Ergonomia i fizjologia wykład 2011

background image

1

Ergonomia i fizjologia

Dr inż. Agata Krystosik-

Gromadzińska

Prof. dr hab.Ryszard Getka, Prof.PS

background image

2

ERGONOMIA

(wiedza o pracy: ergos- czyn, praca; homos-

zwyczaj, prawo, wiedza)

Wykorzystuje wiedzę o możliwościach

psychofizycznych człowieka do projektowania i

korygowania maszyn, urządzeń, narzędzi i

materialnego środowiska pracy w celu usunięcia

zagrożeń zdrowia i życia człowieka, optymalizacji

kosztu biologicznego pracy, zapewnienia

odpowiedniej wydajności i wygody podczas

wykonywania pracy oraz satysfakcji z pracy.

Wykorzystywana również do planowania

warunków bytowych rekreacyjnych oraz do

poprawy warunków środowiska naturalnego.

background image

3

Ergonomia

1. Ergonomia korekcyjna
(poprawa istniejących sytuacji)
2. Ergonomia koncepcyjna
(wprowadzanie zasad od początku)

background image

4

Nauki kooperujące

1. Nauki o człowieku

fizjologia pracy,

psychologia pracy,

antropometria,

higiena pracy.

background image

5

2. Nauki techniczno- organizacyjne:

technika i technologia,

naukowa organizacja pracy,

ekonomika pracy,

nauka o jakości.

background image

6

POJĘCIA PODSTAWOWE

SYSTEM: człowiek- obiekt techniczny:

operatywne połączenie w celu uzyskania

określonych rezultatów.

OTOCZENIE BLISKIE: zespół czynników

otoczenia, w jakim człowiek oraz obiekt

techniczny realizują swoje zadania. Składnikami

otoczenia bliskiego są: warunki materialne

środowiska pracy, cechy przestrzenne

stanowiska roboczego, organizacja stanowiska

roboczego, struktura organizacyjna zespołu

ludzkiego i metody zarządzania tym zespołem

oraz stosunki międzyosobnicze w zespole.

background image

7

ANTROPOMETRIA: zespół technik

dokonywania pomiarów ciała lub szkieletu

człowieka, umożliwiających badanie

zmienności jego cech

METERIALNE CZYNNIKI ŚRODIWISKA PRACY:

pojęcie używane do sumarycznego

określenia zespołu różnorodnych

czynników fizykochemicznych warunków

pracy, takich jak: hałas, drgania

mechaniczne, oświetlenie, promieniowanie,

mikroklimat, zawartość szkodliwych gazów,

par i pyłów w powietrzu.

background image

8

CZYNNIKI TECHNICZNO-ORGANIZACYJNE:

pojęcie używane do łącznego określenia

zespołu różnorodnych czynników,

mających swe źródła w konstrukcyjno-

technologicznych rozwiązaniach obiektu

technicznego oraz przyjętych

rozwiązaniach organizacji pracy na

stanowisku. Czynniki te analizowane są

pod kątem ich wpływu na zdrowie,

kondycję psychiczną, zadowolenie i wyniki

pracy człowieka związanego z badanych

stanowiskiem.

background image

9

ERGONOMICZNA LISTA
KONTROLNA: zestaw pytań, na
które należy odpowiedzieć,
oceniając w toku kompleksowej
analizy ergonomicznej stanowisko
pracy, warunki środowiska i
ewentualne następstwa biologiczne
pracy, w danych warunkach.

background image

10

DIAGNOZOWANIE ERGONOMICZNE:
diagnoza, której podmiotem są
relacje zachodzące w układzie
człowiek- obiekt techniczne.

KRYTERIA ERGONOMICZNEJ OCENY-
cechy obiektu brane pod uwagę
podczas oceny ergonomicznej.

background image

11

STANOWISKO PRACY- podstawowa
komórka organizacyjna, w której
odbywa się praca ludzka,
wyróżniająca się zarówno
statycznym układem elementów,
jak i dynamiką pracy człowieka,
funkcjonowaniem maszyn oraz
działaniem czynników otoczenia.

background image

12

ORGANIZACJA PRACY NA
STANOWISKU: suma działań
technicznych i organizacyjnych,
skierowanych na stworzenie
optymalnego połączenia siły
roboczej i środków produkcji, oraz
zapewnienia człowiekowi
właściwych warunków pracy.

background image

13

POZIOM JAKOŚCI ERGONOMICZNEJ:

stopień spełnienia wymagań
dostosowania obiektów technicznych i
środowiska do możliwości, ograniczeń
i potrzeb człowieka.

background image

14

Zbyt niski poziom ergonomicznej
jakości skutkuje stratami
ekonomicznymi i społecznymi.

background image

15

STRATY EKONOMICZNE

1. Straty ekonomiczne, których wartość

możliwa jest do oszacowania:

niska wydajność,

produkcja braków (spowodowana

przemęczeniem, nadmiernym hałasem,

złym oświetleniem, wysoką temperaturą,

itp.)

skutki wypadków przy pracy

choroby zawodowe,

zwolnienia lekarskie itp.

background image

16

2. Straty ekonomiczne, których

wielkości nie można oszacować

bezpośrednio

Utrata zdrowia,

Duża płynność kadr,

Niszczenie materiałów, narzędzi,

maszyn wskutek niedbalstwa i

nielubienia pracy.

background image

17

3. Straty materialne nie poddające się

ekonomicznej wycenie

cierpienie,

złe samopoczucie spowodowane

przemęczeniem,

niski etos pracy,

brak poczucia podmiotowości, wzrost

bierności i apatii,

zanik potrzeby wartości wyższych.

background image

18

Efektywność działań
ekonomicznych jest największa w
fazie eksploatacji i spada fazie
likwidacji. Stopniowo narasta od
fazy koncepcji, poprzez projekt,
prototyp, fazę produkcji, by
osiągnąć maksimum we
wspomnianej fazie eksploatacji.

background image

19

Anatomia i fizjologia
człowieka – zarys
podstawowy

19

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

background image

20

Przypomnijmy zakres i przedmiot ergonomii.
The International Ergonomics Association

definiuje ergonomię następująco:

Ergonomics (or human factors) is the scientific

discipline concerned with the understanding of

interactions among humans and other

elements of a system, and the profession that

applies theory, principles, data and methods to

design in order to optimize human well-being

and overall system performance.

