[…] Dziś pojęcie Europy bez państwa

[…] Dziś pojęcie Europy bez państwa

polskiego jest dłużej nie do

polskiego jest dłużej nie do

pomyślenia (J. Rotschild) –

pomyślenia (J. Rotschild) –

odzyskanie niepodległości przez

odzyskanie niepodległości przez

Polskę 11 listopada 1918 roku.

Polskę 11 listopada 1918 roku.

Odzyskanie niepodległości

Odzyskanie niepodległości

przez Polskę.

przez Polskę.

10 listopada do Polski z

10 listopada do Polski z

Magdeburga powrócił Józef

Magdeburga powrócił Józef

Piłsudski. Już 14 listopada Rada

Piłsudski. Już 14 listopada Rada

Regencyjna oddała mu pełnię

Regencyjna oddała mu pełnię

władzy i rozwiązała się.

władzy i rozwiązała się.

Misję sformowania rządu Piłsudski

Misję sformowania rządu Piłsudski

powierzył działaczowi

powierzył działaczowi

socjalistycznemu – Jędrzejowi

socjalistycznemu – Jędrzejowi

Moraczewskiemu (działaczowi

Moraczewskiemu (działaczowi

„rządu lubelskiego”)

„rządu lubelskiego”)

22 listopada 1918 roku Józef Piłsudski

22 listopada 1918 roku Józef Piłsudski

ogłosił się

ogłosił się

Tymczasowym

Tymczasowym

Naczelnikiem Państwa,

Naczelnikiem Państwa,

jednak jego

jednak jego

władza nie była uznawana przez

władza nie była uznawana przez

państwa zwycięskiej koalicji, które za

państwa zwycięskiej koalicji, które za

przedstawicielstwo Polski uznawały

przedstawicielstwo Polski uznawały

Komitet Narodowy Polski na czele z

Komitet Narodowy Polski na czele z

Romanem Dmowskim.

Romanem Dmowskim.

Jednak sytuacja kraju wymagała

Jednak sytuacja kraju wymagała

powołania władz, które by były

powołania władz, które by były

uznane przez wszystkie kraje Europy.

uznane przez wszystkie kraje Europy.

W wyniku rozmów z Narodową

W wyniku rozmów z Narodową

demokracją i przedstawicieli

demokracją i przedstawicieli

Piłsudskiego, Moraczewski ustąpił z

Piłsudskiego, Moraczewski ustąpił z

funkcji premiera, a 16 stycznia 1919

funkcji premiera, a 16 stycznia 1919

roku na to stanowisko został powołany

roku na to stanowisko został powołany

Ignacy Paderewski. Jego rząd miał

Ignacy Paderewski. Jego rząd miał

charakter koalicyjny i został uznany

charakter koalicyjny i został uznany

przez państwa Ententy.

przez państwa Ententy.

Wybory do Sejmu

Wybory do Sejmu

Ustawodawczego

Ustawodawczego

W 1919 roku mają miejsce wybory do sejmu. Były one

W 1919 roku mają miejsce wybory do sejmu. Były one

powszechne ( tzn. mogli w nich brać udział

powszechne ( tzn. mogli w nich brać udział

obywatele, którzy ukończyli 21 rok życia). Za posłów

obywatele, którzy ukończyli 21 rok życia). Za posłów

uznano byłych polskich deputowanych do

uznano byłych polskich deputowanych do

parlamentów: pruskiego, austriackiego i rosyjskiego.

parlamentów: pruskiego, austriackiego i rosyjskiego.

Podczas kadencji sejmu zaczęły tworzyć się różne

Podczas kadencji sejmu zaczęły tworzyć się różne

nowe partie polityczne: SDKPiL i PPS „Lewica”

nowe partie polityczne: SDKPiL i PPS „Lewica”

połączyły się w Komunistyczną Partię Robotników

połączyły się w Komunistyczną Partię Robotników

Polski (KPRP) oraz powstała nowa partia –

Polski (KPRP) oraz powstała nowa partia –

Chrześcijańska Demokracja – Chadecja.

Chrześcijańska Demokracja – Chadecja.

Największym jednak problemem był kwestia ustalenia

Największym jednak problemem był kwestia ustalenia

granic nowej RP.

granic nowej RP.

Koncepcje granic państwa.

Koncepcje granic państwa.

