Zaburzenia

Zaburzenia

somatomorficzne i

somatomorficzne i

dysocjacyjne

dysocjacyjne

Opracowała mgr Ż. Polańska

Opracowała mgr Ż. Polańska

ZABURZENIA SOMATOMORFICZNE

ZABURZENIA SOMATOMORFICZNE

Występują pod postacią

somatyczną.

Osoby dotknięte tym zaburzeniem

odczuwają dolegliwości

odczuwają dolegliwości ze strony
określonych narządów organizmu,
pomimo

braku przyczyn

braku przyczyn

medycznych

medycznych

uzasadniających takie objawy.

ZABURZENIA SOMATOMORFICZNE

ZABURZENIA SOMATOMORFICZNE

Pomimo różnorodności klinicznych
przejawów – od ślepoty do paraliżu –
posiadają one jedną cechę: wszystkie są
wyrazem psychologicznych trudności

psychologicznych trudności

wyrażających się w postaci problemów

w postaci problemów

medycznych

medycznych

, które przy

dokładnym
zbadaniu nie mogą
być udokumentowane.

ZABURZENIA SOMATOMORFICZNE

ZABURZENIA SOMATOMORFICZNE

Również ważny dla tych zaburzeń jest

fakt,

że dotknięci nimi pacjenci
nie symulują
objawów choroby
i nie próbują oszukiwać.
Najczęściej szczerze wierzą

wierzą

,

że coś jest nie tak
z ich ciałem.

Klasyfikacja DSM-IV

Klasyfikacja DSM-IV

Zaburzenia somatomorficzne

Zaburzenia somatomorficzne



Zaburzenia somatyzacyjne

Zaburzenia somatyzacyjne

(ang. Somatization

Disorder), kod: 300.81



Niezróżnicowane zaburzenie somatoformiczne

Niezróżnicowane zaburzenie somatoformiczne

(ang.

Undifferentiated Somatoform Disorder), kod:

300.82



Zaburzenie konwersyjne (ang. Conversion

Disorder), kod: 300.11



Zaburzenia bólowe

Zaburzenia bólowe

(ang. Pain Disorder), kod:

307.80



Hipochondria

Hipochondria

(ang. Hypochondriasis), kod: 300.7



Dysmorficzne zaburzenie ciała

Dysmorficzne zaburzenie ciała

(ang. Body

Dysmorphic Disorder), kod: 300.7



Zaburzenia somatomorficzne niewyspecyfikowane

Zaburzenia somatomorficzne niewyspecyfikowane

gdzie indziej

gdzie indziej

(ang. Somatoform Disorder Not

Otherwise Specified), kod: 300.82

ZABURZENIA

ZABURZENIA

SOMATYZACYJNE

SOMATYZACYJNE

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

W zaburzeniach somatyzacyjnych pacjent

skarży się

na różne dolegliwości fizyczne

różne dolegliwości fizyczne

, które ujawniają

się

przed

trzydziestym

rokiem

życia

przed

trzydziestym

rokiem

życia

i

są

przedmiotem

rozmaitych zabiegów medycznych. Dolegliwości
obejmują wiele narządów i nie można ich w

pełni

wyjaśnić znanymi przyczynami fizycznymi, nie
poddają się one też dowolnej kontroli.

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE



Cztery objawy bólu.

Pacjent musi opowiedzieć historię doświadczania bólu
z uwzględnieniem przynajmniej czterech różnych miejsc
lub funkcji, na przykład głowa, brzuch, plecy, stawy lub
odbytnica albo ból w trakcie menstruacji, kontaktu
seksualnego czy oddawania moczu.



Dwa objawy żołądkowo-jelitowe.

Pacjent musi opowiedzieć historię przynajmniej dwóch
objawów poza bólem występującym w układzie trawiennym,
takich jak nudności, wzdęcia, biegunka, nietolerancja

różnych

pokarmów lub wymioty z wyłączeniem okresu ciąży u kobiet.

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE



Jeden objaw seksualny.

