Równość drogi (podłużna i poprzeczna)

Równość podłużna jest cechą, którą w odczuciu użytkownika objawia się jako

zdolność nawierzchni do niewzbudzania wstrząsów i drgań pojazdu. Równość
podłużną definiuje się poprzez geometryczne odchyłki powierzchni rzeczywistej w
stosunku do powierzchni idealnej. Inną definicją jest definicja dynamiczna
określająca nierówność drogi jako zmianę powierzchni jezdni wprowadzającą
wibracje w przejeżdżających pojazdach. Ogólnie przyjmuje się, że nierówności
nawierzchni można utożsamiać z zaburzeniami okresowymi o różnych okresach
częstotliwości. Dolna granica fal zaliczanych do równości podłużnej ustalana jest w
oparciu o reakcję koła samochodu poruszającego się po nawierzchni. Do równości
podłużnej dróg zalicza się te fale, które wpływają na wielość siły działającej na koło
pojazdu. Są to fale powodujące pionowy ruch koła pojazdu, czyli fale o długościach
większych niż długość kontaktu opony z nawierzchnią. Przyjmuje się więc umownie,
że długości fal, które decydują o równości podłużnej zawierają się w przedziale od
10-30 cm do kilkudziesięciu metrów. Fale krótsze są interpretowane jako mikro-
makro- lub megatekstura. Fale dłuższe są opisywane jako niweleta drogi. Należy
zwrócić uwagę, że fale o długości do 3 m mają bezpośredni związek z
bezpieczeństwem jazdy, natomiast fale o długości powyżej 13 m są odpowiedzialne
przede wszystkim za komfort jazdy i zużycie elementów zawieszenia pojazdów.
Nierówności podłużne nawierzchni drogi powodują również przyspieszoną
degradację jej konstrukcji, na skutek zwiększenia oddziaływania dynamicznego kół
pojazdów na nawierzchnię.

Oddziaływanie na pojazd nierówności podłużnych o różnych długościach fali

mm

Równość poprzeczna drogi ma również duże znaczenie dla użytkowników dróg,

ponieważ jej niewłaściwe parametry mogą powodować zagrożenia obejmujące:
- konieczność pokonywania pojazdem nierówności utworzonych przez koleiny oraz
boczne wypiętrzenia (szczególnie podczas wyprzedzania),
- słabe odprowadzenie wód opadowych, szczególnie na odcinkach o małym
pochyleniu podłużnym; powstająca na skutek złego odprowadzania wody grubsza jej
warstwa zmniejsza tarcie między kołem pojazdu i nawierzchnią, co przyczynia się do
występowania zjawiska poślizgu wodnego.

Ocena równości podłużnej - wymagania (wypis z rozporządzenia)

Do oceny równości podłużnej warstw nawierzchni drogi klasy Z i dróg wyższych

klas należy stosować jedną z następujących metod:
- metodę z wykorzystaniem łaty i klina, według normy BN-68/8931-04,
- metodę pomiaru równoważną użyciu łaty i klina (planograf),
- metodę profilometryczną pomiaru, umożliwiającą obliczanie wskaźnika równości
IRI.

Stosowanie łaty czterometrowej i klina dopuszcza się do oceny równości

podłużnej drogi klasy Z oraz tych elementów nawierzchni drogi klasy G i dróg
wyższych klas, gdzie nie można wykorzystać innych metod.

W wypadku stosowania łaty i klina (lub planografu), pomiar wykonuje się nie rzadziej
niż co 10 m. Wymagana równość podłużna jest określona przez wartości odchyleń
równości, które nie mogą być przekroczone w liczbie pomiarów stanowiących 95%
oraz 100% liczby wszystkich pomiarów na badanym odcinku. Przez odchylenie
równości rozumie się największą odległość między łatą a mierzoną powierzchnią.
Wartości odchyleń, wyrażone w mm, określa tabela.

Klasa

drogi

Element nawierzchni

Rodzaj warstwy

konstrukcyjnej

Procent liczby

pomiarów

95%

100%

A, S,

GP

Pasy ruchu zasadnicze, awaryjne,
dodatkowe, włączania i wyłączania

ścieralna

≤4

≤5

wiążąca

≤7

≤8

podbudowa

zasadnicza

-

≤11

jezdnie łącznic, jezdnie MOP,
utwardzone pobocza

ścieralna

≤5

≤6

wiążąca

≤9

≤10

podbudowa

zasadnicza

-

≤13

G, Z

Pasy ruchu zasadnicze, dodatkowe,
włączania i wyłączania, postojowe,
jezdnie łącznic, utwardzone pobocza

ścieralna

≤6

≤7

wiążąca

≤9

≤10

podbudowa

zasadnicza

-

≤13

Wymagania dotyczące równości podłużnej, określone powyżej, powinny być

spełnione w trakcie wykonywania robót i po ich zakończeniu.

Ocena równości poprzecznej

Do pomiaru równości poprzecznej nawierzchni powinna być stosowana metoda

równoważna metodzie z wykorzystaniem łaty i klina. Pomiar powinien być
wykonywany nie rzadziej niż co 5 m, a liczba pomiarów nie może być mniejsza niż
20. Wymagana równość poprzeczna jest określona przez wartości odchyleń
równości, które nie mogą być przekroczone w liczbie pomiarów stanowiących 90% i
100% albo 95% i 100% liczby wszystkich pomiarów na badanym odcinku.
Odchylenie równości oznacza największą odległość między łatą a mierzoną
powierzchnią w danym profilu. Wartości odchyleń, wyrażone w mm, określa tabela.

