pojęcie, przedmiot, cele, funkcje,

pojęcie, przedmiot, cele, funkcje,

zadania, rola

zadania, rola

PEDAGOGIKA
PRZEDSZKOLNA

Dziecko chce być dobre.

Jeśli nie umie – naucz,
jeśli nie wie – wytłumacz,
Jeśli nie może – pomóż!

Akceptuj, toleruj, wspieraj…

Wiek przedszkolny-
fundamentalny, propedeutyczny etap w
rozwoju dziecka

Edukacja przedszkolna

- praca wychowawczo – dydaktyczna
z dzieckiem w wieku przedszkolnym

stanowi

Wiodący i integrujący

środek kreatywnego,

twórczego rozwoju

najmłodszych

analiza

fakty

zjawisk
a

kontekst działalności
dziecka
kontekst naukowy

Kraje Unii Europejskiej

Edukacja przedszkolna-poziom
inicjacyjny wychowania i nauczania
zorganizowanego,
zaprojektowany dla wprowadzenia
małych dzieci
do środowiska szkolnego,
mający służyć budowie pomostu
między domem a atmosferą instytucji
szkolnej.

Edukacja

Edukacja

przedszkolna-

przedszkolna-

proces wspierania osobowości, który
uwzględnia nie tylko aspekty
naturalnego rozwoju dziecka, ale także
związki zachodzące pomiędzy
wychowaniem, kształceniem i
rozwojem.

Edukacja przedszkolna
funkcjonuje na podstawie
raportów:

- W. Brandta (1970)

- OECD(Egalite desant l’education- 1971)

- E. Faure’a (1972)

- O Stanie Oświaty w PRL (1973)

- R. Haby’ego (1975)

- J. Lesourne (1988)

- Edukacja Narodowym priorytetem
opracowane, przez M.Tyszkową
i B. Wilgocką – Okoń(1998)

- Edukacja. Jest w niej ukryty skarb – J.
Delors(1998)

Pedagogika Przedszkolna

Pedagogika Przedszkolna

- Zajmuje się, problematyką
wychowania i opieki dzieci w
placówkach przedszkolnych

Pedagogika przedszkolna
to subdyscyplina nauk pedagogicznych
łącząca teorię
z praktyką oraz metodyką
wychowania przedszkolnego

Obejmuje cały zakres działalności
przedszkola,
którego zadaniem jest:

wszechstronne wychowanie dzieci,

zapewnienie opieki i harmonijnego rozwoju,

przygotowanie do szkoły,

współpraca z rodziną i środowiskiem
lokalnym.

Pedagogika przedszkolna
daje teoretyczne podstawy
działalności praktycznej.

Kierowanie działalnością dzieci,
proces wychowania w przedszkolu,
polegający na interakcji aktywności
dziecięcej
i oddziaływania pedagogiczne
nauczyciela
stanowią przedmiot badań pedagogiki
przedszkolnej

Problematyka badawcza obejmuje:

składniki działalności
przedszkola,

system wychowania dzieci,

poznawanie
wychowanków,

współpracę przedszkola
z rodziną i środowiskiem lokalnym

Za przedmiot badań pedagogiki
przedszkolnej można przyjąć również
skutki działalności różnego rodzaju
placówek przedszkolnych
funkcjonujących w różnych
środowiskach społecznych.

Cele edukacji przedszkolnej

Cele edukacji przedszkolnej

Cele prezentowane w
sposób:

tradycyjny,
opisowy,
taksonomiczny

Taksonomia – hierarchiczna klasyfikacja wybranej
dziedziny celów kształcenia, ścisłe, kompletne i
rozłączne ujęcie celów.

Lata 70-te XX wieku , taksonomie:

J. P. Guilforda,

B. S. Blooma,

R. M. Gagne,
Cz. S. Nosal,
M. Obara,
B. Niemierko

1. Dziedzina poznawcza i emocjonalna B. S.

1. Dziedzina poznawcza i emocjonalna B. S.

Blooma.

Blooma.
Sześć poziomów, na których dokonują się procesy
poznawcze.

procesy intelektualne,

zasadnicze
wiadomości,

analizę i syntezę,
zrozumienie,
kwestię
„zastosowanie”

ocenę

Pomija w procesie edukacyjnym:

umiejętności i nawyki,

myślenie twórcze,

rozwiązywanie problemów,
podejmowanie decyzji i
działanie

Taksonomia L. Vandevelde

synteza bloomowska
zamieniona
w wytwarzanie

2. Dziedzina emocjonalna

2. Dziedzina emocjonalna

.

