Znamiona skórne

ZNAMIONA-wszystkie dobrze odgraniczone zmiany na skórze utrzymujące się na niej przez dłuższy czas lub
stale.
WYKWITY-zmiany skórne czasowe, krótkotrwałe.

Znamiona dzielą się:
1.Znamiona naskórkowe
a)znamiona naskórkowe brodawkowe
b)brodawka łojotokowa (starcza)
2.Znamiona melanocytowe
a) znamię barwnikowe naskórkowe
b)znamię barwnikowe komórkowe
c)znamię Spitz („czerniak młodzieńczy”)
4.Znamiona wychodzące z gr. łojowych
a)znamię łojowe
b)gruczolak łojowy
5.Znamiona wychodzące z gruczołów potowych
6.Znamiona naczyniowe
a)naczyniaki krwionośne
b) naczyniak chłonny zwykły i ziemisty

1.ZNAMIONA NASKÓRKOWE
a) Znamię naskórkowe brodawkowate
-twarde zmiany
-nie zmieniona barwa skóry bądź o odcieniu brunatnym
-występuje we wczesnym dzieciństwie i utrzymuje się trwale
-umiejscowione rozmaicie
-może wykazywać podobieństwo histologiczne i kliniczne do łuszczycy
Leczenie: chirurgiczne, zastosowanie krioterapii bądź laseroterapii
b)Brodawki łojotokowe (starcze)
- łagodne nowotwory naskórkowe, o brodawkowej powierzchni
-mogą być to płasko-wyniosłe, dobrze odgraniczone od otoczenia, grudki koloru zbliżonego do skóry
- bądź wyniosłe, brodawkowate, brunatne twory, tak jakby nasadzone na naskórku
-umiejscowione najczęściej na tułowiu, twarzy i grzbietach rąk
-pojawiają się w wieku dojrzałym i u osób starszych
Leczenie:krioterapia, łyżeczkowanie i usunięcie chirurgiczne

2.ZNAMIONA MELANOCYTOWE BARWNIKOWE
a)znamiona barwnikowe naskórkowe
-znamiona płaskie: są to plamy barwnikowe, różnego kształtu i wielkości. W przypadku drażnienia mogą być
punktem wyjścia czerniaka.
-plamy soczewicowate: dobrze odgraniczone od otoczenia plamy barwy jasno lub ciemnobrunatnej. Najczęściej
zajmują tułów. Pojawiają się w dzieciństwie. Podobne do piegów, które znajdują się głownie na twarzy i
okolicach odsłonietych.
Leczenie: bardzo delikatne zamrażanie ciekłym azotem
b)znamiona barwnikowe komórkowe
-rozmaite zabarwienie, o powierzchni gładkiej lub brodawkującej, czasem owłosione, nieznacznie wyniosłe
-z regóły powstają we wczesnym dzieciństwie
-wrodzone mogą być olbrzymie ( Znamię błękitne)
-z niewielkiego odsetka może rozwinąć się czerniak

-lokalizacja najczęściej na twarzy, grzbietach rąk w okolicach karku
Leczenie: chirurgiczne
c) Znamię Spitz
- pojedyncze, dobrze odgraniczone od otoczenia guzki barwy czerwonej lub sinawej, o gładkiej powierzchni
-najczęściej znajduje się na twarzy
-występuje głównie w wieku młodzieńczym
Leczenie: chirurgiczne usuwanie zmian

3.Znamiona wychodzące z gruczołów łojowych
a)Znamię łojowe
-pojedynczy guz o zrazikowatej i brodawkowatej powierzchni
-umiejscowiony głownie na owłosionej skórze głowy bądź twarzy
-może przechodzić w raki podstawnokomórkowe
Leczenie: usuwanie chirurgiczne
b)Gruczolak łojowy
-mnogie, żółtoróżowe guzki różnej wielkości
-umiejscowione symetrycznie na twarzy w okolicach łojotokowych
Leczenie:zamrażanie ciekłym azotem, chirurgiczne, laseroterapia

