:

•

trwałość – czas przechowywania informacji w
pamięci

•

gotowość – szybkość wydobywania informacji
z pamięci

z pamięci

•

wierność – dokładność z jaką zapamiętujemy
informacje

•

szybkość zapamiętywania

CZYNNOSCI PAMIĘCIOWE:

Zapamiętywanie. To czynność pamięciowa, polegająca na

wprowadzaniu informacji do jednego z systemów
pamięci. Wymaga zakodowania informacji i utrwalenia
zapisu.

Przechowywanie. Jest czynnością pamięciową, która

polega na przeciwdziałaniu zanikowi, albo utracie
dostępu do zapamiętanej informacji. W trakcie

dostępu do zapamiętanej informacji. W trakcie
przechowywania zapisy pamięciowe mogą być
rekodowane, co prowadzi do zmian w zakresie ich treści
albo sposobu uporządkowania.

Odpamiętywanie. To czynność, polegająca na

wykorzystaniu wcześniej zapamiętanych informacji.
Może się dokonać poprzez odtwarzanie, rozpoznawanie
lub niejawny wpływ na zachowanie.

ZAPAMIĘTYWANIE

1) Procesy kodowania

*Kodowanie jest to automatyczny proces tworzenia

reprezentacji informacji w pamięci.

*Czynniki wpływające na zapamiętywanie:

- liczba powtórzeń
- rozłożenie w czasie

- rozłożenie w czasie
-organizacja materiału--> grupowanie kategorialne-

mechanizm kojarzenia danego słowa ze strukturami
wyższego rzędu, które reprezentowały nazwę kategorii.

- elaboracja- opracowanie materiału, które polega na

dodaniu do informacji czegoś, czego w niej oryginalnie nie
było.

-zgodność kontekstu zapamiętywania i odtwarzania-->

efekt specyficzności kodowania.

2. Interferencja proaktywna

Wiedza jest zazwyczaj czynnikiem wspomagającym zapamiętanie

materiału, jeśli pozwala na jego reorganizację albo elaboracje. W
pewnych okolicznościach wiedza może być jednak czynnikiem
przeszkadzającym w zapamiętywaniu nowych informacji. Zjawisko to
jest ewidentne w wypadku wiedzy proceduralnej, kiedy zmuszeni
jestesmy dokonać modyfikacji w zakresie dobrze zautomatyzowanej
czynności. Okazuje się, że im taka czynność jest lepiej wyćwiczona,
tym trudniej dokonać jej modyfikacji bądź zastąpić ją inną czynnościa,
a jeśli się już tego dokona to trudniej sprwić aby ta zmiana była trwała.

a jeśli się już tego dokona to trudniej sprwić aby ta zmiana była trwała.
Jest to zjawisko interferencji proaktywnej, które ujawnia się, kiedy
dochodzi do zakłócenia procesu nabywania, utrwalania albo
przechowywania nowej wiedzy, wywołane wiedzą wczesniej nabytą,
jeśli tymi dwoma rodzajami wiedzy występuje jakiś związek.

3. Konsolidacja śladu pamięciowego.

Jest to proces dokonywania się zmian, które są nosnikiem zapisów

długotrwałych

4

. Techniki mnemoniczne.

Są to sformalizowane metody wspomagania zapamiętywania. Dzielą

się na dwie grupy:

a) pierwsza odnosi się do teorii podwójnego kodowania Paivio.

- METODA OBRAZOW INTERAKTYWNYCH- przeznaczona jest do

zapamietywania luźnej listy słów; polega na powiązaniu wyobrażeń
wyzwalanych przez te słowa w taki sposób, aby powstała jakaś historia-
nawet nierealna, ale wewnętrznie spójna.

b) druga polega na różnych sposobach organizowania informacji:

- kategoryzowanie- warunkiem jej użycia jest możliwość zastosowania wobec

zapamiętywanego materiały tradycyjnych, a jeśli to niemożliwe –
nietypowych kategorii. np. Zapamiętywanie listy zakupów.

zapamiętywanego materiały tradycyjnych, a jeśli to niemożliwe –
nietypowych kategorii. np. Zapamiętywanie listy zakupów.