Wytyczenie granic RP było wielce

Wytyczenie granic RP było wielce

problematyczne, ponieważ nie można ich

problematyczne, ponieważ nie można ich

było ustalić na zasadzie etnicznej.

było ustalić na zasadzie etnicznej.

Ludność polska zamieszkiwała tereny

Ludność polska zamieszkiwała tereny

Królestwa Polskiego, Wielkopolski,

Królestwa Polskiego, Wielkopolski,

Pomorza Gdańskiego, zaś Kujawy,

Pomorza Gdańskiego, zaś Kujawy,

Warmię i Mazury oraz Śląsk

Warmię i Mazury oraz Śląsk

zamieszkiwali Niemcy, Ukraińcy,

zamieszkiwali Niemcy, Ukraińcy,

Białorusini, Litwini oraz Żydzi.

Białorusini, Litwini oraz Żydzi.

Koncepcje granic

Koncepcje granic

Najdokładniej opracowana koncepcję polskich granic

Najdokładniej opracowana koncepcję polskich granic

opracowała Narodowa Demokracja. Wg niej w skład

opracowała Narodowa Demokracja. Wg niej w skład

RP miał wejść takie tereny jak Galicja, większość

RP miał wejść takie tereny jak Galicja, większość

Śląska Cieszyńskiego, Górny Śląsk, Wielkopolska,

Śląska Cieszyńskiego, Górny Śląsk, Wielkopolska,

Pomorze Gdańskie i pd. część Prus Wschodnich oraz

Pomorze Gdańskie i pd. część Prus Wschodnich oraz

ziemie Królestwa Polskiego.

ziemie Królestwa Polskiego.

Endecja uważała ziemie byłego zaboru pruskiego i Śląsk

Endecja uważała ziemie byłego zaboru pruskiego i Śląsk

za najważniejsze dla Polski i gotowa była na pewne

za najważniejsze dla Polski i gotowa była na pewne

ustępstwa na terenach wschodnich. Zakładali oni

ustępstwa na terenach wschodnich. Zakładali oni

bowiem, że II RP będzie państwem z przeważającym

bowiem, że II RP będzie państwem z przeważającym

odsetkiem ludności polskiej, czyli, że władzę w

odsetkiem ludności polskiej, czyli, że władzę w

państwie będzie sprawowała ludność polska.

państwie będzie sprawowała ludność polska.



PPS i partie skupione wokół Piłsudskiego,

PPS i partie skupione wokół Piłsudskiego,

wysuwały jednak koncepcję federacyjną,

wysuwały jednak koncepcję federacyjną,

w myśl której RP miałaby być związkiem

w myśl której RP miałaby być związkiem

równouprawnionych narodów, ale

równouprawnionych narodów, ale

koncepcja funkcjonowania federacji nigdy

koncepcja funkcjonowania federacji nigdy

nie została sprecyzowana. Zresztą była

nie została sprecyzowana. Zresztą była

mało realna, ponieważ wśród narodów

mało realna, ponieważ wśród narodów

Ukrainy, Litwy czy Białorusi brakowało sił

Ukrainy, Litwy czy Białorusi brakowało sił

politycznych opowiadających się za

politycznych opowiadających się za

federacją z Polską. Również wśród

federacją z Polską. Również wśród

Polaków koncepcja ta zdobyła zbyt małą

Polaków koncepcja ta zdobyła zbyt małą

liczbę zwolenników.

liczbę zwolenników.

Polacy po latach okupacji i wojen

Polacy po latach okupacji i wojen

pragnęli państwa, w którym byliby

pragnęli państwa, w którym byliby

sami sobie gospodarzami. Koncepcji

sami sobie gospodarzami. Koncepcji

federacyjnej był też przeciwna

federacyjnej był też przeciwna

Narodowa Demokracja.

Narodowa Demokracja.

W rzeczywistości żadna z

W rzeczywistości żadna z

opracowanych koncepcji nie została

opracowanych koncepcji nie została

przyjęta, ponieważ o ostatecznym

przyjęta, ponieważ o ostatecznym

kształcie granic II RP zadecydowały

kształcie granic II RP zadecydowały

plebiscyty oraz działania wojenne.

plebiscyty oraz działania wojenne.

Wojna polsko - ukraińska

Wojna polsko - ukraińska

W listopadzie 1918 roku wybuchła między Polakami a

W listopadzie 1918 roku wybuchła między Polakami a

Ukraińcami wojna o prawa do wschodniej Galicji.

Ukraińcami wojna o prawa do wschodniej Galicji.