4. Znamiona wychodzące z gruczołów potowych
-liczne wykwity, wyniosłe ponad powierzchnię skóry, o gładkiej powierzchni
-najczęściej umiejscowione są w okolicy powiek, szyi, klatki piersiowej i brzucha
-występują głownie u młodych kobiet
Leczenie:chirurgiczne, nie ma skutecznego leczenia dla zmian rozsianych

5.Znamiona naczyniowe
a) naczyniaki krwionośne
-naczyniak płaski, leży w poziomie skóry, często jednostronny, występuje głównie na karku i twarzy, we
wczesnym dzieciństwie
-naczyniak jamisty: zmiany są skórne bądź podskórne.Wykwity guzowate są barwy sinoczerwonej,wystepują na
twarzy, owłosionej skórze głowy, czasem błony śluzowe, od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa, zwykle same
ustepują
-naczyniak gwieździsty:liczne , drobne guzki barwy czerwonej z promieniście rozchodzącymi się naczyniami
włosowymi, umiejscowione na tułowiu bądź twarzy.
b) Naczyniak chłonny zwykły i jamisty
-pęcherzyki wypełnione przejrzystym płynem lub guzy z pęcherzykami na powierzchni
-zlokalizowane natwzary i błonach śluzowych
Leczenie:chirurgiczne

Fototypy skóry
Według klasyfikacji Fitzpatricka u ludzi można wyróżnić 6 typów skóry (tzw. fototypy), w zależności od
zawartej w niej ilości melaniny. Ta jest zależna od rasy i ekspozycji na promieniowanie UV. Klasyfikację
wprowadził w 1975 roku dr Thomas Fitzpatrick, dermatolog z Harvard Medical School.
Klasyfikacja ta, oparta jest o obserwacje reakcji skórnych po pierwszej w danym roku ekspozycji na światło
słoneczne przez 30 minut w południe.

Wyróżniamy 3 główne rasy i 6 fototypów
– celtycką – osoby tej rasy mają włosy blond lub rude i bardzo jasną skórę, z uwagi na małą ilość
melanosomów, przedstawiciele tej rasy nie powinni się opalać, gdyż zawsze ulegają poparzeniu,
– kaukaską – osoby tej rasy mają jasną mniej lub bardziej matową skórę, melanosomy są liczne i wypełnione
melaniną, osoby tej rasy mogą się opalać,
– negroidalną – osoby tej rasy mają skórę czarną i bardzo liczne melanosomy.

Fototyp I – brak opalenizny – rasa celtycka,
– Fototyp II – słaba opalenizna – rasa kaukaska,
– Fototyp III – średnia opalenizna – rasa kaukaska,
– Fototyp IV – ciemna opalenizna – rasa kaukaska,
– Fototyp V – skóra naturalnie ciemna – rasa kaukaska ciemna
– Fototyp VI – skóra czarna – rasa negroidalna.

FOTOTYP TYPU I
Blada biała skóra, często piegi, niebieskie
/ zielone/ piwne oczy, włosy blond/ rude
Zawsze ulega oparzeniom, trudno się opala

FOTOTYP TYPU II
Blada skóra, niebieskie/ zielone oczy
Łatwo ulega oparzeniom, trudno się opala

FOTOTYP TYPU III
Ciemniejsza biała skóra
Opala się po początkowym oparzeniu

FOTOTYP TYPU IV
Jasna brązowa skóra
Oparzenia minimalne, opala się łatwo

FOTOTYP TYPU V
Brązowa skóra
Rzadko ulega oparzeniom, łatwo i mocno się opala

FOTOTYP TYPU VI
Ciemnobrązowa/ czarna skóra
Nigdy nie ulega oparzeniom, zawsze się mocno opala