- system słów- wieszaków- polega ona na użyciu jakiegoś dobrze znanego

tekstu jako 'wieszaka' albo szkieletu dla nowo nabywanej informacji

- metoda miejsc- wymaga ona nałożenia nowego materiału na znany, przy

czym ten drugi musi zostać skojarzony z konkretnymi miejscami w
przestrzeni, np. charakterystycznymi budynkami na dobrze znanej nam
drodze, np z domu na uczelnie.

- METODA MAPY POZNAWCZEJ. Polega na hierarchicznym uporządkowaniu

złożonej informacji w postaci specyficznego diagramu

PRZECHOWYWANIE

1. Zapominanie- jest procesem powszechnym i dotyczy

wszystkich rodzajów pamięci, choc kazdego w różnym
stopniu.

2. Interferencja retroaktywna- ma miejsce kiedy

dochodzi do zakłócenia procesu przechowywania
wczesniej nabytej wiedzy, wywołane wiedzą nabytą

wczesniej nabytej wiedzy, wywołane wiedzą nabytą
później, jeśli występuje między n imi jakiś związek; jest
wywołana nową wiedzą, która wstecznie oddziałuje
destrukcyjnie na wiedzę nabytą wczesniej. Zjawisko to
jest tym silniejsze, im bardziej podobne są oba rodzaje
materiału, im słabsze było opanowanie pierwszego
materiału i im bardziej obszerny jest drugi materiał

3. Zanikanie śladu kontra utrata dostępu:

a) zanikanie śladu pamięciowego- pochodzi od Ebbinghausa;

podstawowym czynnikiem wpływającym na trwałość śladów
pamięciowych jest interwał czasu między jego utworzeniem a próbą
uaktywnienia. Dzięki powtórkom materiału możliwe jest
wzmocnienie odpowiadającego mu śladu pamięciowego. Jeśli jednak
ślad nie zostanie w ten czy inny sposób odświeżony, jego dostępność
będzie spadać wraz z czasem, aż do całkowitego zaniku.

b) utrata wskazówek dostępu- autor Tulving; opiera się na mechanizmie

utraty wskazówek dostępu do informacji przechowywanej w

b) utrata wskazówek dostępu- autor Tulving; opiera się na mechanizmie

utraty wskazówek dostępu do informacji przechowywanej w
pamięci. Informacja ta jest nadal potencjalnie dostępna, jednak w
danym momencie nieosiągalna. Dane do których utraciliśmy dostęp,
są wciąż przechowywane w pamięci, choć nie mogą zostać
odpamiętane. Niemożność ta jest skutkiem braku właściwego klucza
wydobycia lub niezgodności kontekstu opamiętywania z kontekstem
kodowania informacji w pamięci. np. gdy mamy cos na końcu języka,
mamy poczucie ze cos wiemy ale nie możemy wydobyć tej wiedzy

4. Reminiscencja- to zjawisko raczej

nieoczekiwanego wzrostu poziomu
odtworzenia zapamiętanego materiału, bez
jego dodatkowego uczenia się. Pod tym
pojęciem kryją się 3 efekty empiryczne, o być
może różnych mechanizmach poznawczych:

a) badania Ballarda- poprawność odtworzenia

a) badania Ballarda- poprawność odtworzenia

metariału sensownego i bezsensownych sylab

b) badania Warda- bezsensowne sylaby

c) badania Franklin i Holding- pamięc

epizodyczna.

ODPAMIĘTYWANIE

Rodzaje odpamiętywania:
a) przypominanie- kiedy osoby badane próbują bezpośrednio przywołać

zapamiętane treści.

Metody badania przypominania:
- odtwarzanie w kolejności
-odtwarzanie swobodne
-odtwarzanie ukierunkowane
Dwie pierwsze metody związane są z uczeniem się różnorodnych list,

Dwie pierwsze metody związane są z uczeniem się różnorodnych list,

najczęściej materiału werbalnego. Odtwarzanie w kolejności polega
na odpamiętaniu materiału zgodnie z kolejnościa prezentacji
poszczególnych elementów w fazie zapamiętywania. W odtwarzaniu
swobodnym zadanie polega na przypomnieniu sobie materiału w
dowolnej kolejności, a w szczególności niekoniecznie zgodnej z
sekwencją, w jakiej materiał ten był wczesniej prezentowany.
Odtwarzanie ukierunkowane jest specyficzne dla rodzaju materiału,
którym są pary bodźców. Mogą to być pary slów np. ksiażka-drzewo,
albo liczba- słowo np. 1-kapelusz.

b) rozpoznawanie- wśród przedstawionego materiału należy wskazać to,

co było przedmiotem zapamiętywania.

