Praca z tekstem w klasach 1-3

Karolina Więcek

oligo, KP: 2

Tekst

Pozwala integrować wszystkie ćwiczenia językowe, które

wpływają na rozwój języka mówionego i pisanego dzieci.

Jest podstawowym materiałem do nauczania, uczenia się

języka polskiego, głównym źródłem zdobywania
wiadomości i wywoływania różnego rodzaju przeżyć
natury estetycznej, intelektualnej i społeczno – moralnej.

Na lekcjach w klasach I – III wykorzystuje

się różnorodne teksty literackie i pozaliterackie zawarte

w podręcznikach, pisemkach dziecięcych, lekturach

i książkach dla dzieci.

Rodzaje

utworów

Baśnie

ludowe i

literacki

Opowiadania

realistyczne

Pisane prozą

Mowa

wiązana

Umiejętności w zakresie czytania
i pracy z tekstem kl. I – III

1.

Płynne, poprawne i wyraziste czytanie głośno łatwych tekstów.

2.

Wdrażanie do czytania cichego ze zrozumieniem.

3.

Wygłaszanie wierszy z pamięci z naturalną intonacją zgodną

z treścią utworu, odróżnianie wiersza od prozy.

4.

Ustalanie (w utworze literackim, historyjce obrazkowej) kolejności

zdarzeń i dostrzeganie ich wzajemnych zależności.

5.

Wskazywanie w utworze literackim postaci głównych

i drugorzędnych; dokonywanie oceny bohatera utworu

i uzasadnianie swojego sądu.

6.

Wykazanie się znajomością kilku utworów literackich dla dzieci,

swobodne wypowiadanie się na ich temat, podanie nazwiska

autora, tytułu książki.

7.

Korzystanie z biblioteki szkolnej lub klasowej.

8.

Dzielenie się wrażeniami z odbieranych audycji radiowych,

programów telewizyjnych, sztuk teatralnych i filmów dla dzieci.

TEKST

jego zawartość treściowa i szata

słowno – graficzna

CZYTELNIK

jego możliwości poznawcze, interpretacja

tekstu, poziom umiejętności czytania

NAUCZYCIEL

jest pośrednikiem w kontakcie tekst – dziecko,

powinien więc stworzyć takie warunki pracy

Elementy decydujące
o sposobie pracy z tekstem

Ważne są elementy utworu



temat,



czas i miejsce akcji,



postacie utworu,



główny bohater,



cechy osobowościowe,



zawartość uczuciowa,



język utworu.

Etapy pracy z tekstem

1.

Pierwszy etap to przygotowanie do czytania lub
słuchania tekstu.

2.

Drugi etap stanowić będzie ukierunkowane
czytanie – odbiór tekstu.

3.

Trzeci etap to analityczno – syntetyczne opracowywanie
tekstu.

4.

Czwarty etap to wykorzystanie treści omawianych
utworów do różnorodnej działalności
dydaktyczno – wychowawczej uczniów.

Sposoby zapoznawania dzieci z tekstem

1.

Wzorowe czytanie, recytowanie nauczyciela.

2.

Odtwarzanie tekstu z taśmy magnetofonowej.

3.

Odtwarzanie z płyty utworów recytowanych przez
aktorów.

4.

Czytanie z podziałem na role przygotowane przez
uczniów w domu.

5.

Indywidualne czytanie tekstu przez uczniów w domu.

6.

Samodzielne zapoznawanie się z tekstem w toku
cichego czytania ze zrozumieniem.

Analityczne formy pracy z tekstem



zestawienie treści tekstu z własnymi przeżyciami i doświadczeniami,



ustalanie czasu i miejsca akcji,



wyodrębnianie zdarzeń,



ustalanie kolejności zdarzeń i ich związku,



wyodrębnianie postaci,



próby wyrażania własnego sądu o postaciach i zdarzeniach,



ustne lub pisemne odpowiadanie na pytania na podstawie tekstu,



wyszukiwanie fragmentów tekstu jako argumentów uzasadniających

wyrażane sądy, opinie,



wyszukiwanie charakterystycznych fragmentów,



zestawianie tekstu z ilustracją, rysunkiem,



czytanie z podziałem na role,



nadanie utworowi innego tytułu.

Edukacja polonistyczna powinna wprowadzać dzieci

w świat sztuki słowa, przeżyć literackich, pomagać

w komunikowaniu się i wyrażaniu własnej osobowości.

Etapy pracy z różnymi

tekstami

Etapy pracy

Tekst elementarzowy

1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu

- nawiązanie do treści (pogadanka
tematycznie związaną z tekstem)
- wprowadzenie nowego słownictwa

Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.

2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów

- wzorowe czytanie nauczyciela
- czytanie przez uczniów

Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.

3. Analiza treści
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)

- omawia się krótko treść tekstu z
uwzględnieniem aspektu wychowawczego

4. Ćwiczenia w pisaniu związane z
opracowaniem tekstu

- układanie wyrazów i zdań z rozsypanek
literowych
- redagowanie odpowiedzi na podane
pytanie
- wspólne z dziećmi redagowanie zdań
dotyczących tekstu elementarzowego

Etapy pracy

Czytanka

1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu

- podporządkowanie cz. wstępnej lekcji hasłu, tematowi, lekcji
- pogadanka nawiązująca do treści czytanki połączona z
ćwiczeniami słownikowo-frazeologicznymi

Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.