Ergonomia (lub czynnik ludzki) jest to dyscyplina

naukowa zajmująca się zrozumieniem

związków wzajemnych między człowiekiem i

innymi elementami systemu, i dziedzina

zawodowa która wykorzystuje wiedzę, zasady,

dane i metody projektowe w celu

zoptymalizowania ludzkiego samopoczucia i

działania (zachowania się) całego systemu.

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

20

background image

21

Na początku zatem należy zapoznać się i przeanalizować
człowieka jako element systemu człowiek-technika.
Vitruvian Man w wersji na rysunku przez Leonarda da
Vinci

Ergonomia i fizjologia w bezpieczeństwie pracy

21

background image

22

Ergonomia stanowiska pracy przy komputerze i
dostosowanie stanowiska do człowieka i jego
wymiarów antropometrycznych

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

22

background image

23

Anatomia człowieka –
zarys

Główne układy i systemy ciała

ludzkiego:

Układ kostny – szkielet i pozostałe kości

Funkcje szkieletu:

podtrzymywanie

ochrona

ruch, poruszanie się

produkcja komórek krwi

magazynowanie substancji

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

23

background image

24

Szkielet człowieka

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

24

background image

25

Funkcje szkieletu

The skeleton has five major functions. These are:
Support - the body is kept in position by the muscles that attach to
the skeleton.
Protection- the flat bones protect the internal organs.
Movement - provided by the joints
Production of Blood - blood cells are produced in the red bone
marrow in the centre of some bones, including the pelvis, ribs,
vertebrae and stenum. The yellow bone marrow stores fat. The
yellow bone marrow can convert to red bone marrow if the body
needs additional blood production.
Storage - Minerals are stored in the bone, mostly calcium and
phosphorus.
Body Types
There are three main body types, known as somatotypes. These
are:

Endomorphs - Heavy build, wide hips, higher percentage of fat to

muscle eg. Fern Brittain

Mesomorphs - Athletic, more muscle, less fat, narrow hips eg.

Sylvester Stallone

Ectomorphs - Skinny, small frame, narrow, flat chested, less

muscle and fat eg. Kate Moss

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

25

background image

26

Szkielet i czaszka

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

26

background image

27

Kości ramion i nóg

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

27

background image

28

Stawy

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

28

background image

29

Mięśnie

Karku, ramion i stóp

Czaszki i karku

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

29

background image

30

Mięśnie dolnej części ciała

Naczynia krwionośne

korpusu

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

30

background image

31

Nerwy czuciowe i sensorowe Organy
wewnętrzne

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

31

background image

32

Inne układy i systemy

Mięśnie

Układ nerwowy

Mózg

Układ oddechowy

Układ krwionośny

Układ trawienny

Układ moczowy

Układ reprodukcyjny

Komórki

Krew

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

32

background image

33

Układ krwionośny

Krew stanowi tkankę płynną wypełniając łożysko krwionośne i jest

oddzielona od innych tkanek organizmu co najmniej jedna
warstwą komórek, które tworzą komórki śródbłonka
naczyniowego (żyły, tętnicy, naczyń włoskowatych).

Całkowita objętość krwi w organizmie stanowi około 8% masy

ciała.

Krew zawiera:

-

Elementy upostaciowane, czyli erytrocyty (krwinki czerwone),
leukocyty (krwinki białe) i trombocyty (płytki krwi),

-

Nieupostaciowane składniki krwi, czyli osocze krwi.

Stosunek objętości upakowanych erytrocytów do objętości pełnej

krwi, w której są zawarte, nosi nazwę hematokrytu – Hct.

Skład krwi kobiet i mężczyzn różni się, stąd też wartości wskaźników

krwi musza uwzględniać płeć.

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

33

background image

34

Rola krwi w organizmie

Transportuje tlen z płuc do tkanek,

Transportuje dwutlenek węgla (CO

2

) z tkanek do płuc,

Transportuje do wszystkich tkanek produkty energetyczne i

budulcowe wchłonięte w przewodzie pokarmowym,

Transportuje ze wszystkich tkanek produkty przemiany materii,

skąd są wydalane z organizmu wraz z moczem,

Transportuje hormony syntezowane w organizmie i witaminy

wchłonięte w przewodzie pokarmowym,

Magazynuje hormony gruczołu tarczowego i hormony steroidowe

po ich związaniu z białkami osocza,

Wyrównuje ciśnienie osmotyczne we wszystkich tkankach,

Wyrównuje stężenie jonów wodoru (pH) we wszystkich tkankach,

Wyrównuje różnice temperatur występujące między

poszczególnymi tkankami i organami,

Tworzy zaporę przed inwazją drobnoustrojów (są fagocytowane

przez granulocyty),

Eliminuje za pomocą przeciwciał i układu dopełniacza substancje

obce (szczególnie białkowe) i toksyny

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

34

background image

35

Układ sercowo-naczyniowy

Vd – komora prawa,

Vs – komora lewa,

ad – prawy przedsionek,

as – lewy przedsionek,

Ra

s

– zbiornik tętniczy duży,

Rv

s

– zbiornik żylny duży,

Ra

p

– zbiornik tętniczy płucny,

Rv

p

– zbiornik żylny płucny,

s.n.d. – sieć naczyń
włoskowatych krążenia dużego,

s.n.p. sieć naczyń włoskowatych
krążenia płucnego

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

35

background image

36

Serce człowieka

Schematycznie

Rzeczywiste, pobrane od 64
letniego mężczyzny

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

36

background image

37

Układ trawienny

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

37

background image

38

NIEZMIENNIKI
PROJEKTOWANIA

1. Potrzeba społeczna (inicjujący impuls)
2. Kompetentny sprawca osoba,

oprogramowanie, zespół)

3. System wartości (relacje wartości

technicznych, ekonomicznych i

humanistycznych)

4. Zasoby: metodologiczne,

informatyczne, techniczne, ekonomiczne

i czasowe

5. Wyniki projektowania

background image

39

METODOLOGIA
PROJEKTOWANIA

Sekwencja działań podstawowych-

wspólna dla różnych metod i procedur

projektowania technicznego:

Rozpoznanie potrzeby,

Sformułowanie problemu

Tworzenie zbioru rozwiązań,

Ocena i wybór najlepszego rozwiązania,

Opis rozwiązania,

Wstępna realizacja rozwiązania,

wykonanie prób i weryfikacja.

