[e-mail]

[e-mail]

Powstanie NATO

Genezy Paktu Północnoatlantyckiego należy szukać w sytuacji zaistniałej po zakończeniu II wojny światowej.

Kończy się współpraca dotychczasowych koalicjantów, czyli USA i ZSRR, a zaczyna się zimna wojna - czyli

narasta wrogość miedzy państwami o przeciwstawnych ustrojach politycznych. Jednak proces integracji

politycznej i przede wszystkim militarnej Zachodu przyspieszył znacznie kryzys berliński (blokada radziecka

Berlina Zachodniego).

W 1948 roku Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg i Wielka Brytania podpisały Pakt Brukselski. We wrześniu

tego roku utworzono Sztab Obrony Zachodu z siedzibą w podparyskiej miejscowości Fontainebleau. Pierwszym

naczelnym dowódcą połączonych sił został brytyjski marszałek Bernard Law Montgomery. Pakt ten przewidywał

także możliwość rozszerzenia o Stany Zjednoczone. W dniu 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie 10 krajów

europejskich oraz Stany Zjednoczone i Kanada powołały do życia Organizację Paktu Północnoatlantyckiego –

NATO (poprawniej Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego). Europejskimi członkami założycielami zostały:

Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Islandia, Norwegia, Włochy i Portugalia. W 1952

roku do Paktu przystąpiły Grecja i Turcja, w 1955 RFN, a w 1982 r. Hiszpania. W 1999 po długich negocjacjach

z Rosją: Polska, Czechy i Węgry. Podczas sesji przywódców państw NATO w Pradze 21 listopada 2002 roku do

sojuszu zaproszono Bułgarię, Estonię, Litwę, Łotwę, Rumunię, Słowację i Słowenię. Państwa te przystąpiły do

Paktu 29 marca 2004 r. Obecnie oficjalnymi kandydatami na członków NATO są Albania, Chorwacja i

Macedonia.

W długiej historii NATO zdarzały się pewne zawirowania. Od 1966 roku Francja zawiesiła swoje członkostwo w

strukturach militarnych, ponieważ przywódca tego kraju gen. Charles de Gaulle postanowił rozwijać własny

system obrony jądrowej. Francja częściowo wraca do struktur wojskowych od 1995 roku. W latach 1974 – 1980

swoje członkostwo w strukturach militarnych NATO zawiesiła Grecja powodem był konflikt z Turcją i

przekonanie Grecji ze NATO nic w tym względzie nie robi. Hiszpania do wstąpienia do 1997 roku też nie

należała do struktur wojskowych.

[e-mail]

Struktura NATO

Niewątpliwie NATO ma dość skomplikowaną strukturę organizacyjną. Najważniejszym organem kierowniczym w

sprawach politycznych jest Rada Północnoatlantycka, która obraduje na szczeblu szefów państw lub rządów,

ministrów spraw zagranicznych, ministrów obrony i Stałych Przedstawicieli państw członkowskich. Szczyty

NATO odbywają się średnio, co 2 – 3 lata, spotkania ministerialne dwa razy w roku, Stali Przedstawiciele

spotykają się raz w tygodniu. Decyzje Rady maja moc wiążącą i są podejmowane na zasadzie jednomyślności.

Komitet Planowania Obrony – jest najwyższym organem kierowniczym w sprawach wojskowych. Składa się

ze Stałych Przedstawicieli, z wyjątkiem Francji, w randze ambasadorów, a dwa razy w roku obraduje na

szczeblu ministrów obrony państw członkowskich. Komitet zajmuje się większością kwestii dotyczących obrony i

planowania obronnego.

Kolejnym organem NATO jest Grupa Planowania Nuklearnego. W jej skład wchodzą przedstawiciele

wszystkich państw członkowskich z wyjątkiem Francji. A Islandia ma status obserwatora. Grupa zajmuje się

strategią jądrową. Jej decyzje wymagają zatwierdzenia przez Komitet Planowania Obronnego.

Najwyższym urzędnikiem sojuszu jest Sekretarz Generalny wybierany przez państwa członkowskie na cztery

lata. Wraz z podległym mu Sekretariatem Międzynarodowym zajmuje się nadzorowaniem wykonywania uchwał

organów Sojuszu, opracowywaniem raportów i projektów uchwał. Reprezentuje organizację na zewnątrz.

Bardzo ważnym organem jest także Wysoki Komitet Planowania Centralnego na Sytuacje

Nadzwyczajnych Zagrożeń. Jego zadaniem jest koordynacja podległych mu komitetów i zarządów ściśle

wyspecjalizowanych instytucji w celu stworzenia procedur skutecznego użycia środków obrony cywilnej.

[e-mail]

Funkcjonowanie NATO

W czasach zimnej wojny głównym zadaniem NATO było tworzenie przeciwwagi polityczno-militarnej dla Układu

Warszawskiego. Rywalizacja i konkurencja z blokiem wschodnim polegała głównie na utrzymywaniu równowagi

na zasadzie odstraszania – użycie arsenału jądrowego jednej ze stron spowodowałoby odwet drugiej, a w tej

wojnie nie mogło być zwycięzców.

Po zakończeniu napięcia w stosunkach Wschód – Zachód spowodowanego rozpadem ZSRR i zakończeniem

zimnej wojny, strony podjęły dialog. NATO otworzyło się na dawnych przeciwników, czyli państwa z byłego

bloku wschodniego.