.

Próby ujęcia celów
emocjonalnych
podjęli się :

D. R. Kratwhol

B. S. Bloom

B. M. Masia

5 Kryteriów

Pierwsze kryterium -

Pierwsze kryterium -

Recepcja

Recepcja

a) wiadomość
b) chęć odbierania
c) uwaga skierowana lub wybiórcza

Drugie kryterium - Działanie

Drugie kryterium - Działanie

a) akceptacja
b) chęć działania
c) satysfakcja z działania

Trzecie kryterium -

Trzecie kryterium -

Wartościowanie

Wartościowanie

a) akceptacja wartości
b) wybór wartości
c) zaangażowanie w wartości

wybrane

Czwarte kryterium - Organizacja

Czwarte kryterium - Organizacja

a) pojęciowe ujęcie

(konceptualizacja wartości)

b) tworzenie systemu

wartości

Piąte kryterium – Wybór

Piąte kryterium – Wybór

własnego

własnego

systemu

systemu

wartości

wartości

a) podporządkowanie

postępowania wartościom

b) przekształcenie systemu

wartości w pogląd na świat

Taksonomia D. R. Kratwohl, B. S. Blooma,
B. M. Masia prowadzi do skierowania
uwagi na:

reakcje

wartościowanie

organizację
wartości

Przyczynia się zatem do:

wyboru własnego
systemu wartości i
poglądu na świat

wdrożenia internalizacji
stopniowego
uzewnętrzniania wartości

Według Cz. S Nosala i M. Obary
istnieją :

poziom 1 – gotowość do odbioru i
przyjęcia jakiegoś sposobu
reagowania

poziom 2 – właściwa internalizacja
obejmująca wartościowanie,
organizację i utrwalenie systemu
wartości

3.Dziedzina psychomotoryczna

3.Dziedzina psychomotoryczna

R. H. Dave
(1969)

E. J. Simpsona
(1966)

Th. S. Baldwina
(1971)

Proces działania
sensomotorycznego autorzy w
swoich koncepcjach
prezentowali w etapach

:

I – pobudzenie zmysłowe
II - nastawienie umysłowe i
emocjonalne
III – działanie
IV – automatyzacja działań
V – działania kompleksowe

D. Hainaut w 1977 roku opracował
zasadniczy podział celów
edukacyjnych.

Poziom
decyzji

Polityka
oświatowa

Zarządzanie
oświatą

Realizacja
działalności
oświatowej

Poziom celu

Cele ogólne

Cele
szczegółowe

Cele(zadani
a)
operacyjne

Czynniki

Politycy,
obywatele,
grupy

Administratorzy
,
funkcjonariusze
, inspektorzy

Nauczyciele

Wytwory
czyste

Priorytety,
wybory
podstawowe i
wartości

Profile i
programy
działania

Zadania
operacyjne

Tabela 1 Podział celów edukacyjnych

D. Hainaut w swojej koncepcji uwzględnił takie składniki
jak:

czynności dziecka(w pięciu
etapach),

przedmiot nauczania(w pięciu klasach),

poziom wiedzy i postępów w
edukacji

Dwa pierwsze składniki

treści

kształcen

ia

czynności
intelektualne
jednostki

Efekt całego procesu

edukacyjnego

Nabyta przez

dzieci wiedza

subiektywna

obiektywn
a

J. P Guilford opracował cele
edukacyjne w wymiarze:

operacji
umysłowych,

rodzaju materiału
nauczania,

wyników

Cele obejmują:

a) operacje umysłowe(poznawcze, pamięciowe,
myślenia konwergencyjnego, dywergencyjnego i
oceny)

Myślenie konwergencyjne-jedno
właściwe rozwiązanie ( testy
wielokrotnego wyboru)

Myślenie dywergencyjne – istnienie
wielu możliwych sytuacji
problemowych.

b) materiały(figuralny, symboliczny, semantyczny,
behawioralny),

c) wyniki końcowe (podstawowe elementy
analizy, klasy, stosunki, systemy
transformacje i implikacje).