background image

40

Strategie projektowe

1. Strategia przyrostowa (poszukiwanie
drobnych ulepszeń w obrębie
istniejących rozwiązań)

2. Strategia rozwiązania idealnego
(określenie cech idealnego rozwiązania,
zbadanie warunków realizacji,
przyjmowanie kolejnych niewielkich
odstępstw od ideału- uzyskanie
realnego projektu.

background image

41

Metoda rozwiązania każdego
problemu projektowego wg
Kotarbińskiego

Zdefiniowanie funkcji, które ma spełniać projektowany

obiekt,

Narysowanie wstępnego schematu obiektu,

Zgromadzenie potrzebnej wiedzy

Nakreślenie możliwych wariantów rozwiązania obiektu

Wybranie rozwiązania, które najlepiej nadaje się do

realizacji

Wyznaczenie szczegółów wybranego rozwiązania

Zbadanie modelu konstruowanego obiektu

Sprawdzenie działania części i podzespołów obiektu

Określenie warunków, w jakich należy zainstalować i

użytkować obiekt

Podjęcie środków niezbędnych do realizacji obiektu

background image

42

Etapy procesu
konstruowania maszyn

background image

43

Schemat ideowy procesu
projektowania konstrukcji
maszyn

background image

44

PROJEKTOWANIE
ERGONOMICZNE

Burbidge: ”Żadne istotne podwyższenie

efektywności procesu produkcyjnego nie

jest możliwe bez uprzednich zmian w

metodach projektowania technicznego”.

Zamiar przeprowadzenia takich zmian w

metodach projektowania technicznego,

które wypływają z paradygmatu

humanizacji techniki, prowadzi do

stworzenia specyficznych metod zwanych

projektowaniem ergonomicznym.

background image

45

Trzy główne założenia
metodologiczne

1. Przedmiotem projektowania jest
system człowiek-obiekt techniczny,
działający w określonym otoczeniu
i czasie.

2. W całym procesie projektowania
systemu kryteria decyzyjne o
charakterze humanocentrycznym
uznawane są za priorytetowe.

background image

46

3. Kryteria ergonomiczne stanowią
integralne składniki procedury projektowej,
są odpowiednio dobrane do każdego kroku
procedury i zawierają informacje
niezbędne do zaprojektowania, każdego
elementu systemu oraz powiązań między
nimi w taki sposób, aby uzyskać pożądaną
zgodność cech systemu z wymaganiami
ergonomii.

background image

47

definicja

Projektowanie ergonomiczne jest
to realizacja takiej procedury
projektowania systemu człowiek-
obiekt techniczny, która stwarza
największą szansę uzyskania
projektu o pożądanym poziomie
ergonomicznej jakości.

background image

48

Przedmiot projektowania
ergonomicznego

Przedmiotem projektowania
ergonomicznego jest zawsze system
złożony z dwóch podsystemów:
ludzkiego i technicznego.

System ten działa w sposób celowy i
zaplanowany. Działania te są
uzależnione od warunków
zewnętrznych.

background image

49

Elementarne systemy człowiek- obiekt

techniczny mogą różnić się znacznie

między sobą pod względem:

Zakresu i stopnia trudności (lub

złożoności) wykonywanych zadań

Intensywności wpływu na otoczenie

Siły powiązań z innymi systemami

elementarnymi

Znaczenia dla działania nadsystemu itp..

background image

50

Elementarne systemy

1. Jeden człowiek- jedna maszyna

2. Jeden człowiek- fragment większego
urządzenia technicznego np. robotnik
przy montażowej linii potokowej

3. Jeden człowiek i większa liczna
pojedynczych, pracujących
równocześnie maszyn, np. robotnik
nadzorujący pracę automatów
tokarskich.

background image

51

background image

52

background image

53

background image

54

background image

55

background image

56

background image

57

background image

58

background image

59

background image

60

background image

61

background image

62

background image

63

background image

64

Układ trawienny

background image

65

Układ oddechowy

background image

66

background image

67

background image

68

Układ krwionośny

background image

69

background image

70

Układ mięśniowy

background image

71

background image

72

background image

73

background image

74

Fazy istnienia

Faza konceptualna
Powstawanie dokumentacji
projektowej- proces twórczy
kształtowania obiektu technicznego
zhumanizowanego (wzrost kosztów
inwestycji intelektualnej, zyski w
fazie eksploatacji)

background image

75

Faza projektowa

Weryfikacja ergonomiczna dokumentacji

projektowej metodami: lista pytań
kontrolnych, metody analizy
antropometrycznej, symulacje
komputerowe, badania makietowe, metoda
analizy ruchów kończym, ocena
rozmieszczenia urządzeń sterowniczych i
sygnalizacyjnych. Poprawki w tej fazie to
niewielkie koszty.

background image

76

Faza wykonania i badania
prototypu

Badanie egzemplarzy

jednostkowych, wprowadzanie
zmian, czasem kilku, nawet w
dużym zakresie. Niewielkie koszty.

background image

77

Faza wykonania wersji
seryjnej

Produkcja części, zmontowanie,

transport, zainstalowanie, wstępne
uruchamianie, wyregulowanie,
nastawa . Obiekt zyskują pewien
poziom ergonomicznej jakości
czasami róznej od poziomu
zaprojektowanego.

background image

78

Faza eksploatacji

Faza istnienia, w której kontaktuje się z
obiektem technicznym największa liczba
ludzi często przez długi czas.

Jeżeli zbyt duża rozbieżność między
rzeczywistym poziomem ergonomicznej
jakości użytkowanego i obsługiwanego
OT, a poziomem uznanym za optymalny
podejmowane są dzialania korekcyjne.
Wysokie koszty.

background image

79

Faza likwidacji OT

Wyłączenie obiektu z eksploatacji

Demontaż, sortowanie części i

materiałów, diagnozowanie

Regeneracja wybranych częśći i zespołów

Skierowanie części materiałów do

powtórnego przerobu

Likwidacja części i materiałów

przez:neutralizację, spalanie, rozkład

biologiczne lub na wysypisku.

background image

80

Ergonomiczne kryteria
projektowe

Rola: są źródłem informacji

ergonomicznej

Uruchamiają mechanizmy skojarzeń

i analogii

Mogą wskazywać możliwości

zastosowania gotowych rozwiązań

sprawdzonych w praktyce,

wzorcowych pod względem

ergonomicznym.

background image

81

Ergonomiczne kryteria
projektowe (hasła projektowe
s.50)

