Tablica 7

Przejawy nietolerancji

Strona z anonimowej broszury
pt. Epistola albo list Rabi
Samuela śyda ku drugiemu
Rabi

Izaakowi

ś

ydowi

posłany, że Jezus Nazarański
prawdziwem iest Messiaszem...
(Kraków

1539).

Jest

to

przekład z popularnego na
Zachodzie

Europy

druku

antyżydowskiego.

Napis

umieszczony pod wizerunkiem
ś

yda

głosi

w

języku

hebrajskim,

greckim

i

łacińskim "Moja nadzieja w
Chrystusie".

Karta tytułowa opowiadania o
męczeńskiej

ś

mierci

Matatjasza

Kalahory

(aptekarza krakowskiego), z
roku 1666 (?). Oskarżony o
bluźnierstwo, został spalony

Karta tytułowa anonimowej
broszury

antyżydowskiej

Kozubales

abo

obrona

wszystkich śydów... (Kraków
(?)

1626).

Kozubalcem

nazywano opłatę pobieraną od
ś

ydów przez studentów i

księży. Nazwa pochodzi od
kozuba, czyli koszyka, który
ś

ydzi nosili na targ.

Ostatnia strona z pierwszego
wydania Sefer Jewen Mezulah
(Wenecja

1653),

kroniki

masakry śydów polskich w
czasie

powstania

Chmielnickiego

w

latach

1648-1652, napisanej przez
Natana

Hannowera

(zm.

1653).

Karta tytułowa anonimowej broszury
antyżydowskiej

Hayduk

Mikłusz

odmienia ort u śyda (Kraków 1622).
Autor

druku

oskarża

ś

yda

o

fałszowanie monet. Ortem nazywano
srebrne monety o wartości 10-18
groszy.

Pod koniec XVI w., na fali
kontrreformacji, doszło nie tylko do
prześladowań protestantów, ale
również do antyjudaistycznych
zachowań. śydzi stanowili łatwy cel
tych ataków z powodu dużej
konkurencyjności gospodarczej,
odmiennego sposobu ubierania się,
języka i religii. Oskarżenia śydów o
profanację hostii, rzekome mordy
rytualne i czary, kończyły się na ogół
procesami, połączonymi z
torturowaniem i śmiercią
obwinionych. Władze miejskie, z
poparciem duchowieństwa, narzucały
ś

ydom liczne ograniczenia

gospodarcze i nadzwyczajne podatki.
Zdarzało się, że mieszczanie i studenci
napadali na śydów, grabiąc i niszcząc
ich dobytek. Wydawano również
liczne broszury i książki
antyżydowskie. Najgorszy los
spotykał jednak śydów w czasie
wojen. Szczególnym okrucieństwem
w stosunku do nich wyróżnił się
Bohdan Chmielnicki, przywódca
powstania kozackiego z lat 1648 - 57,
który kazał mordować tysiące śydów

Page 1 of 3

ś

ydzi w polsce - Wydruk strony

2008-04-19

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel07.html

na stosie w Piotrkowie w roku
1663.

Portret

Bohdana

Chmielnickiego (ok. 1595-
1657), przywódcy powstania
kozackiego z lat 1648-1657.
Uznając szlachtę i śydów za
swoich

największych

ciemiężycieli,

powstańcy

kozaccy i chłopi w czasie
powstania

na

Ukrainie

dopuszczali

się

na

nich

masowych mordów.

ś

ydzi

rzekomo

porywali

dzieci chrześcijańskie w celu
popełnienia mordu rytualnego.
Obraz Karola de Prevot w
stallach kościoła św. Pawła w
Sandomierzu

przedstawia

jedna ze scen związanych z
rzekomym mordem rytualnym,
jaki

miał

miejsce

w

Sandomierzu w roku 1710.
Oskarżenia

tego

typu

prowadziły

często

do

procesów

skierowanych

przeciw

poszczególnym

ś

ydom lub całym gminom.

Dowody

wymuszano

od

uwięzionych poprzez tortury,

Satyryczne

przedstawienie

ś

yda i Turka, których śmierć

zabiera do piekła. Fragment
obrazu

nieznanego

artysty

Taniec śmierci z 2 poł. XVII
w.

z

kościoła

OO.

Bernardynów w Krakowie.

Przywilej "de non tolerandis
Judaeis", zabraniający śydom
mieszkać

w

Warszawie,

wystawił_ król Zygmunt I
Stary w 1527 r. Pozwalano
przyjeżdżać

im

tylko

na

jarmarki i w dni targowe. Z
czasem

przywilej

ten

z

powodów gospodarczych był
coraz mniej przestrzegany.
Podobne przywileje uzyskało
wiele

innych

miast

Rzeczypospolitej, szczególnie
na Mazowszu i w centralnej
Polsce.

na zajętych przez siebie terenach.

Przedstawienie

mordu

rytualnego,

dokonanego rzekomo przez śydów na
chłopcu

chrześcijańskim,

obraz

nieznanego artysty z 1 poł. XVIII w.

Page 2 of 3

ś

ydzi w polsce - Wydruk strony

2008-04-19

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel07.html

w wyniku czego skazywano na
ś

mierć

wielu

niewinnych

ludzi.

Page 3 of 3

ś

ydzi w polsce - Wydruk strony

2008-04-19

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel07.html