Sta³y postêp techniki cyfrowej umo¿liwi³

stworzenie nowego noœnika o jakoœæ dŸwiê-

ku umo¿liwiaj¹cej archiwizacjê materia³u

muzycznego zawartego na starzej¹cych

siê taœmach analogowych (o stale pogarsza-

j¹cej siê jakoœci), a tak¿e akceptowalnej

przez muzycznych melomanów i fanatycz-

nych audiofili.

Technika DSD przetwarzania

sygna³u fonicznego

Firmy Sony i Philips jeszcze raz wspólnie

wykorzysta³y nowe zdobycze techniki cyfro-

wej i opracowa³y standard zapisu dŸwiêku

i noœnik – p³ytê Super Audio CD (SACD).

Przy tworzeniu nowego noœnika wykorzysta-

no technikê przetwarzania sygna³u DSD

(Direct Stream Digital), opracowan¹ wstêp-

nie do celów archiwizacji bezcennych taœm

analogowych. Proces DSD wykorzystuje 1-

bitow¹ modulacjê delta-sigma o czêstotliwo-

œci próbkowania 2,8224 MHz (6-krotnie

wiêkszej ni¿ stosowana przy produkcji p³y-

ty CD). Sygna³ ze Ÿród³a rejestrowanego

dŸwiêku prze-

chodzi jako sy-

gna³ 1-bitowy

przez ca³y tor za-

pisu i odtwarza-

nia (w przypad-

ku konwencjo-

nalnej p³yty CD

jest on przetwa-

rzany na sygna³

20-bitowy, potem

na 24-bitowy i w koñcu na 1-bitowy), filtry de-

cymacyjny i nadpróbkowania zaœ s¹ zbêd-

ne. Choæ sygna³ ten jest sygna³em cyfro-

wym, to w koñcowej fazie procesu DSD

bardzo przypomina analogowy (gêstoœæ im-

pulsów tworz¹cych ten sygna³ jest propor-

cjonalna do poziomu sygna³u). Dziêki bar-

dzo du¿ej czêstotliwoœci próbkowania uzy-

skuje siê pasmo przenoszenia 100 kHz

oraz dynamikê wiêksz¹ od 120 dB, a wiêc

wartoœci daleko wykraczaj¹ce poza zakres

s³yszalny. Ponadto na p³ycie DSD mo¿na

zgromadziæ czterokrotnie wiêcej informacji

danych dotycz¹cych dŸwiêku wielokana³o-

wego (6 kana³ów)i 2-kana³owego (stereo)

oraz grafikê w postaci nieruchomych obra-

zów z informacjami tekstowymi (w tym na-

wet teksty utworów).

P³yty SACD

Aktualnie s¹ produkowane trzy rodzaje p³yt

SACD: jedno-, dwuwarstwowe oraz hybry-

dowe (kompatybilne ze standardem CD).

Ostatnie z nich bêd¹ce nowoœci¹ w tej dzie-

dzinie maj¹ jedn¹ warstwê HD (o du¿ej gê-

stoœci zapisu – czytan¹ przez odtwarzacze

SACD) i jedn¹ CD (czytan¹ przez konwen-

cjonalne odtwarzacze p³yt CD). Niezale¿nie

od wysokiej jakoœci nagrañ SACD zapisa-

nych w warstwie HD i czytanych przez od-

twarzacze SACD, p³yty te daj¹ te¿ lepsz¹ ja-

koœæ odtwarzania nagrañ z warstwy CD

(o ile zosta³y wykonane technik¹ SBM Direct

- Super Bit Mapping Direct).

Szczególn¹ zalet¹ p³yt SACD jest mo¿li-

woœæ odtwarzania dŸwiêku wielokana³owe-

go. W tym celu odtwarzacz SACD wspó³pra-

cuje z 6-kana³owym wzmacniaczem i zesta-

wem szeœciu kolumn g³oœnikowych (w tym

z kolumn¹ tzw. subwoofera).

Przy zapisie zarówno nagrañ stereofonicz-

nych jak i wielokana³owych jest stosowana

technika bezstratnego kodowania DST (Di-

rect Stream Trans-

fer) umo¿liwiaj¹ca

zapis od 70 do 80

minut materia³u

muzycznego. Na-

le¿y te¿ zazna-

czyæ, ¿e wszystkie

o d t w a r z a c z e

SACD czytaj¹ nie

tylko p³yty SACD,

lecz równie¿ kon-

wencjonalne CD. Nowsze wersje s¹ w sta-

nie odtwarzaæ te¿ p³yty CD-R i CD-RW, zaœ

osobna grupa urz¹dzeñ ponadto p³yty DVD-

Video i Video CD.

