1

XIII. Zdanie i jego części

1.

Rodzaje zdań

1.1.

Zdanie podmiotowo-orzeczeniowe（主谓句）i zdanie bez podmiotu i

orzeczenia（非主谓句）

1.1.1.

Zdanie podmiotowo-orzeczeniowe（主谓句）

1. 麦克在北京语言文化大学学习汉语。

2. 问：小刘呢？

答：（

）去上海了。

3. 问：谁找他？

答：小张（

）。

• Zdanie z orzeczeniem czasownikowym（动词谓语句）, np.:

小马在工厂工作。

• Zdanie z orzeczeniem przymiotnikowym（形容词谓语句）, np.:

今天很热。

• Zdanie z orzeczeniem w formie frazy podmiotowo-orzeczeniowej（主谓谓

语句）

, np.:

我头疼。

• Zdanie z orzeczeniem nominalnym（名词谓语句）, np.:

今天星期一。

1.1.2.

Zdanie bez podmiotu i orzeczenia（非主谓句）

• Zdanie bezpodmiotowe（无主句）(zdanie czasownikowe 动词句), np.:

小心火车！

下雨了。

随手关门。

• Zdanie złożone z jednego wyrazu (frazy rzeczownikowej)（独语句）, np.:

好可爱的孩子！

好冷！

唉！

2

1.2.

Zdanie proste（单句）i złożone（复句）

1.2.1.

Zdanie proste （单句）

我有一本新画报。

1.2.2.

Zdanie złożone（复句）

如果明天不下雨，我们就去长城。

1.3.

Podział ze względu na funkcje zdania

1.3.1. Zdanie oznajmujące 陈述句

• Styl relacjonujący（叙述体）

第二天，他们就坐飞机从北京去上海了。

• Styl deskryptywny（描写体）

青的萝卜，紫的茄子，红的辣椒，又红又黄的西红柿，真是五彩斑斓，

耀眼争光。

• Styl wyjaśniający（说明体）

新来的英语老师是澳大利亚人。

• Styl dyskusyjny（论说体）

这个现象说明了两个事实，一是篇章单位与句法单位的不一致性，二是

篇章结构与句法结构的不一致性。

1.3.2. Zdanie pytajne 疑问句

• Pytanie prawda-fałsz 是非问句

o

Pytania z partykułą modalną “吗”, np.:

他是东北人吗？

o

Pytania z “好吗、行（成）吗、对吗、可以吗”, np.:

我们明天一起去长城，好吗？

o

Pytania intonacyjne

今天晚上你不去图书馆了？

o

Pytania z partykułą modalną “吧”, np.:

这是你女儿吧？

• Pytanie szczegółowe 特指疑问句

o

Zwyczajne pytanie szczegółowe

谁是你们的体育老师？

3

o

Pytanie szczegółowe z partykułą modalną “呢”

玉荣，你的靴子呢？

• Pytanie typu twierdzenie-przeczenie 正反疑问句

o

Zwyczajne pytanie typu twierdzenie-przeczenie, np.:

这种录音机好不好？

同学们去了没有？

o

Pytanie z konstrukcją “是不是”

你们明天是不是去颐和园？

o

Pytanie z “好不好、成不成”

下午我们一块去打网球，好不好？

• Pytanie o rozstrzygnięcie 选择疑问句

你是去，还是不去？

1.3.3. Zdanie rozkazujące 祈使句

别吵了！

1.3.4. Zdanie wykrzyknikowe 感叹句

天哪！

祝朋友们身体健康！

1.3.5. Zdanie apelatywne 呼应句

• Zdanie wokatywne 招呼句

老张！

孙大夫！

• Zdanie responsywne 应答句

唉！

2.

Części zdania

主语、谓语、宾语、定语、状语、补语

(房玉清 1998。《使用汉语语法》。北京：北京语言文化大学出版社。)

句子的成分：

主语、谓语、述语、宾语、补语、定语、状语、中心语

4

她

只 带 回来 一片 红叶。

新来的

老师 努力 教 好 中国 地里。

2.1.

Podmiot, orzeczenie（主语和谓语）

2.2.1.

Charakterystyka podmiotu i orzeczenia

• Grupa podmiotu i grupa orzeczenia

他们上个星期游泳了。

街上的人真多。

• Podmiotem może być wykonawca czynności, jej obiekt lub żadne z

powyższych, np.:

我吃了两个馒头。

我的馒头叫哥哥吃了。

我是老师。

• W zdaniach egzystencjalnych（存现句）podmiotem jest wyraz oznaczający

miejsce, np.:

桌子上放着一本书。

前边来了一个人。

• Funkcję orzeczenia może pełnić przymiotnik, wyraz nominalny（体词）,

fraza nominalna lub fraza podmiotowo-orzeczeniowa, np.:

他很努力。

他北京人，瘦高个儿，圆脸庞，大眼睛。

他学习好，工作好，身体好，是个三好学生。

5

• Może nastąpić inwersja podmiotu i orzeczenia, np.:

真多啊，街上的人。

回来了吗，你妈妈？

• Podmiot może być pominięty (ukryty)

o

W dialogu i zdaniach następujących po sobie, np.:

A: 那个人的照片你看过了吗？

B: 看过了。

A: 喜欢吗？

B: 长得不错。

o

W zdaniach rozkazujących, np.:

劳驾，让开点儿。

• Czasem można pominąć orzeczenie, dopełnienie itp.:

A: 黑板上的字是谁写的？

B: 我。

2.2.2.

