Praca z tekstem w klasach 1-3

Karolina Więcek

oligo, KP: 2

Tekst

Pozwala integrować wszystkie ćwiczenia
językowe, które wpływają na rozwój języka
mówionego i pisanego dzieci.
Jest podstawowym materiałem do nauczania,
uczenia się języka polskiego, głównym
źródłem zdobywania wiadomości i
wywoływania różnego rodzaju przeżyć natury
estetycznej, intelektualnej i społeczno –
moralnej.

Na lekcjach w klasach I – III wykorzystuje

się różnorodne teksty literackie i

pozaliterackie zawarte w podręcznikach,

pisemkach dziecięcych, lekturach

i książkach dla dzieci.

Rodzaj

e

utworó

w

Rodzaj

e

utworó

w

Baśnie

ludowe i

literacki

Baśnie

ludowe i

literacki

Opowiada

nia

realistyczn

e

Opowiada

nia

realistyczn

e

Pisane

prozą

Pisane

prozą

Mowa

wiązana

Mowa

wiązana

Umiejętności w zakresie czytania
i pracy z tekstem kl. I – III

1.

Płynne, poprawne i wyraziste czytanie głośno łatwych tekstów.

2.

Wdrażanie do czytania cichego ze zrozumieniem.

3.

Wygłaszanie wierszy z pamięci z naturalną intonacją zgodną
z treścią utworu, odróżnianie wiersza od prozy.

4.

Ustalanie (w utworze literackim, historyjce obrazkowej)
kolejności zdarzeń i dostrzeganie ich wzajemnych zależności.

5.

Wskazywanie w utworze literackim postaci głównych
i drugorzędnych; dokonywanie oceny bohatera utworu
i uzasadnianie swojego sądu.

6.

Wykazanie się znajomością kilku utworów literackich dla
dzieci, swobodne wypowiadanie się na ich temat, podanie
nazwiska autora, tytułu książki.

7.

Korzystanie z biblioteki szkolnej lub klasowej.

8.

Dzielenie się wrażeniami z odbieranych audycji radiowych,
programów telewizyjnych, sztuk teatralnych i filmów dla
dzieci.

TEKST

jego zawartość treściowa i szata

słowno – graficzna
CZYTELNIK

jego możliwości poznawcze,

interpretacja tekstu, poziom

umiejętności czytania

NAUCZYCIEL

jest pośrednikiem w kontakcie tekst –

dziecko, powinien więc stworzyć

takie warunki pracy

Elementy decydujące
o sposobie pracy z tekstem

Ważne są elementy utworu



temat,



czas i miejsce akcji,



postacie utworu,



główny bohater,



cechy osobowościowe,



zawartość uczuciowa,



język utworu.

Etapy pracy z tekstem

1.

Pierwszy etap to przygotowanie do czytania
lub słuchania tekstu.

2.

Drugi etap stanowić będzie ukierunkowane
czytanie – odbiór tekstu.

3.

Trzeci etap to analityczno – syntetyczne
opracowywanie tekstu.

4.

Czwarty etap to wykorzystanie treści
omawianych utworów do różnorodnej
działalności
dydaktyczno – wychowawczej uczniów.

Sposoby zapoznawania dzieci z tekstem

1.

Wzorowe czytanie, recytowanie nauczyciela.

2.

Odtwarzanie tekstu z taśmy
magnetofonowej.

3.

Odtwarzanie z płyty utworów recytowanych
przez aktorów.

4.

Czytanie z podziałem na role przygotowane
przez uczniów w domu.

5.

Indywidualne czytanie tekstu przez uczniów
w domu.

6.

Samodzielne zapoznawanie się z tekstem w
toku cichego czytania ze zrozumieniem.

Analityczne formy pracy z tekstem



zestawienie treści tekstu z własnymi przeżyciami i
doświadczeniami,



ustalanie czasu i miejsca akcji,



wyodrębnianie zdarzeń,



ustalanie kolejności zdarzeń i ich związku,



wyodrębnianie postaci,



próby wyrażania własnego sądu o postaciach i zdarzeniach,



ustne lub pisemne odpowiadanie na pytania na podstawie
tekstu,



wyszukiwanie fragmentów tekstu jako argumentów
uzasadniających wyrażane sądy, opinie,



wyszukiwanie charakterystycznych fragmentów,



zestawianie tekstu z ilustracją, rysunkiem,



czytanie z podziałem na role,



nadanie utworowi innego tytułu.

Edukacja polonistyczna powinna wprowadzać

dzieci

w świat sztuki słowa, przeżyć literackich,

pomagać

w komunikowaniu się i wyrażaniu własnej

osobowości.

Etapy pracy z różnymi

tekstami

Etapy pracy

Tekst elementarzowy

1. Przygotowanie do odbioru treści
tekstu

- nawiązanie do treści (pogadanka
tematycznie związaną z tekstem)
- wprowadzenie nowego słownictwa

Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub
odpowiednie polecenia.

2. Sposoby zapoznawania z treścią
tekstów

- wzorowe czytanie nauczyciela
- czytanie przez uczniów

Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z
poznanego tekstu.