Mimo, ¿e format SACD zosta³ opracowany

wspólnie przez firmê Philips i Sony, to ta

ostatnia dysponuje ofert¹ szersz¹ i bardziej

ró¿norodn¹, przy czym jej nowsze modele

umo¿liwiaj¹ odtwarzanie nagrañ wieloka-

na³owych. Wœród odtwarzaczy tej firmy

szczytow¹ pozycjê zajmuje SCD-777ES

odznaczaj¹cy siê wygl¹dem i wysok¹ ja-

koœci¹ wykonania zarezerwowan¹ dla urz¹-

dzeñ klasy ES. Odtwarzacz ten zawiera

szeœæ (osobno dla ka¿dego kana³u) no-

wych przetworników c/a SADAC (typu Cur-

rent Pulse) o ma³ych szumach przetwarza-

nia. Scalony uk³ad SADAC opracowany

40

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 1/2002

ODTWARZACZE SUPER
AUDIO CD

P

o wprowadzeniu na

rynek w 1980 r. przez

firmy Philips i Sony

pierwszej p³yty CD

okaza³o siê szybko,

¿e jakoœæ dŸwiêku

z tego nowego noœni-

ka nie satysfakcjonu-

je w pe³ni bardziej wymagaj¹cych s³uchaczy.

Mimo to sprzeda¿ p³yt CD stale ros³a, aby po

dwudziestu latach przekroczyæ 14 miliar-

dów sztuk. Jednoczeœnie sprzeda¿ odtwa-

rzaczy CD osi¹gnê³a poziom 800 milionów,

a sama p³yta CD sta³a siê najbardziej rozpo-

wszechnionym noœnikiem wszechczasów.

Gdy w 1980 roku opracowywano standard

p³yty CD, do zapisu dŸwiêku zastosowano

modulacjê impulsowo-kodowow¹ PCM. Sy-

gna³y dŸwiêkowe nagrywane na p³ytê CD

by³y próbkowane z czêstotliwoœci¹ 44,1 kHz

i przetwarzane na cyfrowe z rozdzielczoœci¹

16 bitów. Ponadto w procesie nagrywania

powsta³a koniecznoœæ u¿ycia filtra decyma-

cyjnego, zaœ przy odtwarzaniu filtra zwiêk-

szaj¹cego czêstotliwoœæ próbkowania (tzw.

oversampling – nadpróbkowanie). Mimo,

¿e szerokoœæ pasma przenoszenia i wartoœæ

dynamiki odtwarzanego dŸwiêku odpowia-

da³y w zasadzie mo¿liwoœciom odbioru s³u-

chowego cz³owieka, to stanowi³y zaledwie

niewielk¹ czêœæ dŸwiêków spotykanych

w przyrodzie.

Odtwarzacze i p³yty

Super Audio CD

s¹ obecnie jednymi

z najlepszych Ÿróde³

dŸwiêku. Ich oferta na

polskim rynku jest

coraz wiêksza.

Odtwarzacz SACD Marantz SA-12S1

Odtwarzacz SACD Sony DVP-NS900V

41

specjalnie do celów odtwarzania wielokana-

³owego zawiera: wielopoziomowy przetwor-

nik c/a, filtr DSD oraz filtr zwiêkszaj¹cy czê-

stotliwoœæ próbkowania. Uk³ad ten maj¹cy

potrójne zasilanie charakteryzuje siê bardzo

wysokim stosunkiem sygna³ szum.

Odtwarzacz SCD-XA777ES, jak i wszystkie

odtwarzacze SADAC tej firmy s¹ wyposa¿o-

ne w system zarz¹dzania kana³ami Multi-

Channell Management System u³atwiaj¹cy

rozmieszczenie i ustawienie g³oœników.

Specjalny nieruchomy czytnik optyczny

z podwójnym laserem odczytuje nie tylko p³y-

ty SACD i CD lecz równie¿ CD-R i CD-RW.

Kilka nowoczesnych rozwi¹zañ technicz-

nych zastosowano przy budowie innego

odtwarzacza SACD SCD-555ES nale¿¹-

cego do nieco starszej generacji urz¹dzeñ

tego typu (bez mo¿liwoœci odtwarzania

dŸwiêku wielokana³owego oraz p³yt CD-

R i CD-RW). Doskona³¹ jakoœæ odtwarzania

zarówno p³yt SACD jak i CD zapewnia czyt-

nikowi dwulaserowa g³owica oraz system

ACP, generator impulsów S-TACT oraz no-

wy filtr dolnoprzepustowy. Specjalny filtr cy-

frowy VC24 poprawia reprodukcjê dŸwiêku

z konwencjonalnych p³yt CD, zaœ dwa trans-

formatory R-Core separuj¹ tor zasilania

m.cz. od toru zasilania bloku cyfrowego

i serwomechanizmu.

Nowoœci¹ jest natomiast odtwarzacz SCD-

XB770 nagrodzony przez EISA, nale¿¹cy do

popularnej rodziny urz¹dzeñ QS Sonego

oraz najtañszy i najprostszy odtwarzacz

wielokana³owy SCD-XE670.

Wielokana³owe odtwarzacze

SACD

Osobn¹ grupê odtwarzaczy SACD stanowi¹

urz¹dzenia umo¿liwiaj¹ce ponadto odtwa-

rzanie p³yt DVD-Video i Video-CD. Oprócz

sztandarowego i drogiego odtwa-

rzacza DVP-S9000ES oferuje So-

ny jeszcze dwie ”bud¿etowe” we-

rsje DVP-NS900V i DVP-NS700V.