Proces pracy

Przestrzeń pracy

Elementy informacyjne,
sygnalizacyjne i sterownicze

Środowisko fizyczno-chemiczno-
biologiczne

background image

82

Struktura procesu
projektowania
ergonomicznego s.55
algorytm

Kolejność zagadnień ergonomicznych branych pod uwagę:

-

Proces pracy E1

-

Przestrzeń pracy E2

-

Elementy informacyjne, sygnalizacyjne i sterownicze E3,

-

Środowisko fizyczne, chemiczne i biologiczne E4

Etapy algorytmu:

Potrzeba realizacji funkcji

Określenie zadań projektowanego systemu

Podział zadań

E1-E4

Wykonanie i badanie prototypu

Ostateczny projekt stanowiska pracy

background image

83

ZETE

Założenia ergonomiczno-
techniczno-ekonomiczne

Rozważane w fazie studiowania
zadania i formułowania założeń do
projektu

background image

84

E1

Rozdzielenie działań między dwa
człony zespołu człowiek- obiekt
techniczny

Wstępne określenie metod pracy i
zasad optymalizacji wysiłku
fizycznego i psychicznego

background image

85

E2

Wstępny projekt architektury
obiektu technicznego mając na
uwadze „dopasowanie” maszyny do
człowieka

Opracować koncepcję działania
zespołów funkcjonalnych OT.

Uwzględnienie wymagań
estetycznych

background image

86

Zespoły funkcjonalne
maszyny technologicznej

Narzędziowy

Napędowy z przeniesieniem napędu

Kontrolno-sterowniczy

Scalający (korpus, rama, obudowa, osłona)

Stabilizujący pozycję ciała (siedzisko,
oparcie, podnóżek, podest, barierka)

Wyposażenie technologiczne (pojemniki,
palety, regały, szafki, transportery)

background image

87

E3

Projekt zespołu kontrolno-
sterowniczego,

Projekt strefy manipulacji
człowieka,

Projekt strefy manipulacyjnej
technologicznego zespołu
narzędziowego

background image

88

E4

Projektowanie szczegółowe (konstruowanie)

Prognozowanie wielkości obciążeń
człowieka w systemie na podstawie
przewidywanych ergonomicznych cech
zespołów funkcjonalnych

Zaprojeltowanie rozwiązań, które pozwolą
utrzymać stężenia i natężenia uciążliwych
czynników na poziomach zgodnych z
wymaganiami norm ergonomicznych.

background image

89

Projektowanie rytmu pracy

W oparciu o prognozę obciążeń
człowieka i charakterem związków
kooperacyjnych z innymi
systemami.

background image

90

Prototyp

Badania, weryfikacja dokumentacji
projektowej, ergonomiczne
badania diagnostyczne (metody:
ankietowe, aparaturowe,
symulacyjne)

background image

91

Anatomia i fizjologia
człowieka –oko i widzenie

91

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

background image

92

Układ wzrokowy i widzenie

WYBRANE POJĘCIA Z OKULISTYKI

Okulistyka

Okulistyka (z łacińskiego oculus = oko) lub oftalmologia (z greckiego

ophtalmos = oko) jest to dział medycyny zajmujący się

rozpoznawaniem i leczeniem chorób narządu wzroku.

Układ wzrokowy

Widzenie jest złożonym procesem fizyczno-psychicznym, który składa

się z trzech etapów: przyjęcia (wychwycenia) bodźca, jego

przewodzenia oraz zebrania i poznania go. Warunki te spełnia

zbudowany i funkcjonujący prawidłowo układ wzrokowy. Układ ten

składa się z umiejscowionej w oczodole gałki ocznej, która odbiera

wrażenia wzrokowe, przekazując je poprzez drogi wzrokowe do

korowych ośrodków wzrokowych mózgu. W nich to odbierane są i

przetwarzane impulsy, a następnie przesyłane do dalszych ośrodków

mózgowych, tak aby ustrój nasz zareagował odpowiednią czynnością

na bodziec wzrokowy. Oczami odbieramy około 80% wszystkich

informacji o otoczeniu i aż 10% kory mózgowej zaangażowanej jest w

interpretację tych informacji.

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

92

background image

93

Budowa oka

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

93

background image

94

Budowa oka – c.d.

Schemat budowy oka
ludzkiego

Miarowość (emmetropia)

oka prawidłowego

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

94

background image

95

Siatkówka oka

Siatkówka to najbardziej wewnętrzna błona gałki ocznej, przylegająca mocniej do naczyniówki

tylko w okolicy nerwu wzrokowego oraz z przodu przy ciele rzęskowym. W pozostałych miejscach

przyłożona jest lekko do podłoża, przyciskana od wnętrza oka przez ciało szkliste; od zewnątrz

łączy się z naczyniówką.

Budowa histologiczna siatkówki jest bardzo złożona, jej grubość wynosi 0,15 - 0,18 mm i składa

się z dziesięciu warstw. Podczas badania dna oka specjalnym wziernikiem (oftalmoskopem)

widać różowo-czerwone zabarwienie siatkówki. W obrębie tzw. bieguna tylnego oka znajduje się

dołek środkowy, leżący w obszarze plamki (żółtej), czyli małej, beznaczyniowej przestrzeni

siatkówki. Dołek środkowy jest małym zagłębieniem w plamce przystosowanym do

najostrzejszego widzenia.

Drugim ważnym elementem dna oka jest tarcza nerwu wzrokowego, leżąca 2 mm od plamki w

kierunku nosowym. Jest to skupisko przede wszystkim komórek nerwowych biegnących z

siatkówki, które, zbierając się na tarczy, tworzą nerw wzrokowy. Nerw wychodzi z oczodołu przez

kanał nerwu wzrokowego i, krzyżując część swych włókien, dociera do mózgu. Tarczę nerwu

wzrokowego widzi się jako różowo-żółtawy krążek, o średnicy 1,5 mm, z centrum którego

wychodzą naczynia tętnicze siatkówki, a wchodzą naczynia żylne. W siatkówce odbywa się

szereg skomplikowanych procesów fizycznych i biochemicznych, przetwarzających

bodziec świetlny na bodziec nerwowy, który przesyłany jest dalej do korowych

ośrodków wzroku. Najważniejsze w tym procesie są składniki światłoczułe zajmujące

zewnętrzną warstwę siatkówki - 7 mln czopków i 130 mln pręcików. Pręciki znajdują się

głównie na obwodzie siatkówki, a w miarę zbliżania się do plamki wzrasta liczba czopków tak, że

w obrębie dołka środkowego znajdują się tylko same czopki. Czynnością czopków jest

widzenie kształtu i barw przedmiotów w jasnym oświetleniu, zaś czynnością pręcików

jest przystosowanie oka do słabych oświetleń i rozróżnianie zarysów przedmiotów.