Pacjent musi opowiedzieć o przynajmniej jednym objawie z
układu reprodukcyjnego poza bólem, na przykład oziębłości
seksualnej albo dysfunkcji, nieregularnych miesiączkach,
wymiotach w czasie ciąży.



Jeden objaw pseudoneurologiczny.

Pacjent musi opowiedzieć historię przynajmniej jednego

objawu

poza bólem - sugerującego stan neurologiczny, na
przykład różnych symptomów wskazujących na uszkodzenie
sensoryczne lub motoryczne, takich jak utrata czucia czy
mimowolne skurcze mięśni w ręku; symptomów zaburzeń
świadomości lub pamięci, na przykład epizodu amnezji
dysocjacyjnej.

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

Piętnaście najczęstszych objawów przyczyniających

najczęstszych objawów przyczyniających

się do rozpoznania zaburzeń somatomorficznych

się do rozpoznania zaburzeń somatomorficznych

to:

zmęczenie, omdlenia, palpitacje serca, zaburzenia
miesiączkowania, mdłości, wzdęcia i niestrawność,
bóle pleców, bóle stawów lub kończyn, zawroty
głowy, bóle w klatce piersiowej, bóle brzucha, bóle
głowy, problemy seksualne, bezsenność, biegunki
lub zaparcia, trudności w oddychaniu.

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

Zaburzenie somatyzacyjne, wcześniej
nazywane zespołem Briqueta od
nazwiska francuskiego lekarza, który

je

pierwszy opisał,
nie zostało dotąd tak
szeroko zbadane
jak inne zaburzenia
somatoformiczne.

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

Uważa się, że występuje ono

dziesięć

razy częściej u kobiet niż
u mężczyzn, a u około
2% cierpiących
z powodu
tego zaburzenia
trwa przez całe
życie.

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE

Pomimo dość częstego spotykania się lekarzy
z tym zaburzeniem, nie mamy pewności ani
jak przebiega proces jego rozwoju, ani jaka
jest jego specyficzna etiologia. Istnieją
dowody na rodzinne powiązanie zaburzenia

rodzinne powiązanie zaburzenia

somatyzacyjnego z antyspołecz nym

somatyzacyjnego z antyspołecz nym

zaburzeniem osobowości

zaburzeniem osobowości

, a może być ono w

pewnym stopniu uwarunkowane
genetycznie.

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

Hipochondria oznacza przekonanie o cierpieniu na
poważną chorobę lub ciągłe obawy przed
zachorowaniem, mimo licznych
dowodów i zapewnień,
że nie ma powodu
do niepokoju.
Pacjenci rozpamiętują
czynności swojego
organizmu, jak
pocenie się gwałtowne
bicie serca.
Zamartwiają się błahymi
objawami, jak kaszel czy
chrypka.

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

Często odwiedzają i zmieniają

lekarzy,

nie dowierzając ich kompetencjom.
Złość i zniechęcenie
odczuwają zwykle
zarówno pacjenci,
jak i lekarze.

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

Napięcia powstają też w życiu
rodzinnym i społecznym, a główną ich
przyczyną są ubolewania pacjenta

nad

swoim słabym zdrowiem. Pacjent
zazwyczaj nie chce uwierzyć, że

cierpi

na zaburzenia psychiczne, a nie na
chorobę somatyczną.

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

Mężczyźni i kobiety mają mniej więcej

takie

same skłonności do hipochondrii, jej
przejawy występują u około 4 % osób,
które leczą się na schorzenia fizyczne.
Hipochondrię można zaobserwować we
wszystkich etapach życia, zwłaszcza

jednak

w wieku młodzieńczym, średnim i po
sześćdziesiątce.

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

Na rodzaj dolegliwości, które budzą niepokój
hipochondryka, ma ogromny wpływ

kultura.

kultura.

U Chińczyków

Chińczyków

występuje paniczny lęk przed

możliwością wciągnięcia penisa w głąb
brzucha (Koro);
w Indiach

Indiach

niektórzy mężczyźni uskarżają się

na Dhat, obawę przed zanikiem nasienia w
połączeniu z zawrotami głowy i zmęczeniem.

