Rola badań laboratoryjnych w

Rola badań laboratoryjnych w

szpitalnym oddziale ratunkowym.

szpitalnym oddziale ratunkowym.

Gaszyński W., Rasmus A., Machała W.:

Gaszyński W., Rasmus A., Machała W.:

W roku 1999 w oparciu o projekt Ministerstwa

W roku 1999 w oparciu o projekt Ministerstwa

Zdrowia

rząd

rozpoczął

budowę

systemu

Zdrowia

rząd

rozpoczął

budowę

systemu

Państwowego Ratownictwa Medycznego planując

Państwowego Ratownictwa Medycznego planując

jego utworzenie do 2003 roku. Państwowe

jego utworzenie do 2003 roku. Państwowe

Ratownictwo Medyczne, działa w ramach systemu

Ratownictwo Medyczne, działa w ramach systemu

gotowości cywilnej i cywilnego zarządzania

gotowości cywilnej i cywilnego zarządzania

kryzysowego w czasie pokoju oraz systemu

kryzysowego w czasie pokoju oraz systemu

ochrony

zdrowia

i

obejmuje

strukturę

ochrony

zdrowia

i

obejmuje

strukturę

organizacyjną oraz zespół przedsięwzięć mających

organizacyjną oraz zespół przedsięwzięć mających

na celu zapewnienie sprawnej i efektywnej

na celu zapewnienie sprawnej i efektywnej

realizacji zadania państwa, polegającego na

realizacji zadania państwa, polegającego na

podejmowaniu medycznych działań ratowniczych

podejmowaniu medycznych działań ratowniczych

wobec każdej osoby znajdującej się w stanie

wobec każdej osoby znajdującej się w stanie

nagłego zagrożenia życia lub zdrowia.

nagłego zagrożenia życia lub zdrowia.

Główne zadania wykonywane w

Główne zadania wykonywane w

systemie

systemie

polegają na:

polegają na:

1.

1.

zapewnieniu

możliwości

natychmiastowego

zapewnieniu

możliwości

natychmiastowego

wezwania pomocy przy użyciu środków łączności,

wezwania pomocy przy użyciu środków łączności,

2.

2.

niezwłocznego przybycia na miejsce zdarzenia

niezwłocznego przybycia na miejsce zdarzenia

zespołu ratownictwa medycznego,

zespołu ratownictwa medycznego,

3.

3.

niezwłocznego podjęcia na miejscu zdarzenia

niezwłocznego podjęcia na miejscu zdarzenia

właściwych medycznych działań ratowniczych,

właściwych medycznych działań ratowniczych,

4.

4.

zapewnienia odpowiedniego do potrzeb transportu,

zapewnienia odpowiedniego do potrzeb transportu,

5.

5.

zapewnienia

niezwłocznego

przyjęcia

do

zapewnienia

niezwłocznego

przyjęcia

do

najbliższego

najbliższego

Szpitalnego

Oddziału,

Szpitalnego

Oddziału,

Ratunkowego

Ratunkowego

lub oddziału szpitalnego stosownie

lub oddziału szpitalnego stosownie

do rodzaju nagłego zagrożenia życia lub zdrowia.

do rodzaju nagłego zagrożenia życia lub zdrowia.

Szpitalny Oddział Ratunkowy jest zasadniczym ogniwem

Szpitalny Oddział Ratunkowy jest zasadniczym ogniwem

struktury organizacyjnej Państwowego Ratownictwa

struktury organizacyjnej Państwowego Ratownictwa

Medycznego opartej o koncepcję

Medycznego opartej o koncepcję

„łańcucha przeżycia”.

„łańcucha przeżycia”.

Stosownie do wielkości szpitala macierzystego przyjmuje się

Stosownie do wielkości szpitala macierzystego przyjmuje się

trzy stopnie organizacyjne Szpitalnego Oddziału

trzy stopnie organizacyjne Szpitalnego Oddziału

Ratunkowego:

Ratunkowego:

1.

1.

Szpitalny Oddział Ratunkowy (III

Szpitalny Oddział Ratunkowy (III

o

o

) – przy szpitalu

) – przy szpitalu

rejonowym, powiatowym.

rejonowym, powiatowym.

2.

2.