TYP I

TYP II

TYP III

TYP IV

TYP V

TYP VI

OPIS

FOTOTYPU

CELTYCKI

PÓŁNOCNO-

EUROPEJSKI

ŚRODKOWO-

EUROPEJSKI

POŁUDNIOWO-

EUROPEJSKI

PÓŁNOCNO-

AFRYKAŃSKI

ORAZ ŻÓŁTY

AFRO-

AMERYKAŃSKI

KOLOR

WŁOSÓW

Rudy i bard zo

jasny blond

Jasny i cie mny

blond

Cie mny blond

Brąz i szatynowe

Intensywny

ciemny brąz

Czarny

KARNACJA

Bard zo jasna

mlecznobiała

Bard zo jasna

Jasna

Jasna

Śniada lub żółta

Śniada

OCHRONA

NATURA LNA

Bard zo słaba

Bard zo słaba

Umiarkowana

Umiarkowana

Dość wysoka

Wysoka

KOLOR
SKÓRY

OPA LONEJ

Po ekspozycji

na słońcu na

skórze two rzą

się

zac zerwien ienia

i obrzęki, nie

brązowieje

Z reguły skóra

reaguje na słońce

zac zerwien ienie m,

rzad ko brą zowieje

Jasna

opalenizna,

mogą

występować

podrażnienia

Opalenizna

cie mna w

kolorach od złota

do brązu

Szybkie

brązowienie

skóry

Bard zo cie mna

opalenizna

SKŁONNOŚĆ

DO

POPA RZEŃ

Bard zo wysoka

Wysoka

Dość częsta

Rzadkie

Bard zo rzadkie

Bard zo rzadkie

POPULA CJA

2% populacji

12% populacji

66% populacji

66% populacji

12% populacji

3% populacji

Znamy obecnie kilka podstawowych barwników skóry, ogólnie nazywanych melaninami. Najważniejsze to
eumelanina - barwnik brązowo-czarny występujący w przewadze u ludzi z ciemną karnacją skóry i
feomelanina - barwnik żółto-czerwono-brązowy charakterystyczny dla blondynów i osób z rudymi włosami.

PROMIENIOWANIE UV

Naturalne światło słoneczne zawiera promieniowanie ultrafioletowe (UV)
o zmiennym natężeniu, zależnym
od pory roku, dnia, warunków pogodowych . Promieniowanie ultrafioletowe, ma duże znaczenie
dla organizmów żywych i wyróżnia się jego trzy zakresy:

- UVA o najdłuższej fali od 315 do 400 nm, przenika do skóry właściwej,
ostatnio podzielono je na dwa zakresy fal: UVA1 (340–400 nm) i UVA2 (315– 340 nm),

– UVB najważniejszy zakres tego promieniowania mieści się w granicach od 280 do 315 nm, największa jego
efektywność występuje przy długości fali 280 nm, przenika tylko do warstwy podstawnej naskórka, a
biologiczne działanie tych promieni polega na pobudzeniu syntezy melaniny i produkcji witaminy D, wywołuje
reakcje zapalne (oparzenia słoneczne),

– UVC o krótkiej fali < 280 nm, jest pochłaniane w warstwie ozonowej.

Promienie słoneczne są konieczne do życia, codzienna porcja promieniowania UV jest tak samo ważna, jak
dawka witamin czy minerałów, ale należy pamiętać, że tylko zachowanie umiaru jest gwarancją zdrowia i
pięknego wyglądu przez długie lata.

Promienie UV powodują:
– poprawę samopoczucia (promienie słoneczne wprowadzają organizm w stan relaksu, dlatego bardzo często
zasypiamy na słońcu),
– podwyższenie wydolności psychicznej i fizycznej poprzez wpływ na wydzielanie melatoniny oraz
zwiększenie stężenia tlenu w tkankach,
– aktywację syntezy witaminy D3 koniecznej do prawidłowego funkcjonowania gospodarki wapniowo-
fosforanowej, ma to szczególne znaczenie u dzieci, bo zabezpiecza je przed krzywicą, a osoby starsze przed
osteoporozą,
– podwyższenie tolerancji na przeszczepy skórne, co zostało potwierdzone w badaniach
in vivo na zwierzętach,
– procesy likwidowania schorzeń dermatologicznych różnego rodzaju (np. AZS, łojotok, łuszczyca), gruźlicy,
zapalenia płuc – badania naukowe trwają.

