Podziały świata

System międzynarodowy:

utracony balans w rozwoju

politycznym i gospodarczym

między Północą a Południem

Kultura ma znaczenie

Globalne współzależności

„Wszystko sprowadza się naprawdę do tego: Całe życie jest ze sobą
powiązane. Jesteśmy złapani w sieć wzajemności, z której nie można
uciec, włożeni w jeden worek przeznaczenia.
Cokolwiek dotyka kogoś bezpośrednio, wpływa na nas pośrednio.
Zostaliśmy stworzeni do życia razem z powodu współzależnej
kosntrukcji rzeczywistości. Czy pomyślałeś kiedyś, że nie możesz wyjść
rano do pracy bez bycia zależnym od większości świata? No właśnie,
czy zastanawiałeś się kiedyś na tym? Skąd pochodzi kawa w twoim
kubku? Skąd wzięła się gąbka? Jakim cudem trafił na stół bananowy
jogurt? Zanim skończysz śniadanie, już zależałeś od ponad połowy

świata”

(

Marti Luther King 1967)

Podziały świata

Cesarstwo Rzymskie – reszta

(barbarzyńcy)

Nowy Świat – Stary Świat

Trzy Światy

Północ - Południe

od II w.ś. do końca zimnej wojny

Trzy Światy

(realnie zawężenie konstelacji do Wschód –Zachód)

I Świat: państwa rozwiniętego Zachodu

(Pakt Północnoatlantycki, UE)

II Świat: państwa realnego socjalizmu Europy Środkowej i

Wschodniej (Układ Warszawski, RWPG)

III Świat: słabo rozwinięte państwa postkolonialne

obecnie (od lata 90-tych XX w)

Północ – Południe

Struktura współczesnych

stosunków międzynarodowych

• Globalna Północ:

- państwa demokratyczne,
- rozwinięte gospodarczo,
- o wysokim poziomie życia,
- niskim tempie przyrostu naturalnego

• Globalne Południe:
-

przewaga niedemokratycznych ustrojów

- niedorozwój ekonomiczny (ubóstwo, niski poziom życia)
- wysokie tempo przyrostu naturalnego
- obszar wojen, anarchii i konfliktów wewnętrznych

Linia strukturalnego podziału systemu

międzynarodowego

Sprzeczności w stosunkach Północ-

Południe a potencjalność konfliktu

1. Zróżnicowane gospodarcze, społeczne,

polityczne

2. Zewnętrznogospodarczy i

politycznorozdzielczy konflikt interesów

3. Aspekty ekologiczne, demograficzne i

bezpieczeństwa

4. Oddziaływanie globalizacji

Podział demograficzny świata

Podział bogactwa
świata

Zróżnicowanie
Świata

zróżnicowanie poziomu życia ludności

świata

wg Bank Światowy (2005)

30.000 dzieci na świecie umiera dziennie na skutek głodu /jedno dziecko co

8 sekund

w 45 krajach średnia długość życia nie przekracza 60 lat (np. Laos 37)

tempo przyrostu naturalnego w najbiedniejszych państwach świata =2,1%

(np. Oman

5%) = trzy razy więcej niż w państwach o wysokim dochodzie (np.Wrocław=

0,89%)

ponad połowa dorosłej populacji 23 państw jest analfabetami ( w 35 krajach
ponadpołowa kobiet jest analfabetkami)

dystrybucja dochodu narodowego: rażące dysproporcje: Afryka, Ameryka

Łacińska

(np.Brazylia 10% populacji przejmuje 48%)  USA 10% populacji  28,5%

Paradoksy świata

1,2 Mrd. ludzi żyje za mniej niż 1 US$ na dzień (wyżywienie, mieszkanie, odzież,

leczenie i naukę)

2,8 Mrd. Prawie połowa ludzkości próbuje przetrwać za dochody poniżej 2 US$

dziennie

2,8 US$ otrzymuje przeciętna europejska krowa

UE wydaje co roku wydaje ok. 40 mrd euro na Wspólną Polityką Rolną (Common
Agricultural Policy – CAP) - 45% unijnego budżetu. Jest to ponad dwukrotnie więcej,

niż

cała Afryka zarabia na eksporcie płodów rolnych

Polityka rolna krajów bogatych kosztuje kraje ubogie ok. 19,8 mrd dolarów rocznie

Rolnicy stanowią niewielką część ludności krajów bogatych (np. w Wielkiej Brytanii ok.
1%). W krajach ubogich 50-80% ludności jest zależna od rolnictwa.