Szpitalny Oddział Ratunkowy szczebla Wojewódzkiego

Szpitalny Oddział Ratunkowy szczebla Wojewódzkiego

(II

(II

o

o

) – przy szpitalu wojewódzkim.

) – przy szpitalu wojewódzkim.

3.

3.

Szpitalny Oddział Ratunkowy (I

Szpitalny Oddział Ratunkowy (I

o

o

) – przy szpitalu

) – przy szpitalu

akademickim lub pełnoprofilowym szpitalu regionalnym.

akademickim lub pełnoprofilowym szpitalu regionalnym.

Oddział ten wraz z pozostałymi jednostkami szpitala

Oddział ten wraz z pozostałymi jednostkami szpitala

tworzy Regionalne Centrum Ratunkowe.

tworzy Regionalne Centrum Ratunkowe.

Zadaniem Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych jest

Zadaniem Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych jest

natychmiastowe podejmowanie i prowadzenie leczenia w

natychmiastowe podejmowanie i prowadzenie leczenia w

stanach nagłych zagrożeń zdrowia lub życia u dorosłych i

stanach nagłych zagrożeń zdrowia lub życia u dorosłych i

dzieci niezależnie od etiologii zagrożenia.

dzieci niezależnie od etiologii zagrożenia.

Zadania te w początkowej fazie ukierunkowane są na:

Zadania te w początkowej fazie ukierunkowane są na:



zahamowanie

procesów

patofizjologii

śmierci

zahamowanie

procesów

patofizjologii

śmierci

wczesnej i podtrzymywanie podstawowych funkcji

wczesnej i podtrzymywanie podstawowych funkcji

życiowych,

życiowych,



hamowanie procesu rozwijania się wstrząsu

hamowanie procesu rozwijania się wstrząsu

(resuscytacja płynowa, opanowanie bólu, leczenie

(resuscytacja płynowa, opanowanie bólu, leczenie

urazu),

urazu),



 

 

podjęcie wstępnego leczenia przyczynowego,

podjęcie wstępnego leczenia przyczynowego,

ograniczenie następstw zagrożenia (profilaktyka i

ograniczenie następstw zagrożenia (profilaktyka i

zmniejszenie grożącego inwalidztwa),

zmniejszenie grożącego inwalidztwa),



właściwe przygotowanie pacjenta do dalszych

właściwe przygotowanie pacjenta do dalszych

etapów leczenia.

etapów leczenia.

Oddziały te winny być również elementami składowymi

Oddziały te winny być również elementami składowymi

centralnych, regionalnych i lokalnych programów

centralnych, regionalnych i lokalnych programów

zabezpieczenia katastrofy.

zabezpieczenia katastrofy.

Dla spełnienia tych zadań w strukturze

Dla spełnienia tych zadań w strukturze

organizacyjnej

oddziału

przewidziano

organizacyjnej

oddziału

przewidziano

odpowiednie obszary:

odpowiednie obszary:

1.

1.

   

   

Obszar segregacji medycznej i przyjęć(triage)

Obszar segregacji medycznej i przyjęć(triage)

2.

2.

    

    

Obszar resuscytacyjno-zabiegowy.

Obszar resuscytacyjno-zabiegowy.

3.

3.

    

    

Obszar obserwacji i budzeń.

Obszar obserwacji i budzeń.

4.

4.

   

   

Obszar krótkotrwałej intensywnej terapii.

Obszar krótkotrwałej intensywnej terapii.

5.

5.

   

   

Obszar ambulatoryjno-konsultacyjny.

Obszar ambulatoryjno-konsultacyjny.

6.

6.

   

   

Obszar diagnostyczno-laboratoryjny:

Obszar diagnostyczno-laboratoryjny:

Obszar diagnostyki obrazowej:

Obszar diagnostyki obrazowej:

-      aparat RTG

-      aparat RTG

-      tomograf komputerowy

-      tomograf komputerowy

-      aparat USG

-      aparat USG

     

     

Obszar laboratoryjny:

Obszar laboratoryjny:

-      analizator parametrów krytycznych dla natychmiastowego

-      analizator parametrów krytycznych dla natychmiastowego

określenia:

określenia:





 

 

hematokrytu

hematokrytu





 

 

poziomu elektrolitów

poziomu elektrolitów





 

 

badania gazometrycznego

badania gazometrycznego





 

 

morfologii krwi

morfologii krwi





 

 

poziomu cukru w surowicy

poziomu cukru w surowicy





 

 

oksymetrii

oksymetrii

7.

