WPŁYW GRUPY RÓWIEŚNICZEJ NA

INTEGRACJĘ KLASY


PLAN :

1 . Grupa i jej cechy .
2 . Charakterystyka grup rówieśniczych .
3 . Struktury grupy .
4 . Analiza struktury socjometrycznej klasy jako grupy .
5 . Wpływ grupy na spójność klasy .
6 . Funkcje wychowawcze grupy .





























1 . Grupa i jej cechy .
Człowiek już od momentu urodzenia uczestniczy w różnego rodzaju grupach . Pierwszą z
nich jest rodzina , która dla większości jest grupą najważniejszą .
Stopniowo każde dziecko wchodzi i przynależy do wielu grup : grono przyjaciół, znajomych ,
rodziców , krewnych , grupy rówieśników w szkole i poza nią , a następnie organizacji
społecznych , politycznych , grupy towarzyskiej i zawodowej oraz własnej rodziny .
Przynależność do grupy na ogół sprzyja wytworzeniu się poczucia silnego związku i

solidarności z członkami tej grupy . Ma to duże znaczenie dla procesu kształtowania się
osobowości dziecka .
Bliskie więzi między członkami oraz poczucie przynależności do grupy zaspokajają
elementarne potrzeby dziecka zwłaszcza potrzebę bezpieczeństwa i miłości utrwalają jego
system wartości , zapewniają stabilizację emocjonalną i światopoglądową oraz prowadzą do
zachowań rywalizacyjnych i do identyfikacji z grupą .
Istotną cechą grupy jest jej cel – pewien stan końcowy lub wartość na zdobyciu której
zależy wszystkim członkom grupy . Cel może być ukształtowany w grupie lub narzucony z
zewnątrz . Im cel jest jaśniejszy , lepiej określony i akceptowany przez większość tym
większa jest atrakcyjność grupy , zwiększa się również motywacja do działania .
Bardzo ważnym czynnikiem grupy są normy , którym w różnym stopniu podlegają
wszyscy członkowie grupy . Istnieją normy prawne , moralne i obyczajowe . Różnią się one
siłą zawartego w nich zakazu lub nakazu , rodzajem konsekwencji przewidzianych za ich
naruszenie i zobowiązaniami . Zakresy poszczególnych norm pokrywają się ze sobą lub nie .
Nie wszystkie zakazy prawne pokrywają się z moralnymi lub obyczajowymi .
Bardzo istotnym elementem funkcjonowania grupy jest pozycja jej członków . Pełni
więc dane dziecko określoną rolę w grupie .

2 . Charakterystyka grup rówieśniczych .

Grupa rówieśnicza jest to określona zbiorowość ludzi w tym samym lub bardzo
zbliżonym wieku , między którymi pod wpływem styczności bezpośrednich powstają z reguły
więzi przyjaźni .
Grupy rówieśnicze są podstawową formą życia społecznego młodzieży , klasa natomiast
ją odwzorowuje dlatego bardzo ważne dla każdego nauczyciela jest znajomość procesów ,
które w niej zachodzą .
Czynnikami wiążącymi w grupie rówieśniczej są oprócz wieku przynależności do
wspólnej struktury organizacyjnej , występowanie określonych kontaktów , brak istotnych
różnic w poziomie wiedzy i rozwoju intelektualnym jej członków .



Więź w grupie rówieśniczej ma charakter nieformalny i odróżnia je od grup zdominowanych
więziami formalnymi , gdzie dominuje określona postawa wobec wypełnionych ról
społecznych . Biorąc pod uwagę kontakty społeczne można wyodrębnić 4 podstawowe typy
grup rówieśniczych :
-

rówieśniczy krąg towarzyski – mała najwyżej kilkunastoosobowa grupa bez organizacji
wewnętrznej , więź społeczna oparta jest na związkach uczuciowych i stosunkach
towarzyskich . Młodzież skupiona w kręgu wspólnie spędza wolny czas wypełniony
różnymi formami kontaktów towarzyskich . Zbyt duża aktywność jednostki w kręgu może
spowodować jej zaniedbania w nauce i wykonywaniu obowiązków domowych ,

-

rekreacyjna grupa działania – to również mała grupa skupiająca młodzież , wypełniająca
czas wolny zabawą , różnymi formami rekreacji i sportu . Jednostka przyjmuje tu postawę
solidarności i wzajemnej odpowiedzialności członków za siebie jak również udzielania
pomocy innym .

-

paczka – mała grupa społeczna złożona z członków danego kręgu , funkcjonująca poza
jego strukturą i charakteryzująca się większą częstotliwością spotkań . Paczka składa się z
kilku osób , które łączą wspólne zainteresowania , potrzeby , nawyki lub sympatia .

-

banda – względnie trwała grupa nie dopuszczająca do interwencji i kontroli swej
działalności osób postronnych . Więzi społeczne kształtują się w oparciu o wspólne
interesy i zadania zaspokajające potrzeby zrzeszonych w niej członków .
Banda przypomina swoją działalnością paczkę , zależy jej członkom

jednak na osiągnięciu celów w zbiorowym działaniu . W bandzie jest wymóg większej
lojalności , a przywódca wymaga bezwzględnego podporządkowania się pozostałych
członków .
Grupy rówieśnicze są ze względu na sposób powstawania grupami nieformalnymi .
Tworzą się spontanicznie z chęci do wspólnego przebywania w określonym i akceptowanym
przez wszystkich celu . Grupy te charakteryzują się :
-

mało stabilną strukturą wyrażającą się w sieci powiązań i kontaktach
interpersonalnych ,

- względną spójnością będącą wyrazem wewnętrznych więzi określanych dość
często w silnym poczuciu „ my „ ,
-

określonym statusem czyniącym grupę atrakcyjną dla jej członków ,

-

odrębnością wyrażającą się w wyraźnie określonym celu działania ,

-

widocznym podziałem ról społecznych ,

-

określoną i możliwą do przewidzenia długotrwałością funkcjonowania .