Niewłaściwe korzystanie (bez ochrony przeciwsłonecznej) lub nad miar promieni słonecznych może:
– powodować rumień skórny (oparzenie słoneczne, reakcja natychmiastowa skó ry na promieniowane
słoneczne),
– uszkadzać wzrok, nie powinno się przebywać na słońcu bez ciemnych okularów z ochronną powłoką
anty-UV, promieniowanie UV bywa przyczyną zapalenia spojówek oraz uszkodzenia
soczewki i siatkówki, niekiedy przyspiesza rozwój zaćmy,
– wywoływać udar cieplny; zwłaszcza gdy podczas opalania dużo pocimy się a mało pijemy,
– działać alergicznie – objawami są silne swędzenie i twarde krostki,
– być przyczyną nowotworu skóry, zwłaszcza zwiększa się ryzyko czerniaka skóry,
– powodować powstawanie zmarszczek – promieniowanie UV uszkadza włókna zbudowane z kolagenu i
elastyny, skóra staje się sucha, szorstka i pogrubiała, a zmarszczki głębsze i bardziej widoc zne (reakcje
opóźnione),

– być przyczyną powstawania ogromnej liczby aktywnych biologicznie wolnych rodników, które powodują
utlenianie błon komórkowych i uszkodzenie struktur DNA (reakcje opóźnione).

Rumień (oparzenie słoneczne), świadczy o nadmiernym i nieostrożnym wystawieniu ciała (skóry) na działanie
promieni UVB, maksymalne objawy pojawiają się po 12–24 godzinach od ekspozycji na to promieniowanie.
Szkodliwe działanie promieni UVB potęgują powierzchnie odbijające światło, takie jak śnieg, piasek czy woda.

FILTRY PRZECIWSŁONECZNE
są to związki chemiczne wykorzystywane w kosmetykach, których podstawowym zadaniem jest ochrona skóry
przed szkodliwym działaniem światła słonecznego. We współczesnych kosmetykach możemy spotkać dwie
grupy filtrów.

Pierwsza grupa stanowi związki chemiczne absorbujące (pochłaniające) energię niesioną przez
promieniowanie słoneczne, drugą natomiast, przeżywającą obecnie swój renesans, tworzą filtry fizyczne,
związki nieprzepuszczające promieniowania ultrafioletowego, działa ją jak mikrolustra.

W kosmetykach nowej generacji stosowanych jest jednocześnie kilka związków, filtrów absorbujących i
fizycznych, ponieważ tylko w ten sposób można zapewnić skórze skuteczną ochronę przed promieniowaniem
ultrafiolefowym emitowanym przez słońce.

Z filtrów fizycznych wykorzystuje się obecnie przede wszystkim:
-dwutlenek tytanu (TiO

2

)

-tlenek cynku
Związki te chronią przed UVB oraz przed częścią widma UVA.

Z filtrów chemicznych (absorbujących) nale ży wymienić takie związki jak:
oktokrylen - ochrona przed UVB.
trisiloxan drometrizolu i jego pochodne - chroni przed UVB i UVA, spotykany pod handlowymi nazwami
silatrisol.
butyl methoxydibenzoylomethane (Parsol 1789 ) - czyli avobenzon, który jest obecnie jednym z nielicznych
związków chroniących przed promieniowaniem UVA .

Tinosorb M - jest najnowszej generacji filtrem . Chroni zarówno przed UVB jak i UVA. Posiada właściwości
filtrów chemicznych i mineralnych, a to dzięki temu, że ma on postać mikronizowanego filtru chemicznego.
Chroni przed promieniowaniem słonecznym działając w podwójny sposób.
Z jednej strony dzięki mikronizowanej strukturze podobnie jak filtry mineralne rozprasza i odbija promienie
słoneczne, z drugiej tak jak wszystkie filtry chemiczne pochłaniania energię światła słonecznego.

Substancje wychwytujące wolne rodniki

Odrębną grupę środków ochrony przeciwsłonecznej stanowią związki wychwytujące wolne rodniki, które
chronią komórki skóry przede wszystkim przed odległymi skutkami promieniowania UVA. Niektóre, z uwagi
na małą trwałość chemiczną i fotochemiczną nie mogą być stosowane w produktach kosmetycznych (kremy,
emulsje), tylko w postaci nutrikosmetyków jako suplementy diety.
Do związków wychwytujących wolne rodniki należą: witamina E (α-tokoferol) i jej estry; tokotrienole β, γ, δ;
β-karoten; flawonoidy (kwercetyna); dysmutaza ponadtlenkowa; N-acetylocysteina; ubichinon (rozpuszczalny
w tłuszczach benzochinon) i wyciągi roślinne np.z Gingo biloba, lub Echinacea.