7.

Pracownia toksykologiczna

Pracownia toksykologiczna

8.

8.

    

    

Zaplecze administracyjno-gospodarcze.

Zaplecze administracyjno-gospodarcze.

9.

9.

   

   

Zaplecze zespołów wyjazdowych.

Zaplecze zespołów wyjazdowych.

10.

10.

   

   

Zaplecze dydaktyczne.

Zaplecze dydaktyczne.

W obszarze segregacji i przyjęć następuje

W obszarze segregacji i przyjęć następuje

rozdział pacjentów w zależności od stanu

rozdział pacjentów w zależności od stanu

zagrożenia życia i czasu w jakim musi być im

zagrożenia życia i czasu w jakim musi być im

udzielona fachowa

udzielona fachowa

pomoc lekarska:

pomoc lekarska:



Kategoria 1 pomoc natychmiastowa

Kategoria 1 pomoc natychmiastowa

(czerwoni)

(czerwoni)



Kategoria 2 w ciągu 10 min. (żółci)

Kategoria 2 w ciągu 10 min. (żółci)



Kategoria 3 w ciągu 30 minut (zieloni)

Kategoria 3 w ciągu 30 minut (zieloni)



Kategoria 4 w ciągu godziny (niebiescy)

Kategoria 4 w ciągu godziny (niebiescy)



Kategoria 5 w ciągu dwóch godzin (biali)

Kategoria 5 w ciągu dwóch godzin (biali)

Kategoria 1:

Kategoria 1:

chorzy umierający, np.: z obrażeniami wielonarządowymi, we wstrząsie,

chorzy umierający, np.: z obrażeniami wielonarządowymi, we wstrząsie,

nieprzytomni, z napadem drgawek, ze skrajną niewydolnością oddechową lub z

nieprzytomni, z napadem drgawek, ze skrajną niewydolnością oddechową lub z

zatrzymanym krążeniem.

zatrzymanym krążeniem.

Kategoria 2:

Kategoria 2:

chorzy wymagający wczesnej uwagi aby nie przeszli do kategorii 1,

chorzy wymagający wczesnej uwagi aby nie przeszli do kategorii 1,

np.: z

np.: z

bólem w klatce piersiowej sugerującym - niedotlenienie m. sercowego, zator

bólem w klatce piersiowej sugerującym - niedotlenienie m. sercowego, zator

tętnicy płucnej lub rozwarstwienie aorty, silny ból brzucha sugerujący pęknięcie tętniaka

tętnicy płucnej lub rozwarstwienie aorty, silny ból brzucha sugerujący pęknięcie tętniaka

aorty, ciężka niewydolność oddechowa, zmienny stan świadomości, gorączka, wysypka,

aorty, ciężka niewydolność oddechowa, zmienny stan świadomości, gorączka, wysypka,

ból głowy sugerujący sepsę lub zapalenie opon mózgowordzeniowych, bardzo silny ból,

ból głowy sugerujący sepsę lub zapalenie opon mózgowordzeniowych, bardzo silny ból,

ciężki uraz kości jak np. złamanie kości udowej

ciężki uraz kości jak np. złamanie kości udowej

Kategoria 3:

Kategoria 3:

chorzy wymagający zbadania w ciągu 30 min. powodu nagłości

chorzy wymagający zbadania w ciągu 30 min. powodu nagłości

w obrazie klinicznym np.: ciężki ból niezależnie od przyczyny, objawy poważnej infekcji,

w obrazie klinicznym np.: ciężki ból niezależnie od przyczyny, objawy poważnej infekcji,

uraz głowy z krótkotrwałą utratą przytomności.

uraz głowy z krótkotrwałą utratą przytomności.

Kategoria 4:

Kategoria 4:

chorzy, których problem medyczny w sposób zasadniczy nie limituje

chorzy, których problem medyczny w sposób zasadniczy nie limituje

czasu pomocy medycznej, np.: ciało obce w rogówce, niewielki uraz, migrenowy ból głowy,

czasu pomocy medycznej, np.: ciało obce w rogówce, niewielki uraz, migrenowy ból głowy,

ból ucha.

ból ucha.