Wojska Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej zajęły

Wojska Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej zajęły

prawie całą wschodnią część kraju, aż po rzekę Zbrucz.

prawie całą wschodnią część kraju, aż po rzekę Zbrucz.

Wojna trwała osiem miesięcy i wymagała od Polski

Wojna trwała osiem miesięcy i wymagała od Polski

moblizacji całej armii. Dopiero podjęta w 1919 roku

moblizacji całej armii. Dopiero podjęta w 1919 roku

ofensywa doprowadziła do wycofania Ukraińców z

ofensywa doprowadziła do wycofania Ukraińców z

kraju.

kraju.

Równolegle do wojny z Ukraińcami, toczyły się walki na

Równolegle do wojny z Ukraińcami, toczyły się walki na

Wołyniu, gdzie wojska polskie zmagały się siłami

Wołyniu, gdzie wojska polskie zmagały się siłami

Ukraińskiej Republiki Ludowej, utworzonej przez Rosję

Ukraińskiej Republiki Ludowej, utworzonej przez Rosję

jeszcze przed wybuchem I wojny światowej.

jeszcze przed wybuchem I wojny światowej.

Powstanie Wielkopolskie

Powstanie Wielkopolskie

Pod koniec 1918 roku na terenie byłego zaboru

Pod koniec 1918 roku na terenie byłego zaboru

pruskiego nadal stacjonowały wojska

pruskiego nadal stacjonowały wojska

niemieckie. Lokalne władze (m.in. Naczelna

niemieckie. Lokalne władze (m.in. Naczelna

Rada Ludowa w Poznaniu) tolerowały obecność

Rada Ludowa w Poznaniu) tolerowały obecność

Niemców, ponieważ mimo iż przegrali oni

Niemców, ponieważ mimo iż przegrali oni

wojnę, to nadal byli dość potężnym

wojnę, to nadal byli dość potężnym

przeciwnikiem.

przeciwnikiem.

Wielkopolanie nie mieli również zaufania do

Wielkopolanie nie mieli również zaufania do

Józefa Piłsudskiego i jego rządu, ponieważ

Józefa Piłsudskiego i jego rządu, ponieważ

ciągle pamiętano, że w czasie I wojny

ciągle pamiętano, że w czasie I wojny

światowej Piłsudski przez dłuższy czas

światowej Piłsudski przez dłuższy czas

współpracował z Austro – Węgrami i Niemcami.

współpracował z Austro – Węgrami i Niemcami.

Plany odwiedzin Piłsudskiego w Wielkopolsce

Plany odwiedzin Piłsudskiego w Wielkopolsce

zostały oddalone, natomiast ziemię tę

zostały oddalone, natomiast ziemię tę

odwiedził poważany Ignacy Paderewski.

odwiedził poważany Ignacy Paderewski.

27 XII 1918 roku w związku z przyjazdem

27 XII 1918 roku w związku z przyjazdem

Paderewskiego, zorganizowano demonstrację,

Paderewskiego, zorganizowano demonstrację,

która szybko przekształciła się w walki uliczne.

która szybko przekształciła się w walki uliczne.

Opór oddziałów niemieckich był bardzo słaby,

Opór oddziałów niemieckich był bardzo słaby,

Poznań szybko opanowali polscy powstańcy i

Poznań szybko opanowali polscy powstańcy i

walki te rozniosły się do pobliskich

walki te rozniosły się do pobliskich

miejscowości. W konsekwencji już w połowie

miejscowości. W konsekwencji już w połowie

stycznia 1919 roku cała Wielkopolska była

stycznia 1919 roku cała Wielkopolska była

wolna od ludności niemieckiej, a władzę

wolna od ludności niemieckiej, a władzę

przejęła Naczelna Rada Ludowa.

przejęła Naczelna Rada Ludowa.

Postanowienia wersalskie

Postanowienia wersalskie

wobec Polski

wobec Polski

Pracami delegacji na konferencji pokojowej w

Pracami delegacji na konferencji pokojowej w

Paryżu kierował Roman Dmowski, któremu

Paryżu kierował Roman Dmowski, któremu

w końcu obrad towarzyszył premier rządu

w końcu obrad towarzyszył premier rządu

Ignacy Paderewski.

Ignacy Paderewski.

