Swoboda umów

Swoboda umów



swoboda umów a autonomia woli podmiotów



swoboda umów, jako kompetencja



regulacja prawna



podstawy konstytucyjne : art. 20, 30-31 Konst. RP;

przepisy dotyczące poszczególnych praw i

wolności



art. 353

1

k.c., jako norma kompetencyjna



zakres i sposób realizacji



problem istnienia swobody jednostronnych czynności
zobowiązujących

Składniki swobody umów



różne podejścia

1.

W. Czachórski, S. Grzybowski, A. Stelmachowski



swoboda podjęcia decyzji o zawarciu umowy



swoboda wyboru kontrahenta



swoboda kształtowania treści umowy



swoboda formy (i ew. trybu zawarcia umowy)

2.

Z. Radwański



swoboda kształtowania treści umów



swoboda zawierania umów

Swoboda

zawierania

umów

Decyzja

o zawarciu

umowy

Wybór

kontrahenta

Kształtowanie

treści umowy

Decyzja

o

rozwiązaniu

umowy

Funkcje swobody umów w obrocie cywilnoprawnym



odnosi się nie tylko do stosunków zobowiązaniowych
powstałych na podstawie umowy, ale także powstałych
na podstawie innych zdarzeń prawnych



możliwość kreowania stosunków zobowiązaniowych
nie ujętych przez prawo



uproszczenie obrotu (brak konieczności dogłębnej
znajomości prawa)



uelastycznienie obrotu

Granice swobody umów



art. 353

1

k.c. –dwa sposoby wyznaczenia kompetencji stron:



pozytywny



negatywny



granice normotwórcze stron wymóg zgodności treści
lub celu stosunku z:



właściwością (naturą) stosunku zobowiązaniowego



ustawą



zasadami współżycia społecznego

Granice

swobody umów

Właściwość (natura)

stosunku zobowiązaniowego

Ustawa

Zasady współżycia

społecznego

Treśd i cel stosunku zobowiązaniowego –

wyjaśnienie pojęd



treść stosunku prawnego



prawa i obowiązki stron;



treść stosunku zobowiązaniowego a treść umowy



cel stosunku prawnego



pojecie - stan rzeczy, jaki strony zamierzają osiągnąć przez
realizację przysługujących im uprawnień i obowiązków;



problem wspólności celu



problem ustalenia celu (kryteria obiektywne i subiektywne)



problem oceny możliwości osiągnięcia celu

Pola oddziaływania ograniczeo swobody umów

kształtowanie treści

zawieranie umów

- podjęcie decyzji o zawarciu umowy
- podjęcie decyzji o rozwiązaniu umowy
- wybór kontrahenta

Granice wyznaczone przez ustawę



pojęcie ustawy – szerokie rozumienie



pojęcie sprzeczności z prawem:



normy bezwzględnie wiążące



normy jednostronnie bezwzględnie wiążące



źródła norm prawnych – art. 87 Konst. RP



normy regulujące stosunki cywilnoprawne wynikające
z przepisów prawa cywilnego, karnego,
administracyjnego itp.



przykłady ograniczeń:



przepisy dotyczące umów o świadczenie niemożliwe



wyzysk

Granice wyznaczone przez zasady współżycia społecznego



zasady współżycia społecznego, jako klauzula generalna



tzw. słuszność kontraktowa – równomierny rozkład
ciężarów i korzyści, szans i ryzyk w stosunku
zobowiązaniowym,



treść: niedopuszczalność kształtowania stosunków
zobowiązaniowych sprzecznie z uczciwością i
rzetelnością kupiecką lub sprzecznie z poczuciem
słuszności kontraktowej



przykłady



tzw. umowy dławiące

Granice wyznaczone przez naturę zobowiązania



różne pojmowanie „właściwości stosunku”



ujęcie szersze



ujęcie węższe

Wg. Z. Radwańskiego –

-

nakaz respektowania ogólnych właściwości każdego
stosunku zobowiązaniowego lub właściwości niektórych
jego postaci (np. zobowiązań ciagłych lub umów
wzajemnych)

Skutki przekroczenia granic swobody umów



bezwzględna nieważność czynności prawnej, jako sankcja podstawowa



art. 58 k.c .

jako LEX GENERALIS

- nieważność całej czynności prawnej (art. 58 par. 1 kc)

lub

- nieważność części czynności prawnej (art. 58 par. 3 kc.)



inne sankcje, wynikające z przepisów szczególnych,

np.:



na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie

przepisy ustawy

- 359 par.2

2

k.c.

- 385

1

par. 2 k.c.

- 537-539 kc

jako LEX SPECIALIS

- 593 par. 1 kc



roszczenie o uchylenie uchwały sp. z o.o. lub sp. akcyjnej sprzecznej z dobrymi

obyczajami