Kategoria 5:

Kategoria 5:

pacjenci, którzy wcześniej powinni szukać pomocy medycznej w innych

pacjenci, którzy wcześniej powinni szukać pomocy medycznej w innych

ogniwach opieki zdrowotnej (lekarze rodzinni, ambulatoria), np.: przewlekłe bóle pleców,

ogniwach opieki zdrowotnej (lekarze rodzinni, ambulatoria), np.: przewlekłe bóle pleców,

zaburzenia miesiączkowania, większość dolegliwości skórnych.

zaburzenia miesiączkowania, większość dolegliwości skórnych.

Przewidywana w procentach ilość chorych

Przewidywana w procentach ilość chorych

przyjmowanych

przyjmowanych

do Szpitalnego Oddziału

do Szpitalnego Oddziału

Ratunkowego

Ratunkowego

w

w

wyszczególnionych

wyszczególnionych

kategoriach:

kategoriach:

 

 



Kategoria 1 – 5%

Kategoria 1 – 5%



Kategoria 2 – 24%

Kategoria 2 – 24%



Kategoria 3 – 39%

Kategoria 3 – 39%



Kategoria 4 – 28%

Kategoria 4 – 28%



Kategoria 5 – 4%

Kategoria 5 – 4%

Obszar Obserwacji i Budzeń

Obszar Obserwacji i Budzeń

 

 

Definicja:

Definicja:

Jest to obszar, gdzie pacjenci mogą być obserwowani i leczeni przez

Jest to obszar, gdzie pacjenci mogą być obserwowani i leczeni przez

ograniczony

ograniczony

okres czasu, zwykle krócej niż 24 godziny, oraz miejsce gdzie pacjenci są

okres czasu, zwykle krócej niż 24 godziny, oraz miejsce gdzie pacjenci są

oceniani i/lub leczeni według „zasad agresywnej diagnostyki i/lub

oceniani i/lub leczeni według „zasad agresywnej diagnostyki i/lub

ustalonych

ustalonych

trybów leczenia”.

trybów leczenia”.

 

 

Rodzaj Pacjentów:

Rodzaj Pacjentów:

 

 

Do tego obszaru przyjmowani są pacjenci chorzy lub z obrażeniami

Do tego obszaru przyjmowani są pacjenci chorzy lub z obrażeniami

o niejasnej

o niejasnej

ciężkości w stabilnym stanie ogólnym, których stan wyjaśni się

ciężkości w stabilnym stanie ogólnym, których stan wyjaśni się

w ciągu

w ciągu

najbliższych 24 godzin i/lub pacjenci, którzy będą wymagali dalszego

najbliższych 24 godzin i/lub pacjenci, którzy będą wymagali dalszego

leczenia w przewidywalnym czasie (

leczenia w przewidywalnym czasie (





24 godzin ), aby móc podjąć decyzję

24 godzin ), aby móc podjąć decyzję

o dalszym postępowaniu ( np. oczekiwana poprawa i planowany wypis do

o dalszym postępowaniu ( np. oczekiwana poprawa i planowany wypis do

domu ).

domu ).

Pacjentów tych można podzielić na dwie główne grupy: (1) pacjenci ze znanym

Pacjentów tych można podzielić na dwie główne grupy: (1) pacjenci ze znanym

rozpoznaniem, wymagający krótkotrwałego leczenia ( np.: z astmą lub

rozpoznaniem, wymagający krótkotrwałego leczenia ( np.: z astmą lub

odwodnieniem ), i (2) pacjenci z objawami lecz bez ostatecznego

odwodnieniem ), i (2) pacjenci z objawami lecz bez ostatecznego

rozpoznania,którzy

są

diagnozowani

celem

określenia

przyczyny

rozpoznania,którzy

są

diagnozowani

celem

określenia

przyczyny

objawów( np.: z bólem

objawów( np.: z bólem

w klatce piersiowej celem wykluczenia zawału m.

w klatce piersiowej celem wykluczenia zawału m.

sercowego, lub bólem

sercowego, lub bólem

brzucha celem wykluczenia ostrego zapalenia

brzucha celem wykluczenia ostrego zapalenia

wyrostka robaczkowego.

wyrostka robaczkowego.