3 . Struktury grupy .

Ustalenie struktury socjometrycznej grupy dokonywane jest najczęściej za pomocą tzw.
socjogramu – jest to graficzne przedstawienie układu pozycji powiązanych ze sobą
stosunkami lubienia lub nielubienia . Ten typ struktury jest najlepszym przykładem struktury
nieformalnej . W socjometrii technika polega na tym , że członkom grupy zadaje się pytanie ,
lub pytania w zależności od tego co nas interesuje . W socjogramie poszczególnych członków
grupy przedstawia się w postaci punktów w przestrzeni , natomiast wybory przez nich
dokonywane ukazuje linia łącząca punkty . Jeżeli interesuje nas struktura grupy stosuje się
socjogram hierarchiczny uwarunkowany liczbą wyborów skierowanych do poszczególnych
osób analiza socjogramów doprowadza do wyróżnienia typowych elementów struktur
socjometrycznych i różnych rodzajów tych struktur . Wyróżnia się :

1.

Parę – kiedy dwie osoby wybierają się wzajemnie .

2.

Łańcuch – gdy osoba A wybiera osobę B , a ta C itd.

3.

Gwiazdę – w której jedna osoba z grupy otrzymuje bardzo dużo wyborów , ale sama ich
nie odwzajemnia .

4.

Sieć – wszyscy członkowie wybierają wszystkich .

5.

Klikę – stanowi podgrupę wzajemnie wybierających się osób , które będą członkami
większej grupy odrzucają pozostałych .

4 . Analiza struktury socjometrycznej klasy jako grupy .

Chcąc zbadać wpływ grupy rówieśniczej ba integrację klasy przeprowadziłam badanie
socjometryczne . W klasie szóstej dzieci uzupełniły ankietę odpowiadając na trzy pytania :
1 . Z kim chciałbyś siedzieć w gimnazjum , a z kim nie ?
2 . Kogo z klasy zabrałbyś z sobą na wakacje , a kogo nie ?
3 . Kogo wybrałbyś na gospodarza w gimnazjum w klasie I , a kogo nie ?
Analizując socjogram można stwierdzić , że w klasie nie ma gwiazdy . Najwięcej
odpowiedzi twierdzących zebrał chłopiec Sławek – 7 , a zaraz za nim jego kolega Maciek – 6
. Można na tej podstawie powiedzieć , że uczniowie ci cieszą się dużą popularnością w
grupie . Jednoznacznie najwięcej odpowiedzi przeczących otrzymała Beata – 12 . Wskazuje
to na odrzucenie dziewczynki , brak akceptacji w grupie . Przyczyny nie akceptacji
dziewczynki tkwią prawdopodobnie w nastawieniu rodziców pozostałych dzieci do Beaty .
Jest to dziecko niedopilnowane , często brudne przez co odrzucane przez pozostałych
członków klasy . Z przeprowadzonego socjogramu wynika , że prawie każde dziecko w
jednym lub kilku pytaniach odpowiedziało – nie w stosunku do Beaty .

5 . Wpływ grupy rówieśniczej na spójność klasy .

Z powyższego zestawienia wynika , ze grupa rówieśnicza ma bardzo duży wpływ na
integrację klasy . Weźmy pod uwagę klasę bez jej kozła ofiarnego –Beaty . Jest to grupa
względnie spójna , mająca więzi wewnętrzne , pomagające sobie nawzajem . Maja wspólne
cele – zabawę , pomagają sobie w nauce , pożyczają potrzebnych pomocy . Są to jak by ich
niepisane normy postępowania . Biorąc pod uwagę klasę z Beatą w tym momencie grupa nie
służy integracji klasy . W żaden sposób nie chcą jej zaakceptować mimo , że wiedzą jak jej
jest przykro .
Podsumowując nasuwa się wniosek , że grupa rówieśnicza może mieć pozytywny i
negatywny wpływ na integrację klasy , ale bezsprzecznie jest on bardzo duży .

6 . Funkcje wychowawcze grupy .

Analizując działalność grup rówieśniczych można w przybliżeniu określić ich funkcje
wychowawcze i są to :
-

wpływanie na przebieg procesów interpersonalnych , kształtowanie postaw aktywności ,
zaspokajanie potrzeb więzi z otoczeniem ,

-

zaspokajanie aspiracji w zakresie społecznej aprobaty i uznania przez członków grupy ,

-

współzawodnictwo rozwijające tendencję do rywalizacji ,

-

rozbudzenie zainteresowań oraz potrzeb kontaktów towarzyskich ,

-

zaspokojenie potrzeb emocjonalnych ,

-

wypełnienie wolnego czasu .

Jak widać grupy rówieśnicze mają bardzo duże znaczenie w kształtowaniu się postawy
dziecka , ucznia oraz dorosłego człowieka .




Bibliografia

1 . K . Dymek – Balcerek , Pedagogika cz. 1 Radom 1995 .
2 . Encyklopedia pedagogiczna W – wa 1993 .
3 . S . Mika , Psychologia społeczna W – wa 1991 .
4 . W . Okoń , Słownik pedagogiczny W – wa 1992 .