Przeciętny rolnik w krajach bogatej Północy otrzymuje ok. 18.240 dolarów rocznie w
ramach dopłat.

Za sumę, którą UE obecnie przeznacza na CAP mogłaby wysłać swoje krowy mleczne
(21 mln szt.) na roczną wycieczkę lotniczą dookoła świata z przystankami w

Szanghaju,

San Francisko i Auckland).

Utracony balans... każdego

roku:

548.000 Mrd. US$ transakcji finasowych
31.500 Mrd. US$ światowy produkt brutto
956 Mrd. US$ koszty zbrojeń
300 Mrd. US$ zyski 600 najbogatszych osób
116 Mrd. US$ odsetki południa dla północy
78 Mrd. US$ pomoc północy dla południa

36 Mrd. US$ zyski Exxon (2005)

Utracony balans... Dochody

roczne:

Najbiedniejsi

w świecie

37 $

Biedni w krajach trzeciego świata 150 $
Bezrobotny w Niemczech

5.000 $

Średnozarabiający w Niemczech

20.000 $

Urzędnik (stanowisko kierownicze) 80.000 $
Wyższy rangą polityk

250.000 $

Top-Manager do 20.000.000 $
Top-Investment-Banker do

600.000.000 $

Trzecia najbogatsza osoba w 2004 18.800.000.000 $

Podział reżimów politycznych (systemy

demokratyczne i autorytarne)

ograniczone

Proces demokratyzacji i jego

„fale”

Proces dekolonizacji po II w.ś.

Proces dekomunizacji po 1989 roku

Liczbę ludności świata żyjącej w państwach demokratycznych
szacowano w:

 1973 na 32%
 2000 na 60%

 niemniej 2008 ONZ szacuje, że spośród 6mld ludności świata mniej

niż 1 mld przypada na kraje o rozwiniętej demokracji

1990 na 192 państwa 65 definiowano jako demokratyczne

2008 nadal mniej niż połowa państw jest demokracjami.

Uwzględniając jednak znaczną liczbę państw, w których łamane są
zasady demokracji, statystyki te stają się względne.

Amnesty International Report 2009

przestrzeganie praw człowieka w skali światowej

• w 45 państwach za polityczne przekonania skazywani są

ludzie na karę więzienia.

• w 82 państwach systematycznie są ludzie traktowani

poniżej godności ludzkiej

• 77 państw wykroczyło przeciwko zasadzie wolności słowa i

prasy

• w przynajmniej 23 państwach stosowane są ustawy, które

dyskryminują kobiety

• 54 państwa prowadziły unfaire procesy sądowe

• w 25 państwach zostało przynajmniej 2.400 osób

skazanych na karę śmierci:

• w porównaniu z 2007 liczba egzekucji wzrosła w 2008 niemal

dwukrotnie.

• I miejsce - prawie trzy czwarte z nich dokonano w Chinach.

• II miejsce tej listy zajmuje Iran - 346 egzekucji,

• III miejsce Arabia Saudyjska - 102.