Najczęstsze Przyczyny Przyjęć Pacjentów Dorosłych

Najczęstsze Przyczyny Przyjęć Pacjentów Dorosłych

 

 

-      ból w klatce piersiowej

-      ból w klatce piersiowej

-      bóle brzucha

-      bóle brzucha

-      astma

-      astma

-      ostre pogorszenie przewlekłej obturacyjnej

-      ostre pogorszenie przewlekłej obturacyjnej

-

-

choroby płuc (COPD)

choroby płuc (COPD)

-      omdlenie

-      omdlenie

 

 

Najczęstsze Przyczyny Przyjęć Dzieci

Najczęstsze Przyczyny Przyjęć Dzieci

 

 

-      astma

-      astma

-      odwodnienie

-      odwodnienie

-      bóle brzucha

-      bóle brzucha

-      zapalenie płuc

-      zapalenie płuc

-      gorączka

-      gorączka

 

 

Postępowanie

Postępowanie

d

d

iagnostyczne w

iagnostyczne w

w

w

ybranych

ybranych

p

p

rzypadkach

rzypadkach

1.  Ból w klatce piersiowej

1.  Ból w klatce piersiowej

Jest on pierwotną dolegliwością u prawie 7% pacjentów

Jest on pierwotną dolegliwością u prawie 7% pacjentów

wymagających

wymagających

leczenia na oddziale medycyny ratunkowej.

leczenia na oddziale medycyny ratunkowej.

Wywiad i Badanie Przedmiotowe

Wywiad i Badanie Przedmiotowe

 

 

Badanie EKG

Badanie EKG

 

 

Diagnostyka Laboratoryjna:

Diagnostyka Laboratoryjna:

 

 

1. Enzymy kardiologiczne:

1. Enzymy kardiologiczne:

- kinaza kreatynowa (CK) całkowita

- kinaza kreatynowa (CK) całkowita

- izozym kinazy kreatynowej (CKMB)

- izozym kinazy kreatynowej (CKMB)

2.  Morfologia krwi

2.  Morfologia krwi

3.  Stężenie elektrolitów w surowicy:

3.  Stężenie elektrolitów w surowicy:

-

-

potas

potas

-

-

sód

sód

-      magnez

-      magnez

-

-

wapń

wapń

całkowity

całkowity

zjonizowany

zjonizowany

4

4

. 

. 

Amylaza w surowicy

Amylaza w surowicy

5.  Lipaza w surowicy

5.  Lipaza w surowicy

6.  Czas protrombinowy (PT) Quicka

6.  Czas protrombinowy (PT) Quicka

7.  wskaźnik protrombinowy

7.  wskaźnik protrombinowy

8.  Czas kaolinowo-kefalinowy ( czas aktywnej tromboplastyny

8.  Czas kaolinowo-kefalinowy ( czas aktywnej tromboplastyny

częściowej; APTT)

częściowej; APTT)

 

 

Diagnostyka Obrazowa

Diagnostyka Obrazowa

Zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowe

Zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowe

Schorzenia wywołujące ból w klatce

Schorzenia wywołujące ból w klatce

piersiowej

piersiowej

1. Schorzenia sercowo-naczyniowe:

1. Schorzenia sercowo-naczyniowe:

-      dławica piersiowa stabilna

-      dławica piersiowa stabilna

-      angina Prinzmetala

-      angina Prinzmetala

-      dławica bolesna niestabilna ( bezpośrednie zagrożenie życia )

-      dławica bolesna niestabilna ( bezpośrednie zagrożenie życia )

-      ostry zawał mięśnia sercowego ( bezpośrednie zagrożenie życia )

-      ostry zawał mięśnia sercowego ( bezpośrednie zagrożenie życia )

-      zapalenie osierdzia

-      zapalenie osierdzia

-      wypadanie płatka zastawki dwudzielnej

-      wypadanie płatka zastawki dwudzielnej

-      stenoza aorty

-      stenoza aorty

-      tętniak rozwarstwiający aorty

-      tętniak rozwarstwiający aorty

2. Schorzenia płuc:

2. Schorzenia płuc:

-      odma opłucnowa

-      odma opłucnowa

-      zator płucny

-      zator płucny

-      zapalenie opłucnej

-      zapalenie opłucnej

3.