Tak więc widzenie plamkowe pozwala na dokładne rozpoznanie szczegółów, kształtu i

barwy, zaś widzenie obwodem siatkówki daje nam orientację w przestrzeni.

Siatkówka ma połączenia nerwowe z całym układem mięśniowo-szkieletowym, pozwala to na

odruchową reakcję ustroju pod wpływem bodźca wzrokowego, np. uchylenie się przed

spadającym na nas przedmiotem, zwężenie źrenicy pod wpływem olśnienia i odwrócenie głowy

od źródła światła z zamknięciem powiek.

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

95

background image

96

Mechanizm widzenia w oku i kolor oczu

Budowa narządu wzroku i mechanizm skupiania światła przez

soczewkę tłumaczą dlaczego mamy brązowe, piwne, niebieskie, a

czasem, na zdjęciach, czerwone oczy. Tęczówka zatrzymuje

większość światła, pozostawiając okrągły otwór zwany źrenicą przez

który promienie światła docierają do soczewki, a ta następnie skupia

je na siatkówce. Światło, które pada na tęczówkę, jest rozpraszane.

Im fala krótsza, tym bardziej się rozprasza. Dlatego niebieskie światło

skuteczniej rozprasza się niż czerwone i dlatego tęczówka ma kolor

niebieski, brązowy albo zielony. To samo zjawisko sprawia, że niebo i

morze są błękitne.

Konkretna barwa tęczówki zależy dodatkowo od barwnika zwanego

melaniną, który absorbuje światło o wszystkich długościach fali.

Duża ilość melaniny pochłania większość światła i tęczówka jest

ciemnobrązowa. Mniej barwnika w tęczówce nadaje jej kolor

jasnobrązowy, jeszcze mniejsza zielony, a bardzo mała ilość sprawia,

że dominuje błękit. Promienie, przechodząc przez źrenicę oka,

wchodzą do środka oka i trafiają na siatkówkę, za którą mieści się

warstwa komórek, bardzo bogata w melaninę, pochłaniającą światło.

Jest to ochrona przed chaotycznym odbijaniem światła wstecz, w

kierunku fotoreceptorów, które mogłoby powodować rozmywanie się

obrazu (taką samą funkcję pełni czarna od środka obudowa aparatu

fotograficznego). Ponieważ żadne światło nie wydostaje się przez

źrenicę, wydaje się ona czarna

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

96

background image

97

Widzenie przestrzenne

Dzięki parom oczu możemy widzieć przestrzennie i oceniać

odległość oglądanego przedmiotu. Gdy patrzymy na

przedmiot ustawiony bardzo daleko od nas, osie

patrzenia obu oczu ustawione są prawie równolegle.

Jeżeli przedmiot znajduje się w bliższej odległości to

mięśnie gałek ocznych zmieniają położenie gałek tak, by

osie widzenia przechodziły przez ten przedmiot, a tym

samym przecinały się. Zjawisko to nosi nazwę

konwergencji. Im bliżej oczu znajdzie się obserwowany

przedmiot, tym osie patrzenia przetną się pod większym

kątem. Analizując ten kąt mózg człowieka

wnioskuje o odległości obserwowanego przedmiotu

od oczu. Gdyby zatem człowiek wyposażony był w tylko

jedno oko bardzo trudno byłoby mu określać odległość

obserwowanego przedmiotu od siebie.

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

97

background image

98

Współczynnik K podaje jak odbieramy fale

o poszczególnych długościach w stosunku

do wartości maksymalnej. Linią

przerywaną zaznaczono czułość pręcików,

a ciągłą wypadkową czułość czopków
Czułość oka na barwy

Czułość poszczególnych barwników oka,

czyli zależność prawdopodobieństwa P

pochłonięcia fotonu od długości fali

Ergonomia i fizjologia w

bezpieczeństwie pracy

98

background image

99

ERGONOMICZNA
KLASYFIKACJA
PROJEKTOWANAYCH
SYSTEMÓW

Pierwsze z koniecznych do
wykonania zadań w procesie
projektowania:

1.Określenie celu i funkcji jakie ma

spełniać projektowany system

2. Określenie granic

background image

100

Projektowanie systemu
człowiek- narzędzie ręczne

Najbardziej zredukowana struktura i

najbardziej zawężony zbiór kryteriów

ergonomicznych

Kryteria ergonomiczne dot. rozwiązań

warunkujących dynamiczne i statyczne

obciążenie mięśni

Kryteria z obszaru E4 dot. źródeł

czynników środowiskowych (zachowują

duże znaczenie niezależnie od klasy

projektowanego systemu)

background image

101

Projektowanie systemu
człowiek- maszyna

Konieczne zastosowanie pełnej
procedury projektowania i
zastosowanie pełnej listy kryteriów
na poziomie szczegółowym.

background image

102

Projektowanie systemu
człowiek- maszyna
cybernetyczna

Przesunięcie obciążeń w stronę
psychiki z jednoczesną hipokinezą
(niedociążenie kinetyczne i
dynamiczne)

background image

103

Typy zadań projektowych
zależne są od:

Złożoności (skomplikowania) obiektu

technicznego

Oryginalności OT

Samodzielności operacyjnej (stopnia

zautomatyzowania) OT

Wielkości planowanej produkcji

projektowanego OT

Uciążliwości OT i realizowanej

technologii dla człowieka i otoczenia

background image

104

Komputerowe wspomaganie
projektowania
ergonomicznego

Stosowanie komputerów obniża zdolności intuicyjne

projektantów?

Zalety:

Skrócenie czasu projektowania

Wzrost globalnej mocy twórczej projektantów

Wgląd w pracę innych

Łatwiejsze wprowadzania zmian i modyfikacja

projektów już istniejących

Większa możliwość wariantowania rozwiązań

Łatwość ujednolicania formy dokumentacji

projektowej

Obniżenie kosztów otrzymania rozwiązania dobrego

background image

105

Ergonomiczne nakładki
profesjonalnych programów
CAD

Analiza, badanie, ocena konstrukcji
maszyn, urządzeń oraz stanowisk
pracy

Wizualizacja zależności fizycznych
między użytkownikiem a
otaczającymi go sprzętami

background image

106

Programu uwzględniają takie czynnik ludzki
jak płeć, wiek, wzrost, typ budowy ciała,
zasięgi, przestrzeń ruchu, warunki
widoczności, dane biomechaniczne.

