Erling Roland and Grete S. Vaaland

Uniwersytet w Stavanger

Centrum Badań Behawioralnych

PROGRAM ′ZERO′:

całościowe podejście do bullyingu w szkole

Scenariusz zajęć

2

Cele nauczania:

A.

Zrozumienie głównych zasad programu ′Zero′, roli autorytetu nauczyciela, zagadnień spójności

i ciągłości działań.

B.

Zrozumienie całościowego podejścia szkoły.

C.

Zrozumienie organizacji programu ′Zero′.

D.

Zapoznanie się z ankietą programu ′Zero′.

A.

Główne założenia programu ′ZERO′

Zero tolerancji w kwestii bullyingu

W odniesieniu do definicji bullyingu, która zakłada systematyczne dręczenie ofiary, a nie zwyczajny

konflikt, powinno się omówić korzyści płynące z podstawowej zasady „zero tolerancji”. Użyteczna

może być również dyskusja nad znaczeniem „zerowej tolerancji”.

Autorytet nauczyciela

Omówienie różnicy pomiędzy autorytarnym nauczycielem a takim, którego autorytet bierze się z silnej

pozycji.

Spójność działań

Zasada spójności powinna zostać omówiona w odniesieniu do kwestii autorytetu nauczyciela, jak

i w znaczeniu spójności działań w każdym miejscu szkoły.

Ciągłość działań

W tym miejscu powinno się zaznaczyć, że warunkiem efektywności programu anty-bullyingowego jest

jego kontynuacja przez dłuższy czas zanim ulegnie on instytucjonalizacji; omówienie ryzyka

związanego z dobrym początkiem i szybkim zapominaniu o działaniach.

B.

Całościowe podejście

Dobrą ilustrację podejścia stanowi afrykańskie powiedzenie: „Potrzeba całej wioski, aby wychować

jedno dziecko”.

Podstawowe założenie całościowego podejścia szkoły dobrze nadaje się do dyskusji, w jaki sposób

kultura szkoły socjalizuje uczniów w znaczeniu ogólnym i w odniesieniu do bullyingu w odróżnieniu od

społeczno-kognitywnego podejścia, które najczęściej nastawione jest na indywidualnych uczniów,

3

specyficzne zachowanie i zdolności poznawcze. Można w tym zakresie przeprowadzić porównanie

innych programów anty-bullyingowych, a także przedyskutować ich efekty.

C.

Organizacja programu

Główna uwaga powinna być

położona na zrozumienie organizacji programu ′Zero′: czasu,

zaangażowanych w niego stron, badania przypadków bullyingu etc.

Model integracyjny kontra model projektowy w organizacji działań jest tematem bardziej

abstrakcyjnym, który również może być poddany dyskusji.

Poza uzyskaniem informacji na temat organizacji programu uczestnicy zajęć mogą również odgrywać

scenki z podziałem na role w celu zilustrowania spotkania rodzicielskiego etc.

D.

Ankieta

Program ′Zero′ zaleca coroczne przeprowadzenie ankiety wśród uczniów na temat bullyingu. Może

ona zawierać kilka podstawowych pytań lub też przybrać formę bardziej rozbudowaną, jeśli chce się

pozyskać więcej informacji na temat sytuacji w szkole. Oto kwestionariusz używany w programie

′Zero′. Zapoznaj się z nim i omów z pozostałymi uczestnikami cele, jakim może on służyć.

4

Kwestionariusz szkolny

dotyczący bullyingu

Kwestionariusz dla uczniów – język polski

5

Uniwersytet w Stavanger

Wydział Nauk Humanistycznych i Edukacji

Centrum Badań Behawioralnych

Kwestionariusz do Programu ′Zero′

przeciwdziałającemu bullyingowi

Informacja dla uczniów

Twoja szkoła bierze udział w programie ′Zero′. Jest to program nastawiony na walkę z przejawami

bullyingu. Został on opracowany przez Centrum Badań Behawioralnych Uniwersytetu w Stavanger

w Norwegii. Niniejsza ankieta stanowi element programu. Jej wyniki zostaną przekazane

Departamentowi Ochrony Danych. Celem ankiety jest pozyskanie informacji na temat bullyingu

w Twojej szkole.

Gorąco prosimy o wypełnienie poniższej ankiety. Na pytania należy odpowiedzieć szczerze i zgodnie

z Twoją wiedzą na zadane pytanie. Odpowiedź na poszczególne pytania nie powinna wymagać od

Ciebie szczególnego namysłu. Najczęściej najlepsze odpowiedzi pojawiają się jako pierwsze zaraz po

przeczytaniu pytania.

