NEOKLASYCZNE

TEORIE HANDLU

MIĘDZYNARODOWE

Dr Mieczysław Szostak

Starszy wykładowca w Instytucie MSG

Główne zagadnienia:

1. Narzędzia badawcze ekonomii neoklasycznej:

Krzywa obojętności pojedyńczego konsumenta

i społeczna krzywa obojętności konsumentów.
2. Prezentacja korzyści z handlu

międzynarodowego w warunkach stałych i

rosnących kosztów alternatywnych.

3. Korzyści z handlu międzynarodowego a krzywe

możliwości produkcyjnych w ujęciu graficznym.

4. Krzywa popytu wzajemnego a podział korzyści

z wymiany handlowej w gospodarce otwartej.

5. Warunki wymiany handlowej z zagranicą

(tj. terms of trade) i ich klasyfikacja.

1.Narzędzia badawcze ekonomii
neoklasycznej:
Krzywa obojętności pojedyńczego
konsumenta
i społeczna krzywa obojętności
konsumentów (I)

• Dzięki zastosowaniu narzędzi badawczych ekonomii

neoklasycznej do analizy teoretycznych aspektów handlu

międzynarodowego możliwe stało się komplikowanie

założeń wyjściowych teorii kosztów komparatywnych oraz

jej nowa interpretacja, a zwłaszcza szersze niż w

przeszłości uwzględnienie elementów popytu (obok

podaży).

• Podstawowym narzędziem badawczym stosowanym do

analizy warunków wymiany handlowej z zagranicą jest

krzywa obojętności konsumenta, wprowadzona pod koniec

XIX w. przez brytyjskiego ekonomistę F.I. Edgewortha.

• W trakcie omawianych badań swyróżnia się dwa rodzaje

krzywej obojętności, tj. krzywą obojętności pojedyńczego

konsumenta

oraz społeczną krzywą obojętności konsumentów.

1.Narzędzia badawcze ekonomii
neoklasycznej:
Krzywa obojętności pojedyńczego
konsumenta
i społeczna krzywa obojętności
konsumentów (II)

• Krzywa obojętności pojedyńczego konsumenta

przedstawia jego preferencje konsumpcyjne, obrazując
różne kombinacje dwu towarów (np. żywności i odzieży),
których konsumpcja zapewnia określonemu ich nabywcy
jednakowy poziom zadowolenia
(por.: punkty A, B i C na krzywej I na rys. 3.1).

• Jeśli chodzi o kształt krzywej obojętności, to podkreślić

należy, że jest ona wybrzuszona w kierunku punktu
przecięcia osi współrzędnych, co odzwierciedla
zmniejszanie się krańcowej stopy substytucji, tj. ilości
jednego towaru, z którego konsument rezygnuje dla
uzyskania wzrostu konsumpcji drugiego towaru o kolejną
jednostkę (przy zachowaniu tej samej łącznej wielkości
zadowolenia).

Krzywa obojętności pojedyńczego
konsumenta
w ujęciu graficznym

KOMENTARZE:
• Przesuwając się z

B do C (krzywa I),
dla wzrostu
konsumpcji dobra
a rezygnujemy z
mniejszej ilości
dobra b niż przy
ruchu z A do B.

• Krzywe II-IV dają

większe
możliwości
zaspokojenia
potrzeb
konsumenta, ale
wymagają
osiągania przez
niego coraz
większych
dochodów.

połeczna krzywa obojętności

konsumentów
w ujęciu graficznym

DEFINICJA:
Społeczna krzywa
Obojętności
konsumentów jest
określonym

zbiorem

kombinacji 2 dóbr,
których

konsumpcja

daje jednakowy
poziom

zaspokojenia

potrzeb
konsumpcyjnych
analizowanej
społeczności (tj.
popytu

mieszkańców

gminy, miasta, czy
najczęściej całego
kraju).

2. Prezentacja korzyści z handlu
międzynarodowego
w warunkach stałych i rosnących kosztów
alternatywnych

KOMENTARZE:

• Punkt A obrazuje

równowagę

gospodarki polskiej

przy braku hand.

zagran.: To punkt

styczności krzywej

możliwości

produkcyjnych
(linia prosta – stałe

koszty altern.) oraz

społecz. krzywej

obojętności II

(najbar. oddalonej

od począt. układu

osi).

• Przesuwając się po

krzywej możl. prod.
do pkt B - nowa

równowaga przy

mniejszym zado-

woleniu społecz.

(krz. obojętności I).

Korzyści z handlu międzynarodowego w
gospodarce zamkniętej przy rosnących
kosztach alternatywnych

KOMENTARZE:
• Rosnące koszty

alternatywne

oznaczają, że

krzywa możliw.

prod. Polski jest

wklęsła (nie jest

nachyl. pod

stałym kątem).

• Punkt równowagi

A: To miejsce

styczności krzyw.

możl. prod. i społ.

krzyw. obojętn.

konsumentów II.

• Kąt nachylenia

krzywej p to

miara krańc.

stopy subst.

miedzi wobec

wina (tj. cena

miedzi wyrażona

w winie).

Prezentacja korzyści z handlu
międzynarodowego dla Polski

KOMENTARZE:

• W gosp. otwartej w

przyp. Polski

możliwe

przesunięcie

punktu równowagi

z A (20 ton miedzi i

40 beczek wina) do

punktu C (60 ton

miedzi i 15 beczek

wina).

• Przy cenie w

handlu 1M=1W

ostateczna

równowaga na

rynku polskim w

punkcie B: Eksport

30 ton miedzi,

import z Niemiec

30 beczek wina.

