WARSZAWA

200

4

Analiza finansowa i metodologia credit
scoring w szacowaniu ryzyka.

Wykład

Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz

Analiza finansowa

Analiza finansowa

Analiza finansowa

Analiza finansowa

Analiza finansowa

Analiza finansowa

Analiza finansowa

Analiza finansowa

© Copyright by Dariusz Prokopowicz

2

Podzia

Podzia

ł

ł

operacji aktywnych

operacji aktywnych

Do operacji aktywnych zalicza się:

1. operacje zwiększające majątek trwały banku oraz wartości

niematerialne i prawne (do majątku trwałego banku należą m.in.
budynki bankowe, wyposażenie centrali i oddziałów, środki
transportu, a także rozmaite nieruchomości przejęte przez bank
jako zabezpieczenie kredytów i nie sprzedane),

2. przechowywanie środków pieniężnych – są to głównie środki

znajdujące się w formie gotówki w skarbcach bankowych (do
operacji tych zaliczane są także operacje związane z
kształtowaniem rezerwy obowiązkowej w Narodowym Banku
Polskim),

3

3. działalność kredytowa,

4. operacje lokat międzybankowych czynnych (dokonywanie

lokat w innych bankach),

5. inwestycje w papiery wartościowe,

6. inne operacje aktywne (w tym rozliczenia międzyokresowe).

Operacje aktywne

Operacje aktywne

4

Największe dochody przynoszą dwa rodzaje operacji
aktywnych:

działalność kredytowa,

inwestycje w papiery wartościowe.

Istotnym źródłem dochodów są również lokaty
międzybankowe.

Ze względu na poziom dochodowości aktywa dzieli się na:

pracujące,

niepracujące.

Operacje aktywne

Operacje aktywne

5

Aktywa pracuj

Aktywa pracuj

ą

ą

ce

ce

Aktywa pracujące są podstawową kategorią operacji
bankowych przynoszących zysk.

Zalicza się do nich głównie:

kredyty,

papiery wartościowe,

lokaty międzybankowe.

6

Aktywa niepracuj

Aktywa niepracuj

ą

ą

ce

ce

Aktywa niepracujące zwykle nie przynoszą dla banku
znaczącego zysku lub nie generują go w ogóle.

Zalicza się do nich:

rzeczowy majątek trwały,

wartości niematerialne i prawne,

środki pieniężne w kasie i NBP,

pozostałe aktywa (w tym rozliczenia międzyokresowe).

Banki zwykle do tej kategorii aktywów zaliczają kredyty
nieregularne (złe kredyty).

7

Ryzyko kredytowe

Ryzyko kredytowe

Ryzyko kredytowe można określić jako
prawdopodobieństwo nie odzyskania przez bank
udzielonego kredytu (w całości lub w części) wraz z
odsetkami i pozostałymi prowizjami.

8

Ryzyko kredytowe dotyczy wszystkich aktywów
bilansowych, do których bank ma tytuł prawny, jak i
pozycji pozabilansowych. Obejmuje następujący zakres
działalności banku:

udzielone kredyty,

przyznane a nie pobrane kredyty,

gwarancje i akcepty bankowe,

akredytywy,

lokaty międzybankowe,

instrumenty rynku kapitałowego (operacje dewizowe,

transakcje futures, swapowe, akcje, obligacje, bony
skarbowe, opcje).

Ryzyko kredytowe

Ryzyko kredytowe

9

W procesie ograniczania ryzyka pojedynczej umowy
kredytowej można wyróżnić kilka etapów. Są to:

1)

analiza wniosku kredytowego przed podpisaniem

umowy,

2)

zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń spłaty

kredytu,

3) nadzór nad prawidłowością wykorzystania kredytu i

jakością

gospodarowania kredytobiorcy w okresie

trwania umowy.

Ryzyko kredytowe

Ryzyko kredytowe

10

Procedury dzia

Procedury dzia

ł

ł

alno

alno

ś

ś

ci kredytowej

ci kredytowej

Procedury kredytowania poszczególnych banków
zwykle w niewielkim stopniu różnią się w zakresie
zespołu przeprowadzanych czynności formalno-
prawnych.

Różnice z punktu widzenia klienta dotyczą głównie:

a) kosztów wynikających z realizacji transakcji kredytowej,

b) wymaganego przez bank zabezpieczenia

.

