32

Pr

awo

Logistyka Produkcji

www.logistyka-produkcji.pl

Na straży faktur

Płynność finansowa ma strategiczne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania firm.

Przeszkodę w jej utrzymaniu mogą stanowić nierzetelni kontrahenci, którzy nie regulują

swoich zobowiązań na czas. W jaki sposób przedsiębiorcy mogą radzić sobie z zalegającymi

płatnikami?

K

ondycja finansowa przedsiębiorstw w dużej mie-
rze zależy od płynnej regulacji własnych płatności

w powiązaniu z egzekwowaniem należności od dłużni-
ków. Najkorzystniejsza jest sytuacja kiedy okres spłaty
przez partnerów biznesowych jest krótszy od terminów
regulacji własnych zobowiązań. Dzięki temu napływa-

jące środki pozwalają uregulować zadłużenie firmy bez
opóźnień. W biznesie nie zdarza się to często i w takich
przypadkach spółki muszą zwykle posiłkować się dodat-
kowym finansowaniem, np. kredytem obrotowym. Jest
to jednak kolejne zobowiązanie, które również trzeba
spłacić.

Ó

Kilkustopniowa motywacja

Aby nie dopuszczać do zaległości w płatnościach, spółka
powinna samodzielnie zadbać o swoją płynność finanso-
wą i właściwie zidentyfikować potrzeby w zestawieniu
z bieżącymi zobowiązaniami przedsiębiorstwa. Warto
wdrożyć w firmie wewnętrzne procedury zarządzania
należnościami. Nawet najkrótsze okresy przetermino-
wania faktur mogą oznaczać dla firmy kłopoty, dlatego
też warto reagować na opóźnienia. W przypadku dużych
spółek dobrym rozwiązaniem jest wyznaczenie osoby
odpowiedzialnej za monitorowanie należności. Głów-
nym zadaniem pracownika pełniącego tę funkcję będzie
bezpośredni kontakt z dłużnikiem, powinien więc cha-
rakteryzować się odpowiednimi cechami osobowymi
jak sumienność, asertywność i konsekwencja w działa-
niu. W praktyce wygląda to tak, że jeśli zbliża się ter-
min płatności, kontrahent zostaje poinformowany o tym
w ustalonej formie np. telefonicznie lub drogą mailową.
Dzięki temu dłużnik nie będzie mógł argumentować, że
nieumyślnie przeoczył termin płatności i nie dojdzie do
sytuacji wydłużania terminu zapłaty. Monitoring po-
zwoli zarówno na identyfikację zagrożonych należno-
ści, jak i na motywowanie dłużnika do ich regulowania.
W tym celu przedsiębiorstwo może posłużyć się zachętą
w postaci upustów w przypadku przedterminowej spła-
ty należności lub wyciągnąć konsekwencje w stosunku
do niesolidnego partnera biznesowego. Korzystne może
okazać się podpisanie umowy handlowej o współpracy,
w której zostaną wyznaczone terminy płatności, bonusy
za ich dotrzymanie oraz kary za przekroczenie. Zwłasz-
cza gratyfikacje mogą motywować partnerów, bo ozna-
czają dla nich wymierną korzyść finansową. Ponadto ja-
sno zdefiniowane warunki współpracy są korzystne dla
obu stron, zwłaszcza w przypadku długotrwałej współ-
pracy.
Jeśli kontrahent nadal uchyla się od zapłaty, można prze-
słać do niego monit informujący o wszczęciu odpowied-
nich procedur, które mogą obejmować np.: wstrzymanie
dostaw lub świadczenia usług, rozpoczęcie naliczania
odsetek od należności, zgłoszenie do Krajowego Rejestru
Długów.