Elementy pełniące funkcję podmiotu

• Rzeczownik (fraza rzeczownikowa) lub zaimek, np.:

王英是我的朋友。

您要我办的事已经办好了。

谁教你们汉语？

• Liczebnik lub fraza liczebnik-klasyfikator

o

Gdy cyfra lub jednostka wyrażana przez frazę liczebnik-klasyfikator

jest obiektem relacji, np.:

零也是一个数。

一年三百六十五天。

o

Gdy fraza liczebnik-klasyfikator zastępuje rzeczownik, który pojawił

się we wcześniej części wypowiedzi, np.:

这儿还有两张票，一张给你，一张给张丽。

• Czasownik (fraza czasownikowa) lub przymiotnik (fraza przymiotnikowa)

6

虚心使人进步，骄傲使人落后。

游泳是一种很好的体育运动。

您的到来为我们的晚会增添了欢乐的气氛。

• Fraza z “的”, np.:

他说的正是我所想的。

• Fraza podmiotowo-orzeczeniowa, np.:

我这几天不休息没关系。

2.2.3.

Elementy pełniące funkcję orzeczenia

• Czasownik lub fraza czasownikowa, np.:

他已经从外国回来了。

您的预言已经变成了现实。

• Przymiotnik lub fraza przymiotnikowa, np.:

今天天气热，昨天凉快。

她激动得流出了眼泪。

• Rzeczownik lub fraza rzeczownikowa, np.:

今天新年。

这个西瓜三元五角。

• Fraza podmiotowo-orzeczeniowa, np.:

小明学习很努力。

2.2.

Dopełnienie（宾语）

2.2.1.

Związki między czasownikiem a dopełnieniem

• Dopełnienie wyraża obiekt czynności, np.:

我学习中文。

我们才认识不久，我不太了解他。

• Dopełnienie wyraża rezultat czynności, np.:

他最近又写了一首长诗。

• Dopełnienie wyraża narzędzie potrzebne do wykonywania czynności, np.:

他女儿拉小提琴拉得可好了。

• Dopełnienie wyraża miejsce, kierunek wykonywania czynności, np.:

明天我们去长城。

我们的家就在学校的对面。

7

• Dopełnienie wyraża cel lub powód wykonywania czynności, np.:

我后悔没嘱咐小明两句。

• W zdaniach egzystencjalnych dopełnienie wyraża obiekt istniejący,

pojawiający się lub znikający, np.:

外边有人。

他三十岁那年死了媳妇，到现在还没娶上。

2.2.2.

Elementy pełniące funkcję dopełnienia

• Rzeczownik (fraza rzeczownikowa) lub zaimek, np.:

我们都学习汉语，阿里学现代汉语，我学古代汉语。

你们在谈论什么？

• Fraza z “的”, np.:

我买到的电影票是晚上七点半的。

• Liczebnik lub fraza liczebnik-klasyfikator, np.:

这两所学校相距三四里。

最近你看了篮球比赛吗？上星期看了一场。

• Czasownik (fraza czasownikowa), przymiotnik (fraza przymiotnikowa), np.:

这个问题我们已经进行了多次研究。

李时珍二十二岁就开始给人看病了。

这几天，阿爹显得特别高兴。

• Fraza podmiotowo-orzeczeniowa, np.:

那时候，我多么盼望我能走进大学的校门啊！

• Fraza przyimkowa, np.:

我最初认识小川，是在

1955 年夏天。

2.2.3.

Dopełnienie bliższe i dalsze （直接宾语和间接宾语）

张老师教我们汉语。

• Czasowniki, które mogą przyjmować podwójne dopełnienie, np.:

给、送、租、借、卖、还、告诉、通知、报告、求、教、问、请教、赔、

称、叫

8

• Po czasownikach takich jak “告诉、求、通知” musi nastąpić dopełnienie

dalsze, bliższe można pominąć, np.:

明天早上开会。我通知你了，你可别忘了。

*他告诉一个新情况。

• Po czasownikach takich jak “借、租” musi nastąpić dopełnienie bliższe,

dalsze można pominąć, np.:

我想租（你）一间房子。

*这间房子我想租你。

• Po czasownikach takich jak “教、请教、问、还、给、赔” może nastąpić

samo dopełnienie dalsze lub samo bliższe, np.:

这些钱是他给我的。

他给两千块钱。

• Po czasownikach takich jak “称、叫” nie można pominąć ani dopełnienia

bliższego ani dalszego, np.:

附近的人都称他师傅。

？他附近的人都称师傅。

*师傅附近的人都称他。