11

Do podstawowych informacji wymaganych przez bank
celem przeprowadzenia oceny zdolności kredytowej
klienta i ryzyka kredytowego banku należą:

wysokość i poziom stabilności dochodów,

źródło dochodów z uwzględnieniem stosunku formalno-
prawnego występującego między pracodawcą a klientem,

majątek potencjalnego kredytobiorcy,

zobowiązania

klienta

wobec

innych

instytucji

finansowych,

stan rodzinny oraz wiek klienta.

Ocena zdolno

Ocena zdolno

ś

ś

ci kredytowej

ci kredytowej

12

Źródłem powyższych informacji jest zazwyczaj sam
kredytobiorca, należy więc zweryfikować je w:

organach administracji publicznej i samorządu
terytorialnego,

urzędach skarbowych,

innych bankach,

miejscu zatrudnienia (obecnym i ewentualnie
poprzednim),

księgach wieczystych.

Ocena zdolno

Ocena zdolno

ś

ś

ci kredytowej

ci kredytowej

13

Wyniki przeprowadzonej oceny zdolności kredytowej
klienta i tym samym identyfikacji poziomu ryzyka
kredytowego banku stanowią podstawę dla
następujących czynności:

podjęcia decyzji o przyznaniu bądź nie przyznaniu kredytu,

ustanowienia odpowiedniej formy zabezpieczenia kredytu.

Ocena zdolno

Ocena zdolno

ś

ś

ci kredytowej

ci kredytowej

14

Określenie zdolności kredytowej sprowadza się do
odpowiedzi na następujące pytania:

czy analizowane przedsiębiorstwo osiąga dodatni
wynik finansowy?,

czy wypracowany zysk pozwoli na terminowe
regulowanie zobowiązań wynikających z planu spłat
kredytu?

Ocena zdolno

Ocena zdolno

ś

ś

ci kredytowej

ci kredytowej

15

Analiza wniosku kredytowego osoby prawnej powinna
być dokonana pod kątem zdolności kredytowej w
sensie prawnym i ekonomicznym. Aby uzasadnione
było analizowanie sytuacji ekonomicznej firmy trzeba
najpierw sprawdzić zdolność podmiotu do
podejmowania czynności prawnych oraz legalność jego
działania.

Ocena zdolno

Ocena zdolno

ś

ś

ci kredytowej

ci kredytowej

16

Dopiero po stwierdzeniu wszelkich prawidłowości pod
względem prawnym bank może przejść do analizy
ekonomicznej, na którą składają się:

badanie bieżącej i dawnej sytuacji finansowej potencjalnego
kredytobiorcy (jego płynności, rentowności zadłużenia, sprawności
działania),

badanie planów finansowych,

badanie udziału rynkowego przedsiębiorstwa i jego pozycji
konkurencyjnej,

badanie perspektyw i dynamiki rozwoju branży potencjalnego
kredytobiorcy,

badanie dotychczasowych relacji klienta z bankiem, dostawcami i
odbiorcami,

badanie stosunków społecznych, kultury organizacyjnej, jakości
zarządzania.

Ocena zdolno

Ocena zdolno

ś

ś

ci kredytowej

ci kredytowej

17

Badanie zdolności kredytowej przy pomocy
wskaźników pozwala na ujednolicenie zasad analizy
różnych firm, a zarazem umożliwia obiektywne
podejście do badanego przedsiębiorstwa. Zaletą tego
rodzaju analizy jest również łatwość porównania
różnych przedsiębiorstw w tej samej branży, jak
również poszczególnych branż ze sobą.

Ocena zdolno

Ocena zdolno

ś

ś

ci kredytowej

ci kredytowej

Wska

Wska

ź

ź

nikowa analiza zdolno

nikowa analiza zdolno

ś

ś

ci kredytowej

ci kredytowej

18

Wskaźników ekonomicznych jest wiele, łatwiej zatem
podzielić je na grupy i w każdej z nich wytypować
najlepsze. Można wyróżnić pięć podstawowych grup
wskaźników:

1)

wskaźniki struktury majątku i kapitałów,

2)

wskaźniki płynności finansowej,

3)

wskaźniki rentowności,

4)

wskaźniki zadłużenia,

5)

wskaźniki sprawności działania

[1]

.

[1]

Z.Fedorowicz: „Finanse przedsiębiorstwa”. Poltext. Warszawa 2000, s. 21

Ocena zdolno

Ocena zdolno

ś

ś

ci kredytowej

ci kredytowej

19

Asymetria informacji na płaszczyźnie relacji bank –
klient zwiększa możliwość popełniania błędów przez
inspektorów kredytowych w trakcie oceny
kredytobiorcy.

Przyznanie kredytu nierzetelnej osobie jest tzw. błędem
pierwszego rodzaju.