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

Rozpoznawanie hipochondrii

Rozpoznawanie hipochondrii

to proces

eliminacji. Najpierw należy wykluczyć
choroby somatyczne. Następnie

eliminuje się

podobne zaburzenia psychiczne, jak:
uogólnione zaburzenia lękowe,

zaburzenia

obsesyjno-kompulsywne, fobia przed
chorobą, zaburzenia lęku panicznego i
zaburzenia somatyzacyjne.

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

Pacjent nie może poza tym
doświadczać złudzeń cielesnych,

jakie

występują w psychozie.
To, co pozostaje,
jest hipochondrią.

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

Należy domniemywać, że ci pacjenci

jako

grupa mają głębsze problemy
niż sam tylko strach
przed chorobą
i większość spełnia
także kryteria
innych diagnoz
psychiatrycznych .

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

Co więcej, Barsky i współpracownicy

Barsky i współpracownicy

wykazali, że historia dzieciństwa
pacjentów hipochondrycznych jest
znacznie bogatsza w doświadczenia

bogatsza w doświadczenia

psychologicznych urazów

psychologicznych urazów

, łącznie z

przemocą i nadużyciami seksualnymi
niż historia grupy kontrolnej.

HIPOCHONDRIA

HIPOCHONDRIA

Hipochondria może być postrzegana jako
pewien rodzaj niezbędnej komunikacji

niezbędnej komunikacji

interpersonalnej

interpersonalnej

, a także jako zaburzenie

obejmujące nienormalne zainteresowanie

nienormalne zainteresowanie

chorobą

chorobą

. Leczenie tego ostatniego wobec

braku świadomości, że jest to rodzaj
komunikacji, często rodzi kliniczną
frustrację, jeśli nie rozdrażnienie.

ZABURZENIA BÓLOWE

ZABURZENIA BÓLOWE

ZABURZENIA BÓLOWE

ZABURZENIA BÓLOWE

W zaburzeniach bólowych głównym
objawem jest ból w jednej lub kilku

w jednej lub kilku

częściach

częściach

ciała,

ciała,

powodujący wyraźne pogorszenie

samopoczucia lub niepełnosprawność. Na
pojawienie się bólu, jego intensywność,
uporczywość lub pogorszenie mają wpływ

czynniki psychiczne

czynniki psychiczne

. Objawy nie podlegają

dowolnej kontroli.

ZABURZENIA BÓLOWE

ZABURZENIA BÓLOWE

DSM-IV podaje dwie diagnozy:



zaburzenie

bólowe

powiązane

z

czynnikami psychologicznymi



zaburzenie bólowe powiązane zarówno
z czynnikami psychologicznymi, jak i
ogólnym stanem fizycznym.

ZABURZENIA BÓLOWE

ZABURZENIA BÓLOWE

Diagnoza pierwsza odnosi się do sytuacji, w
której współwystępujący ogólny stan
somatyczny tylko w minimalnym stopniu

minimalnym stopniu

może być przyczyną bólu

może być przyczyną bólu

;

drugą stosuje się w przypadkach, gdy
odczucia bólu mają uzasadnienie w stanie
medycznym, mogącym ten ból wywołać, ale
stopień jego nasilenia wykracza poza zwykłe

wykracza poza zwykłe

proporcje.

proporcje.

ZABURZENIA BÓLOWE

ZABURZENIA BÓLOWE

Zaburzenie bólowe występuje nierzadko
wśród pacjentów psychiatrycznych i jest
częściej diagnozowane u kobiet. Istnieją
poważne dowody na to, że nawet przy
fizycznych

podstawach

stopień

odczuwanej

intensywności bólu zależy od poziomu

stresu

aktualnie przeżywanego przez pacjenta.

DYSMORFICZNE

DYSMORFICZNE

ZABURZENIA CIAŁA

ZABURZENIA CIAŁA

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

W dysmorficznych zaburzeniach ciała

pacjent

wyolbrzymia nieznaczne braki urody,
postrzegając je jako ogólną brzydotę, i to
zmartwienie opanowuje całe jego życie.