Dopiero użycie kilku filtrów w jednym kosmetyku (zarówno fizycznych jaki i chemicznych) daje skórze
odpowiednią ochronę. Najczęściej stosuje się kilka filtrów chemicznych i jeden filtr fizyczny.
Elementem nie poruszanym do chwili obecnej przez większość firm produkowanych kosmetyki jest ilość
użytego preparatu, np. zastosowanie kosmetyku słonecznego z SPF 15 w zbyt małej ilości (jak to się w

większości przypadków dzieje) powoduje iż współczynnik ochrony spada z 15 do np. 6 !.
Nie wolno "żałować" kosmetyku. Kosmetyki słoneczne zawierać powinny związki o aktywności
antyoksydacyjnej, np. witaminę E.
Po upalnym dniu, nie wolno zapomnieć o odpowiednim nawilżaniu skóry, kosmetykiem nawilżającym lub
mleczkiem po opalaniu.

Co oznaczają skróty: SPF, PPD, IPD ?

SPF - ang. Sun protecitive factor lub IP - fr. Indie de protection. Tak zwany faktor ochrony przed
promieniowaniem słonecznym. Oznacza stosunek ilości promieniowania ultrafioletowego powodującego
oparzenie podczas stosowania filtra do ilości promieniowania powodującego taki sam stopień oparzenia bez
jego zastosowania.
W dużym uproszczeniu oznacza to, że np. jeżeli bez filtra u danej osoby rumień pojawi się po 20 minutach, to
po zastosowaniu filtra z SPF = 15 czas ten wydłuży się do 15 x 20 minut i rumień rozwinie się wskutek
przebywania na słońcu przez 5 godzin. Nie oznacza to jednak, że można przebywać bezpiecznie na słońcu
zamiast 20 minut 5 godzin.

Produkt SPF 2 blokuje 50% promieniowania , SPF 15 (93,3%), SPF 30 (96,7%) a SPF 50 (98%). Ponieważ
różnice pomiędzy skutecznością filtrów o SPF 15 i SPF 30 jest niewielka, uważa się. że te pierwsze mogą być
podstawowymi preparatami stosowanymi w zapobieganiu słonecznego starzenia się skóry i jego konsekwencji.
Zadaniem kosmetyków ochronnych jest ochrona a nie wydłużenie czasu przebywania na słońcu.
Pamiętajmy, że SPF określa zdolność kosmetyku do ochrony tylko przed rumieniotwórczym promieniowaniem
UVB.

Uwaga ! kosmetyki o faktorze nawet powyżej 15 nie zawierające informacji o zdolności ochrony przed
promieniowaniem UVA nie zapewnia odpowiedniej ochrony skórze. Powinno się używać wyłącznie
kosmetyków z wyraźnym nadrukiem na opakowaniu, że chronią przed promieniowaniem UVA i UVB.

Do tej pory nie powstała jednolicie używana skala określająca zdolność ochrony przez kosmetyki z filtrami,
przed promieniowaniem UVA. Wynika to również z trudności znalezienia odpowiedniego klinicznego
wykładnika UVA na organizm człowieka, który dałby się obiektywnie zmierzyć.
Ostatnio wiele firm stosuje IPD lub PPD ( ang. Immediate Pigmentation Darkening, Persistant Pigmentation
Darkening).
Wskaźniki te określają zdolność do ochrony przed promieniowaniem UVA ( im wyższe tym lepsza ochrona) .
IPD i PPD kosmetyku określa się za pomocą pomiaru wywołanej przez promieniowanie UVA opalenizny
natychmiastowej (IPD) lub trwałej (PPD) uzyskanej po ekspozycji skóry ochotników bez i z zastosowaniem
różnych kosmetyków ochronnych. Niestety, np. wskaźnik PPD 10 spotykany na opakowaniu jednego
producenta, nie musi odpowiadać wskaźnikowi PPD 10 innego producenta.