• IV miejsce USA - stracono tam 37 osób (tendencja spadkowa)

• W Europie tylko na Białorusi wykonywane są wyroki śmierci. 2008 -

4 wyroki

Wielka Brytania:

znęcanie się nad więźniami

Polska:

Dyskryminacja mniejszości

i seksualnych

Finlandia:

Przemoc wobec kobiet

Grecja:

Dyskryminacja Romów

Hiszpania:

Rasistowskie ataki

na migrantów

Niemcy:

Przemoc i szykany policji

Węgry:

Przemoc wobec kobiet

Estonia:

Dyskryminacja mniejszości

etnicznych

Rosja:

Naruszanie zasady

wolności słowa i prasy

Włochy:

nieludzkie traktowanie

uciekinierów politycznych i

więźniów

Podział świata – kryterium
instytucjonalne

• Południe –

państwa rozwijające się

zrzeszone są w ramach (G-77) (z europejskich
Bośnia i Herzegowina), współdziałają w ramach
UNCTAD (United Nations Conference on Trade and
Developmend)

• Północ:

G-8, OBWE (55), Euroatlantycka Rada

Partnerstwa ( 26 państw NATO, 20 państw
europejskich i Azji Środkowej), OECD (30)

Clash of civilization

(Samuel Hunington 1996)

Od lat 90-tych XX w. upowszechnia się pogląd, że
najważniejszą cechą współczesnych stosunków

międzynarodowych jest podział na cywilizacje:

 Zachodnią: reprezentowaną przez dziedzictwo

chrześcijańskie, filozofię grecką i prawo rzymskie -

przypisującą sobie miano uniwersalnej

Południa: z islamem i konfucjonizmem odmającymi

jej uniwersalności (antyzachodni fundamentalizm

islamski, nieakceptowanie zachodniej koncepcji

praw człowieka)

Filary systemu zachodniego

• gospodarka rynkowa - postindustrializm

(Welfare state lub społeczna gospodarka
rynkowa, od 90-tych deregulacja)

• ustrój demokratyczny (suwerenność narodu,

pluralizm polityczny, podział władzy,
państwo prawa, społeczeństwo
obywatelskie)

• instytucje współpracy międzynarodowej

Skutki utrzymywania się

strukturalnego podziału na bogatą

Północ i biedne Południe

„Świat na początku nowego tysiąclecia jest

znacznie biedniejszy, bardziej niesprawiedliwy

i nieprzyjazny niż w większość ludzi w połowie

XXw. mogłoby podejrzewać”

(Huntington 2003, s.19)

Recepcja konfliktu Północ –

Południe

w ramach ONZ



Konferencja ONZ ds. Handlu i Rozwoju - UNCTAD (United

Nations Conference on Trade and Developmend) od 1964 roku

zajmuje się balansowaniem sprzeczności Północ-Południe

 1974 – światowy kryzys ropy naftowej - Trzeci Świat, dyktując

ceny ropy, urasta do rangi podmiotu (siły) polityki światowej -

„Program działania dla utworzenia nowego ładu

gospodarczego” – „dialog Północ-Południe”

 Powrót dominacji północy w latach 1980-tych: rozbicie

Południa: recesja i wzrost gospodarczy (Tygrysy azjatyckie)

 2000 „Milenijne cele rozwoju” – Program zrównoważonego

rozwoju gospodarczego

Nowe obszary problemów w

stosunkach Północ-Południe

nowe niebezpieczeństwa z Południa:
• Zachwianie regionalnego i

globalnego ekosystemu

• Wzrost międzynarodowej migracji
• Problem broni masowej zagłady w

trzecim świecie

Przyczyny porażki „Trzeciego Świata” i

strukturalnego podziału na bogatą Północ i biedne

Południe?

Odpowiedź jako obszar kontrowersji i ścierania się różnych teorii:

• Teorii modernizacji (dyfuzja i izomorfia): – powstanie

nowoczesnego świata wg zachodniego wzoru – Program

Trumana

• Koncecje top-down klasycznej ekonomii –modernizacja

gospodarcza jako warunek modernizacji politycznej

• Strukturalne koncepcje ładu międzynarodowego – dynamika

systemu światowego i deperdencja

• Koncepcje button up - zmiana społeczna – modernizacja

systemu wartości jako determinat rozwoju gospodarczego =

„kultura ma znaczenie”

