Podział glebowych części mineralnych na frakcje
i podfrakcje granulometryczne wg PTG 2008

Nazwa frakcji i
podfrakcji
granulometrycznych

Średnica
ziaren (d) w
milimetrach

Nazwa frakcji i
podfrakcji
granulometrycznych

Średnica
ziaren (d) w
milimetrach

A. CZĘŚCI
SZKIELETOWE

d > 2

B. CZĘŚCI
ZIEMISTE

d ≤ 2

I. Frakcja blokowa

d > 600

II. Frakcja głazowa

200<d≤600

III. Frakcja
kamienista

75<d≤200

V. Frakcja piaskowa

1. piasek b. gruby

2. piasek gruby
3. piasek średni
4. piasek drobny
5. piasek b. drobny

0,05<d≤2,0

1,0<d≤2,0
0,5<d≤1,0

0,25<d≤0,5

0,10<d≤0,25
0,05<d≤0,10

VI. Frakcja pyłowa

1.

pył gruby

2

pył drobny

0,002<d≤0,05

0,02<d≤0,05

0,002<d≤0,02

IV. Frakcja żwirowa

1.

żwir gruby

2.

żwir średni

3.

żwir drobny

2<d≤75

20<d≤75

5<d≤20

2<d≤5

VII. Frakcja iłowa

d≤0,002

Grupy granulometryczne wg PTG 2008

Ważne: zawartość poszczególnych frakcji ziemistych (piaskowej, pyłowej, iłowej)
określa się według udziału wagowego, natomiast zawartość części szkieletowych
(żwiru, kamieni etc.) określa się w według udziału objętościowego.
Podział gleb i utworów mineralnych ze względu na udział frakcji szkieletowych
wg PTG 2008
W zależności od procentowej zawartości części szkieletowych utwory dzieli się na:
a) bezszkieletowe i bardzo słabo szkieletowe - zawierające do 5% części
szkieletowych;
b) słabo szkieletowe – zawierające od 5 do 15% części szkieletowych;
c) średnio szkieletowe – zawierające od 15 do 35% części szkieletowych;
d) silnie szkieletowe – zawierające od 35 do 60% części szkieletowych;
e) bardzo silnie szkieletowe – zawierające od 60 do 90% części szkieletowych;
f) szkieletowe właściwe – zawierające ponad 90% części szkieletowych.

Diagram podziału utworów mineralnych na grupy granulometryczne wg PTG
2008

Zestawienie granic frakcji granulometrycznych wg głównych klasyfikacji
polskich

tradycyjny (m.in. PTG 1989)

PTG 2008

frakcja

podfrakcja

średnica

cząstek w mm

podfrakcja

frakcja

do części

szkieletowych

żwir

(drobny)

2,0-1,0

piasek

bardzo gruby

piasek gruby

1,0 – 0,5

piasek gruby

piasek

średni

0,5- 0,25

piasek średni

piasek

piasek

drobny

0,25 – 0,1

piasek

drobny

pył gruby

0,1 – 0,05

(100 – 50 µm)

piasek

bardzo
drobny

piasek

pył

pył drobny

0,05 – 0,02

(50 – 20 µm)

pył gruby

ił pyłowy

gruby

0,02 – 0,006

(20 – 6 µm)

ił pyłowy

drobny

0,006 – 0,002
(20 – 6 µm)

pył drobny

pył

ił (części

spławialne)

ił koloidalny

< 0,002

(< 2 µm)

ił

ił

Ważne: PTG 2008: części ziemiste <2 mm; tradycyjny: części ziemiste <1 mm

Tradycyjny podział utworów na grupy mechaniczne
(granulometryczne)

Utwory piaskowe

0 - 20 % części spławialnych i znaczne ilości frakcji
piasku

a) piaski luźne

0-5 % cz. spławialnych

b) piaski słabo gliniaste

5-10 % cz. spławialnych

c) piaski gliniaste

lekkie

10-15 % cz. spławialnych

d) piaski gliniaste

mocne

15-20 % cz. spławialnych

Utwory pyłowe

>40 % frakcji pyłowych i < 50% cz. spławialnych

a) pyły zwykłe

0-35 % cz. spławialnych

b) pyły ilaste

35-50 % cz. spławialnych

Utwory gliniaste

utwory różnoziarniste; > 10 % piasku i > 20 % cz.
spławialnych

a) gliny lekkie

20-35 % cz. spławialnych

b) gliny średnie

35-50 % cz. spławialnych

c) gliny ciężkie

> 50 % cz. spławialnych

Utwory iłowe (iły)

<10 % frakcji piasku i > 50 % cz. spławialnych

Wszystkie utwory zawierające od 25 do 40 % frakcji 0.1 - 0.02 mm dodatkowo
określa się jako pylaste