B. Niemierko(1975)

Taksonomia

dwa poziomy celów
poznawczych

cztery
kategorie

zobrazował

Zapamiętanie, rozumienie
wiadomości, zastosowanie, sytuacje
problemowe

K. Denek
Cele edukacyjne - układ dynamiczny

Składniki celów edukacyjnych:

Składniki celów edukacyjnych:

struktury informacyjne(system
pojęć)

procesy poznawcze(analiza,
synteza, abstrahowanie,
uogólnienie)

procesy kształcące, myślenie odtwórcze
(algorytmiczne i standaryzowanie czynności)
procesy
motywacyjne(motywy,
prognoza, planowane
działania, samokontrola i
samoocena)

procesy
emocjonalne(konstruktywne
reagowanie na poszczególne
czynności i efekty kształcenia),

infrastruktura dydaktyczna(warunki materialne, baza i
środki dydaktyczne)

strategie wychowania i
kształcenia(podająca, poszukująca,
eksponująca, operacyjna)

struktura wiedzy eksponowana w treściach i
programach nauczania(struktury dynamiczne i
statyczne)
kryteria oceny jakości kształcenia(subiektywne,
organizacyjno – techniczne, wynikowe, np.
skuteczność, sprawność, korzystność,
ekonomiczność i użyteczność społeczna)

Cele służą:

zdobywaniu przez dzieci
kwalifikacji wielowymiarowych

moralnych

Przygotowani
a do pracy i
życia

społeczny
ch

zawodowyc
h

Cele umożliwiają

Przystosowanie do rzeczywistości

doskonalenie

przekształcanie

J. Piaget

Wspólne cele podstawowe dla
edukacji przedszkolnej i
wczesnoszkolnej:

1. Ukształtowanie człowieka zdolnego do
robienia rzeczy nowych, a nie tylko
powtarzającego tego, co robiły już
poprzednie pokolenia - osoby twórczej,
odkrywcy, wynalazcy.

2. Ukształtowanie zmysłów,
sprawdzających a nie akceptujących to,
co im się zaoferuje.

3. Przygotowanie jednostki do stawiania
oporu, krytykowania, rozróżnienia między
tym, co jest udowodnione a tym, co nie.

Cele edukacyjne

Pomagają w
tworzeniu i
regulowaniu
przyszłości

Nadają
porządek
i sens
życiu

Regulują
zachowan
ia
dziecięce

Najważniejs
ze motywy
aktywności

Pomagają
w
odkrywani
u własnych
możliwości

Na cele stawiane przed
przedszkolem wpływają czynniki:

kultura
tradycje
stosunki
społeczne

sytuacja ekonomiczna państwa
ustrój

Cele wynikają ze:

- struktury systemu
oświatowego

- metod nauczania

- treści programowych

W edukacji przedszkolnej cele
dzielimy na:

ogólne
operacyjne

Cele ogólne wyznaczają kierunki dążeń
oraz perspektywę pracy wychowawczo -
dydaktycznej w przedszkolu w dłuższym
wymiarze czasowym

Cele operacyjne, zwane szczegółowymi to
konkretne, powiązane ze sobą zaplanowane i
zamierzone, krótko trwające działania,
prowadzące do określonych efektów
edukacyjnych

Cele operacyjne składają się z trzech elementów :

pierwszy zachowanie końcowe
określające zamierzone efekty wychowania
i nauczania:

Co dziecko powinno umieć, zrobić, czym się
wykazać itd..

drugi warunki przejawiania zachowania
końcowego:

opis sytuacji zachowania
wychowanka, pomoce, narzędzia,
przybory, konieczność ukończenia
powierzonych zadań

trzeci standardy osiągania zachowania
końcowego

dostarcza obiektywnego kryterium dla
oceny postępowania, działania,
zachowania dziecka.

Cel operacyjny składa się z :

opisu sytuacji, w której dziecko
manifestuje zmiany w swoich
zachowaniach,

z pojęć określających
planowane zmiany w
zachowaniach

z pojęć klasyfikacyjnych(norm),które
dokładnie określają, jakie zmiany w
zachowaniach można uznać jako
realizację celu.

Cele wpływają na

Ideał
wychowania
(aspekt
społeczno
moralny)

Kształtowanie
osobowości i
profilu działania

Cele przyjmujące formę :

kreatywną
optymalizują
cą

minimalizują
cą

korektywna

W przedszkolu
przedstawiamy je w formie:

zadań

zamierzeń

działań

Realizujemy
na :

zajęciach
spacerac
h

wycieczkac
h

placach w trakcie
zabaw

Podstawowym celem edukacji przedszkolnej jest
stymulowanie rozwoju dzieci i przygotowanie ich do
podjęcia obowiązku szkolnego

Kolejnymi celami
są:

1. Wspomaganie dzieci w rozwijaniu
uzdolnień oraz kształtowanie czynności
intelektualnych, potrzebnych im w
codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji.