Podstawowe zasady ochrony skóry przed promieniowaniem ultrafioletowym:

1. Unikaj nasłonecznienia skóry i w czasie kiedy promieniowanie słoneczne jest najintensywniejsze - od
godziny 11,00 do godziny 15,00 po południu. Zwracaj uwagę by dzieci zawsze w tym czasie były ubrane i
bawiły się wyłącznie w cieniu.

2. Zawsze noś kapelusz z szerokim rondem, chłopcy mogą ewentualnie zakładać czapkę "bejzbolówkę", suche,
przewiewne ubranie z długim rękawem. Pamiętajmy, że promieniowanie UVA, przenika również przez ubranie,
szczególnie przez cienkie materiały. Również mokre kostiumy kąpielowe nie zatrzymują w 100%
promieniowania UV.

3. Stosuj bezwzględnie kosmetyki z filtrami ochronnymi. Używaj kosmetyków ze współczynnikiem ochrony
SPF 15 - minimum, wyłącznie takich, które na opakowaniu zawierają informację, że chronią zarówno przed

promieniowaniem UVB jak i UVA (preparaty chroniące wyłącznie przed rumieniotwórczym efektem
promieniowania UVB znacznie wydłużają czas przebywania na słońcu,

4. Nakładaj filtry ochronne na większe partie skóry narażonej na promieniowanie słoneczne, również na usta,
nos, uszy.

5.Nie żałuj kosmetyku, aby ochrona była skuteczna musisz zastosować odpowiednią dawkę.

6.Chroń oczy. Noś okulary przeciwsłoneczne, najlepiej kupione u optyka.

7.Nie zapominaj o ustach - zabezpiecz je pomadką ochronną (SPF 17) - czerwień wargowa to również częste
miejsce powstawania raka skóry.

8.Nakładaj kosmetyki z filtrami ochronnymi nie później niż 15-20 minut przed wyjściem z domu. Jeżeli
zapomnisz o tym, to pamiętaj, że na ich założenie nie jest za późno, możesz to zrobić również na plaży, ale
wówczas skuteczność ochrony może być mniejsza.

9.Ryzyko uszkodzenia skóry przez słońce jest większe na dużych wysokościach - np. podczas wspinaczki
kosmetyków górach, wówczas gdy jest dużo śniegu, nad wodą, nie zapomnij, również, że słońce niszczy skórę
również w pochmurne dni. Wówczas, szczególnie latem należy również stosować kosmetyki ochronne.

10.Większość kosmetyków z filtrami przeciwsłonecznymi powinna być nakładana na skórę co 3-4 godziny
(najlepiej co 2 godziny) również po każdej kąpieli i spoceniu się.
- kosmetyk wodoodporny to taki, który zachowuje aktywność przez 40 minut przebywania w wodzie.
- kosmetyk extrawodoodporny przez 80 minut.

11.Ucz swoje dzieci używania kosmetyków filtrami
przeciwsłonecznymi.
Fotostarzenie skóry rozpoczyna się już we wczesnym dzieciństwie. Nie narażaj dzieci na przebywanie na
słońcu bez potrzeby w okresie najintensywniejszego nasłonecznienia.

Pamiętaj nie ma bezpiecznego opalania. Nie ma zdrowe j opalenizny. Również ta nabyta w solariach
powoduje starzenie się skóry i zwiększa ryzyko rozwoju jej nowotworów.

Obserwuj swoją skórę dziecku, szczególnie znamiona. Jeżeli zauważysz zmianę zabarwienia, powiększanie się,
krwawienie, czerwoną obwódkę wokół znamienia - zgłoś się do lekarza.

Jeżeli zażywasz jakieś leki spytaj się swojego lekarza, czy nie są to związki fotouczulające.

Nie stosuj na skórę przed opalaniem żadnych kosmetyków, leków które nie są przeznaczone do opalania
(również perfum, wód toaletowych.

Wpływ czynników ze wnętrznych i we wnętrznych na stan
skóry

Na wygląd skóry mają wpływ zarówno czynniki zewnętrzne jak i wewnętrzne.
Do czynników zewnętrznych mogących wpływać negatywnie na wygląd skóry zalicza się:
– niehigieniczny tryb życia,
– zanieczyszczenia atmosferyczne,
– warunki i charakter wykonywanej pracy,
– stres.

