Piotr Plichta

Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi

Uczniowie niepełnosprawni intelektualnie

jako ofiary i sprawcy agresji rówieśniczej

– kontekst edukacyjny

Scenariusz zajęć

Osoba upośledzona umysłowo/niepełnosprawna intelektualnie1

jako ofiara i sprawca przemocy

Warunki wstępne: lektura artykułu z Modułu 6 i obejrzenie materiału video.

Cel główny: Nabycie wiedzy dotyczącej specyfiki upośledzenia umysłowego i funkcjonowania społecznego osób upośledzonych umysłowo jako ważnych czynników mających związek z ich zaangażowaniem w agresję rówieśniczą.

Moduł I. (wprowadzający)

Kim jest osoba upośledzona umysłowo?

Syntetyczny wykład o istocie upośledzenia umysłowego, kwestiach definicyjnych, kryteriach diagnostycznych poprzedzony zebraniem skojarzeń uczestników warsztatu na temat osób upośledzonych umysłowo. Po wykładzie analiza skojarzeń pod względem różnych kryteriów, np.

pozytywny/negatywny charakter skojarzeń. Dyskusja na temat: Dlaczego Inni są inni? O powodach niższej pozycji społecznej Innych w grupie rówieśniczej.

Moduł II.

Odmienność czy jednak podobieństwo? O zachowaniach nietypowych osób niepełnosprawnych intelektualnie

Podanie przykładów zachowań nietypowych (np. tzw. stereotypie, dziwactwa ruchowe etc.). Dyskusja na temat: O czym mogą świadczyć poszczególne zachowania osób upośledzonych umysłowo? Czy każde zachowanie ma sens? Następnie miniwykład na temat: Cele zachowań nietypowych.

Ćwiczenie 1

Potrzebne materiały: paski z opisami nietypowych zachowań osób niepełnosprawnych intelektualnie.

Zadaniem uczestników jest próba odpowiedzi na pytanie jakim celom mogą służyć poszczególne, opisane na paskach papieru zachowania. Praca w grupach – przyporządkowanie poszczególnych zachowań do celów jakim mogą służyć.

1 Pojęcia niepełnosprawność intelektualna i upośledzenie umysłowe będą używane zamiennie i w tym samym znaczeniu.

2

Moduł III.

Osoba upośledzona jako ofiara agresji – nie tylko rówieśniczej Fakty na temat ryzyka stania się ofiarą w przypadku osób niepełnosprawnych intelektualnie.

Dyskusja grupowa – analiza osobistych doświadczeń uczestników w zakresie bycia świadkiem agresji rówieśniczej. Kto bywa łatwym celem dla agresorów? W jakim stopniu wynika to z osobistych cech, zachowań ofiar, a w jakim z innych czynników, np. obowiązujących norm, braku nadzoru, bierności świadków etc.

Moduł IV.

Dlaczego niepełnosprawny intelektualnie może być sprawcą agresji?

Dyskusja na temat przyczyn zachowań agresywnych.

W jakim stopniu przyczyny agresywnego zachowania się są wspólne dla osób sprawnych i niepełnosprawnych intelektualnie. Trudności komunikacyjne osób niepełnosprawnych i brak kompetencji interpretacyjnych osób bez niepełnosprawności jako przyczyny występowania zachowań agresywnych i autoagresywnych.

Ćwiczenie 1

Zgadnij, co chcę powiedzieć? Próba pozawerbalnej ekspresji określonych sytuacji, które mogą być problemem dla osób z trudnościami w porozumiewaniu się. Analiza uczuć towarzyszących udziałowi w ćwiczeniu.

Ćwiczenie 2

Jaki mam punkt archimedesowy? Analiza mocnych stron uczestników. Czy w taki sposób lubię przedstawiać się światu? Co jest przedmiotem mojej największej dumy? Czy i jakie jest ryzyko nadmiernej koncentracji na słabych stronach i ich usprawnianiu? Jak zmienia jakość życia odkrycie swoich mocnych stron?

3

Moduł V.

Poszukiwanie sposobów pomocy osobom niepełnosprawnym intelektualnie 1. Burza mózgów na temat:

Jak pomóc osobom upośledzonym umysłowo w podniesieniu ich pozycji społecznej w grupie rówieśniczej?

2. Dyskusja zogniskowana wokół następujących właściwości osób niepełnosprawnych intelektualnie oraz właściwości środowiska, w którym żyją:

labilność emocjonalna,

łatwowierność,

potrzeba akceptacji,

wyuczona bezradność,

brak poczucia własnej skuteczności,

brak sukcesów.

3. Co może być „lekarstwem” na takie problemy? Poszukiwanie rozwiązań (m.in. edukacja oparta na budowaniu poczucia własnej wartości, możliwości decydowania o sobie, dokonywania wyborów etc.).

4. Prezentacja przykładów dobrej praktyki (materiały wideo, nagrania audio i inne materiały szkoleniowe).

4