Rola wskazówek naprowadzających i

kontekstu:

a) wskazowki dostępu mogą mieć nie tylko zewnętrzny, ale również

wewnętrzny charakter. Zdecydowana część wskazówek wykorzystywanych
w mnemotechnikach jest właśnie tego typu: nowy materiał należy odnieśc do
nabytej wcześniej wiedzy, która jest źródłem wskazówek wydobycia.

b) innego rodzaju wskazówką może być nastrój: poprawność odpamietania jest

tym wyższa, im większa jest zgodność nastroju w momencie kodowania i
odtwarzania; po drugie, pozytywny nastrój na ogol sprzyja zapamietywaniu,
przy czym – i to po trzecie – efekt ten jest silniejszy, kiedy materiał

przy czym – i to po trzecie – efekt ten jest silniejszy, kiedy materiał
pamięciowy ma bardziej osobisty charakter.

c) ważnym źródłem wskazówek wydobycia wydaje się być również

ś

rodowiskowy kontekst zapamiętania i odtwarzania. Zgodnośc między

kontekstem zapamiętywania i odpamiętywania istotnie sprzyja skutecznemu
wydobywaniu informacji z pamięci. Kontekst naturalny- charakteryzuje się
naturalnym i bezpośrednim wpływem na znaczenie zapamietanej informacji.
Kontekst sztuczny: nie jest bezpośrednio związany z wlaściwym znaczeniem
jakiegoś słowa, czy jakiejkolwiek innej wiedzy.

ZAWODNOŚĆ PAMIĘCI

Pamięć naocznych świadków.
1. Czynniki wpływające na wiarygodność zeznań:
a) chodzi tu o stan emocjonalny, w którym znajdują się świadkowie.

Szczególnym zdarzeniom, jakimi niewątpliwie są przestępstwa,
towarzysza zazwyczaj bardzo silne emocje indukowane u świadków.
Powodują one wybiorcze zapamiętywanie zdarzeń: pewne
elementy pamiętane są doskonale, a pozostałe bardzo słabo.

elementy pamiętane są doskonale, a pozostałe bardzo słabo.

b) pamięć źródła informacji- zawiera kontekst nabywania informacji,

znacznie ważniejszy niż w wypadku epizodów niż wiedzy ogólnej.
Pamięć źródła jest dość słaba, szczególnie u osób w podeszłym
wieku, świadek może np. mylić to co widział, z tym co sugerowano
mu, ze mogł widzieć.

•

EFEKT DEZINFORMACJI- jest to zjawisko modyfikacji przywołań
pamięciowych,

wywołanych błędną informacją

wprowadzonbą do pamięci.

2. Fałszywe wspomnienia: wspomnienie obecne w

pamięci, obdarzone silnym subiektywnym
przekonaniem, że jest wspomnieniem
prawdziwego zdarzenia, które jednak faktycznie
nie miało miejsca. Fałszywe wspomnienia
obecne są u wszystkich zdrowych ludzi.

•

Przyczyny istnienia fałszywych wspomnień

•

Fałszywe wspomnienie pojawiają się u

wszystkich ludzi z kilku powodów.

a) Pamięć generatywna

Proces przypominania informacji polega między innymi na

uzupełnianiu danych, których w danej sytuacji nie spostrzegliśmy lub
nie zwracaliśmy na nie uwagi. Na przykład podczas wizyty u lekarza
pacjent bardzo często pytany jest o to, co mu dolega. Te informacje
wchodzą w skład pamięci o typowo przebiegającej wizycie u lekarza
(owe dane pamięciowe dotyczące przebiegu typowych sytuacji
nazywane są skryptami)

Dlatego gdy przypominamy sobie wizytę u lekarza, uruchamiana

jest w mózgu wiedza dotycząca przebiegu typowego zdarzenia
("skrypt wizyty u lekarza"). Człowiek przypomina sobie to, co
"pasuje" do danej sytuacji (np. że lekarz miał na szyi stetoskop), choć

("skrypt wizyty u lekarza"). Człowiek przypomina sobie to, co
"pasuje" do danej sytuacji (np. że lekarz miał na szyi stetoskop), choć
niekoniecznie taki był faktyczny stan rzeczy.