2. Budowanie systemu wartości
3. Kształtowanie u dziecka odporności
emocjonalnej, koniecznej do radzenia sobie w
nowych i trudnych sytuacjach.
4. Rozwijanie umiejętności
społecznych.

5. Stwarzanie warunków
sprzyjających wspólnej i zgodnej
zabawie oraz nauce dzieci o
zróżnicowanych możliwościach
fizycznych i indywidualnych.

6. Troska o zdrowie i sprawność fizyczną
dzieci.

7. Budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym,
przyrodniczym i technicznym.
8. Wprowadzenie w świat wartości
estetycznych.

9. Kształtowanie poczucia przynależności społecznej do
rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej.

10. Zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych
poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności,
samodzielności.

Cele te realizowane są we wszystkich
obszarach działalności edukacyjnej
przedszkola.

W każdym z obszarów podane są umiejętności i
wiadomości, którymi powinny wykazywać się
dzieci pod koniec wychowania przedszkolnego.

Cele uwzględniają

temperame
nt

zainteresowan
ia

postawy

światopoglą
d

zdolności

Funkcje

edukacji przedszkolnej

dydaktyczna

kompensacyjn
a
(uszanowanie
przyczyn
trudności)

osobotwórcza
(formująca
osobowość
jednostki,
integrująca
sfery
rozwojowe,
kształtująca
indywidualność
, możliwości)

korektywna
(korygowanie
wad
rozwojowych,
zaburzeń
wyrównywanie
braków)

profilaktyczna
(zapobiegająca
i
przeciwdziałają
ca zagrożeniom
dla zdrowia i
rozwoju
osobowości)

socjalizacyjna
(dziecko jako
podmiot w
szerszych kręgach
środowiska
społecznego)

opiekuńczo –
zdrowotna
(opieka,
zdrowie,
bezpieczeństwo
)

stymulacyjna
(pobudzająca i
ukierunkowując
a procesy
rozwojowe)

Zadania edukacji przedszkolnej wynikają z

realizacji

programu wychowawczo – dydaktycznego

przedszkola.

Zadania według D. Waloszek:

1. Rozpoznawanie możliwości
dziecka, preferencji w zakresie
nowości.

2. Podejmowanie próby
rozwiązywania zadań, uzyskiwanie
rezultatu.

3. Możliwość wypowiadania własnych myśli,
odczuć, przeżyć, za pomocą rysunku, pisma,
opowiadania itd.

4. Wyrabianie motywacji do nauki,
doskonalenia się.

5. Wyrabianie odpowiedzialności za
wypowiedzi.

6. Wdrażanie do samooceny i
samoakceptacji.

ROZWÓJ

Zadania edukacji

przedszkolnej

chęci
odkrywania
świata

wytrwałośc
i w
realizacji
zadań

spontaniczn
ości

dociekliwo
ści

motywacji
do uczenia
się

Samodzielno
ści
poznawczej
dziecka

wychowan
ie do
wartości

kultura narodowa
tożsamość narodowa
wartości
ogólnoludzkie

kształtowan
ie

postawy moralnej
dziecka dobro – zło,
poczucie sensu i
wartości życia

wyrównywani
e

deficytów
rozwojowyc
h

Zadania pedagogiki
przedszkolnej

gromadzenie wiedzy o
wychowaniu i instytucjach
przedszkolnych,

dostrzeganie opisywanych
zjawisk

uogólnianie stwierdzonych
faktów i wykrywanie związków
między nimi

wyciąganie wniosków

organizacja działalności wychowawczo –
dydaktycznej w środowisku
przedszkolnym

uczy konsumpcyjnego stylu życia

Rola edukacji przedszkolnej

w XXI wieku

Współczesna edukacja
przedszkolna

według B. Grzeszkiewicz:

opiera się na harmonogramach, planach i
programach

realizuje przedmiotowe a nie podmiotowe traktowanie
najmłodszych
prowadzi obowiązkowe uczestnictwo dzieci w
pewnych działaniach
narzuca „gotowe”
rozwiązania

nie stymuluje procesu
myślenia

jest nastawiona na wykrywanie wad i braków w
wiadomościach

Nie we wszystkich placówkach:

dzieci akceptowane są takimi,
jakimi są

metody pracy dostosowane są do
ich indywidualnych możliwości,
uczestnictwo w działaniach jest
swobodne,

organizowane są odpowiednie warunki do
podejmowania swobodnego działania,
obserwowania, eksperymentowania, a to
umożliwia rozwijanie indywidualnych
zainteresowań, uzdolnień i podejmowania
różnych form aktywności