Na początku obrad Wielka Czwórka powołała

Na początku obrad Wielka Czwórka powołała

specjalną komisję ds. Polski – na jej czele

specjalną komisję ds. Polski – na jej czele

stał Jules Cambon (stąd nazwa komisji –

stał Jules Cambon (stąd nazwa komisji –

Komisja Cambona).

Komisja Cambona).

Komisja ta opracowała projekt granic Polski,

Komisja ta opracowała projekt granic Polski,

dosyć zbieżny z postulatami polskiej

dosyć zbieżny z postulatami polskiej

reprezentacji. Został on jednak silnie

reprezentacji. Został on jednak silnie

zaatakowany przez premiera Wielkiej

zaatakowany przez premiera Wielkiej

Brytanii – Davida Lloyda George’a.

Brytanii – Davida Lloyda George’a.

Premier W. Brytanii sprzeciwiał się bowiem

Premier W. Brytanii sprzeciwiał się bowiem

nadmiernemu wzmocnieniu Polski kosztem

nadmiernemu wzmocnieniu Polski kosztem

Niemiec. Postulował on przekazanie Śląska i

Niemiec. Postulował on przekazanie Śląska i

części Wielkopolski Niemcom.

części Wielkopolski Niemcom.

Stanowisko premiera W. Brytanii było

Stanowisko premiera W. Brytanii było

szokiem dla polskiej reprezentacji, gdyż

szokiem dla polskiej reprezentacji, gdyż

byli oni przekonani o przychylności państw

byli oni przekonani o przychylności państw

Ententy wobec sprawy polskiej.

Ententy wobec sprawy polskiej.

Lloyd George przedstawiał jednak poglądy

Lloyd George przedstawiał jednak poglądy

większej części społeczeństwa

większej części społeczeństwa

angielskiego, które obawiało się, że

angielskiego, które obawiało się, że

powstanie Państwa Polskiego może stać

powstanie Państwa Polskiego może stać

się zalążkiem nowego konfliktu

się zalążkiem nowego konfliktu

europejskiego. Oprócz tego, ze względu na

europejskiego. Oprócz tego, ze względu na

silne związki francusko – polskie, Anglicy

silne związki francusko – polskie, Anglicy

obawiali się wzmocnienia wpływów Francji

obawiali się wzmocnienia wpływów Francji

w Europie.

w Europie.

Jednak dzięki sprawnemu działaniu

Jednak dzięki sprawnemu działaniu

reprezentacji Polski, nie wszystkie żądania

reprezentacji Polski, nie wszystkie żądania

Anglii zostały spełnione.

Anglii zostały spełnione.

Traktat pokojowy podpisany 28 czerwca 1919

Traktat pokojowy podpisany 28 czerwca 1919

roku wyznaczał nową granicę polsko –

roku wyznaczał nową granicę polsko –

niemiecką, przyznano Polsce Wielkopolskę

niemiecką, przyznano Polsce Wielkopolskę

oraz część Pomorza Gdańskiego z pasem

oraz część Pomorza Gdańskiego z pasem

wybrzeża morskiego o dł. 70 km. Gdańsk i

wybrzeża morskiego o dł. 70 km. Gdańsk i

okolice ogłoszono Wolnym Miastem pod

okolice ogłoszono Wolnym Miastem pod

opieką Ligi Narodów.

opieką Ligi Narodów.

O przynależności państwowej Górnego Śląska,

O przynależności państwowej Górnego Śląska,

Powiśla, Warmii i Mazur miały rozstrzygnąć

Powiśla, Warmii i Mazur miały rozstrzygnąć

plebiscyty.

plebiscyty.

Wywalczenie sobie takich decyzji było

Wywalczenie sobie takich decyzji było

wielkim sukcesem Polski, zważywszy na

wielkim sukcesem Polski, zważywszy na

słabą wówczas pozycję na arenie

słabą wówczas pozycję na arenie

międzynarodowej.

międzynarodowej.

Oczekiwania jednak były większe, a

Oczekiwania jednak były większe, a

niezadowolenie pogłębiał fakt, że Polsce i

niezadowolenie pogłębiał fakt, że Polsce i

innym nowo powstałym państwom

innym nowo powstałym państwom

narzucono podpisanie tzw. Małego traktatu

narzucono podpisanie tzw. Małego traktatu

wersalskiego tj. traktatu o ochronie praw

wersalskiego tj. traktatu o ochronie praw

mniejszości narodowych – umożliwiał on

mniejszości narodowych – umożliwiał on

mniejszościom narodowym zwracanie się

mniejszościom narodowym zwracanie się

do Ligi Narodów ze skarga na rząd polski.

do Ligi Narodów ze skarga na rząd polski.