3.

Choroby układu pokarmowego:

Choroby układu pokarmowego:

-      pęknięcie przełyku ( bezpośrednie zagrożenie życia )

-      pęknięcie przełyku ( bezpośrednie zagrożenie życia )

-      zapalenie trzustki

-      zapalenie trzustki

-      zapalenie pęcherzyka żółciowego

-      zapalenie pęcherzyka żółciowego

-      choroba wrzodowa żołądka

-      choroba wrzodowa żołądka

4.

4.

Choroby mięśniowo szkieletowe:

Choroby mięśniowo szkieletowe:

-      ból kostno-mięśniowy klatki piersiowej

-      ból kostno-mięśniowy klatki piersiowej

-      ból wyrostka mieczykowatego

-      ból wyrostka mieczykowatego

-      choroby kręgosłupa szyjno-piersiowego

-      choroby kręgosłupa szyjno-piersiowego

5.

5.

Inne

Inne

-      hiperwentylacyjne napady lęku

-      hiperwentylacyjne napady lęku

-      nerwica serca

-      nerwica serca

2

2

.

.

Ból brzucha

Ból brzucha

Jest on jest przyczyną około 5% zgłoszeń do działu pomocy doraźnej.

Jest on jest przyczyną około 5% zgłoszeń do działu pomocy doraźnej.

- rozpoznanie u 40% chorych to ból brzucha o nieznanej etiologii

- rozpoznanie u 40% chorych to ból brzucha o nieznanej etiologii

- 15-30% chorych będzie wymagać leczenia chirurgicznego,

- 15-30% chorych będzie wymagać leczenia chirurgicznego,

- rozpoznanie u około 7% chorych to zapalenie żołądkowo-jelitowe,

- rozpoznanie u około 7% chorych to zapalenie żołądkowo-jelitowe,

- kolejne pod względem częstości rozpoznania to zakażenia dróg

- kolejne pod względem częstości rozpoznania to zakażenia dróg

moczowych, kamica

moczowych, kamica

nerkowa, zapalenie wyrostka robaczkowego.

nerkowa, zapalenie wyrostka robaczkowego.

 

 

 

 

Wywiad i Badanie Przedmiotowe

Wywiad i Badanie Przedmiotowe

 

 

Diagnostyka Laboratoryjna:

Diagnostyka Laboratoryjna:

 

 

1.

1.

Morfologia krwi

Morfologia krwi

2.

2.

Stężenie elektrolitów w surowicy:

Stężenie elektrolitów w surowicy:

3.

3.

Amylaza w surowicy

Amylaza w surowicy

4.

4.

Lipaza w surowicy

Lipaza w surowicy

5.

5.

Enzymy watrobowe [ np. aminotransferaza alaninowa (ALT) aminotransferaza

Enzymy watrobowe [ np. aminotransferaza alaninowa (ALT) aminotransferaza

asparaginianowa (AST),

asparaginianowa (AST),

fosfataza

fosfataza

alkaliczna (ALP),

alkaliczna (ALP),





-glutamylotransferaza (GGT)]

-glutamylotransferaza (GGT)]

6.

6.

Stężenie bilirubiny w surowicy.

Stężenie bilirubiny w surowicy.

7.

7.

Układ krzepnięcia:

Układ krzepnięcia:

- czas protrombinowy

- czas protrombinowy

- wskaźnik protrombinowy

- wskaźnik protrombinowy

- czas kaolinowo-kefalinowy ( czas aktywnej tromboplastyny

- czas kaolinowo-kefalinowy ( czas aktywnej tromboplastyny

częściowej; APTT)

częściowej; APTT)

Diagnostyka Obrazowa:

Diagnostyka Obrazowa:

a

Badania radiologiczne

Badania radiologiczne

-      zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej

-      zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej

-      zdjęcie klatki piersiowej

-      zdjęcie klatki piersiowej

-      badania kontrastowe, badania tomograficzne (TK), angiografia – po zasięgnięciu opinii

-      badania kontrastowe, badania tomograficzne (TK), angiografia – po zasięgnięciu opinii

specjalisty.

specjalisty.