Ó

Zakręcenie kurka dostaw

Wstrzymanie dostaw jest dosyć skutecznym sposobem
skłaniającym dłużnika do zapłaty. Jeżeli w trakcie skła-

Michał Szalak,

konsultant w Baker Tilly Poland

Sposoby na nierzetelnych kontrahentów, czyli jak egzekwować długi

Należy prawidłowo udokumentować podstawę

roszczenia, w przeciwnym razie pozew zostanie

oddalony

33

Pr

awo

Logistyka Produkcji

www.logistyka-produkcji.pl

dania zamówienia okaże się, że poziom zadłużenia kon-
trahenta jest wysoki, wówczas jego realizacja zostanie
automatycznie wstrzymana. Dzięki temu nie dochodzi
do wzrostu należności. Dodatkowym czynnikiem mo-
tywującym do terminowej zapłaty będzie naliczanie
odsetek. Ich wysokość może być wcześniej określona
w umowie, wówczas nie będzie przeszkód, by się na nią
powołać. W przeciwnym wypadku można zastosować
stawkę w wysokości odsetek ustawowych (13 procent).

Ó

Na liście dłużników

Kolejnym sposobem jest poinformowanie nierzetelne-
go kontrahenta o zamiarze zgłoszenia go do Krajowe-
go Rejestru Długów. Wpis na listę dłużników nie tylko
zmniejsza wiarygodność spółki i utrudnia dostęp do kre-
dytów bankowych, ale również uniemożliwia pozyska-
nie nowych partnerów biznesowych. Jeśli powyższe pro-
cedury okażą się niewystarczające, przedsiębiorcy mogą
skorzystać z innych sposobów odzyskiwania należności,
jak np.: negocjacje, mediacje, sprzedaż należności, usługi
firmy windykacyjnej lub droga sądowa.

Ó

Na drodze negocjacji

Jeśli dłużnik ma znaczącą pozycję na rynku i zależy nam
na utrzymaniu z nim dobrych relacji, można podjęć ne-
gocjacje dotyczące sposobu spłaty zaległej należności.
Należy jednak pamiętać o wypracowaniu kompromisu,
który określi możliwe do spełnienia warunki spłaty.
W wyniku negocjacji powinno nastąpić porozumienie
co do terminu i formy zapłaty, wysokości ewentualnych
rat i należnych odsetek. W przypadku rozliczeń można
uzgodnić wzajemną rekompensa-
tę należności, precyzując, których
faktur będzie ona dotyczyć.
Jeśli z różnych powodów nego-
cjacje nie kończą się sukcesem,
niezbędny może okazać się udział
osób trzecich i próba osiągnięcia
konsensusu na drodze mediacji,
która uregulowana jest przepisa-
mi kodeksu postępowania cywilnego. Mediacja ta ma
charakter dobrowolny, w procesie zaś uczestniczy bez-
stronny mediator. Prowadzona jest na podstawie umowy
o mediację, ale również sąd ma prawo ją zarządzić stro-
nom sporu. Co ważne, ugoda zawarta przed mediatorem
i zatwierdzona przez sąd ma moc prawną. Dzięki temu
sposobowi rozwiązywania sporów możliwe jest szybsze
odzyskanie długu bez potrzeby regulowania opłat zwią-
zanych z postępowaniem sądowym. Zwykle koszt media-
cji waha się od 1 do 3 proc. wartości przedmiotu sporu,
chyba że mediator zrzeka się wynagrodzenia. Jeśli ta
forma odzyskania wierzytelności okaże się bezskutecz-
na, można wówczas skorzystać z usług profesjonalnych
firm windykacyjnych. Zgodnie z art. 509 KPC wierzytel-
ność może być bez zgody dłużnika przeniesiona na oso-
bę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, za-
strzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
Korzystając z firm windykacyjnych firma szybko uwolni
się od nierzetelnego kontrahenta, ale musi się liczyć się
z wysokimi kosztami sprzedaży wierzytelności. Zazwy-
czaj jednak jej wartość jest indywidualnie negocjowana.
Ponadto firmy windykacyjne świadczą również usłu-

gi związane z odzyskiwaniem należności jeszcze przed
wstąpieniem na drogę sądową. Skuteczność windykacji
zależy m.in. od metod egzekwowania należności oraz do-
świadczenia firmy.