Błąd drugiego rodzaju polega na nie przyznaniu kredytu
przedsiębiorstwu, które w przyszłości terminowo
regulowałoby wszelkie zobowiązania.

Asymetria informacji w procesie oceny

Asymetria informacji w procesie oceny

klienta banku

klienta banku

20

Sformalizowane procedury

Sformalizowane procedury

Wszystkie sformalizowane elementy identyfikacji,
kwantyfikacji oraz redukcji ryzyka kredytowego
(elementy składowe procesu zarządzania ryzykiem
kredytowym) w tym:

metody

oceny

sytuacji

ekonomiczno-finansowej

potencjalnego kredytobiorcy,

systemy oszacowania wielkości potencjalnego ryzyka,

zabezpieczenia wierzytelności bankowych,

limity zaangażowania kapitałowego i limity koncentracji,

wewnętrzne systemy audytu,

stanowią uregulowania zapisane w odpowiednich
dokumentach.

21

System informacji o kredytobiorcach

System informacji o kredytobiorcach

Obecnie jednym z kluczowych elementów
ograniczających asymetrię informacji jest
międzybankowy system informacji o kredytobiorcach.

Zbudowanie tego typu centralnego banku informacji
stało się możliwe w wyniku upowszechnienia
bankowych systemów teleinformatycznych.

Podstawą systemu jest Biuro Informacji Kredytowej

22

R

R

ó

ó

ż

ż

nicowanie zakresu wymaganych informacji

nicowanie zakresu wymaganych informacji

Bank starając się znaleźć optymalną wartość zakresu
informacji różnicuje procedury kredytowe uzależniając
wielkość wachlarza informacyjnego od następujących
czynników:

a) rodzaju kredytu,
b) wielkości kredytu,

c) rodzaju kredytobiorcy, z uwzględnieniem następujących

kategorii:

potencjalny klient strategiczny,

stały klient bez zastrzeżeń w zakresie współpracy z bankiem,

stały klient nie zawsze terminowo regulujący należne zobowiązania,

kredytobiorca, którego należności postawione zostały w stan
natychmiastowej wymagalności.

23

Metoda punktowa i credit

Metoda punktowa i credit

scoring

scoring

Aktualnym standardem segmentacji portfela kredytowego
dokonywanej w bankach jest metoda punktowa stanowiąca
podstawę systemów credit scoring.

Metoda punktowa polega na przypisaniu określonej ilości
punktów skwantyfikowanym wielkościom opisującym
standing kredytobiorcy.

Zsumowana liczba punktów dostarcza informacji na temat
kategorii ryzyka kredytowego wynikającego z prowadzonej
działalności kredytobiorcy.

24

Metoda punktowa

Metoda punktowa

Tab. Metoda punktowa w ocenie ryzyka kredytowego
wybranego podmiotu gospodarczego.

Elementy oceny (1)

Skala ocen
(2)

Waga
(3)

Wska

ź

nik

(4)

Iloczyn
(3)x (4)

Bonitet bilansu
Profil przedsi

ę

biorstwa

Obroty

na

rachunku

bie

żą

cym

Zabezpieczenia

1-10
1-10
1-10
1-10

3
1.5
1
2

6
5
4
7

18
7.5
4
14

Iloczyn wyników

43.5

Źródło: G. Borys, Zarządzanie ryzykiem kredytowym w banku, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa - Wrocław, 1996, s. 99.

25

Zr

Zr

ó

ó

ż

ż

nicowana liczba klas ryzyka kredytowego

nicowana liczba klas ryzyka kredytowego

Poszczególne banki krajowe stosują zróżnicowaną
liczbę klas ryzyka kredytowego, odmienne skale
punktowe, niejednolity zbiór kryteriów ilościowo-
jakościowych i dobór czynników obiektywnych oraz
subiektywnych. Wymienione różnice dotyczą głównie:

maksymalnej liczby punktów oceny syntetycznej,

podziału maksymalnej przyznawanej liczby punktów
między czynniki obiektywne i subiektywne,

26

liczby punktów stanowiącej wymagane minimum punktowe
warunkujące potencjalną możliwość udzielenia kredytu,

zestawu wskaźników finansowych czynników obiektywnych
oceny kredytobiorcy,

liczby punktów przyznawanych za określone wartości
wskaźników

ekonomicznych,

głównie

wskaźników

rentowności i płynności finansowej,

terminologii stosowanych wskaźników finansowych,

zaliczenia bądź nie prawnych form zabezpieczenia kredytu
do oceny punktowej.