Zjawisko związane jest z pamięcią generatywną, która polega na

przypominaniu sobie (generowaniu) wspomnień z wiedzy
zmagazynowanej w skryptach (lub szerzej w schematach
poznawczych), choć owe prawdopodobne fakty niekoniecznie miały
miejsce podczas konkretnego wspominanego zdarzenia (lekarz nie
miał stetoskopu na szyi).

b) Aktywizacja hipokampu

Innym powodem, dla którego pojawiają się fałszywe
wspomnienia, jest fakt, że podczas wyobrażania sobie
zdarzeń aktywowane są częściowo te same obszary mózgu,
jakie działają podczas przypominania (chodzi tu przede
wszystkim o hipokamp).
Z tego powodu ludzie mogą mieć trudności w odróżnieniu
faktów od fikcji i zmyśleń. Taka tendencja występuję
zwłaszcza u osób, mających bogatą wyobraźnię wzrokową i
potrafiących tworzyć sugestywne i plastyczne wyobrażenia.

potrafiących tworzyć sugestywne i plastyczne wyobrażenia.
Człowiek może uczyć się odróżniania własnych fantazji od
wspomnień np. w ten sposób, że koncentruje się na
kontekście i szczegółach informacji, o której myśli. Podczas
wyobrażania

sobie te szczegóły są bardziej zatarte niż

podczas przypominania.
Ogólnie rzecz biorąc fałszywe wspomnienia pojawiają się
częściej w pamięci słuchowej niż pamięci wzrokowej.

c) Wszczepianie fałszywych wspomnień

Pojawienie się fałszywych wspomnień może być związane z
tak zwaną presupozycją. Jeśli mimochodem sugerujemy
drugiej osobie pewne informacje, to może ona w
przyszłości potraktować je jako prawdziwe.
W pewnym eksperymencie proszono ludzi aby obejrzeli
serię obrazków, pokazujących wypadek samochodowy.
Następnie proszono ich, aby przypomnieli sobie, czy
czerwony samochód stał przed, czy też za znakiem "Stop"
(albo "Ustąp pierwszeństwa przejazdu"), gdy mijał go
samochód niebieski. Pytanie dotyczyło miejsca w którym

(albo "Ustąp pierwszeństwa przejazdu"), gdy mijał go
samochód niebieski. Pytanie dotyczyło miejsca w którym
stał czerwony samochód, ale zawierało także fałszywą
informację na temat znaku (znak był inny niz

sugerowano

badanym w pytaniu lub w ogóle go nie było). Po pewnym
czasie część osób twierdziła, że ten znak rzeczywiście
widziały wcześniej na obrazkach.

3.Amnezja- jest czasowym albo trwałym zaburzeniem jednego bądź wielu

systemów pamięciowych. Może być ona skutkiem urazu głowy, bądź innego
uszkodzenia mózgu wywołanego, np. udarem, infekcją, działaniem toksyn lub
po prostu efektem starzenia się. Podstawowe objawy amnezji sprowadzają się
do trudności w zapamiętywaniu i odpamiętywaniu informacji. W zależności od
chronologii zdarzeń objętych amnezją wyróżnia się jej dwa typy:

a) amnezja nastepcza- dotyczy ograniczenia albo utraty zdolności
zapamiętywania nowych

danych; mechanizm amnezji następczej wiąże

się z zaburzeniem procesu konsolidacji śladów pamięciowych. Zaburzenie
procesu konsolidacji wywołane wstrząsem powodowało, że ślad tego
zdarfzenia został bezpowrotnie utracony wraz z zanikiem informacji z STM.

zdarfzenia został bezpowrotnie utracony wraz z zanikiem informacji z STM.

b) amnezja wsteczna- dotyczy odpamietywania informacji, które zostały nabyte

przed wystąpieniem czynnika powodującego amnezje. Pojawia się głównie w
przypadkach uszkodzenia płatów skroniowych, hipokampa i płatów czołowych.
Jej poznawcze podłoże dotyczy trudności w transferze informacji z pamięci
dlugo- do krótkotrwałej, co jest niezbędne w werbalizacji wiedzy
deklaratywnej. Interesującym zjawiskiem dotyczącym amnezji wstecznej jest
skracanie okresu obejmującego amnezję wraz z upływem czasu od momentu
doznania urazu.