Pozwalają na ocenę sił statycznych i
dynamicznych przy obsłudze urządzeń
takich jak koła, dźwignie, pedały, ja również
na ustalenie przypuszczalnych obciążeń
przy podnoszeniu i dźwiganiu ciężarów.

background image

107

2D lub 3D modele ciała człowieka

Możliwe poruszanie dowolnym
elementem modelu lub całym
manekinem

Animacja i symulacja ruchu oraz
zmiany punktu obserwacji

background image

108

SAMMIE SYSTEM

http://lboro.ac.uk/departments/lds/research/groups/erg/sammie/gallery.htm

background image

109

background image

110

background image

111

background image

112

http://www.bing.com/search?q=system+ANTHROPOS+
+ergonomics&src=IE-SearchBox&Form=IE8SRC

background image

113

background image

114

Systemy ergonomiczne

APOLIN
JACK
SAMMIE
ANTHROPOS
RAMSIS
DIANA
HEINER i in.

background image

115

zastosowanie

Przemysł motoryzacyjny,

Lotniczy

Projektowanie wózków (zakupowych,

dziecięcych

Projektowanie przyrządów sportowych,

Projektowanie sanitariatów dla

niepełnosprawnych

Projektowanie maszyn dla przem.

Spożywczego, papierniczego, budowlanego.

background image

116

Procedura wykonania
zadania projektowego

Sformułowanie zadania projektowego

Założenia ergonomiczno-techniczno-ekonomiczne (ZETE)

do projektu

Poszukiwanie koncepcji rozwiązania zadania projektowego

(sformułowanie problemu technologicznego,

sformułowanie problemu konstrukcyjnego)

Projektowanie wstępne (projektowanie procesu pracy,

projektowanie przestrzeni pracy, projektowanie ukladów

kontrolnych i sterowniczych, projektowanie warunków

środowiska)

Projektowanie szczegółowe i dokumentowanie

konstrukcyjne

Budowa i badanie prototypu

Weryfikacja dokumentacji projektowej

background image

117

DIAGNOZA W ERGONOMII

1. Charakter generalizujący,
nastawiony na ustalenie ogólnych
zależności i prawidłowości,
uwarunkowań, związków itd.

2. Charakter diagnostyczny,
nastawiony na rozpoznanie
pojedynczych faktów, ich genezy,
rozwoju itd.

background image

118

Fazy w postępowaniu
diagnostycznym

1. Badania inicjujące, mające na
celu rozpoznanie objawów
potrzebnych do postawienia
hipotezy cząstkowej

2. Badania sprawdzające hipotezę
cząstkową

background image

119

Diagnoza ergonomiczna

Źródło danych uzupełniających
informacje o człowieku i obiekcie
technicznym o dane opisujące
relacje w układzie człowiek- obiekt
techniczny, dotyczące zarówno
układu jako całości , jak i samego
człowieka w procesie pracy.

background image

120

Cel diagnozowania

Określenie poziomu jakości
ergonomicznej w fazie eksploatacji

background image

121

Przedmiot diagnozy
ergonomicznej

Cechy człowieka i biologiczne
skutki pracy

Maszyny i urządzenia

Materialne środowisko pracy

Stanowisko pracy

background image

122

Obiekt diagnozy

Człowiek

Obiekt techniczny

Układ człowiek- obiekt techniczny

background image

123

Cel diagnozy ergonomicznej w
odniesieniu do obciążeń człowieka w
procesie pracy i biologicznych
skutków pracy

1. Cechy człowieka określające możliwości jego

adaptacji do warunków technicznych,

organizacyjnych i społecznych w jakich musi on

funkcjonować:

- właściwości energetyczne: sprawność biologiczna

organizmu, temperament i motywacja

- zdolności regulacyjne: odbiór i przetwarzanie

informacji, pamięć i uwaga, cechy myślenia i decyzji

- umiejętności wynikające z ogólnego wykształcenia,

kwalifikacji zawodowych, kultury technicznej,

wrażliwości estetycznej i etycznej, systemu

wartości.

background image

124

2. Relacji energetycznych między
zapotrzebowaniem obiektu technicznego a
możliwościami człowieka i jego wydajnością

3. Relacji informacyjnych między obiektem i
człowiekiem w procesie sterowania

4. Optymalnego obciążenia pracą przez
ustalenie jego dolnych i górnych granic,
które byłyby akceptowane przez człowieka
w określonej sytuacji pracy.

background image

125

Diagnoza obiektów
technicznych

Stan dostosowania członu
technicznego do potrzeb i
możliwości człowieka

background image

126

zagadnienia

Relacje przestrzenne między OT i jego

elementami a cechami antropometrycznymi i

biomechanicznymi człowieka

Budowa i rozplanowanie układów kontrolno-

sterowniczych

Formy ekspozycji i identyfikacji sygnałów

Warunków percepcji informacji

Budownictwa mieszkaniowego i komunalnego

Urządzenia rekreacyjne i sportowe

Środki transportu i komunikacji

Planowanie przestrzenne i urbanistyka

Wytwory i aparatury powszechnego użytku

background image

127

Diagnoza materialnego
środowiska pracy

Dotyczy: mikroklimatu, hałasu,

wibracji, zanieczyszczeń powietrza,

promieniowania

elektromagnetyczne, i in.

Diagnoza dokonywana na

podstawie pomiarów stężeń

Otrzymane wyniki porównywane są

z normami

background image

128

Ważną rolę odgrywają

Relacje między zakłócającymi czynnikami
środowiska a możliwościami i odpornością
człowieka

Zmiana wydajności pracy ludzkiej pod
wpływem skumulowanego działania
zewnętrznych czynników zakłócających

Ustalenie środowiskowych warunków pracy
(oświetlenie, wentylacja, temperatura,
natężenie hałasu, stopień zapylenia itp.)

background image

129

Diagnoza ergonomiczna
stanowisk pracy dotyczy

Optymalnych warunków środowiska
pracy człowieka, który jest słabszym i
mniej odpornym elementem systemu

Technicznego wyposażenia
stanowiska pracy- w postaci maszyn,
narzędzi, urządzeń, przyrządów itp.