Najczęściej przedmiotem niezadowolenia w
dysmorficznych zaburzeniach ciała jest
łysina, trądzik, blizny, blada lub rumiana
cera, owłosienie, otyłość lub chudość.

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

Niektórzy mają obsesję na punkcie wielkości i
kształtu nosa, uszu, oczu, ust, nóg, bioder,
piersi, genitaliów, pośladków albo stóp. Gdy
niezadowolenie staje się udręką, powoduje to
unikanie towarzystwa i ciągłe rozważanie
swoich wad; troska o wygląd zmienia się w
problem kliniczny.

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

Osoba z dysmorficznymi

zaburzeniami

ciała nieustannie przegląda się w
lustrze, używając
specjalnego
oświetlenia
i powiększenia,
żeby
dokładnie obejrzeć
swój „defekt".

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

Kobiety czeszą się godzinami, usuwają
najdrobniejsze mankamenty skóry i
poświęcają mnóstwo czasu na rytuał
makijażu. Mężczyźni próbują zatuszować
braki, nosząc zarost, aby ukryć zbyt małą
albo spiczastą brodę, perukę, aby
zamaskować łysinę albo wkładając

skarpetkę

do slipów, żeby członek wydawał się
większy.

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

W skrajnych przypadkach zaburzenia
prowadzą do unikania wszelkich

kontaktów

społecznych, niewychodzenia z domu,
nieuczęszczania do szkoły lub do pracy.

Częste skutki zaburzeń dysmorficznych

to

depresja, samobójstwo albo wielokrotne
operacje plastyczne.

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

Dysmorficzne zaburzenia ciała
zaczynają się przeważnie w okresie
młodzieńczym i mogą trwać przez całe
życie.

Zaburzenia występują nieco częściej u
kobiet niż u mężczyzn. Zwykle ktoś z
rodziny nakłania opierającego się
pacjenta do poddania się leczeniu.

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

Pojmowanie brzydoty może być bardzo
różne w zależności od podłoża kulturowego:
za szeroka twarz w Peru i na Grenlandii, za
krótka szyja w Birmie, za duże stopy
w Chinach.

Osoby z dysmorficznymi zaburzeniami ciała
mają więc różne zmartwienia wynikające ze
źródeł kulturowych.

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

Ponadto konieczna jest diagnoza
różnicująca: trzeba wykluczyć

anoreksję

i bulimię, depresję, zaburzenia
obsesyjno-kompulsywne i fobię
społeczną .

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

W badaniach przeprowadzonych

pod

kierownictwem dr Katharine Philips

na

ponad 500 chorych wskazano, na

jakich

częściach ciała koncentruje się ich
uwaga:

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

•

Skóra (73%)

•

Włosy (56%)

•

Nos (37%)

•

Waga (22%)

•

Brzuch (22%)

•

Piersi/brodawki (21%)

•

Oczy (20%)

•

Uda (20%)

•

Zęby (20%)

•

Nogi (ogólnie) (18%)

•

Budowa ciała/struktura kości (16%)

•

Twarz (14%)

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

•

Rozmiar/kształt twarzy (12%)

•

Wargi (12%)

•

Pośladki (12%)

•

Podbródek (11%)

•

Brwi (11%)

•

Biodra (11%)

•

Uszy (9%)

•

Ręce/nadgarstki (9%)

•

Talia (9%)

•

Genitalia (8%)

•

Policzki/kości policzkowe (8%)

•

Łysina (8%)

•

Wzrost (7%)

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

ZABURZENIA DYSMORFICZNE

•

Rozmiar/kształt głowy (6%)

•

Czoło (6%)

•

Stopy (6%)

•

Dłonie (6%)

•

Szczęka (6%)

•

Usta (6%)

•

Plecy (6%)

•

Palce (5%)

•

Szyja (5%)

•

Ramiona (3%)

•

Kolana (3%)

•

Palce u nóg (3%)

•

Kostki u nóg (2%)

•

Mięśnie twarzy (1%)

