Bibliografia

–

W. Wójtowicz (red): Zarys finansów publicznych i prawa
finansowego, „Dom wydawniczy ABC, Warszawa 2002

–

R. Mastalski, E. Fojcik – Mastalska: Prawo finansowe, LEX,
Warszawa 2011

PROCEDURY BUDŻETOWE

JEDNOSTEK SAMORZĄDÓW

TERYTORIALNYCH

Procedura uchwalania i wykonywania budżetu

musi korespondować z postawieniami

uchwały o finansach publicznych oraz

ustawami o samorządzie gminnym, powiatowym i województwa.

(art.179-184 u.f.p., art. 51-61 usg, art. 51-64 usp oraz art. 61-72 usw)

1.

UCHWALANIE BUDŻETU

ZARZĄD (wójt, burmistrz, prezydent miasta)

ma wyłączne prawo do inicjatywy przygotowania projektu uchwały

budżetowej oraz prawo zmian tej uchwały.

Radni mają prawo zgłaszania wniosków dotyczących zmian, jednak

Zarząd nie jest zobowiązany do ich uwzględnienia.

Przepisy ustawowe nie określają formalnej daty wszczęcia prac nad

przygotowaniem projektu. Pozostawiono to do uregulowania

organom stanowiącym jednostek samorządów terytorialnych w

uchwałach proceduralnych.

Szczegółowy tryb pracy nad projektem uchwały budżetowej określa

ORGAN STANOWIĄCY

(rada gminy, rada powiatu, sejmik wojewódzki)

Uchwała ta winna regulować przede wszystkim:

–

obowiązki samorządu w toku prac nad projektem
–

obowiązujące terminy w trakcie przygotowań

–

szczegóły projektu uchwały budżetowej

–

materiały, które zarząd winien przedstawić radzie wraz z projektem

uchwały

W toku prac nad budżetem organ stanowiący nie może bez zgody

Zarządu wprowadzić w projekcie zamian powodujących zwiększenie

wydatków i jednocześnie zwiększenie deficytu. Zastrzeżenie to

obejmuje również wszelkie zmiany zwiększające planowany dochód bez

równoczesnego wskazania nowych źródeł dochodu.

(art. 240 ust. 2 u.f.p.)

Zarząd opracowując projekt uchwały, sporządza informacje o stanie

mienia komunalnego, tym samym pozwalając na bieżącą ocenę

planowanych wydatków i dochodów przez pryzmat posiadanego

majątku komunalnego.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami informacja

taka powinna zawierać:

–

dane o przysługujących j.s.t. prawach własności, oraz innych

prawach majątkowych np. o użytkowaniu wieczystym, udziałach w

spółkach, akcjach

–

zmiany w stanie mienia komunalnego, które zaistniały od dnia

złożenia poprzedniej informacji

–

zestawienie dochodów płynących z mienia komunalnego, oraz inne

dane mające na niego wpływ

Projekt następnie przygotowywany jest przez skarbnika i służby

finansowo-księgowe urzędu (starostwa).

Zatwierdzony projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami o

charakterze gospodarczo – analitycznym oraz informacje o stanie

mienia komunalnego Zarząd powinien przedstawić

do dnia 15 listopada poprzedzającego rok budżetowy

organowi stanowiącemu danej jednostki samorządu terytorialnego i

regionalnej izbie obrachunkowej.

Termin ten jest bezwzględnie wiążący. Zmiana terminu może nastąpić

jedynie w drodze nowelizacji ustawy.

Następnie regionalna izba obrachunkowa opiniuje projekt stwierdzając

zgodność z prawem tego aktu. Opinię tę zarząd powinien przedstawić

radzie (sejmikowi) przed uchwaleniem budżetu.

W sytuacji negatywnej opinii RIO zarząd zobowiązany jest

odpowiedzieć na zawarte w niej zarzuty.

Zarząd ma możliwość odwołania się od opinii RIO. Odwołanie

rozpoznaje w ciągu 14 dni – kolegium regionalnej izby obrachunkowej.

W terminie 7 dni od daty przekazania projektu uchwały budżetowej

organowi stanowiącemu, Zarząd przesyła podległym jednostkom

informacje niezbędne do opracowania projektów ich planów

finansowych. Czas na ich opracowanie wynosi 30 dni (jednak nie dłużej

niż do 22 grudnia roku bazowego).

Uchwała budżetowa uchwalana jest na sesji budżetowej.

Organ stanowiący danej jednostki samorządu terytorialnego uchwala

budżet do końca roku bazowego.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach może być podjęta już w

trakcie trwania roku budżetowego ale nie później niż do 31 marca.

Do tego czasu gospodarka finansowa gminy, powiatu czy

województwa prowadzona jest na podstawie przedłożonego przez

Zarząd projektu uchwały budżetowej.

Uchwała o finansach publicznych pozwala także na uchwalenie

prowizorium budżetowego dla jednostki samorządu terytorialnego

(budżet uchwalony tymczasowo).

