Made by J0RD4N 1/4

MSG

Wykład XV

PWSZ w Ciechanowie

MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Znaczenie inwestycji bezpośrednich w polityce światowej

Inwestycje bezpośrednie są jednym z najbardziej dynamicznych elementów

współczesnej gospodarki światowej.

Początek lat osiemdziesiątych XX w., od 1985 r. to trwające do 2000 r. przyspieszenie

tempa wzrostu zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Lata dziewięćdziesiąte proces
przybiera cech prawdziwego boomu uznawanego powszechnie za jeden z najważniejszych
przejawów procesu globalizacji.

W latach 1991 -2000 przypływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich w świecie

powiększył się prawie dziewięciokrotnie, wzrastając ze 159 mld USD do 1393 mld USD.
W okresie 1980-2003 relacja skumulowanej wielkości inwestycji zagranicznych do
światowego PKB wzrosła z około 5 do około 22%, a udział zagranicznych inwestycji
bezpośrednich w całości inwestycji wzrósł z około 2 do około 8%.

W tym samym okresie nastąpiła także zasadnicza zmiana struktury branżowej

zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Wzrastała rola usług, przy jednoczesnym spadku
znaczenia przemysłu wydobywczego.

W 1973 r. w przemysł ten zaangażowanych było 25% skumulowanych inwestycji

zagranicznych, a w 2002 r. jedynie 4%, natomiast udział skumulowanych inwestycji
zaangażowanych w usługach zwiększył się z 30 do 67%.
Podstawowe przyczyny wzrostu inwestycji zagranicznych to:

 Postęp technologiczny, zwłaszcza rewolucyjne zmiany w dziedzinie przetwarzania i

przenoszenia informacji,

 W ostatnich 30 latach procesy integracyjne, zwłaszcza w Europie Zachodniej,
 Procesy zachodzące w dziedzinie polityki ekonomicznej, czyli prywatyzacja i

deregulacja niektórych branż czy gałęzi gospodarki z rąk państwowych czy
zastrzeżonych dla jednego przedsiębiorstwa.

Pozycje krajów w wywozie kapitału:

 Dominującą pozycję zajmują kraje uprzemysłowione,
 W eksporcie przypada na nie 95% skumulowanych inwestycji,
 W imporcie około 80%.

W wywozie kapitału dominują 4 najwięksi eksporterzy, od których pochodzi 2/3

wywożonego kapitału, a są to:

 Stany Zjednoczone,
 Belgia i Luksemburg,
 Francja,
 Wielka Brytania.

Made by J0RD4N 2/4

Wpływ inwestycji bezpośrednich na gospodarkę krajów

Kraj wywożący kapitał

Wpływ na bilans płatniczy:

 Krótki okres czasu - pogorszenie bilansu płatniczego ze względu na transfer za granicę

środków finansowych

 Długi okres czasu - poprawa bilansu, jeżeli przedsiębiorstwa zaczną przynosić zyski I

transferować zysk do kraju pochodzenia kapitału.

Wpływ na poziom zatrudnienia

 Krótki okres czasu - jeżeli kapitał wywożony za granicę byłby w przypadku braku

tego wywozu zastosowany w kraju, to wywoź = utracie potencjalnych miejsc pracy;
gdy jest to mało prawdopodobne, niebezpieczeństwo takie nie występuje. Pośrednio
przez wpływ na wielkość eksportu; w fazie tworzenia filii eksport, więc i wielkość
produkcji i zatrudnienia w kraju pochodzenia kapitału, na ogół rośnie. Wynika to stąd,
że znaczna część wyposażenia nowego zakładu pochodzi z kraju pochodzenia
kapitału.

 Długi okres czasu - możliwy jest korzystny wpływ wywozu kapitału na wielkość

produkcji, a tym samym na poziom zatrudnienia w tym kraju; jeżeli produkcja
uruchomiona dzięki inwestycjom bezpośrednim pobudza eksport i produkcję w kraju
wywozu eksportu.

