Ekonomika

Transportu

2012/2013

PODSTAWOWE POJĘCIA EKONOMII

LITERATURA

A. Koźlak –„Ekonomika transportu. Teoria i praktyka

gospodarcza” – UG 2010

E. Mendyk E. , Ekonomika transportu, Wyższa Szkoła

Logistyki, Poznań 2009

Literatura uzupełniająca
W. Rydzkowski, K. Wojewódzka –Król (red.) Transport, PWN,

Warszawa 2007
Zaliczenie:
Wykład : Egzamin pisemny
Ćwiczenia: Aktywność, sprawdziany, projekt, kolokwium

końcowe.
Sprawdziany z wykładów ???

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

P

OJĘCIA PODSTAWOWE

Ekonomika transportu

w ujęciu mikroekonomicznym

Funkcjonowanie przedsiębiorstw świadczących

usługi transportowe

Zachowania usługobiorców

transportu

Ekonomika transportu

w ujęciu makroekonomicznym

Relacja miedzy transportem

a jego otoczeniem

Zagadnienia polityki

transportowej

Integracja polityki

transportowej z systemem

transportowym U E

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

P

ODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE TRANSPORTU

Definicja transportu ( I. Tarski) w znaczeniu czynnościowym:

„… transport oznacza proces technologiczny wszelkiego

przenoszenia na odległość, czyli przemieszczania osób,

przedmiotów lub energii”

Definicja zawiera więc:
Świadczenie usług zarobkowo przez przedsiębiorstwa

transportowe

Przemieszczanie ładunków i osób jako czynność pomocniczą



transport własny przedsiębiorstw nietransportowych



motoryzacja indywidualna

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

P

ODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE TRANSPORTU

Definicja transportu ( M. Madeyski) w znaczeniu podmiotowym to

proces przemieszczania przez podmiot do tego powołany:

„… transport to technicznie, organizacyjnie i ekonomicznie,

wydzielone z innych czynności, celowe przemieszczanie wszelkich

ładunków i osób ”

Ekonomika transportu zajmuje się jego ujęciem podmiotowym

Reasumując:
Transport = działalność człowieka, której celem jest

przemieszczanie osób , ładunków, mediów.

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

P

ODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE TRANSPORTU

transport

komunikacja

łączność

Komunikacja - porozumiewanie się ludzi między sobą, czyli

wszelkie formy łączności



listy, telegramy, internet



rozmowy: telefon, radio, internet



przesyłanie paczek

Połączenia, których cechą jest trwałość



powiązanie drogami komunikacyjnymi



regularne przewozy osób i ładunków wg rozkładów jazdy

Łączność jest formą komunikacji i obejmuje przepływ informacji,

przekazy pieniężne, paczek

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

K

LASYFIKACJA TRANSPORTU

-

PIONOWA

Transport

lądowy

samochodowy

kolejowy

wodny

morski

żegluga morska

powietrzny

lotniczy

kosmiczny

r

urociągow

y

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

K

LASYFIKACJA POZIOMA

Podział ze względu na przedmiot przewozu



transport osób



transport ładunków

Podział ze względów organizacyjno –f unkcjonalnych



transport regularny



transport nieregularny

Podział ze względu na organizację przewozu



transport bezpośredni



transport pośredni



łamany, multimodalny , intermodalny, kombinowany

Kryterium geograficzne
krajowy



wewnątrz zakładowy, miejski podmiejski



aglomeracyjny, międzyregionalny

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

K

LASYFIKACJA POZIOMA

C

.

D

.



międzywojewódzki, międzyregionalny

międzynarodowy



kontynentalny



międzykontynentalny

Podział ze względu na formę własności



państwowy



spółdzielczy



komunalny



prywatny

Omówione klasyfikacje nie znalazły zastosowania w klasyfikacji

działalności gospodarczej Unii Europejskiej (NACE) ani polskiej

klasyfikacji gospodarczej (PKD)



transport lądowy, rurociągowy (dział 60 )



transport wodny(dział 61 )…itd.

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

Miejsce ekonomiki transportu w naukach ekonomicznych (model

dwustronnych wzajemnych powiązań)

Ekonomia formułuje prawa dla ekonomiki
transportu, a ta dostarcza ekonomii
praktycznych szczegółów.

Ekonomika transportu przekazuje ogólne
prawa ekonomiczne, uwzględniając
specyfikę transportu, do ekonomik
gałęziowych, skąd otrzymuje się szczegóły
praktyczne, na podstawie których można
ustalić pewne prawidłowości występujące
w całej branży

Ekonomia

Ekonomika transportu

Ekonomiki gałęziowe

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

M

IEJSCE BADAŃ TRANSPORTOWYCH W NAUKACH EKONOMICZNYCH

Ekonomiki gałęziowe wyodrębnione z ekonomiki transportu

Ekonomika transportu

Transportu

samochodowego

Transportu

kolejowego

transportu

lotniczego

Transportu

morskiego

Transportu

śródlądowego

Komunikacji

miejskiej

Ekonomiki

!!