Ó

Na drodze sądowej

Gdy wyczerpią się wszystkie możliwości polubowne-
go porozumienia z dłużnikiem, pozostaje dochodzenie
należności na drodze sądowej w postępowaniu nakazo-
wym bądź upominawczym. Zgodnie z art. 485 Kodeksu
Postępowania Cywilnego (KPC) w pierwszym przypad-
ku sąd wydaje nakaz zapłaty roszczenia pieniężnego
albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, jeżeli żą-
dania poszkodowanego poparte są dołączonym do po-
zwu: dokumentem urzędowym, zaakceptowanym przez
dłużnika rachunkiem, wezwaniem dłużnika do zapłaty
i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu dłu-
gu, zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty,
zwróconym przez bank i niezapłaconym z powodu braku
środków na rachunku bankowym.
Należy zatem prawidłowo udokumentować podstawę
roszczenia, w przeciwnym razie pozew zostanie oddalo-
ny. Wydając nakaz zapłaty sąd orzeka, że pozwany ma
w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia mu naka-
zu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami lub
wnieść w tym terminie zarzuty. Co ważne, nakaz, prze-
ciw któremu nie wniesiono zarzutów, ma moc prawo-
mocnego wyroku.
Warto wiedzieć, że gdy firma dochodzi roszczenia pie-
niężnego, może dochodzić swoich należności w postępo-
waniu upominawczym. Wierzyciel ma szansę uzyskać

nakaz zapłaty przeciwko dłużniko-
wi. Sąd ocenia wówczas zasadność
roszczenia na podstawie przesta-
wionych przez powoda dowodów,
np. faktur potwierdzonych za zgod-
ność z oryginałem. W przypadku
uzasadnionych podstaw, wydany
zostanie z urzędu nakaz zapłaty.
Następnie w ciągu dwóch tygodni

od jego doręczenia pozwany musi zaspokoić roszczenie
powoda w całości lub w tym terminie wnieść do sądu
sprzeciw. Jeśli dłużnik nie zdecyduje się na ten krok, na-
kaz zapłaty staje się prawomocny i może stanowić pod-
stawę do przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego.
Należy się jednak liczyć z kosztami, które w tej sytuacji
zależą od przedmiotu sporu i szacowane są jako 1/4 x 5%
jego wartości. W praktyce jest to równowartość faktur.
Jeżeli rozprawa zakończy się po myśli wierzyciela, nale-
ży złożyć wniosek do komornika o dokonanie egzekucji
należności. Bieżące śledzenie jego pracy i ewentualna
pomoc we wskazaniu majątku dłużnika może znacząco
wpłynąć na jej skuteczność. W przypadku pomyślnej eg-
zekucji komornik ma obowiązek w terminie 4 dni prze-
kazać uprawnionemu wyegzekwowane zadłużenie.

Ó

Pozwany, który nie zgadza się z decyzją sądu i nie zamierza uregulować roszczenia, może

zgodnie z art. 483 KPC wnieść pismo zawierające zarzuty do sądu. W piśmie pozwany

wskazuje wówczas czy zaskarża nakaz w całości czy w części. Powinien więc przedstawić

zarzuty, a także wszystkie okoliczności i dowody na ich potwierdzenie. Może to dopro-

wadzić do wyznaczenia rozprawy i znacząco wydłużyć okres dochodzenia należności.

Sąd może orzec utrzymanie nakazu zapłaty w całości lub w części, uchylić nakaz i orzec

o żądaniu pozwu lub odrzucić pozew bądź umorzyć postępowanie.

W przypadku dużych spółek

dobrym rozwiązaniem

jest wyznaczenie osoby

odpowiedzialnej za

monitorowanie należności