Wypełnianie ankiety będzie przebiegało w następujący sposób: nauczyciel odczytuje pytanie,

następnie masz czas na udzielenie odpowiedzi. Nauczyciel przechodzi wówczas do kolejnego

pytania.

Ankieta jest anonimowa, a odpowiedzi poufne, tzn. pozostali uczniowie, nauczyciele lub pracownicy

szkoły nie będę mieć możliwości zapoznania się z nimi. Oznacza to, że jesteś jedyną osobą, która

znać będzie swoje odpowiedzi.

Na zakończenie lekcji wypełniona ankieta zostanie umieszczona w kopercie i zaklejona. Następnie

nauczyciel i przedstawiciel uczniów przekaże koperty osobie wyznaczonej w tym celu przez szkołę.

Ankiety zostaną przesłane do Centrum Badań Behawioralnych.

Z góry dziękujemy!

6

1. Jak nazywa się Twoja Szkoła?

……………………………………………………………………………………………………………………….

2. Wpisz poniżej numer identyfikacyjny Twojej szkoły (zostanie on podany przez nauczyciela).

3. Do której klasy uczęszczasz?

□

2 klasa

□

5 klasa

□

8 klasa

□

3 klasa

□

6 klasa

□

9 klasa

□

4 klasa

□

7 klasa

□

10 klasa

4. Jesteś chłopcem czy dziewczyną?

□

Chłopiec

□

Dziewczyna

Bullying w szkole

Bullyingiem nazywamy sytuację, podczas której jedna lub więcej osób (razem) okazuje negatywne zachowanie

wobec kolegi lub koleżanki, który/a nie ma możliwości, aby się przed nim obronić. Sytuacja ta powtarza się

kilkakrotnie. Negatywne zachowanie oznacza, np. kopanie, popychanie lub bicie kolegi lub koleżanki. Może

polegać ono także na wyszydzaniu tej osoby lub wykluczaniu jej z grupy.

5. Jak często zdarzyło Ci się w tym półroczu:

Nigdy Rzadko

2-3 razy

w miesiącu

Mniej więcej

raz na tydzień

Mniej więcej

każdego dnia

bullyingować inne osoby w szkole?

□

□

□

□

□

bullyingować kogoś w szkole poprzez

drażnienie się z tą osobą lub

obrażenie jej?

□

□

□

□

□

bullyingować kogoś poprzez izolację i

wykluczenie tej osoby?

□

□

□

□

□

bullyingować kogoś poprzez bicie,

popychanie lub kopanie?

□

□

□

□

□

7

6. Jak często zdarzyło się w tym półroczu, że:

Nigdy

Rzadko

2-3 razy

w miesiącu

Mniej więcej

raz

na tydzień

Mniej więcej

każdego

dnia

spotkałeś/łaś się z bullyingiem ze strony

kolegów?

□

□

□

□

□

koledzy/koleżanki drażnili się z tobą lub

obrażali cię?

□

□

□

□

□

koledzy/koleżanki wykluczyli Cię ze

wspólnej aktywności lub że byłeś/łaś

w inny sposób izolowany/a?

□

□

□

□

□

zostałeś/łaś uderzony/a, popchnięty/a lub

kopnięty/a przez kolegów/ koleżanki?

□

□

□

□

□

7. Jak często w tym półroczu padłeś/łaś ofiarą bullyingu ze strony osoby dorosłej w szkole?

Nigdy

Rzadko

2-3 razy

w miesiącu

Mniej więcej raz

na tydzień

Mniej więcej

każdego dnia

□

□

□

□

□

8. Jak często w tym półroczu padłeś/łaś ofiarą bullyingu w czasie wolnym od zajęć (tzn. poza

szkołą, ale nie na drodze do i ze szkoły?

Nigdy

Rzadko

2-3 razy

w miesiącu

Mniej więcej raz

na tydzień

Mniej więcej

każdego dnia

□

□

□

□

□

9. W jakim miejscu w tym półroczu padłeś/łaś ofiarą bullyingu?

Tak

Nie

Na szkolnym placu zabaw?

□

□

W klasie?

□

□

Na korytarzu?

□

□

Na drodze do szkoły?

□

□

W szatni / pod prysznicem / w toalecie?

□

□

W innych miejscach w szkole?

□

□

Na kolejne pytanie należy odpowiedzieć, jeśli w drodze do szkoły korzystasz ze szkolnego autobusu lub łodzi.