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

Klasyfikacja DSM-IV

Klasyfikacja DSM-IV

Zaburzenia dysocjacyjne

Zaburzenia dysocjacyjne



Amnezja dysocjacyjna

Amnezja dysocjacyjna

(ang. Dissociative

Amnesia, Psychogenic Amnesia), kod: 300.12



Stan fugi

Stan fugi

(ang. Dissociative Fugue, Psychogenic

Fugue), kod: 300.13



Dysocjacyjne zaburzenia identyfikacji

Dysocjacyjne zaburzenia identyfikacji

(osobowość mnoga)

(osobowość mnoga)

(ang. Dissociative Identity

Disorder, Multiple Personality Disorder), kod:
300.14



Zaburzenia depersonalizacji

Zaburzenia depersonalizacji

(ang.

Depersonalization Disorder), kod: 300.6



Zaburzenia dysocjacyjne niewyspecyfikowane

Zaburzenia dysocjacyjne niewyspecyfikowane

gdzie indziej

gdzie indziej

(ang. Dissociative Disorder Not

Otherwise Specified), kod: 300.15

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

Jest to stan, w którym następuje rozpad
poczucia własnej tożsamości. Zachodzą

tu

jedne z bardziej dramatycznych zjawisk
obserwowanych w psychopatologii:

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

Dotknięci nimi ludzie to albo tacy,

którzy nie

mogą sobie przypomnieć kim są i skąd
pochodzą, lub tacy, którzy podzielili się

na

dwie lub więcej postaci o niezależnych
„osobowościach” z bagażem
autobiograficznych wspomnień.

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

Każdemu zdarza się czasami, że po
przebudzeniu w środku nocy czuje się

jakby

zamroczony i zastanawia się: „Gdzie
jestem?". Niekiedy dezorientacja jest

głębsza.

„Kto leży obok mnie?", „A kim ja

właściwie

jestem?"

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

Jeśli coś takiego się zdarzy — zazwyczaj

gdy

jesteśmy zmęczeni, po podróży albo po
wypiciu alkoholu — przeważnie po kilku
sekundach lub minutach ustępuje i

wiedza o

tym, kim jesteśmy, czyli nasza

tożsamość

powraca. U niektórych osób jest jednak
inaczej.

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

Po przeżyciu silnego urazu psychicznego
następują czasem głębokie i trwałe
zaburzenia pamięci, które są istotą

zaburzeń

dysocjacyjnych. Nazywa się je
dysocjacyjnymi, ponieważ polegają na
współistnieniu lub przemienności kilku
procesów psychicznych bez ich wzajemnej
świadomości i bez oddziaływania pomiędzy
nimi.

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

Doświadczenie dysocjacji może mieć następujące
przejawy:



amnezja, gdy znaczny okres życia ulega zapomnieniu
--po zawaleniu się wie żowców Hyatt Hotel w Newadzie 28
% ocalałych miało luki w pamięci



depersonalizacja, gdy człowiek czuje się oddzielony od
siebie — jakby chodził dzięki ruchom innych osób albo
patrzył na siebie z zewnątrz; 57 % ocalałych po serii
tragicznych w skutkach huraganów przyznawało się do
takich doznań



derealizacja, gdy nierealny wydaje się świat, a nie
własna osoba; 72 % ocalałych ze śmiertelnych
niebezpieczeństw odnosiło wrażenie zmiany czasu i
przestrzeni

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE



pomieszanie tożsamości, gdy komuś myli się lub
nie jest pewny własnej tożsamości



zmiana tożsamości, gdy osoba wykazuje niezwykłe
umiejętności, o których nie wiedziała (np. znajomość
języka flamandzkiego albo umiejętność chodzenia po
linie)

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

Podobnie jak zaburzenia somatoformiczne,
zaburzenia dysocjacyjne wydają się służyć
głównie unikaniu lęku i stresu

unikaniu lęku i stresu

oraz radzeniu

sobie z problemami, które stanowią
zagrożenie dla zwykłych zasobów radzenia
sobie danej osoby. Obydwa rodzaje

zaburzeń

pozwalają również nie brać

nie brać

odpowiedzialności

odpowiedzialności

za własne pragnienia i

zachowania, które są „nie do przyjęcia".