Montowany w modelu DVP-

NS900V (rodzina QS) specjalny

czytnik z dwoma laserami (Preci-

sion Drive 2) umo¿liwia odtwarza-

nie nie tylko p³yt DVD-Video,

SACD i CD, lecz tak¿e wykonywanych

w warunkach domowych DVD

R/RW i CD-R/RW. Do odtwarzania

dŸwiêku wielokana³owego z p³yt

DVD oraz SACD (3, 3.1, 4, 4.1, 5

lub 5.1 kana³ów) s³u¿y natomiast

system DCS (cyfrowy dŸwiêk kino-

wy), oraz dekodery Dolby Digital,

DTS i MPEG. Specjalny, 24-bitowy

przetwornik c/a o paœmie 194 kHz

zapewnia doskona³¹ jakoœæ dŸwiêku, zaœ

10-bitowy przetwornik c/a o paœmie 54 MHz

równie dobr¹ reprodukcjê obrazu.

Firma Philips mo¿e pochwaliæ siê odtwarza-

czem SACD 1000 wprowadzonym do pro-

dukcji po 15 miesi¹cach skrupulatnych te-

stów ods³uchowych, uznanym przez EISA

Europejskim Odtwarzaczem Audio i odtwa-

rzaj¹cym nie tylko p³yty SACD i CD, lecz tak-

¿e DVD-Video, VCD, CD, CD-R i CD-RW.

W czwartym kwartale tego roku Philips prze-

widuje wprowadzenie na rynek modelu

DVD962SA przeznaczonego dla szerszego

krêgu odbiorców.

Z kolei bêd¹cy w³asnoœci¹ Philipsa, Ma-

rantz oferuje bardzo drogi, audiofilski odtwa-

rzacz SA1 i tylko nieco tañszy SA-12S1.

Pierwszy z nich oprócz specjalnie dobiera-

nych elementów (przede wszystkim kon-

densatorów), ma specjalne ekranowanie

chroni¹ce przed szkodliwym wp³ywem na ja-

koœæ odtwarzanego dŸwiêku sygna³ów

o czêstotliwoœciach radiowych oraz promie-

niowania elektromagnetycznego, a ponad-

to wykonany ca³kowicie z elementów dys-

kretnych stopieñ analogowy, chassis i nó¿-

ki poch³aniaj¹ce wibracje oraz zbudowane

ze specjalnego stopu aluminiowego p³yty

górn¹, boczn¹ i przedni¹.

Wielokana³owy odtwarzacz SA-12S1 tej fir-

my mo¿e odtwarzaæ p³yty: wielokana³owe

CD, SACD Stereo, CD, CD-R/RW, DVD-

Video, VCD 2.0 Super VCD. Wyposa¿ono

go w komplet dekoderów dŸwiêku wieloka-

na³owego, w tym: Dolby Digital, Dolby Pro

Logic, DTS (z wyjœciem cyfrowym) oraz

3D True Surround. Doskona³¹ jakoœæ dŸwiê-

ku zapewniaj¹: profesjonalny, podwójny

przetwornik ró¿nicowy CS4397; toroidalny

transformator sieciowy, specjalny transfor-

mator do zasilania wyœwietlacza fluorescen-

cyjnego, 12 wzmacniaczy wyjœciowych typu

HDAM, prze³¹cznik filtru do p³yt SACD,

uk³ad eliminacji szumów konwersji pr¹du,

specjalny zegar systemowy oraz wy³¹cz-

nik wyœwietlacza i sygna³u wideo.

Odtwarzacze p³yt SACD produkuj¹ te¿ i in-

ne firmy. Sharp oferuje system 1-bitowy ty-

pu “slim line” zawieraj¹cy oprócz wzmacnia-

cza 1-bitowego SM-SX1, tak¿e odtwarzacz

p³yt SACD DC-SX1. Z kolei renomowany

producent Accuphase proponuje “Super

Audio CD Tansport” DP-100 o szerokim

przeznaczeniu. Obs³uguje on nie tylko no-

we formaty reprodukcji dŸwiêku jak SACD

i DVD-Audio, lecz tak¿e konwencjonalne

formaty cyfrowe: CD, MD, DAT i inne.

Odtwarzacze SACD zaczynaj¹ powoli wcho-

dziæ w sk³ad zestawów odtwarzania dŸwiê-

ku wielokana³owego. Jak na razie produku-

je je chyba tylko Sony (DAV-S800, DAV-

S500, CMT-C5 i CMT-DC1). Mimo zapo-

rowej jak na razie cenie i ma³ej liczbie nagra-

nych p³yt, mo¿na mieæ tylko nadziejê, ¿e

w przysz³oœci odtwarzacze SACD stan¹ siê

bardziej dostêpne. Chyba ¿e wyœcig z cza-

sem o pieni¹dze audiofilów wygra inny no-

œnik DVD-Audio.

n

Leszek Halicki

POZNAJEMY SPRZÊT

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 1/2002

Odtwarzacz SACD Philips SACD1000

Odtwarzacz SACD Sony SCD-XA777ES

Odtwarzacze Super Audio CD