2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów

- wzorowe czytanie przez nauczyciela
- głośne czytanie przez jednego lub kilku uczniów (wcześniej
przygotowane)
- wysłuchanie tekstu z taśmy lub płyty
- ciche czytanie ze zrozumieniem
- czytanie tzw. domowe

Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.

3. Analiza treści

Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)

- analiza czytanego tekstu poprzez wskazanie czasu i miejsca akcji,
postaci głównych i drugoplanowych
- ocena postępowania bohatera
- wierne odtwarzanie wydarzeń zawartych w utworze
- przygotowanie do pisania planu:

na podstawie ilustracji - tytuły
nadawanie tytułów wyodrębnionym fragmentom
tekstu

plan abstrakcyjny – wydarzenia ujmowane na podstawie analizy
treści

4. Ćwiczenia w pisaniu związane z opracowaniem tekstu

- sporządzanie planu wydarzeń
- wypisywanie cech charakterystycznych bohatera
- redagowanie wspólne notatki, omawianej czytanki
- uzupełnienie treści z lukami
- przepisywanie fragmentów tekstu związanych z tematem lekcji
- redagowanie myśli przewodniej utworu

Etapy pracy

Lektura

1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu

- stworzenie kącika książek danego autora
- odnalezienie pozycji lekturowej, jej miejsca w tym kąciku
- uzasadnienie wyboru danej lektury, omówienie wyglądu, ilustracji itd.
- nawiązanie do tematyki utworu poprzez pogawędkę

Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.

2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów

- w zależności od objętości lektura może być czytana:
*przez nauczyciela
*przez uczniów w klasie pod kierunkiem nauczyciela
*samodzielne przez uczniów w domu
*odtworzona z taśmy

Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.

3. Analiza treści

Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)

- opracowanie lektury zwykle planujemy na 3-4 godz.:
1. Zapoznanie z lekturą, omawiamy:
-tytuł i autora,
-główny bohater,
-postacie 2-planowe,
-czas i miejsce akcji,
-pierwsze wrażenie po przeczytaniu lektury.
2. Wyodrębnienie i omówienie istotnych wydarzeń z lektury (plan
wydarzeń)
3. Omówienie aspektów wychowawczych lektury (np. ocena postępowania,
nauka płynąca z lektury
4. Określenie wartości poznawczych i wychowawczych, główna myśl
utworu

4. Ćwiczenia w pisaniu związane z opracowaniem tekstu

- notatka bibliograficzna
- określenie czasu i miejsca akcji
- wypisywanie głównych cech bohatera
- prowadzenie dzienniczka lektur
- podpisywanie
ilustracji do lektury

Etapy pracy

Wiersz

1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu

- nawiązanie do treści poprzez odpowiednią pogadankę na tle stworzonej
sytuacji i wprowadzenie nowych wyrazów by ułatwić odbiór wiersza
- stworzenie odpowiedniego nastroju w zależności od rodzaju poezji

Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.

2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów

- musi być wzorowe czytanie nauczyciela lub recytacja z pamięci
- po raz II musi wystąpić czytanie przez uczniów

Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.

3. Analiza treści

Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)

- określenie nastroju utworu
- I warstwa – pytamy o treść
- II warstwa – pytamy o przesłanie, naukę, uczucia wywołane przez lekturę
wiersza, obrazy, zdarzenia kojarzące się z wierszem
- analiza budowy utworu:
*wskazanie przenośni, porównań, epitetów (strona językowa), nie podajemy
terminów
*liczba zwrotek, wersów, wyszukiwanie rymów
*przygotowanie recytacji i nauki na pamięć

Uwagi!
- poezji nie omawiamy zbyt szczegółowo
- opracowania poezji nie łączymy z realizacją treści gramatycznych i
ortograficznych

4. Ćwiczenia w pisaniu związane z opracowaniem tekstu

- krótka wypowiedz kilkuzdaniowa określająca nastrój wiersza
- wspólne redagowanie, notatka dotycząca treści utworu
- przepisywanie
zwrotki lub fragmentu
- wypisywanie z wiersza wyrażeń, zwrotów i fraz

Etapy pracy

Czasopismo

1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu

- przegląd bieżącego lub innego czasopisma, zwrócenie
uwagi na ilustracje, działy, zagadki, teksty
- wspólny wybór odpowiedniego interesującego
tekstu z danego czasopisma

Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.

2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów

- postępujemy tak jak w przypadku czytanki

Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.

3. Analiza treści

Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)

- z tekstem beletrystycznym pracujemy jak z
czytanką
- tekst popularno-naukowy omawiamy zwracając
uwagę na jakie nowe wiadomości poznały dzieci,
gdzie można je wykorzystać i zastosować
wprowadzamy nowe słownictwo

4. Ćwiczenia w pisaniu związane z opracowaniem
tekstu

- postępujemy jak w przypadku czytanki