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

W przypadku zaburzeń

dysocjacyjnych

zdefiniowanych w DSM, człowiek
unika stresu poprzez dysocjację
patologiczną, uciekając od swej
autobiograficznej pamięci lub
tożsamości.

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

Amnezja to częściowa lub całkowita
niezdolność do przypomnienia sobie bądź
rozpoznawania minionych doświadczeń.

W tym zaburzeniu zapomniane informacje
osobistej treści spoczywają poniżej poziomu
świadomości, co czasem ujawnia się podczas
wywiadów w stanie hipnozy lub narkozy (po
podaniu sodium amytal lub tak zwanego serum
prawdy) oraz w przypadkach spontanicznego
ustąpienia amnezji.

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

Rozpoznajemy cztery rodzaje amnezji psychogennej:



zlokalizowana - osoba nie pamięta niczego z danego
okresu, zwykle pierwszych kilku godzin po
traumatycznym wydarzeniu;



selektywna - osoba zapomina tylko pewne wybrane
wydarzenia z danego okresu;



całościowa - osoba zapomina całą historię swego
życia;



ciągła - osoba nie pamięta niczego poza określonym
momentem z przeszłości.

Dwa ostatnie przypadki są rzadkie.

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

Amnezja

dysocjacyjna

jest

dość

powszechna

jako pierwsza reakcja na niemożliwe do
przyjęcia wydarzenia traumatyczne, na
przykład podczas walki lub tuż po
katastrofie. Jednak niektórzy ludzie rozwijają
ten

typ

amnezji

w

obliczu

takich

stresujących

sytuacji życiowych, z którymi większość
skutecznie sobie radzi.

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

W typowych reakcjach amnezji dysocjacyjnej
ludzie nie pamiętają swych danych, nie
wiedzą, ile mają lat ani gdzie mieszkają, nie
poznają rodziców, współmałżonków,
krewnych ani przyjaciół. A jednak ich
podstawowe nawyki, takie jak umiejętność
czytania, mówienia, wykonywania pracy i
tak dalej pozostają nienaruszone i wydają się
normalne, poza brakiem pamięci.

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

Człowiek może się wycofywać i uciekać od
problemów prawdziwego życia, popadając

w

stan amnezji zwany fugą.

Osoba nie wchodzi w stan amnezji, ale
oddala się od swego środowiska, często
przyjmując częściowo lub całkowicie nową
tożsamość.

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

Kilka dni, tygodni, a czasem nawet lat
później ludzie ci nagle mogą obudzić się w
obcym otoczeniu, nie wiedząc, jak się tam
znaleźli i kompletnie nie pamiętając okresu
fugi .
Ich działania w czasie fugi mogą obejmować
chodzenie w kółko pośród zmieniających się

obrazów, podróż po kraju, objęcie nowej
posady, a nawet rozpoczęcie całkowicie
nowego życia.

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

Ludzie doświadczający amnezji
dysocjacyjnej zwykle stoją w obliczu
bardzo nieprzyjemnych sytuacji, z
których nie widzą wyjścia. Często już
wcześniej odczuwali świadomy impuls
do zapomnienia i ucieczki, ale byli
zbyt zahamowani, by przyjąć takie
rozwiązanie.

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

Jednak narastający stres staje się w końcu

nie

do zniesienia i wtedy tłumią ogromną część
swej osobowości oraz pamięć o stresujących
sytuacjach.

W czasie fugi dysocjacyjnej jednostka wydaje się
normalna i potrafi zaangażować się w różne
działania. Działania te są zwykle charakterystyczne
dla nowego stylu życia, odmiennego od
poprzedniego, który został odrzucony.

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

Dysocjacyjne zaburzenia tożsamości,
nazywane

również

zaburzeniami

osobowości

wielorakiej polegają na występowaniu
dwóch lub więcej różnych tożsamości
(nazywanych dawniej „osobowościa mi")

u

tego samego człowieka.