W przypadku gdy do końca stycznia, jednostka nie uchwali projektu

budżetu, zostaje uruchomiona kompetencja nadzorcza

Regionalnej Izby Obrachunkowej

dokonując zastępczego ustalenia budżetu.

Ustalenie to obejmuje jednak tylko obligatoryjnie zadania własne i

zadania zlecone.

Do czasu ustalenia budżetu przez RIO podstawą gospodarki finansowej

j.s.t. jest przedłożony przez Zarząd projekt uchwały budżetowej jednak

nie dłużej niż do końca lutego roku budżetowego.

Uchwały budżetowe gminy, powiatu czy województwa ogłaszane są w

wojewódzkim dzienniku urzędowym

(art. 13 pkt 7 ustawy z dnia 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów

normatywnych i niektórych innych aktów prawnych)

Z uwagi na to, że budżet j..s.t. uchwalany jest na rok budżetowy, który

pokrywa się z rokiem kalendarzowym, uchwała budżetowa działa

zawsze z mocą od 1 stycznia roku budżetowego bez względu na to, czy

została uchwalona przed czy w trakcie trwania roku budżetowego.

2.

WYKONYWANIE BUDŻETU:

–

obowiązek wykonania budżetu spoczywa na organie wykonawczym

(zarządzie)

–

w terminie 21 dni od daty przyjęcia uchwały zarząd opracowuje

układ wykonawczy budżetu jednostki, zgodnie z regułami

klasyfikacji budżetowej tj. działy, rozdziały i paragrafy

–

zarząd przekazuje również informacje podległym jednostkom o

ostatecznych kwotach dochodów i wydatków tych jednostek oraz o

wysokości dotacji i wpłat do budżetu. Informacje te stanowią

podstawę do korekty wstępnych planów finansowych.

–

w toku wykonywania budżetu zarząd sprawuje ogólny nadzór nad

podległymi mu jednostkami, przestrzegając zasad gospodarki

finansowej wg ustawy o finansach publicznych

–

naruszenie tych zasad może prowadzić m.in. do odpowiedzialności

za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

–

możliwość wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń w trakcie roku

budżetowego wymusiła konieczność uwzględnienia procedur

ograniczonej elastyczności w realizacji budżetu. Wyrazem tego są

regulacje pozwalające na dokonywanie zmian w planie dochodów i

wydatków. Zmiany mogą polegać np. na modyfikacji planu lub

przenoszeniu wydatków z rezerw. Kompetencje do przeprowadzenia

zmian ma wyłącznie zarząd. Musi on jednak uzyskać pozytywną

opinię komisji rady (sejmiku) właściwej do spraw budżetu.

–

W sytuacji niegospodarności w określonych jednostkach, opóźnień

w realizacji zadań, nadmiaru posiadanych środków lub naruszenia

zasad gospodarki budżetowej – zarząd może podjąć decyzję o

blokowaniu planowanych wydatków budżetowych

3.

KONTROLA WYKONANIA BUDŻETU

Zarząd będąc organem wykonawczym odpowiada za realizację

budżetu oraz za sporządzenie odpowiedniej informacji i

sprawozdania dotyczących wykonywania budżetu

I etap:

•

W trakcie wykonywania budżetu, do 31 sierpnia zarząd przedstawia

organowi stanowiącemu oraz regionalnej izbie obrachunkowej

informację o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze.

•

RIO wydaje opinię na temat przedłożonej przez zarząd informacji

•

o negatywnej opinii zarząd powiadamia organ stanowiący

II etap:

•

Zarząd ma obowiązek sporządzenia rocznego sprawozdania z

wykonania budżetu

•

powinno być złożone w terminie do 31 marca roku następującego po

roku budżetowym

•

powinno zawierać zestawienie dochodów i wydatków

•

Ustawa o finansach publicznych, wymaga, aby sprawozdanie

opracowane było szczegółowo, podobnie jak uchwała budżetowa

•

opinię na temat sprawozdania wydaje RIO

•

rada (sejmik) rozpatruje sprawozdanie z wykonania budżetu w

terminie do 30 kwietnia roku następnego po roku sprawozdawczym

•

przedłożone sprawozdanie stanowi podstawę do podjęcia uchwały w

sprawi udzielenia (lub nieudzielenia) zarządowi absolutorium z

wykonania budżetu

•

uchwałę dotyczącą absolutorium organ stanowiący podejmuje

bezwzględną większością głosów ustawowego składu

•

uchwała rady (sejmiku) w sprawie nieudzielenia zarządowi

absolutorium jest jednoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie

zarządu (nie dotyczy to sytuacji, w której po zakończeniu roku

budżetowego, zarząd został odwołany z innej przyczyny)

•

gdy podjęto uchwałę o nieudzieleniu absolutorium, nie wcześniej niż

po upływie 14 dni, organ stanowiący rozpoznaje sprawę odwołania

zarządu

•

Po zapoznaniu się z opinią RIO oraz po wysłuchaniu wyjaśnień

zarządu, organ stanowiący może odwołać zarząd większością co

najmniej3/5 głosów w tajnym głosowaniu