Organizacji pracy na stanowisku

background image

130

Celem

Zidentyfikowanie elementów
systemu, ich wzajemnych relacji
oraz analiza i ocena, aby
funkcjonowanie stanowisk podczas
wykonywania określonych zadań,
aby przebiegało sprawnie, bez
szkody dla człowieka i bez
negatywnych zmian w otoczeniu.

background image

131

Podstawowe problemy

Proces pracy, technologia, organizacja, transport

Obciążania psychiczne i fizyczne

Zagrożenie życia i zdrowia

Przestrzeń pracy

Pozycje przy pracy

Monotonie i monotypie pracy

Dokładność ruchów i algorytm czynności

Podział funkcji między człony układu

Rozwiązania techniczne mające wpływ na

warunki środowiskowe

background image

132

Diagnoza jako źródło
danych do projektowania

W fazie projektowania w

ograniczonym stopniu.

W ww fazie wykorzystanie typowych

procedur diagnostycznych np

. lista dortmundzka ESAC i jej

odmiany

Lista Meistera lub CET II

background image

133

Granice tolerancji organizmu
ludzkiego na środowiskowe
warunki pracy

Ważny wskaźnik

background image

134

Diagnoza obciążeń
człowieka w procesie
pracy

Fizjologia pracy: badanie funkcji
życiowych człowieka pracującego,
celem ustalenie optymalnych
obciążeń dla jego organizmu.

Częścią badań ergonomicznych
jest fizjologiczna ocena
intensywności pracy.

background image

135

Trudność pracy można
odwzorcować na podstawie
wydatku energetycznego
rozumianego jako uzyskiwaną z
pokarmów spalaną ilość energii, w
która jest potrzebna do wykonania
czynności w jednostce czasu.

background image

136

Badanie wydatku
energetycznego- metody

1. Kalorymetrii

2. Fizjologiczna

3. Tabelaryczno- chronometrażowa

background image

137

Praca lekka- do 4200 kJ/8h

Praca średnio ciężka- 4200- 6300
kJ/8h

Praca ciężka 6300- 8400 kJ/8h

Praca najcięższa ponad 8400 kJ

background image

138

W działalności ergonomicznej nie dąży

się do minimalizacji wysiłku fizycznego

związanego z wykonywaniem pracy

(nadmierna redukcja- hipokinezja:

niedostatek ruchu i wysiłku oraz

dyskomfort psychiczny wywołany

monotonią, monotypowością i

wykonywaniem pracy poniżej

możliwości i aspiracji wykonawcy.

background image

139

Projektowanie w celu
zapewnienia optymalnego
wysiłku fizycznego
wykonawcy

Zasady ekonomiki ruchów- 9 reguł,
które należy stosować łącznie.

background image

140

….

1. Główne czynności
manipulacyjne i ruchy
kontrolowane powinny odbywać się
w obrębie właściwych dla danego
typu pracy stref wygody ruchów.

2. …..

background image

141

Ocena obciążenia
fizycznego pracą

1. Ocena wydatku energetycznego
związanego z ruchem

2. ocena obciążenia statycznego,
charakteryzującego się bezruchem,

3. Ocena monotypowości ruchów
roboczych, związanych z
powtarzalnością ruchów

background image

142

Obliczenia wydatku
energetycznego

Suma iloczynów wykonywania
poszczególnych czynności (w
minutach) w ciągu zmiany i
jednostkowego wydatku
energetycznego na wykonanie
czynności

background image

143

Obciążenie statyczne

Wysiłek powstający w warunkach
bezruchu, przy długotrwałym
skurczu mięśni.

Skutek: szybkie zmęczenie

background image

144

Ocena monotypowości

Jednostronne przeciążenia
pewnych grup mięśniowych

Ocena:

Liczba stereotypowych powtórzeń

Wielkość rozwijanych sił
mięśniowych przy wykonywanej
pracy.

background image

145

Ocena końcowa wysiłku
fizycznego

Suma cząstkowych ocen,

Wydatku energetycznego,

Obciążenia statycznego,

Monotypowości.

background image

146

Ocena ryzyka występowania
dolegliwości mięśniowo-
szkieletowych

Uszkodzenia mięśni, stawów, ścięgien,
więzadeł, nerwów, kości a nawet
miejscowe uszkodzenia układu
krwionośnego.

Zewnętrzne objawy: bóle, drętwienia,
mrowienia, uczucie ogólnego dyskomfortu,
opuchlizna stawów, ograniczona
ruchliwość, zmniejszona siła chwytu,
zmiana zabarwienia skóry dłoni lub palców.

background image

147

Dolegliwości
mięśniowo- szkieletowe

Bóle szyi, ramion, pleców, urazy,
zaburzenia w obrębie kończyn

górnych i dolnych.

background image

148

Metody oceny ryzyka
wystąpienia dolegliwości
mięśniowo- szkieletowych

LMM

NIOSH

OWAS

RULA

REBA

OCRA

HAMA

SI

QEC

Metoda trzystrefowego systemu oceny monotypowości

Metoda mapowania ryzyka

background image

149

Psychologiczne podstawy
wykonywania pracy

Szacowanie wysiłku psychicznego

Zasady dot. odbioru informacji

- przeciążenie kanału informacyjnego
powoduje szybkie zmęczenie
psychiczne, może doprowadzić do
blokady kanału, polegającej na zerwaniu
transmisji między narządem zmysłu a
centralnym układem nerwowym

background image

150

Przekazywanie…

background image

151

Zasady podejmowania
decyzji

background image

152

Zasady dotyczące
wykonywania czynności

background image

153

Ocena obciążenia
psychicznego pracą

Etapy procesu pracy dla określenia
wysiłku psychicznego

Uzyskiwanie informacji

Podejmowanie decyzji

Wykonywanie czynności

background image

154

Od czego zależy
obciążenie informacjami?

background image

155

Zmęczenie i odpoczynek

background image

156

Pomiar zmęczenia

Poprzez charakterystykę
wydajności

Rejestracja zjawisk wtórnych

background image

157

DIAGNOZA OBIEKTÓW
TECHNICZNYCH

Ocena antropometryczna OT

Weryfikacja z użyciem atlasu

Metoda manekinów

Metoda makiet

Metoda wykorzystania schematów

obszarów pracy

Wideosomatografia

Zastosowanie techniki komputerowej

System ekspertowy

background image

158

Warunki percepcji
informacji

background image

159

Kształtowanie układów
kontrolno-sterowniczych

background image

160

Kształtowanie obiektów
technicznych

Stanowisko pracy: wg ergonomii
elementarny system układu człowiek –
obiekt techniczny- otoczenie.