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

Każda

z

tych

tożsamości

jest

dostatecznie

zintegrowana, aby prowadzić w miarę
stabilne własne życie wewnętrzne i na
przemian przejmować pełną kontrolę

nad

zachowaniem .

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

Te dobrze rozwinięte systemy charakteryzują się
różnymi procesami emocjonalnymi i poznawczymi,
składającymi się na jedną osobowość o stosunkowo
stałej charakterystyce (wiele „odmiennych"
tożsamości

jest

raczej

fragmentarycznych).

Jednostka

może przechodzić od jednej tożsamości do drugiej

w

okresach od kilku minut do kilku lat, choć częściej
zdarza się to w krótszych odstępach czasu.

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

Jedna, pierwotna osobowość jest zwykle

osobowością gospodarza

osobowością gospodarza

. Pozostałe są

najczęściej uderzająco różne od pierwotnej i
od siebie nawzajem - jedna może być
beztroska i rozbawiona, inna zaś spokojna,
myśląca i poważna. Potrzeby i zachowania
tłumione w osobowości gospodarza są
zwykle swobodnie przejawiane w
pozostałych.

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

Dawniej uważano, że zaburzenia
osobowości wielorakiej są niezmiernie
rzadkie — odnotowano tylko 200
przypadków

—

teraz

jednak,

gdy

specjaliści

zwracają na nie większą uwagę, wydaje

się,

że są znacznie częstsze. Do lat
siedemdziesią tych XX wieku stwierdzono
bardzo niewiele przypadków.

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

Można wyróżnić trzy główne przyczyny, z
powodu których dysocjacyjne zaburzenia
tożsamości stwierdza się tak często. Po
pierwsze, kluczowe znaczenie ma
rozpoznanie amnezji

amnezji

(„Czy w ciągu tygodnia

są dłuższe okresy, których nie możesz sobie
przypomnieć?"). Jeśli wielokrotnie powtarza
się odpowiedź twierdząca, to
prawdopodobne jest istnienie odrębnych
tożsamości.

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

Po drugie, dysocjacyjne zaburzenia
tożsamości doskonale pasują do modelu

modelu

psychodynamicznego

psychodynamicznego

, stąd psychoanalitycy

są świetnie przygotowani i chętni do ich
rozpoznawania.
Po trzecie, dysocjacyjne zaburzenia
osobowości rozpoznaje się dzisiaj częściej w
związku z większą świadomością zjawiska

znęcania się nad dziećmi

znęcania się nad dziećmi

.

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

W

repertuarze

pacjentów

z

dysocjacyjnym

zaburzeniem tożsamości niezwykle
popularne są role dziecka, obrońcy i
oskarżyciela; także przedstawiciel płci
przeciwnej, który jednocześnie może

pełnić

jedną z wymienionych ról, bywa obecny

w

większości przypadków .

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

TOŻSAMOŚCI

TOŻSAMOŚCI

Odmienne tożsamości zwykle wiedzą o
istnieniu osobowości gospodarza i sobie
równych, ale osobowość pierwotna „nie

ma

prawa"

być

świadoma

innych,

zajmujących

jej przestrzeń, czas i ciało.

Kim Noble

Kim Noble

Kim Noble to niezwykle nietypowa artystka. Cierpi
na rozszczepienie osobowości, a każda z jej
osobowości maluje obrazy. Każda – w innym stylu.

Kim Noble ma w sobie 20 osobowości. 12 z nich
tworzy. Każda z nich zajmuje się sztuką – każda ma
własny, niepowtarzalny sposób malowania czy
rysowania.

Prace każdej z osobowości są inne. Prace Kim,
sprzedawane w licznych galeriach podpisywane są
nie tylko jej nazwiskiem, ale również imieniem
osobowości, przez którą zostały stworzone.