Klasyczna teoria rozwoju ekonomicznego

 traktuje rozwój w kategoriach wzrostu dochodu na jednego mieszkańca

 historyczne zacofanie państw wyjaśnia wyłącznie ich wewnętrznymi

przyczynami: brakiem psychicznych predyspozycji i umiejętności,
skostniałych struktur społecznych, klimatu

 sytuacja byłych państw kolonialnych jest „naturalnym stadium rozwoju”

 Rostow utrzymuje, że państwa zacofane mogą dokonać wzrostu

gospodarczego tylko w wyniku reform rynkowych pod warunkiem
zewnętrznych napływów kapitału i technologii (podejście sfalsyfikowane
przez porażkę paradygmatu modernizmu: kapitał = rozwoju)

Renesans neoklasycznych teorii rozwoju

 W latach 90-tych XX w. wskazuje się na bezpośrednią zależność między

demokracją a rozwojem:

• Teza: Wolność polityczna umożliwia swobodne działanie sił rynkowych

• Założenie: wystarczy zapewnić działanie wolnego rynku, sprywatyzować

państwowe przedsiębiorstwa, promować wolny handel i rozwój eksportu,
przyciągać inwestycje z państw rozwiniętych i ograniczyć rolę rządu, aby zapewnić
ekonomiczą efektywność i wzrost gospodarczy

• Nadal wskazuje się na czynniki naturalne: np. zależność między poziomem rozwoju

a warunkami klimatycznymi (prawie 93% ludności z 30 najbogatszych państw
świata żyje w klimacie umiarkowanym)

 Koncepcja ta, podobnie jak klasycznej ekonomii, przyczyn porażki upatruje nie w

systemie międzynarodowym, ale w systemach polityczno-gospodarczych i
warunkach naturalnych państw rozwijających się

strukturalne koncepcje ładu

międzynarodowego

odrzucenie poglądów ekonomii neoklasycznej,

że Południe powinno naśladować model

rynkowej demokracji państw rozwiniętych

Jest to niemożliwe ze względu na niedorozwój

wewnętrzny i całkowicie odmienne warunki

geograficzne, strukturalno-społeczne,

struktury, gospodarcze

W odróżnieniu podkreślają znaczenie

uwarunkowań zewnętrznych: (teoria systemu

światowego i teoria zależności)

Teoria systemu światowego

(Imanuell

Wallerstein

)

 Przyczyn dominacji kapitalistycznych państw Północy i niedorozwoju

Południa upatruje w historycznym rozwoju systemu światowego

 Jedynym sposobem na zapewnienie rozwoju państw jest kapitalizm i

gospodarka rynkowa

 Problem polega na tym, że kapitalizm zrodził się i rozwijał na Północy =

nierównomierny rozwój kapitalizmu (kolonializm/imperializm)

 Podział systemu światowego na centrum, peryferie i semiperyferie

 Doprowadziło to do nierównomiernego podziału pracy: centrum eksportuje

towary przemysłowe (zaawansowane technologocznie i kapitałochłonne)

do perferii w zamian za surowce i produkty rolne (roboczochłonne)

 Przez długi czas warunki wymiany (terms of trade) były korzystne dla

centrum, podział będzie się utrzymywał ze względu na przewagę

technologiczną centrum

terms of trade i przewaga

komparatywna

Jeffrey Sachs w badaniach nad gospodarczym aspektem

funkcjonowania narodów na całym świecie dowodzi:

• Kraje dysponujące największymi złożami zasobów naturalnych

radzą sobie generalnie gorzej niż kraje o skromniejszych

zasobach

• Zgodnie z teorią przewagi koparatywnej – kraje dysponujące

źródłami unikatowych korzyści powinny specjalizować się i

wykorzystywań te źródła

• Problem leży jednak w tym, że zasoby naturalne to surowce

(mały wkład technologii), a ich producenci mają niewielką

kontrolę nad wysokością cen.

• Niekorzystne od terms of trade dowodzi, że we współczesnym

świecie przewaga komparatywna pod względem zasobów

naturalnych nie jest gwarancją ekonomicznego dobrobytu

• To samo dotyczy narodów chcących wykorzystać przewagę

komparatywną w postaci taniej siły roboczej. Utrzymanie

kosztów pracy na stałym poziomie (=cen) wymaga

zamrożenia wynagrodzeń.

