W

maju ub. r. na konferencji na temat brakujàcej
energii we WszechÊwiecie kosmolodzy g∏oso-
wali, czy dajà wiar´, czy nie, ostatnim obser-

wacjom odleg∏ych wybuchajàcych gwiazd, z których –
wbrew wszelkim oczekiwaniom – wynika, ˝e tempo roz-
szerzania si´ WszechÊwiata roÊnie. Chocia˝ astronomo-
wie ju˝ od lat dwudziestych wiedzà, ˝e WszechÊwiat
„puchnie”, rozsuwajàc galaktyki wcià˝ dalej jednà od
drugiej, zak∏adali zawsze, ˝e ekspansja ta uspokaja si´
w miar´ hamujàcego dzia∏ania grawitacji. JeÊli Wszech-
Êwiat rzeczywiÊcie coraz szybciej si´ rozrasta, musi byç
wype∏niony nieznanà formà materii lub energii, na którà
grawitacja dzia∏a nie przyciàgajàco, lecz odpychajàco.
Dotychczas fizycy raczej odrzucali myÊl o niewidocznej
energii. A mimo to 40 z 60 g∏osujàcych naukowców opo-
wiedzia∏o si´ za wynikami ostatnich obserwacji.

Ju˝ od ponad 10 lat astronomowie podejrzewajà, ˝e

niezbyt dobrze si´ dzieje we wspó∏czesnej kosmologii.
Gdy obserwatorzy zsumowali ca∏à zwyczajnà materi´ we
WszechÊwiecie, okaza∏o si´, ˝e jest jej zbyt ma∏o do po-
wstrzymania kosmicznej ekspansji przewidywanej przez
teori´ inflacji, która uchodzi za eleganckie wyjaÊnienie
najwczeÊniejszych etapów Wielkiego Wybuchu. A˝ do
tej pory jednak dowody przeciwko tej teorii nigdy nie by-
∏y wystarczajàco mocne, by przewa˝yç jej zalety. Lecz
dziÊ nawet teoretycy przyznajà, ˝e coÊ tu nie gra. Eks-
pansja nie zmniejsza si´ w takim stopniu jak sàdzono.
Dlatego naukowcy muszà albo pogodziç si´ z istnieniem
dziwnej formy energii, albo zmodyfikowaç, a nawet odrzu-
ciç teori´ inflacji.

Raport Specjalny ukazuje ten problem w trzech aspek-

tach. Najpierw obserwatorzy relacjonujà, jak to si´ sta∏o,
˝e ich praca nad supernowymi wywo∏a∏a tyle zamiesza-
nia. Nast´pnie teoretyk wyjaÊnia, dlaczego uzyskane wy-
niki Êwiadczà o istnieniu ulotnej energii przenikajàcej
pustà przestrzeƒ. Na koniec dwaj kosmolodzy prezentu-
jà innà ich interpretacj´ – teori´ inflacji rozszerzonà do
czasów „sprzed” Wielkiego Wybuchu.

Â

WIAT

N

AUKI

Marzec 1999 27

RAPORT SPECJALNY

REWOLUCJA W KOSMOLOGII