Niehigieniczny tryb życia (nikotyna, alkohol, brak snu i aktywnego wypoczynku),
zanieczyszczenia atmosferyczne i stres powodują zakłócenia w procesie oddychania
komórkowego i przyczyniają się do skurczu naczyń krwionośnych.
W efekcie skóra jest niedotleniona i gorzej odżywiona. Staje się szara i zmęczona.
Konsekwencją długotrwałego i szkodliwego działania wskazanych
czynników jest przyspieszenie procesu starzenia skóry i powstawanie zmarszczek.
Obecne w powietrzu toksyny, pyłki roślin, kurz i drobiny tworzyw sztucznych wywołują u osób
z wrażliwą lub alergiczną cerą odczyny uczuleniowe i podrażnienia – zaczerwienienie, świąd,
łuszczenie naskórka, uczucie pieczenia i ściągnięcia skóry.


Istotny wpływ na stan cery mają również warunki i charakter wykonywanej pracy.
Przebywanie w zapylonych, niewietrzonych i zakurzonych pomieszczeniach powoduje wysuszenie skóry. Cera
staje się szara, traci sprężystość, wiotczeje i szybciej ulega starzeniu.
Z kolei kurz i brud osadzający się na skórze ze skłonnością do łojotoku, stwarza podłoże do rozwoju bakterii.
Długotrwałe przebywanie na dworze szczególnie, gdy jest zimno i wietrznie, powoduje nadmierne rogowacenie
naskórka, rozszerzenie naczyń włosowatych oraz odmrożenia. Stałe moczenie i mycie rąk wywołuje macerację
naskórka i kruchość paznokci, natomiast częsty i bezpośredni kontakt z chemikaliami – uczulenia.

Stres u wielu osób powoduje utrzymujące się napięcie mięśni lub grup mięśni.
Ich długotrwały skurcz powoduje ból, przemęczenie i wiotczenie włókien. Proces ten dotyczy
również mięśni mimicznych twarzy.
Przyzwyczajenie do pewnych grymasów spowodowanych napięciem nerwowym lub stresem prowadzi do
wiotczenia mięśni mimicznych, a w konsekwencji powstawania zmarszczek i bruzd. Dlatego istotnym
elementem pielęgnacji skóry jest gimnastyka mięśni mimicznych, lekki ruch połączony z umiarkowanym
wysiłkiem oraz relaks.

Wolne Rodniki

Wolne rodniki są cząsteczkami organicznych związków (najczęściej tlenu) pozbawionymi jednego elektronu,
bez którego nie mogą stanowić pełnej cząsteczki. Dążą więc za wszelką cenę do tego, aby uzupełnić brakujący
elektron z cząsteczek związków znajdujących się w innych tkankach. Są niezwykle aktywne i przemieszczają
się szybko po całym organizmie.

Napotkawszy zdrowe cząsteczki, błyskawicznie wchodzą z nimi w reakcje i zabierają potrzebny im elektron.
Powoduje to uszkodzenia białek, tłuszczów i kwasów nukleinowych zdrowych komórek, a także spustoszenie w
naszych zasobach tlenowych. W efekcie wolne rodniki rujnują nam zdrowie i przyczyniają się do
przedwczesnego starzenia się organizmu. Naukowcy twierdzą, że mogą wywoływać nowotwory, artretyzm,
miażdżycę naczyń, a w konsekwencji udar lub zawał serca.

Tworzą się one w naszym organizmie w sposób biologicznie naturalny, podczas procesów przemiany materii
oraz rozpadu zużytych komórek. Jednak ich gwałtownemu namnażaniu się sprzyjają także stany zapalne,
zwłaszcza przebiegające z gorączką, zażywanie wielu leków, a także stres, zanieczyszczenia powietrza, palenie
papierosów, alkohol i środki chemiczne.

Ich agresja zwiększa się wraz z wiekiem. Cząsteczki te uszkadzają lipidy i niszczą komórki naskórka. W
konsekwencji powodują zwiotczenie skóry oraz pojawienie się zmarszczek. Skóra jest w stanie neutralizować
wolne rodniki, jednak z wiekiem przychodzi jej to coraz trudniej.

