22

ÂWIAT NAUKI CZERWIEC 2004

pano

rama

Blisko cztery lata po rozszyfrowaniu sekwen-
cji genomu cz∏owieka genetycy otrzymali
ca∏kiem nowe narz´dzie pracy – niemal kom-
pletny katalog ludzkich genów. Jego utwo-
rzenie og∏osi∏ w kwietniu tego roku na ∏a-
mach Public Library of Science Biology
ponad 150-osobowy zespó∏ naukowców z
ca∏ego Êwiata kierowany przez bioinforma-
tyka Takashiego Gojoboriego z Narodowe-
go Instytutu Genetyki w Tokio.

Unikatowa baza danych,

zwana Human Full-Lenght
cDNA Annotation Invitational
(dost´pna w Internecie pod ad-
resem: https://www.jbirc.aist.
go.jp/hinv/index.jsp), zawiera
opis 21 037 genów cz∏owieka.
Powsta∏a w wyniku po∏àczenia
szeÊciu ju˝ istniejàcych kolek-
cji ludzkich genów: amerykaƒ-
skiej, chiƒskiej, niemieckiej
oraz trzech japoƒskich. Geny
zapisane sà w niej w postaci
cDNA – czàsteczek, które two-
rzy si´ na podstawie sekwencji
informacyjnego RNA (mRNA),
tak wi´c nowa baza danych
odpowiada wy∏àcznie aktyw-

nym genom. Z listy ponad 41 tys. sekwencji
cDNA znajdujàcych si´ w dotychczas utwo-
rzonych kolekcjach naukowcy, którzy rozpo-
cz´li prace latem 2002 roku, usun´li wszyst-
kie powielone i niekompletne.

H-Invitational oprócz samej sekwencji

genu zawiera wiele dodatkowych informa-
cji: gdzie w organizmie cz∏owieka dany gen
ulega aktywacji i jakà pe∏ni funkcj´, sekwen-
cj´ aminokwasowà kodowanego bia∏ka i
jego trójwymiarowy model, list´ osobniczych
zmian w populacji, a tak˝e odpowiedniki
danego genu w genomach zwierzàt do-
Êwiadczalnych.

Wed∏ug ekspertów katalog H-Invitational

b´dzie standardowym êród∏em informacji
dla wszystkich naukowców prowadzàcych
badania z zakresu ewolucjonizmu moleku-
larnego czy genomiki porównawczej, a tak-
˝e dla tych, którzy poszukujà nowych genów.
Sama znajomoÊç sekwencji ludzkiego geno-
mu okaza∏a si´ niewystarczajàca, gdy˝ na jej
podstawie trudno by∏o ustaliç, które frag-
menty sà rzeczywistymi genami. Opracowa-
nie katalogu umo˝liwi w niedalekiej przy-
sz∏oÊci opisanie funkcji wi´kszoÊci ludzkich
genów, ustalenie ich wzajemnych powiàzaƒ
oraz udzia∏u w powstawaniu chorób.

U.B.

GENETYKA

Katalog ludzkich genów

Post´pujàca miniaturyzacja i wzrastajàca szybkoÊç mikroprocesorów sprawiajà, ˝e coraz
wi´ksze problemy sprawia ch∏odzenie uk∏adów elektronicznych. Zespó∏ naukowców z Pur-
due University pod kierunkiem profesora mechaniki Suresha Garimelli zaproponowa∏ roz-
wiàzanie – miniaturowy system ch∏odzàcy zbudowany z nanorurek pe∏niàcych funkcje
elektrod. Jego dzia∏anie polega na emisji elektronów, które jonizujà powietrze. Powsta∏e
chmury jonów sà nast´pnie „pompowane” za pomocà szeregu elektrod zorganizowanych w
trójki o malejàcym potencjale. Dzi´ki szybkiemu prze∏àczaniu napi´cia, z szybkoÊcià mniej
wi´cej miliona razy na sekund´, tworzy si´ coÊ w rodzaju pasa transmisyjnego, który powo-
duje przemieszczanie si´ jonowej chmury. Powstajà minib∏yskawice, którym towarzyszy
miniwiatr. Poniewa˝ odleg∏oÊç mi´dzy elektrodami wynosi zaledwie 10

µ

m, do wytworze-

nia minib∏yskawic wystarcza napi´cie poni˝ej 100 V.

Uk∏ad ch∏odzàcy ma stanowiç integralnà cz´Êç ch∏o-

dzonego mikroprocesora. Rozwiàzanie ma nie-

wàtpliwe zalety – m.in. brak cz´Êci ruchomych,

ma∏y pobór mocy i niewielkie rozmiary. Jego

autorzy majà nadziej´, ˝e znajdzie za-

stosowanie w laptopach, telefonach

komórkowych i innych przenoÊnych

urzàdzeniach elektronicznych – w
celu komercjalizacji swojego pomy-
s∏u za∏o˝yli ju˝ firm´ Thorrn Micro
Technologies.

E.W.

ELEKTRONIKA

Ma∏e jest cool

Obszar „pompowania”

Obszar generacji

elektronów

NANORURKOWE

ELEKTRODY

(czerwony)

emitujà elektrony, które

jonizujà powietrze.

Jony sà nast´pnie

pompowane przez

elektrody o zmieniajàcych

si´ potencja∏ach.

ZBLI˚ENIE

obszaru „pompujàcego”.

PUBLIC LIBRARY OF SCIENCE (

na dole

); DANIEL J. SCHLITZ,

Pu

rdue University School of Mechanical Engineering

(na gór

ze

);