• Obie strategie oparte na przewadze komparatywnej wykazały

niezdolność państw do zapewnienia obywatelom wysokiego

standardu życia

Teoria zależności (deperdencja) -

Gunder

Frank

 Państwa Północy budując u siebie kapitalizm wcześniej przeszły od

fazy „niedorozwoju” do stadium rozwiniętego

 Wyprzedzenie umożliwiło Północy ekspansję na Południe i jego

polityczno-ekonomiczną kontrolę

 Dominacja pogłębiająca nierówności doprowadziła do stagnacji

ekonomiczne państw Ameryki Łacińskiej, Afryki i Azji

 Asymetria sprzyja Północy – na Południu niemożliwe jest

przezwyciężenie niedorozwoju

 Narzędzia dominacji Północy to: uzależnienia postkolonialne

(arbitralne wytyczanie granic, narzucanie systemów),

przedsiębiorstwa międzynarodowe, inwestycjie zagraniczne, pomoc

ekonomiczna, uzależnienie technologiczne, kulturowy imperializm.

 W takich warunkach zależność Południa od Północy pogłębia się –

„efekt windy”

Kultura ma znaczenie

Zgodnie z teorią modernizacji rozwój gospodarczy

pociąga za sobą określone zmiany w sferze kulltury.

Różnice w ekonomii idą w parze z różnicami w

kulturze.

Przyczym ustalone z dawna obszary kulturowe

wykazują zadziwiającą zgodność

Czy kultura może wpływać na

rozwój społeczeństw

narodowych?

- w osiąganiu wzrostu gospodarczego i

materialnego dobrobytu,

- w dążeniu do równości społeczno-

ekonomicznej,

- w postrzeganiu i realizacji zasad demokracji?

Jakie wartości wpływają na

rozwój społeczeństw?

Zdaniem Samuela P. Huntingtona na

drastyczne

różnice w rozwoju społeczeństw ma wiele
czynników. Głównej jednak przyczyny należy
wypatrywać w kulturze.

Harrison, L.E., Huntington, S.P.(red.) Kultura ma znaczenie, Poznań 2003.

Stace Lindsay

Szeroko pojęty rozwój ludzkości nie jest możliwy

bez wzrostu gospodarczego, a ten zależy od

wartości kulturowych

„Kultura w znacznym stopniu determinuje

zdolność danego narodu do pomyślnego rozwoju,

ponieważ kształtuje wyobrażenia jednostek na

temat ryzyka, gratyfikacji i dostępnych

możliwości”

„Wartości kulturowe wpływają na sposób myślenia

ludzi o postępie, ponieważ stanowią zasady wokół

których organizowana jest działalność

ekonomiczna, a bez niej postęp jest niemożliwy”

Związek między kulturą,

gospodarką

a rozwojem politycznym

tłumaczą dwie tezy:

• Tradycje kulturowe są wyjątkowo trwałe i kształtują

trwałe polityczne i ekonomiczne zachowania -

systemy wartości nie ulegną zanikowi/silnej zmianie

na skutek rozwoju gospodarczego (Harrison,

Huntington, Fukuyama, Putmann)

• Postmoderniści zaś twierdzą, że powstanie

społeczeństwa przemysłowego ma związek z

procesem zmiany kulturowej i odchodzeniem od

tradycyjnych wartości – rozwój jako proces

przewidywalnych zmian wartości pod wpływem

rozwoju gospodarczego. Wartości

postmodernistyczne jako determinat

demokratyzacji. (Bell, Inglehart).

» Inglehart, Kultura a demokracja, w : Harrison i Huntington,

2003, s. 146-169.