Wpływ inwestycji bezpośrednich na gospodarkę krajów

Kraj przywożący kapitał

Kraj rozwijający się – pozytywne skutki:

 Dopływ kapitału związany jest z niedostatecznym wyposażeniem kraju w kapitał;

inwestycje zagraniczne stają się środkiem zwiększającym fundusz inwestycji, a co za
tym idzie, poziom aktywności gospodarczej i zatrudnienia.

 Kraj ma szansę poprawy bilansu płatniczego w krótkim i długim okresie czasu, oraz

podniesienia poziomu zaawansowania technicznego gospodarki (ze względu na
towarzyszący przepływowi kapitału transfer technologu).

Kraj rozwijający się – negatywne skutki:

 Dopływ zagranicznej technologii może być zniweczony, jeżeli technologia jest zbyt

nowoczesna dla danej gospodarki i nie może pośrednio (np. przez więzi kooperacyjne)
oddziaływać na przemysł tego kraju.

 Wzrost produkcji i zatrudnienia może być zniweczony, jeżeli jedynym motywem

podejmowania inwestycji bezpośrednich jest chęć wejścia na dany rynek.

Kraj rozwinięty:

 Przepływy inwestycji bezpośrednich są źródłem transferu technologii, ale ze względu

na wysoki poziom zaawansowania technicznego, jest to przede wszystkim środek
wzbogacający istniejącą wiedzę, a nie podnoszący jej poziom.

 W niektórych krajach rozwiniętych inwestycje zagraniczne traktowane są jako źródło

zwiększenia podaży środków kapitałowych dla rozwoju regionów mniej
zaawansowanych gospodarczo.

 Dopływ kapitału w postaci zagranicznych inwestycji bezpośrednich prowadzi do

normalizacji sytuacji rynkowej; w branży zdominowanej przez jedno lub kitka
przedsiębiorstw krajowych, a zagraniczny konkurent przyczynia się do zmniejszenia
stopnia monopolizacji danej dziedziny wytwarzania.

Made by J0RD4N 3/4

 Zarówno w kraju rozwiniętym jak rozwijającym się występują obawy przed

politycznymi następstwami zdominowania gospodarki narodowej przez obcych
właścicieli, którzy w domniemaniu w pierwszej kolejności reprezentują interes
narodowy kraju pochodzenia kapitału.

 W niektórych krajach rozwijających się, mających ambicje odgrywania lokalnych

mocarstw, występuje wyraźna tendencja do ograniczania obcego kapitału w
przedsiębiorstwach (np. do 50%), a nawet do całkowitej eliminacji.

 W krajach, które świeżo odzyskały lub umocniły niepodległość, występuje niechęć do

inwestorów zagranicznych, zwłaszcza gdy dopływ kapitału następuje do działalności
gospodarczej uznawanej za ważną dla interesów narodowych.

 Państwo zezwalające na podejmowanie w kraju inwestycji bezpośrednich ma

bardzo dużą swobodę regulowania warunków działania obcego kapitału. Wydając
odpowiednie przepisy, może nie dopuszczać do rodzajów działalności gospodarczej
uznawanych za istotne dla interesów narodowych, wykluczać możliwość przejęcia
przez obcy kapitał większościowego pakietu akcji przedsiębiorstw, wprowadzać
różnego rodzaju opłaty za korzystanie z zasobów naturalnych itp. Jednocześnie,
wprowadzając tego rodzaju przepisy, należy pamiętać, że mogą one praktycznie
całkowicie zniechęcić inwestorów zagranicznych do podejmowania przedsięwzięć w
danym kraju, zwłaszcza wtedy, gdy inne czynniki (np. rozmiary rynku, położenie,
bogactwa naturalne, stan gospodarki) nie równoważą uciążliwości wynikających z
wprowadzenia tego typu ograniczeń.

 Podobnie też przedstawia się kwestia międzynarodowych przepisów regulujących

działalność korporacji transnarodowych.