Po analizie obrazów tworzonych przez osobowości
Kim, można zgadywać jaki charakter mają
poszczególne „ja” artystki. Niektóre osobowości
tworzą mroczne, inne jasne i żywe obrazy.
Niektóre malują obrazy abstrakcyjne, inne wolą

rzeźbić

Kim, ma obecnie 47 lat. Rozszczepienie
osobowości było w jej przypadku
spowodowane wykorzystywaniem
seksualnym w dzieciństwie. Terapeuci
włączają twórczość Kim w ramy terapii,

która

ma na celu zintegrowanie jej osobowości i
umożliwienie jej normalnego
funkcjonowania.

Niestety, przy integracji osobowości

często

okazuje się, że umiejętności

poszczególnych

osobowości zanikają. Czy więc Kim, jako
osoba zdrowa przestanie tworzyć?

www.kimnoble.com

ZABURZENIA

ZABURZENIA

DEPERSONALIAZCJI

DEPERSONALIAZCJI

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

Zaburzenie depersonalizacyjne
charakteryzuje się utratą poczucia siebie.
Jednostki z tą anomalią czują się nagle
odmienione,

na

przykład

odnoszą

wrażenie,

że stały się innymi ludźmi albo że ich ciała
drastycznie się zmieniły - w dziwny,

czasem

groteskowy sposób.

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

Odmienne

stany

świadomości

bywają

często

określane jako doświadczanie „wyjścia poza
ciało". Ludzie w takich stanach czują, że
przez jakiś czas unoszą się nad swym

ciałem i

obserwują wszystko z góry. Doznanie to w
łagodnej formie jest dość powszechnym
zjawiskiem i nie stwarza powodów do
niepokoju.

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

Opisy doświadczeń „wyjścia poza ciało"
zawierają wizyty na innych planetach

albo u

krewnych

mieszkających

w

innym

mieście.

Zaburzenie to jest często skutkiem

ostrego

stresu wynikającego z choroby zakaźnej,
wypadku lub innego traumatycznego
wydarzenia.

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

PRZYCZYNY ZABURZEŃ DYSOCJACYJNYCH



Droga nadużyć w dzieciństwie. To pierwotna i
podtrzymywana przez wielu specjalistów koncepcja.
Według niej dysocjacyjne zaburzenie tożsamości
wypływa z prób radzenia sobie przez dziecko z
obezwładniającym

poczuciem

beznadziejności

i

niemocy

w

obliczu

powtarzających

się

traumatycznych nadużyć. Z powodu braku innych
zasobów lub dróg ucieczki dziecko tworzy „stabilne
wewnętrzne postaci, które zawsze są dostępne
ofiarowując więź, bezpieczeństwo i troskę"

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI



Droga zaniedbywania dzieci.

Jest to rodzaj urazu powstałego nie tyle w wyniku

nadużywania

fizycznego czy też seksualnego, ale pozostawienia

dziecka

samemu sobie, zamykania go w szafach lub
piwnicach czy pozostawiania bez opieki przez dłuższy

czas.

Matki takich dzieci często są opisywane jako chore

psychicznie,

z problemami takimi jak depresja, schizofrenia,
chroniczne nadużywanie alkoholu, a nawet dysocjacyjne
zaburzenie tożsamości.

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI



Droga udawania.

Tutaj objawy dysocjacyjnego zaburzenia tożsamości
występują typowo jako jedne z wielu „oszustw" w celu
zwrócenia na siebie uwagi przedstawicieli opieki zdrowotnej.
Mamy tu zwykle do czynienia ze skomplikowanymi historiami
medyczno-chirurgicznymi, a także wieloma wcześniejszymi
diagnozami psychiatrycznymi.



Droga zaburzenia jatrogennego.

Termin „jatrogenny" oznacza powstały w wyniku
leczenia. Niektóre przypadki dysocjacyjnego zaburzenia
tożsamości powstają w konsekwencji niekompetentnego i
błędnego leczenia mylnie zdiagnozowanych zaburzeń

innych

typów - najczęściej dwubie gunowych, zespołu stresu
pourazowego lub mie szanych objawów z elementami
dysocjacyjnymi.

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

ZABURZENIA DEPERSONALIAZCJI

Dziękuję za uwagę