Związek między kulturą ,

gospodarką

a rozwojem politycznym

Rozwój społeczny ma związek z procesem zmian

czyli odchodzenia od absolutnych norm społecznych

w stronę wartości postmodernistycznych = coraz

większej racjonalności, tolerancji, zaufania (a w

następstwie =izomorfizmu instytucjonalnego-

przejmowanie wzorów i strukturalne zbliżenie

instytucji)

versus

Kultura zależy od uwarunkowań historycznych. Fakt,

że poszczególne społeczeństwa wyrosły w tradycji

protestanckiej, islamskiej bądź konfucjańskiej

stwarza podstawy do powstania obszarów

kulturowych o bardzo odmiennych systemach

wartości, które nie unikają zanikowi i determinują

trwałość systemów gospodarczych i politycznych

Kultura a demokracja

Konsekwencje istnienia odrębnych obszarów
kulturowych czytelne są w wymiarze
politycznym, gospodarczym i społecznym.

Kultura wypływa m.in. na: stopę przyrostu
naturalnego, stosunek do prywatności,
zachowania ekonomiczne, stosunek do
wolności, równości oraz kształt instytucji
demokratycznych w danym kręgu
kulturowym.

Proces demokratyzacji

a obszary kulturowe

Poszczególne społeczeństwa różnią się pod względem

stosunku do tzw.:

- „wartości sprzyjających przetrwaniu”
- „wartości sprzyjających swobodnej ekspresji”

 Społeczeństwa, w których dominują wartości sprzyjające

swobodnej ekspresji (zaufanie, tolerancja, partycypacja)

chętniej adaptują się do warunków demokracji niż

społeczeństwa o przeważającej roli wartości sprzyjających

przetrwaniu.

 Rozwój gospodarczy powoduje (jak się wydaje) stopniowe

odchodzenie od wartości nastawionych na przetrwanie ku

wartościom sprzyjającym swobodnej ekspresji, co tłumaczy

w pewnej mierze fakt, że demokracja najłatwiej zapuszcza

korzenie w społeczeństwach bogatszych.

wartości tradycyjne/ racjonalno –

prawne

Wartości tradycyjne:
religia, normy moralne i przywiązanie do więzi rodzinnych

odgrywają kluczową rolę: faworyzują duże rodziny, negują

rozwody, przeciwne aborcji, eutanazji, samobójstwu.

skłonność do unikania konfliktów politycznych i szukania

raczej konsensusu niż konfliktu w sensie konformizmu,

przewaga kolektywności nad indywidualizmem,

cenią posłuszeństwo wobec władzy – (nie wyłączając

przyzwolenia na dyktaturę wojskową) - duży dystans do

władzy oraz charakteryzują się wysokim poziomem dumy

narodowej i nacjonalizmu.

Wartości racjonalno-świeckie – społeczeństwa zorientowane na

te wartości mają całkowicie przeciwne preferencje w każdej z

wymienionych kategorii.

Wartości sprzyjające

przetrwaniu/swobodnej ekspresji

Społeczeństwa przywiązane do wartości nastawionych na
przetrwanie charakteryzują się:

- niskim poziomem indywidualnej satysfakcji, ogólnie nie

najlepszym stanem zdrowia,
- niewielkim zaufaniem w stosunkach międzyludzkich,

nietolerancją wobec obcych,
- nie wspierają działań na rzecz równouprawnienia płci,
- cenią wartości materialistyczne,
- wykazują stosunkowo silną wiarę w naukę i technologię,

słabe zainteresowanie ochroną środowiska,
- relatywnie dobrze znoszą dyktaturę.

Wartości sprzyjające

przetrwaniu/swobodnej ekspresji

Przejście od wartości materialistycznych

do postmaterialistycznych

wartości postmodernistyczne (sprzyjające

swobodnej ekspersji) odzwierciedlają

pokoleniową zmianę priorytetów:

- od ekonomicznego i fizycznego

bezpieczeństwa ku swobodnej ekspresji

szczęścia oraz jakości życia (ochrona

środowiska, ruchy kobiece, wzrost żądań

partycypacji w procesie decyzyjnym oraz

życiu politycznym i gospodarczym)

Podział cywilizacji

Zdaniem Huntingtona (1993, 1996, 2003) świat dzieli

się na 8-9 głównych cywilizacji wyodrębnionych ze

względu na różnice kulturowe powstałe na przestrzeni

wieków.