Pierwotne reakcje obronne na poziomie komórki to:
aktywacja układu enzymatycznego antyrodnikowego z udziałem m.in. dysmutazy i katalazy.

W aktywowaniu tych enzymów biorą udział mikroelementy, tj. cynk, miedź, selen, magnez, które wykazują
właściwości antyrodnikowe – antyoksydacyjne.


Jak z nimi walczyć? Sposobem na wolne rodniki jest m.in. szybkie dostarczenie im elektronu do pary.
Antidotum przewidzianym przez naturę są tzw. antyoksydanty, czyli po polsku przeciwutleniacze.

Antyoksydanty są to związki chemiczne wykazujące zdolność neutralizowania wolnych rodników.

Dzielimy je na dwie grupy:

endogenne – wewnętrzne, istniejące w każdej komórce i chroniące organizm od środka (tu zalicza się enzymy
antyoksydacyjne – katalaza i dysmutaza nadtlenkowa, związki drobnocząsteczkowe, białka
oraz koenzymy).

egzogenne – suplementowane przez człowieka, dostarczane wraz z dietą (tu zalicza się witaminy A,C,E,
karotenoidy, ksantofile, egzogenny koenzym Q10, polifenole).

tokoferole – witaminę E,
beta-karoten,
witaminę C,
glutation,
koenzym Q10,
peptydy niskocząsteczkowe,
kwasy, np.liponowy,
melaninę, która obecnie odgrywa znacznie większą rolę jako przeciwutleniacz niż jako substancja mająca
zdolność do absorpcji promieniowania UV.

Czynniki wewnętrzne mają równie istotny wpływ na wygląd skó ry jak czynniki
zewnętrzne. Przyczyna wielu chorób skóry i jej niedomagań są zaburzenia ogólnoustrojowe
oraz choroby narządów wewnętrznych. Typowe objawy skórne charakterystyczne dla
schorzeń narządów wewnętrznych przedstawiono w poniższej tabeli.

Objawy skórne – charakterystyczne dla schorzeń narządów wewnętrznych.

Czynniki we wnętrzne

Objawy na skórze

Zaburzenia układu pokarmowego, schorzenia
żołądka, zaparcia

Wzmożona praca gruczołów łojowych,
nasilenie objawów trądzika pospolitego i
trądzika różowatego, świąd skóry,
pokrzywka

Cukrzyca Odwodnienie tkanek, stany zapalne
torebek włosowych, występowanie zakażeń
drożdżakowych i grzybiczych,

obumieranie tłuszczowate, czyraczność,
świąd skóry

Uszkodzenie wątroby

Naczyniaki (pajączki)

Nadczynność tarczycy

Wzmożone wydzielanie potu, skóra
ciepła, miękka i zaczerwieniona

Niedoczynność tarczycy

Nadmierne wydzielanie potu, zimna,
blada i sucha cera, czynniki psychiczne,

gruźlica, zapalenie mózgu

Nadmierne wydzielanie potu

Choroba ADDISONA

Zabarwienie skóry na kolor brązowy,
Nadczynność kory nadnerczy

Maskulinizacja kobiet (zaburzenia hormonalne
odpowiedzialne za pojawienie się niektórych cech
męskich u kobiet),

owłosienie na brodzie i silne owłosienie
ciała, otyłość i rozstępy

Zaburzenia krążenia

Sinica skóry

Miesiączka

Zaostrzenie objawów trądzika
pospolitego i trądzika różowatego

Katar

Zaczerwienienie i wypryski w okolicach
nosa

Trądzik różowaty

Zaburzenia naczyniowo-ruchowe

Nadmiar androgenów

Nadmierne wydzielanie łoju, wypadanie
włosów, maskulinizacja kobiet

Nadmiar żeńskich
hormonów płciowych
(estrogenu i progesteronu)

Plamy barwnikowe, teleangiektazje,
zakażenia grzybicze,
magazynowanie wody w skórze

Spadek stężenia hormonów
żeńskich

Ścienienie skóry, powstawanie
zmarszczek

Nikotyna

Szara skóra

Narkotyki

Bladość, zmiany po wkłuciach