W autobusie / na łodzi?

□

□

8

Korzystanie z telefonu komórkowego

(dotyczy korzystania w szkole, domu i w innych miejscach)

10.Jak często korzystasz z telefonu komórkowego?

□

Nigdy

□

Mniej więcej co tydzień

□

Mniej więcej każdego dnia

□

Kilka razy na dzień

11.Jak często w tym półroczu:

Nigdy

Rzadko

2-3 razy w

miesiącu

Mniej więcej

raz

na tydzień

Mniej więcej

każdego

dnia

bullyingowałeś/łaś innych,

rozmawiając z nimi przez telefon

komórkowy?

□

□

□

□

□

bullyingowałeś/łaś innych,

wysyłając wiadomości SMS?

□

□

□

□

□

bullyingowałeś/łaś innych,

wysyłając telefonem zdjęcia lub

filmiki?

□

□

□

□

□

12.Jak często w tym półroczu:

Nigdy

Rzadko

2-3 razy w

miesiącu

Mniej więcej

raz

na tydzień

Mniej więcej

każdego

dnia

padłeś/łaś ofiarą bullyingu w trakcie

rozmowy telefonicznej?

□

□

□

□

□

padłeś/łaś ofiarą, odbierając

wiadomości SMS?

□

□

□

□

□

padłeś/łaś ofiarą, odbierając przez

telefon zdjęcia i filmiki?

□

□

□

□

□

9

Korzystanie z Internetu

(dotyczy korzystania z poczty e-mailowej, czatów i wizyt na portalach internetowych)

13.Jak często korzystasz z internetu:

Nigdy

Rzadko

2-3 razy

w miesiącu

Mniej więcej

raz

na tydzień

Mniej więcej

każdego

dnia

w szkole?

□

□

□

□

□

w domu?

□

□

□

□

□

w innych miejscach?

□

□

□

□

□

14.Jak często w tym półroczu buillyingowałeś/łaś innych przy pomocy internetu:

Nigdy

Rzadko

2-3 razy

w miesiącu

Mniej więcej

raz

na tydzień

Mniej więcej

każdego

dnia

pisząc do kogoś?

□

□

□

□

□

wysyłając wiadomości dotyczące

danej osoby?

□

□

□

□

□

wysyłając zdjęcia danej osoby?

□

□

□

□

□

wysyłając filmy dotyczące danej

osoby?

□

□

□

□

□

15.Jak często w tym półroczu padłeś/łaś ofiarą bullyingu w internecie:

Nigdy

Rzadko

2-3 razy

w miesiącu

Mniej więcej

raz

na tydzień

Mniej więcej

każdego

dnia

gdy ktoś pisał do Ciebie?

□

□

□

□

□

gdy ktoś rozsyłał wiadomości o

Tobie?

□

□

□

□

□

gdy ktoś rozsyłał Twoje zdjęcia?

□

□

□

□

□

gdy ktoś rozsyłał filmy, na których

jesteś?

□

□

□

□

□

10

16.Gdybym padł/a ofiarą bullyingu, powiedziałbym/łabym o tym następującej osobie

(możesz zaznaczyć kilka pozycji):

□

jednemu z bliskich

kolegów/koleżanek

□

innym osobom

□

osobie lub osobom dorosłym

w szkole

□

nikomu

□

rodzicom

□

nie wiem

17.Gdyby znany mi był przypadek bullyingu wobec ucznia/uczennicy w szkole,

powiedziałbym/łabym o tym następującej osobie (możesz zaznaczyć kilka pozycji):

□

jednemu z bliskich

kolegów/koleżanek

□

innym osobom

□

osobie lub osobom dorosłym w

szkole

□

nikomu

□

rodzicom

□

nie wiem

18.Co myślisz na temat swojej szkoły? (odpowiedz na pytanie zgodnie ze swoim doświadczeniem)

Fałsz

Raczej

fałsz

Czasem

prawda,

czasem

fałsz

Raczej

prawda

Prawda

Lubię chodzić do szkoły.

□

□

□

□

□

Nie mogę się doczekać, kiedy pójdę do szkoły.

□

□

□

□

□

Moja szkoła to miejsce, w którym chce się być.

□

□

□

□

□

W szkole czuję się bezpiecznie.

□

□

□

□

□

Czuję się bezpiecznie w drodze do i ze szkoły.

□

□

□

□

□

Twoje odpowiedzi bardzo nam pomogą.

Dziękujemy!