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

WYKŁAD XVI + XVII

PWSZ w Ciechanowie Wydział Ekonomii

Przepływy siły roboczej

Główną przyczyną międzynarodowych przepływów czynników produkcji jest, chęć

uzyskania przez ich posiadaczy wyższego dochodu. Jak bowiem wykazywaliśmy,
przesuwanie czynnika produkcji tam, gdzie jego zastosowanie jest najbardziej opłacalne, jest
korzystne dla gospodarki światowej. Najważniejszym czynnikiem jednak jest praca bez której
kapitał i ziemia są bezużyteczne.

Kapitał Ziemia

Praca

Produkt/Zysk

Przepływy siły roboczej a przepływy kapitału

Istnieją poważne różnice międzynarodowymi przepływami siły roboczej a

przepływami kapitału:

 Międzynarodowe przepływy siły roboczej odbywają się na mniejszą skalę i z

mniejszym natężeniem.

Made by J0RD4N 4/4

 W odróżnieniu od przepływu kapitału stosunkowo rzadkie są okresy masowego

przepływu czy odpływu siły roboczej z łub do danego kraju.

 Zazwyczaj siła robocza nie przemieszcza się na wzór kapitału krótkookresowego

wędrującego między krajami w poszukiwaniu wyższych zysków.

 Międzynarodowe przepływy siły roboczej pozostają, bez porównania w większym

stopniu niż przepływy kapitałowe, pod wpływem czynników pozaekonomicznych.

Przyczyny międzynarodowych przepływów siły roboczej

Istnieją poważne różnice międzynarodowymi przepływami siły roboczej a

przepływami kapitału:

 Czynnik ekonomiczny - różnica w wysokości wynagrodzenia za pracę występująca w

różnych krajach (główny powód migracji ludności)

 Względy polityczne I ideologiczne,
 Prześladowania religijne, narodowe czy rasowe.

Niekiedy wymienione przyczyny nakładają się na siebie, jak również występują

łącznie z motywem ekonomicznym.

Można np. przypuszczać, że znaczna część emigracji, jaka miała miejsce w Polsce w

latach osiemdziesiątych XX w., wynikała zarówno z przyczyn politycznych, jak i chęci
poprawy warunków życia, natomiast emigracja z pocz. XXI w. tylko z chęci poprawy
warunków życia.

Aby ekonomiczne, jak I pozaekonomiczne przyczyny migracji doprowadziły

rzeczywiście do wyjazdu na stałe za granicę, muszą występować ze znaczną intensywnością.

Na emigrację ekonomiczną zdecyduje się osoba niemająca szans na zdobycie pracy

lub na zapewnienie rodzinie minimum egzystencji czy też mająca za granicą realną szansę
kilkakrotnego wzrostu stopy życiowej.

W odróżnieniu od międzynarodowych przepływów kapitału, gdzie czynnikiem

wystarczającym do jego wywozu może być kilkupunktowa różnica stopy procentowej między
krajami, płaca wyższa niż w kraju nawet o 50% na ogół nie wystarcza do podjęcia decyzji o
migracji.

Dzieje się tak dlatego, że podejmując decyzję o migracji, poszczególne jednostki stają

wobec konieczności pokonania ogromnych trudności są to tzw. bariery migracji.
Bariery migracji:

 Kontrole przez kraje przepływu siły roboczej tak samo dokładnie jak przepływu

kapitału (polityka ograniczenia imigracji przez kraje bogate - kwoty imigracyjne
USA),

 Wysokie koszty przejazdu lub ogromne ryzyko nielegalnego przekraczania granicy,
 Konieczność adaptacji imigranta w kraju osiedlenia (opanowanie języka, poznanie

zwyczajów czy kultury),

 Przeszkody formalne (uznawanie dyplomów i uprawnień zdobytych w kraju

pochodzenia),

 Nieprzydatność posiadanego wykształcenia w nowych warunkach,
 Przejaw wrogości i niechęci do imigrantów(szowinizm i rasizm).