G

G

A

A

L

L

E

E

R

R

I

I

A

A

T

T

O

O

L

L

E

E

R

R

A

A

N

N

C

C

J

J

I

I

Projekt jest dofinansowywany ze środków Wspólnoty Europejskiej i Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej

www.galeriatolerancji.org.pl

1

Choroba psychiczna

Dana Williams

Nie przypominam sobie, bym w młodości bała się wielu rzeczy. Nie

miałam dziecięcych obaw przed ciemnością, ani straszydłami czy potworami

pod moim łóżkiem. Poza dziwną fobią związaną z syrenami karetek i wozów

straży pożarnej, bałam się jeszcze jednego – Willie’go, starszego mężczyzny

z sąsiedztwa. Dzieci z sąsiedztwa mówiły, że Willie był na wojnie i potem już

nigdy nie był taki sam. Nie wiedziałam, czy to jest prawda, ale wiedziałam

jedno – przerażał mnie.

Willie chodził ulicami w dzień i w nocy, czasem z koszulą naciągniętą na

głowę tak, że wystawały jedynie oczy. Wrzeszczał dziwne, złowieszcze słowa

i wydawał dziwne odgłosy do tych, którzy przechodzili obok. W niektóre dni,

wyskakiwał

zza

krzaków

lub

zza

rogu,

wymachując

rękami

–

doświadczyłyśmy tego z siostrą wielokrotnie idąc rano na przystanek

autobusowy.

Pamiętam jak wiele razy pytałam, „Co jest nie tak z Willie’m?” Ale nie

przypominam sobie by moi rodzice – ani żaden inny dorosły – próbowali

wyjaśnić nam dlaczego Willie tak się zachowywał. Jedyne co pamiętam,

to ostrzeżenia, by trzymać się od niego z daleka. Z tak ograniczoną wiedzą,

większość dzieci w sąsiedztwie zachowywało się na jeden z dwóch

sposobów. Były takie, jak ja, które panicznie się go bały. I były inne –

większość – które dokuczały mu, stroiły z niego żarty, tworzyły rymowanki

i piosenki o „Szalonym Willie’m.”

Nieważne czy reagowaliśmy na Willie’go ze strachem czy z kpiną,

teraz wiem, że wszystkie dzieci miały jedną rzecz wspólną: ignorancja

przesłoniła nam obraz Willie’go i brakowało nam najbardziej nawet

podstawowej wiedzy o chorobach psychicznych.

Od tamtej pory, niestety, niewiele się zmieniło. Brak zrozumienia dla

chorych psychicznie pogłębia jedynie strach, wstyd, piętno i stereotypy.

Jeden na czworo Amerykanów jest dotkniętych, bezpośrednio lub pośrednio,

chorobą psychiczną. Eliminowanie piętna jest niezwykle ważne, tak samo

jak zwiększanie wiedzy o tej chorobie.

G

G

A

A

L

L

E

E

R

R

I

I

A

A

T

T

O

O

L

L

E

E

R

R

A

A

N

N

C

C

J

J

I

I

Projekt jest dofinansowywany ze środków Wspólnoty Europejskiej i Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej

www.galeriatolerancji.org.pl

2

Szczera rozmowa z dziećmi stanowi dobry początek. Amerykańska

Akademia Psychiatrii Dziecięcej i Młodzieżowej oferuje wskazówki

skierowane do rodziców dzieci w różnym wieku:

Dzieci w wieku przedszkolnym

Dzieci w wieku przedszkolnym często opierają swoją charakterystykę innych

ludzi na tym, co widzą, więc najczęściej mają pytania dotyczące zachowania

lub wyglądu jakiejś osoby. Dzieci w tym wieku potrzebują mniej informacji

i szczegółów. Rodzice mogą wyjaśnić, że dana osoba tak się zachowuje,

bo jest chora. Rodzice mogą także wyjaśnić, że smutek i gniew wywołują

czasem takie reakcje jak płacz czy krzyk.

Dzieci w wieku szkolnym

Starsze dzieci zadają więcej pytań i szukają konkretnych informacji.

Na przykład, „Dlaczego ten pan płacze?” albo „Dlaczego ta pani mówi do

siebie?”. Dzieci w tym wieku mogą także martwić się i zadawać pytania

dotyczące bezpieczeństwa ich oraz ich bliskich. Rodzice mogą odpowiadać

wprost i szczerze. Na przykład, rodzic może wytłumaczyć, że ten pan

płacze, ponieważ ma depresję, i przekazać dziecku podstawowe informacje

o depresji i jej przyczynach. Szczere odpowiedzi pomagają dzieciom

zmniejszyć ich obawy.

Nastolatki

Nastolatki zadają bardziej specyficzne i trudne pytania. Posiadają już pewne

stereotypy i wiedzę o chorobach psychicznych nabytą od przyjaciół lub

z mediów. Rodzice mogą przeprowadzić otwarty dialog, ponieważ nastolatki

lepiej reagują gdy rozmowa nie jest jednostronna. Rodzice mogą także

rozmawiać z nastolatkami o szczegółach jak diagnozować poszczególne

choroby psychiczne oraz jak można je leczyć.

W tym roku stałam się tą jedną Amerykanką, której życie zostało

dotknięte przez chorobę psychiczną, ponieważ u jednego z moich bliskich

krewnych zdiagnozowano chorobę dwubiegunową. Kiedy dowiedziałam się

o diagnozie, zrobiłam dwie rzeczy. Najpierw przeczytałam wszystko

G

G

A

A

L

L

E

E

R

R

I

I

A

A

T

T

O

O

L

L

E

E

R

R

A

A

N

N

C

C

J

J

I

I

Projekt jest dofinansowywany ze środków Wspólnoty Europejskiej i Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej

www.galeriatolerancji.org.pl

3

co mogłam znaleźć o chorobie mojego krewnego. Następnie podzieliłam się

tym, czego się dowiedziałam z moim dziewięcioletnim synem.

Mam nadzieję, że moje wysiłki sprawią, że gdy pewnego dnia mój syn

będzie myślał o swoich lękach z dzieciństwa, a pojawi się w jego

wspomnieniach taki „Willie”, nie będzie to już „Szalony Willie” –

napiętnowany i niezrozumiany.