• Korzyści Polski z

handlu obrazuje

zaczerniony trójkąt

BCD.

Prezentacja korzyści z handlu
międzynarodowego dla Niemiec

KOMENTARZE:

• W gosp. otwartej w

przyp. Niemiec jest

możliwe przesunięcie

punktu równowagi z

A’ (55 ton miedzi i 30

becz. wina) do pkt C’

(35 ton miedzi i 65

beczek wina).

• Przy cenie 1M=1W

ostateczna

równowaga na rynku

Niemiec w punkcie

B’: Eksport 30

beczek wina, a

import z Polski 30 t

miedzi.

• Korzyści Niemiec z

wymiany z Polską

ilustruje

zaczerniony trójkąt

B’C’D’.

Korzyści z handlu międzynarodowego a

krzywe możliwości produkcyjnych w
ujęciu graficznym

KOMENTARZE:

• Zdefiniowane przy okazji

rozważań poświeconych

geometrycznemu ujęcia

teorii Ricardo krzywe

możliwości produkcyjnych

(lub krzywe transformacji)

w warunkach Polski i

Niemiec pokazane są

obok.

• Z racji absolutnej przewagi

Niemiec w produkcji obu

towarów krzywa dla tego

kraju jest bardziej

oddalona od początku

układu współrzędnych.

• Zróżnicowanie nachylenia

obu krzywych

odzwierciedla odmienne

relacje cenowe
w handlu wewnetrznym w

warunkach gospodarki

zamkniętej.

Korzyści z handlu a krzywe możliwości
produkcyjnych w warunkach gospodarki
otwartej

KOMENTARZE:

• Wzajemne relacje wymienne

miedzi i wina, występujące w

Polsce i w Niemczech,

stanowią w przypadku

rozpoczęcia handlu między

tymi krajami granice

zewnętrzne zaczernionego

pola przedstawionego na

rysunku obok.

• Natomiast zaczernione pole

jest obszarem, przez który

mogą przechodzić proste

odzwierciedlające takie

relacje wymienne, które są

korzystne i możliwe do

zaakceptowania przez obu

partnerów.

• Jednak podział korzyści z

wymiany nie jest zazwyczaj

równomierny (za wyjątkiem

sytuacji, kiedy 1W=1M, co

zapewnia jednakowe korzyści
dla Polski i Niemiec)

4. Krzywa popytu wzajemnego a podział
korzyści
z wymiany handlowej w gospodarce
otwartej

KOMENTARZE:

• KRZYWA

WZAJEMNEGO

POPYTU (=KRZYWA
OFERTY) obrazuje

zależność relacji

wymiennych (cen)
od wielkości

eksportu
i importu kraju.

• Jest kombinacją

krzywej popytu

(imp.)
i podaży (eksportu).

• W pkt C równowaga

w POLSCE w zakresie

handlu z Niemcami

(bo krzywa popytu

wzajemnego przecina

półprostą cen

1M=1W).

Krzywa popytu wzajemnego Niemiec a
podział korzyści
z wymiany międzynarodowej...

KOMENTARZE:
• W punkcie C’
w Niemczech
- w gospodarce otwartej

występuje równowaga
w zakresie wymiany
handlowej z Polską
(

ponieważ krzywa popytu

wzajemnego przecina
wówczas półprostą cen
1M=1W ).

• Tylko przy tej
relacji cenowej Niemcy

są

gotowe wyeksportować
do Polski tyle wina i
zakupić w naszym kraju
tyle miedzi, ile Polska

chce

zaimportować wina, a
wyeksportować miedzi
do Niemiec

Krzywa popytu wzajemnego a równowaga relacji
wzajemnych

KOMENTARZE:

• W pkt C,C’ (na

przecięciu krzywych

popytu wzaj. Polski i

Niemiec) występuje

relacja wymienna

zapewniająca

równowagę w handlu

między obu krajami.

• Jak widać na rysunku

obok, równowaga ta

występuje przy

eksporcie przez

Polskę 30 ton miedzi

i imporcie z Niemiec

30 beczek wina.

• Powyższa obserwacja

całkowicie

potwierdza wyniki

poprzednio

przedstawionych

analiz omówionego

przykładu liczbowego

wymiany.

5. Warunki wymiany handlowej z
zagranicą
(tj. terms of trade) i ich
klasyfikacja

• Terms of trade (Tot - czyli warunki

handlu) to relacje wymienne między

dobrami eksportowanymi
i importowanymi przez dany kraj.

• Klasyfikacja terms of trade:

a) towarowe terms of trade (commodity lub

barter Tot): stosunek zmian (indeksu) cen w

eksporcie do zmian (indeksu) cen w imporcie;

Warunki wymiany handlowej z

zagranicą

(tj. terms of trade) i ich

klasyfikacja (c.d.)

b) dochodowe terms of trade

(income Tot): wskaźnik

zmian cen w obrotach

handlowych danego kraju

obliczony w wyniku

pomnożenia wskaźnika

towarowych Tot przez

indeks wolumenu eksportu;

c) jednoczynnikowe terms of

trade (single factoral Tot):

wskaźnik,

w którym towarowe Tot są

ważone indeksem

wydajności pracy w

przemyśle eksportowym;

Warunki wymiany handlowej z

zagranicą

(tj. terms of trade) i ich

klasyfikacja (c.d.)

d) dwuczynnikowe terms of trade (double

factoral Tot): wskaźnik, gdzie towarowe
Tot są ważone indeksami wydajności pracy
sektora eksportowego i sektora produkcji
na potrzeby importu w kraju partnerskim
(tj. w sektorze eksportowym tego
drugiego);