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

P

RAWA EKONOMICZNE W TRANSPORCIE

Pięć praw ekonomicznych według Saxa



Prawo intensywności transportu – tempo rozwoju transportu powinno być

zgodne z intensywnością rozwoju wszystkich działów gospodarki



prawo integracji transportu – rozdrobniony popyt na usługi transportowe

zostaje zintegrowany w określonej, rozsądnie ograniczonej liczbie inwestycji

transportowych - racjonalizacja nakładów inwestycyjnych w transporcie

i lepsze wykorzystanie inwestycji już funkcjonujących



Prawo kierunkowości transportu – transport dokonywany jest po drodze o

najniższych kosztach transportu, czyli po drodze najkorzystniejszej

ekonomicznie, a nie po drodze najkrótszej geometrycznie



Prawo kosztów transportu – korzystne jest rozszerzenie rozmiarów

przewozu, aż do pełnego wykorzystania zdolności przewozowej danych

obiektów i środków transportu ( mniejszy koszt jednostkowy)



Prawo cen transportu – koszty jednostkowe przewozu zależą od cen

zastosowanych za te usługi (odwrotnie niż w innych działach gospodarki,

gdzie ceny dóbr i usług zależą od kosztów ich produkcji)

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

Z

AKRES BADAŃ EKONOMIKI TRANSPORTU

Ekonomika transportu nawiązuje i opiera się na makroekonomii,

mikroekonomii oraz relacjach miedzy transportem a rozwojem

gospodarczym
Zakres inwestycji transportowych wpływa na sytuację

przedsiębiorstw jaki na rozwój gospodarczy kraju.

Rozwój transportu

granty z budżetu UE

pożyczki Banku światowego

pożyczki Europejskiego Banku

Inwestycyjnego

stymulacja

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

Z

AKRES BADAŃ EKONOMIKI TRANSPORTU

Ekonomika transportu bada wpływ transportu na



rozmieszczenie podmiotów gospodarczych



rozwój sieci osadniczej

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

Z

AKRES BADAŃ EKONOMIKI TRANSPORTU

Zakres przedmiotowy ekonomiki transportu



gałęzie transportu



występujące formy własności transportu



wyposażenie transportowe kraju

Zakres podmiotowy ekonomiki transportu



przedsiębiorstwa świadczące zarobkowo usługi transportowe



podmioty eksploatujące środki transportu na użytek własny



usługobiorcy transportu



organa administracji państwowej

Zakres problemowy ekonomiki transportu



wpływ transportu na zagospodarowanie przestrzenne, wzrost

gospodarczy, środowisko



analiza kosztów utrzymania i eksploatacji infrastruktury

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

M

ETODOLOGIA EKONOMIKI TRANSPORTU

Alokacja ogólnych zasad ekonomii w transporcie



Popyt, podaż, zyskowność rentowność, opłacalność transportu

a bilans płatniczy kraju

Tworzenie specyficznych narzędzi pomiaru



Tonokilometry, pasażerokilometry



Wzbogacanie ogólnych form rachunku ekonomicznego

np. natężenie ruchu przy budowie autostrad

Tworzenie rozbudowanego zestawu wskaźników analizy

ekonomicznej



Wskaźnik wykorzystania zdolności ładunkowej



Wskaźnik rozproszenia przewozów w czasie

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

M

ETODOLOGIA EKONOMIKI TRANSPORTU

Stosowanie specyficznych dla transportu metod

ewidencjonowania



Obserwacja natężenia ruchu



Rejestracja miejsc i przyczyn wypadku

Konstruowanie specyficznych dla transportu metod analizy



Uwzględnia czas transportu, odległość przewozu, dostępność, ceny

paliw

Budowanie specyficznych dla transportu modeli analizy



Uwzględnia wpływ inwestycji strukturalnych i taborowych, zmiany

strukturalne i organizacyjne, zmiany systemu finansowania

i podatkowego, ocena konkurencyjności

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

P

ODZIAŁ BADAŃ TRANSPORTOWYCH MIEDZY DZIEDZINY NAUKI

Dyscypliny nauki zajmujące się transportem

ekonomika transportu

geografia transportu

historia transportu

prawo transportowe

TRANSPORT JAKO PRZEDMIOT BADAN EKONOMICZNYCH

P

ODZIAŁ BADAŃ TRANSPORTOWYCH MIEDZY DZIEDZINY NAUKI

Poza dyscyplinami mającymi „transport” w nazwie wiele innych

ma wpływ na jego rozwój:



logistyka



geografia transportu



historia transportu



prawo transportowe



technika



informatyka



statystyka



ekologia