Stanowisko robocze: obiekt, który
realizuje z udziałem człowieka i za
pomocą środków technicznych- ściśle
określone zadania produkcyjne,
stanowiące część procesu produkcyjnego
w powiązaniu z innymi obiektami.

background image

161

Podstawowe elementy
stanowiska pracy

Zadania do wykonania (czynności)

Pracownik (grupa, zespół)

Wyposażenie (maszyny,
urządzenia, narzędzia, sprzęt)

Przedmiot pracy (wyrób, usługa)

Wielkość i kształt zajmowanej
powierzchni

background image

162

Ocena stanowiska pracy

Diagnoza wielodyscyplinarna-

kompleksowa

Diagnoza cząstkowa: cztery fazy:

-

Faza pierwsza: diagnoza powołanych do

wykonania zadania diagnostycznego

-

Faza druga: korekta wadliwych elementów

opisanych w fazie pierwszej

-

Faza trzecia: konsultacje, zmiany

korekcyjne, realizacja zmian w produkcji

-

Faza czwarta: kontrolna, nie jest konieczna

gdy obiekt funkcjonuje prawidłowo

background image

163

Diagnoza materialnego
środowiska pracy

Drgania mechaniczne (wibracje)

- całego ciała,

- części ciała.

Skutki: choroba wibracyjna: wrzody

żołądka, schorzenia narządów

trawienia, innych narządów

wewnętrznych, zmiany w układzie

naczyniowym, układzie nerwowym.

background image

164

Ciało człowieka próbuje
dostosować się do obciążenia
drganiami poprzez rożne napięcie
mięsni

background image

165

Źródła drgań

Transport

Samochody, maszyny budowlane,
rolnicze, tramwaje, pociągi,
samoloty, statki

Maszyny do obróbki metali, drewna,
maszyny włókiennicze, hutnicze

Ręczne narzędzia udarowe…

background image

166

Metody oceny drgań w
środowisku pracy

Metoda widmowa

Metoda ważona

Metoda dozymetryczna

background image

167

hałas

Stres

Zmęczenie

Negatywny wpływ na układ
naczyniowy

Uszkodzenia organu słuchu

background image

168

Pomiar hałasu

Pomiar właściwości i porównanie z
dopuszczalnymi wartościami

background image

169

Redukcja hałasu w
projektowaniu procesów
technologicznych

background image

170

oświetlenie

Nadmiar światła: chwilowe zakłócenie

normalnego widzenia; uszkodzenie

siatkówki

Niewystarczające: spadek zdolności

akomodacji, opóźniona adaptacja, obniżona

ostrość widzenia, zmniejszona zdolność

wyróżniania figur z tła, mniejsza zdolność

rozróżniania kolorów

Zmęczenie wzroku poprzez rodzaj światła

np. świetlówki (zjawisko stroboskopowe),

żarówki, światło bisoiczne (zmieszane

dzienne i sztuczne)

background image

171

Oświetlenie pomieszczeń
światłem sztucznym i
naturalnym

background image

172

Ocena źródeł światła

Lista kontrolna

background image

173

Barwy pomieszczenia

background image

174

Światło biostymulatorem

background image

175

mikroklimat

background image

176

Zanieczyszczenia,
zapylenia

background image

177

Emisja energii szkodliwej

background image

178

Przegląd metod i technik
diagnostycznych

background image

179

Ergonomiczna organizacja
pracy

1. Kształtowanie treści pracy (formy
uczestnictwa w procesie
produkcyjnym)

- rozszerzanie pracy,

Wzbogacanie pracy,

Rotacja wykonywanych zadań,

Wymienność stanowisk pracy

2. Praca w zespołach roboczych

background image

180

Przerwy wypoczynkowe

Rozkład przerw

Przerwy krótkie, przerwy 1:1

background image

181

Praca zmianowa

Praca nocna- skutki

background image

182

Elastyczne formy czasu
pracy

Obowiązuje liczba godzin
przepracowanych

background image

183

Psychologiczne i społeczne
aspekty organizacji pracy

Motywacja

Satysfakcja z pracy

Socjotechnika

background image

184

Partycypacyjne metody
usprawnienia pracy

TUTTAWA

6S

KAIZEN

Metoda analizy oddziaływań

background image

185

Wartościowanie pracy

background image

186

Mierniki oceny
warunków pracy

Ocena płynności kadr

Ocena bezpieczeństwa pracy

Ocena wypadków przy pracy

Ocena ryzyka zawodowego

Ocena efektów pracy pracownika

Ocena wydajności pracy

Ocena technicznego uzbrojenia pracy

background image

187

Ergonomia mieszkania

Zalecenia użytkowo-funkcjonalne:

Stosowne do rodzaju pomieszczenia
wykończenie podłóg i ścian

Dobranie funkcjonalnych i dających się
racjonalnie zagospodarować mebli

Właściwe rozmieszczenie punktów
świetlnych

Harmonizowanie pod względem
kolorystycznym i fakturalnym

background image

188

Ergonomia dla ludzi
starszych i
niepełnosprawnych

background image

189

Ergonomia wyrobu

Jakość wyrobu

Cechy ergonomiczne wyrobu

background image

190

Ergonomia
a bezpieczeństwo pracy


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Fizjologia - wykład III - 12.03.2013, Ogrodnictwo 2011, Fizjologia roslin
Fizjologia wykład$ 02 2011
perswazja wykład2 2011 Zasady skutecznej perswazji Petty & Cacioppo
BD Wykład 3 2011
Zadanie z pasowania otwarte, PWR Politechnika Wrocławska, podstawy metrologii, Wykłady 2011
Przyczyny zmęczenia fizycznego i psychicznego, Podstawy ergonomii i fizjologii pracy
Podstawy ergonomi, Podstawy Ergonomii i Fizjologii Pracy
Wyklad 3 pobudliwosc, Dietetyka, Anatomia i fizjologia człowieka, Fizjologia wykłady
Fizjologia - wyklad 8 - Stres, STUDIA
AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY fizjologia (wyklady)
IX 1 dr M K Grzegorzewska konspekt wykładu 2011
Ergonomia i BHP wykład 1 i 2
fizjologia wyklad 01 .04.2012, fizjologia człowiaka
BD Wykład 4 2011
Fizjologia WYKŁAD II
Wykład 2011-12-20, psychologia drugi rok, psychologia ról

więcej podobnych podstron