3. Analiza treści
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)

- omawia się krótko treść tekstu z
uwzględnieniem aspektu
wychowawczego

4. Ćwiczenia w pisaniu związane z
opracowaniem tekstu

- układanie wyrazów i zdań z
rozsypanek literowych
- redagowanie odpowiedzi na
podane pytanie
- wspólne z dziećmi redagowanie
zdań dotyczących tekstu
elementarzowego

Etapy pracy

Czytanka

1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu

- podporządkowanie cz. wstępnej lekcji hasłu,
tematowi, lekcji
- pogadanka nawiązująca do treści czytanki
połączona z ćwiczeniami słownikowo-
frazeologicznymi

Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.

2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów

- wzorowe czytanie przez nauczyciela
- głośne czytanie przez jednego lub kilku uczniów
(wcześniej przygotowane)
- wysłuchanie tekstu z taśmy lub płyty
- ciche czytanie ze zrozumieniem
- czytanie tzw. domowe

Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.

3. Analiza treści
 
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)

- analiza czytanego tekstu poprzez wskazanie czasu i
miejsca akcji, postaci głównych i drugoplanowych
- ocena postępowania bohatera
- wierne odtwarzanie wydarzeń zawartych w utworze
- przygotowanie do pisania planu:

na podstawie ilustracji - tytuły
nadawanie tytułów wyodrębnionym
fragmentom tekstu

plan abstrakcyjny – wydarzenia ujmowane na
podstawie analizy treści

4. Ćwiczenia w pisaniu związane z opracowaniem
tekstu

- sporządzanie planu wydarzeń
- wypisywanie cech charakterystycznych bohatera
- redagowanie wspólne notatki, omawianej czytanki
- uzupełnienie treści z lukami
- przepisywanie fragmentów tekstu związanych z
tematem lekcji
- redagowanie myśli przewodniej utworu

Etapy pracy

Lektura

1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu

- stworzenie kącika książek danego autora

- odnalezienie pozycji lekturowej, jej miejsca w tym kąciku
- uzasadnienie wyboru danej lektury, omówienie wyglądu,

ilustracji itd.
- nawiązanie do tematyki utworu poprzez pogawędkę

Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.

2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów

- w zależności od objętości lektura może być czytana:
*przez nauczyciela

*przez uczniów w klasie pod kierunkiem nauczyciela
*samodzielne przez uczniów w domu

*odtworzona z taśmy

Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.

3. Analiza treści

 
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:

-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)

- opracowanie lektury zwykle planujemy na 3-4 godz.:

1. Zapoznanie z lekturą, omawiamy:
-tytuł i autora,

-główny bohater,
-postacie 2-planowe,

-czas i miejsce akcji,
-pierwsze wrażenie po przeczytaniu lektury.

2. Wyodrębnienie i omówienie istotnych wydarzeń z lektury
(plan wydarzeń)

3. Omówienie aspektów wychowawczych lektury (np. ocena
postępowania, nauka płynąca z lektury

4. Określenie wartości poznawczych i wychowawczych,
główna myśl utworu

4. Ćwiczenia w pisaniu związane z opracowaniem tekstu

- notatka bibliograficzna

- określenie czasu i miejsca akcji
- wypisywanie głównych cech bohatera

- prowadzenie dzienniczka lektur
- podpisywanie

ilustracji do lektury

Etapy pracy

Wiersz

1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu

- nawiązanie do treści poprzez odpowiednią pogadankę na tle

stworzonej sytuacji i wprowadzenie nowych wyrazów by
ułatwić odbiór wiersza

- stworzenie odpowiedniego nastroju w zależności od rodzaju
poezji

Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.

2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów

- musi być wzorowe czytanie nauczyciela lub recytacja z

pamięci
- po raz II musi wystąpić czytanie przez uczniów

Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.

3. Analiza treści

 
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:

-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)

- określenie nastroju utworu

- I warstwa – pytamy o treść
- II warstwa – pytamy o przesłanie, naukę, uczucia wywołane

przez lekturę wiersza, obrazy, zdarzenia kojarzące się z
wierszem

- analiza budowy utworu:
*wskazanie przenośni, porównań, epitetów (strona językowa),

nie podajemy terminów
*liczba zwrotek, wersów, wyszukiwanie rymów

*przygotowanie recytacji i nauki na pamięć
 

Uwagi!
- poezji nie omawiamy zbyt szczegółowo

- opracowania poezji nie łączymy z realizacją treści
gramatycznych i ortograficznych

4. Ćwiczenia w pisaniu związane z opracowaniem tekstu

- krótka wypowiedz kilkuzdaniowa określająca nastrój wiersza
- wspólne redagowanie, notatka dotycząca treści utworu

- przepisywanie
zwrotki lub fragmentu

- wypisywanie z wiersza wyrażeń, zwrotów i fraz

Etapy pracy

Czasopismo

1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu

- przegląd bieżącego lub innego
czasopisma, zwrócenie uwagi na ilustracje,
działy, zagadki, teksty
- wspólny wybór odpowiedniego
interesującego tekstu z danego czasopisma

Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie
polecenia.

2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów

- postępujemy tak jak w przypadku czytanki

Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.

3. Analiza treści
 
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)

- z tekstem beletrystycznym pracujemy jak
z
czytanką
- tekst popularno-naukowy omawiamy
zwracając uwagę na jakie nowe
wiadomości poznały dzieci,
gdzie można je wykorzystać i zastosować
wprowadzamy nowe słownictwo

4. Ćwiczenia w pisaniu związane z
opracowaniem tekstu

- postępujemy jak w przypadku czytanki