Właśnie wzdłuż linii podziałów wyznaczonych przez

cywilizacje, a nie wzdłuż różnic ideologicznych i

gospodarczych, będą przebiegać przyszłe konflikty.

Główne obszary kulturowe pokrywają się z zasięgami

wpływów zachodniego chrześcijaństwa, prawosławia,

islamu, konfucjanizmu, hinduizmu, buddyzmu oraz

tradycji japońskiej, afrykańskiej i

latynoamerykańskiej.

Zaufanie społeczne a rozwój

Fukuyama (1995) uważa, że skuteczność

konkurowania na rynkach globalnych zależy

od poziomu zaufania społecznego:

 społeczeństwa o niskim poziomie zaufania

będą miały trudne zadanie, ponieważ radzą

sobie gorzej z tworzeniem dużych i

skomplikowanych instytucji gospodarczych

 17% Polaków jest w stanie zaufać innym

(CBOS 2007)

Kręgi kulturowe nie są:

- prostym odzwierciedleniem różnic ekonomicznych

- prostym odzwierciedleniem różnic religijnych

- to zespół wielu zmiennych

- jedną z nich jest np. zaufanie międzyludzkie: prawie

wszystkie społeczeństwa protestanckie plasują się wyżej na

skali zaufania niż katolickie

- zmienna ta koreluje z rozwojem gospodarczym jak i

przeszłością komunistyczną

- W krajach protestancki, gdzie panował komunizm (NRD,

LITWA) utrzymuje się stosunkowo niski poziom zaufania.

- W grupie 19 społeczeństw, w których ponad 35% populacji

jest zdania, że większości można ufać, znajduje się 14

protestanckich, 3 konfucjańskie, 1 hinduistyczne i 1

katolickie (Irlandia)

- Spośród 10 społeczeństw najniżej sklasyfikowanych 8

należy do kręgu katolickiego, a żadne do protestanckiego

- Koreluje z tym indeks korupcji (Transparency International)

Proces modernizacji a obszary

kulturowe

Teoretycy modernizacji (m.in.Inglehart

2003) reprezentujący tezę izomorfizmu

twierdzą, że:

Świat się zmienia, powodując powolny

upadek tradycyjnych wartości

Rozwój ekonomiczny pociąga za sobą w

sposób nieunikniony zmniejszenie

zainteresowania religią, zanik

prowincjonalizmów i różnic kulturowych.

Światowy Sondaż Wartości

(World Values Survey WVS)

Serie badań WVS objęły do tej pory 68 społeczeństw

i 78% ludności świata

Badania dowodzą prawidłowości obu powyższych

tez:

Rozwój gospodarczy koreluje z procesem

odchodzenia od absolutnych norm społecznych w

stronę racjonalności, tolerancji zaufania i wartości

postmodernistycznych.

Różnice tradycji historycznej i religijnej stwarzają

podstawy do wyróżnienia obszarów kulturowych, a

te korelują z odmiennymi systemami wartości.

Demokratyzacja a kultura

 Różnice kulturowe wypływają na

stopień demokratyzacji
poszczególnych społeczeństw,
 Stopień demokratyzacji mierzony

jest na podstawie jakości praw
politycznych i swobód obywatelskich
(Ranking Freedom House)

Mapa socjo-kulturowa społeczeństw świata

racjonalność

tradycyjność

przetrwanie

ekspresja

Ogólnoświatowa mapa kultur

WVS 2004

S

to

su

n

e

k

d

o

w

ła

d

zy

Demokracja i wolność na świecie

Pozycja danego społeczeństwa na osi przetrawnie

indywidualna ekspresja wykazuje silą korelację z poziomem

demokracji

Przetrwanie---------------------Ekspresja

Demokracji nie sposób zbudować
poprzez zmiany instytucjonalne albo
zabiegi elit. Kultura ma znaczenie.