W obecnych czasach nadal podstawową funkcją sojuszu pozostaje odstraszanie potencjalnego agresora, ale

pojawiają się nowe zadania wynikające ze zmienionej sytuacji politycznej. Do najważniejszych zadań należy

wspomaganie ONZ w wysiłkach na rzecz pokojowego rozwiązywania konfliktów w byłej Jugosławii od 1992

roku. Od 1995 roku NATO wspierało porozumienie pokojowe w byłej Jugosławii, w ramach tzw. Sił

Stabilizacyjnych. Od Rady Bezpieczeństwa ONZ NATO otrzymało też mandat na utrzymanie pokoju w Bośni i

Hercegowinie. Podjęto wówczas działania po raz pierwszy poza terenem określonym w dokumencie

założycielskim NATO. Formą realizacji tego mandatu były misje pokojowe w Bośni i Hercegowinie IFOR od

grudnia 1995 do grudnia 1996 i SFOR (Bośnia i Hercegowina) od grudnia 1996 do grudnia 2004 roku. Była to

też akcja lotnicza w Jugosławii od marca do czerwca 1999 roku, kolejna, to misja w Kosowie KFOR. Inne

działania NATO, to zabezpieczenie Cieśniny Gibraltarskiej po atakach terrorystycznych z 11 września 2001 roku,

a także misja w Afganistanie ISAF od grudnia 2001 roku i ostatnio udzielenie wsparcia logistycznego Unii

Afrykańskiej w misji w Darfurze.

Kolejnym zadaniem NATO jest wzmocnienie, zgodnie z Traktatem z Mastricht, europejskiego filaru Sojuszu, dla

potwierdzenia europejskiej tożsamości w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. Stwarza to m.in. możliwość

podejmowania zadań wojskowych przez europejskich członków NATO z wykorzystaniem potencjału Sojuszu, ale

pod bezpośrednim zwierzchnictwem Unii Zachodnioeuropejskiej.

NATO przedstawiło tez program „Partnerstwo dla Pokoju” umożliwiający współpracę miedzy NATO a krajami

OBWE, w takich przedsięwzięciach, jak: misje pokojowe, operacje poszukiwawcze i ratownicze.

Szczególnie ważne było podjecie współpracy z Rosją i Ukrainą. W tym celu powołano Stałą Wspólną Radę NATO

– Rosja. Bardzo ważnym wyzwaniem stojącym przed Sojuszem było też przyjcie nowych członków z Europy

Środkowo – Wschodniej.

[e-mail]

Polska w NATO

Dążenia Polski do uzyskania członkostwa w NATO wynikały w głównej mierze z negatywnych doświadczeń

historycznych. Zarówno tych związanych z II wojną światową, czyli osamotnienie Polski w 1939 roku, jak i tych

powojennych, kiedy to Polska pozostawała pod dominacją ZSRR oraz uznanie, że NATO jest po upadku

komunizmu jedynym efektywnie działającym Sojuszem militarnym w Europie. Po rozwiązaniu Układu

Warszawskiego, Polska rozpoczęła aktywne działania dyplomatyczne zmierzające do uzyskania członkostwa w

NATO. Wymagało to jednak ogromnych nakładów finansowych na modernizację armii, przede wszystkim na

przezbrojenie w sprzęt odpowiadający wymogom NATO.

Przejście na nowy system łączności i sposoby dowodzenia, a także wprowadzenie zmian organizacyjnych na

wzór zachodni. Chodziło przede wszystkim o osiągnięcie kompatybilności i interoperacyjności polskich sił

zbrojnych z armiami zachodu. Kolejnym warunkiem wejścia Polski do NATO było zapewnienie cywilnej kontroli

nad armią, co oznaczało cywilne kierownictwo w Ministerstwie Obrony Narodowej, podporządkowanie Sztabu

Generalnego cywilnemu ministrowi obrony oraz parlamentarna kontrolę nad siłami zbrojnymi.

Po dokonaniu ogromnego wysiłku związanego z przebudową armii, Polska podpisała 2 lutego 1994 roku

dokument „Partnerstwo dla Pokoju”. Był on formą ścisłej współpracy z NATO w zakresie planowania obronnego,

wspólnych ćwiczeń i manewrów oraz uczestnictwa w misjach pokojowych NATO, zwłaszcza operacji pokojowej

w Bośni. Program „Partnerstwo dla Pokoju” umożliwił także wymianę na dużą skalę oficerów i żołnierzy z

obydwu stron. W 1996 roku przyjęto ustawę o cywilnej kontroli nad armią oraz strukturze Ministerstwa Obrony

Narodowej. Przeprowadzono na dużą skalę reorganizację i zmiany w samych siłach zbrojnych pod kątem

przyszłego współdziałania z siłami NATO. Równocześnie prowadzono aktywne działania dyplomatyczne w

stolicach państw NATO w celu uzyskania ich zgody na wstąpienie Polski do tej organizacji.

Dzięki tym działaniom Polska spełniła sformułowane przez sojusz wstępne wymogi, dlatego w lipcu 1997 roku

została zaproszona do negocjacji na temat uzyskania członkostwa. Po ich zakończeniu umowa międzynarodowa

o wstąpieniu Polski do NATO została ratyfikowana przez parlamenty 16 państw członkowskich, a następnie tę

umowę ratyfikował Sejm polski. W marcu 1999 w miejscowości Independence w USA ministrowie spraw

zagranicznych Polski, Czech i Węgier przekazali na ręce Sekretarza Stanu USA dokumenty ratyfikacyjne o

wstąpieniu do NATO. Zakończyło to prawną procedurę akcesji do Sojuszu. W uroczystych obchodach 50 - lecia

Paktu Północnoatlantyckiego po raz pierwszy uczestniczył prezydent Polski jako pełnoprawny członek NATO.

Wstąpienie Polski do NATO pociąga za sobą wiele konsekwencji. Przede wszystkim Polska stała się członkiem

najsilniejszego współcześnie istniejącego paktu militarnego. Zapewnia nam to wyjątkowe miejsce wśród państw

świata a także poczucie bezpieczeństwa.

[e-mail]