Klasa

drogi

Element nawierzchni

Rodzaj warstwy

konstrukcyjnej

90% 95% 100%

A, S,

GP

Pasy ruchu zasadnicze, awaryjne,

dodatkowe, włączania i wyłączania

ścieralna

≤3

-

≤5

wiążąca

≤6

-

≤8

podbudowa

zasadnicza

-

-

≤11

jezdnie łącznic, jezdnie MOP,

utwardzone pobocza

ścieralna

-

≤5

≤6

wiążąca

-

≤9

≤10

podbudowa

zasadnicza

-

-

≤13

G, Z

Pasy ruchu zasadnicze, dodatkowe,

włączania i wyłączania, postojowe,

jezdnie łącznic, utwardzone pobocza

ścieralna

≤6

-

≤9

wiążąca

≤9

-

≤12

podbudowa

zasadnicza

-

-

≤18

Wymagania dotyczące równości poprzecznej, określone powyżej, powinny być

spełnione w trakcie wykonywania robót i po ich zakończeniu.

Osobne wymagania równości dotyczące autostrad płatnych zawarte są w

Rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 14 maja 1997 r. w
sprawie autostrad płatnych (Dz. Ust. z 1997 r Nr 62).

Wymagania równości według normy PN-S-96025:2000 Drogi samochodowe i

lotniskowe – nawierzchnie asfaltowe

Nawierzchnia powinna być równa. Nierówności podłużne i poprzeczne warstw

asfaltowych mierzone według BN-68/8931-04 lub metodą równoważną nie powinny
być większe od podanych w tabelach zawartych w normie.

Maksymalne nierówności podłoża pod warstwy asfaltobetonowe (mierzone łatą

o długości 4 m) zawiera tabela

Drogi i place

Maksymalne nierówności podłoża pod warstwę

[mm]

ścieralną

wiążącą

Drogi klasy A, S i GP

6

9

Drogi klasy G i Z

9

12

Drogi klasy L i D oraz place i

parkingi

12

15

Maksymalne nierówności podłoża w nowych warstwach asfaltobetonowych

(mierzone łatą o długości 4 m) zawiera tabela.

Drogi i place

Maksymalne dopuszczalne nierówności [mm]

warstwa

ścieralna

warstwa

wiążąca

podbudowa

asfaltobetonowa

Drogi klasy A, S i GP

4

6

9

Drogi klasy G i Z

6

9

12

Drogi klasy L i D oraz place

i parkingi

9

12

15

Wymagania równości według normy BN-68/8931-04 Drogi samochodowe.

Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą

Dopuszczalne wartości prześwitów mierzonych planografem lub łatą

czterometrową

Rodzaj nawierzchni lub

podbudowy

Numer warstwy

licząc od góry (bez

warstwy

wyrównawczej)

przy układaniu

mechanicznym

ręcznym

mm

nawierzchnia z betonu
asfaltowego i betonu
smołowego

1
2

6
9

8

12

nawierzchnia z asfaltu
lanego

1
2

6
9

8

12

nawierzchnia z asfaltu
piaskowego

−

6

8

powierzchniowe
utrwalanie nawierzchni

−

−

10

nawierzchnia z betonu
cementowego

−

6

−

nawierzchnia klinkierowa:
z klinkieru I i II klasy
z klinkieru III klasy

−
−

−
−

8

10

nawierzchnia z kostki
kamiennej

−

−

10

nawierzchnia z płyt
kamienno - betonowych

−

−

10

nawierzchnia tłuczniowa

−

−

15

nawierzchnia żwirowa

−

−

15

nawierzchnia z brukowca

−

−

20

podbudowa (bez
brukowcowej)

jeżeli ma na niej
leżeć jedna warstwa
nawierzchni

9

12

jeżeli mają na niej
leżeć dwie lub więcej
warstw nawierzchni

12

15

podbudowa brukowcowa
(przy co najmniej
dwuwarstwowej warstwie
jezdnej)

−

−

20

Badanie równości podłużnej i poprzecznej według BN-68/8931-04

Podstawowym i najprostszym przyrządem do pomiaru równości jest łata

drewniana lub z metalu o długości 4 cm oraz klin. Łata powinna mieć taką sztywność
aby jej ugięcie w środku, przy podparciu na końcach nie przekraczało 0,5 mm.
Stopka łaty nie powinna być szersza niż 6 cm . Do pomiaru prześwitu służy
wyskalowany klin wykonany z metalu lub twardego drewna.

W celu sprawdzenia równości łaty należy ułożyć ją na równej podstawie spodem

do góry, następnie należy położyć na krańcach dwie blaszki o grubości 2 mm i
naprężyć silnie żyłkę opierając ją na tych blaszkach. Sprawdzamy prześwit pomiędzy
łatą a żyłką za pomocą 1,5 mm blaszki. Blaszka ta w żadnym miejscu nie powinna
dotykać żyłki oraz prześwit pomiędzy nią a żyłką nie powinien przekraczać 0,5 mm.

Pomiar równości podłużnej należy wykonać na każdym pasie ruchu w odległości

0,7 m od krawędzi co 20 m oraz w miejscach budzących wątpliwości co do równości,
szukając największego prześwitu pomiędzy łatą a badaną nawierzchnią. Klin należy
podkładać w miejscu największego prześwitu.

Łata i klin

Normowe wymiary klina