Jeżeli chodzi o granicę wschodnią, Polska

Jeżeli chodzi o granicę wschodnią, Polska

otrzymała mandat na zarządzanie

otrzymała mandat na zarządzanie

Galicją przez 25 lat, a Rada Najwyższa

Galicją przez 25 lat, a Rada Najwyższa

uchwaliła deklarację dopuszczająca

uchwaliła deklarację dopuszczająca

organizowanie polskiej administracji

organizowanie polskiej administracji

jedynie na zachód od linii Bug – Kuźnica

jedynie na zachód od linii Bug – Kuźnica

– Puńsk, czyli tzw. Linii Curzona.

– Puńsk, czyli tzw. Linii Curzona.

Postanowienia te pozostały jedynie na

Postanowienia te pozostały jedynie na

papierze, a o kształcie granicy

papierze, a o kształcie granicy

wschodniej zdecydowała ostatecznie

wschodniej zdecydowała ostatecznie

wojna polsko – bolszewicka.

wojna polsko – bolszewicka.

Spory z Czechosłowacją

Spory z Czechosłowacją

II RP nie uniknęło też sporu z południowym

II RP nie uniknęło też sporu z południowym

sąsiadem – Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński,

sąsiadem – Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński,

zamieszkały w większości przez ludność

zamieszkały w większości przez ludność

polską, ale historycznie związany z Czechami.

polską, ale historycznie związany z Czechami.

Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego

Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego

opowiedziała się za przynależnością Śląska

opowiedziała się za przynależnością Śląska

Cieszyńskiego do Polski. Mimo to w styczniu

Cieszyńskiego do Polski. Mimo to w styczniu

1919 roku wojska czeskie wkroczyły na

1919 roku wojska czeskie wkroczyły na

terytorium Polski.

terytorium Polski.

Polska, w tym samym czasie

Polska, w tym samym czasie

zaangażowana w walkę na wschodzie

zaangażowana w walkę na wschodzie

z Ukraińcami nie była w stanie

z Ukraińcami nie była w stanie

odeprzeć ataku. W lutym 1919 roku

odeprzeć ataku. W lutym 1919 roku

zawarto w Paryżu porozumienie i

zawarto w Paryżu porozumienie i

wyznaczono tymczasową linię

wyznaczono tymczasową linię

demarkacyjną, ostatecznie zaś o

demarkacyjną, ostatecznie zaś o

przynależności tych terenów miały

przynależności tych terenów miały

zadecydować plebiscyty.

zadecydować plebiscyty.

Walki z Armią Czerwoną

Walki z Armią Czerwoną

Za wojskami niemieckimi wycofującymi się z terytorium Polski

Za wojskami niemieckimi wycofującymi się z terytorium Polski

podążały oddziały Armii Czerwonej. W konsekwencji

podążały oddziały Armii Czerwonej. W konsekwencji

bolszewicy zajęli Wilno, całą Białoruś z Mińskiem. Polska z

bolszewicy zajęli Wilno, całą Białoruś z Mińskiem. Polska z

rozkazu Piłsudskiego ruszyła na odsiecz i zajęła odbite

rozkazu Piłsudskiego ruszyła na odsiecz i zajęła odbite

tereny. Jednak w styczniu 1919 Piłsudski rozkazał zatrzymać

tereny. Jednak w styczniu 1919 Piłsudski rozkazał zatrzymać

ofensywę na wschodzie.

ofensywę na wschodzie.

Najprawdopodobniej chodziło mu o to, by bolszewicy pokonali

Najprawdopodobniej chodziło mu o to, by bolszewicy pokonali

wojska „białych” gen. Denikina, zagrażające Moskwie.

wojska „białych” gen. Denikina, zagrażające Moskwie.

Piłsudski uważał, że „biali” są bardziej niebezpieczni,

Piłsudski uważał, że „biali” są bardziej niebezpieczni,

ponieważ mogli liczyć na poparcie państw Ententy.

ponieważ mogli liczyć na poparcie państw Ententy.

Zajęcie Wilna przez Polaków wzbudził protest Litwinów, którzy

Zajęcie Wilna przez Polaków wzbudził protest Litwinów, którzy

uważali to miasto za swoją stolicę. Spór o Wilno latem 1919

uważali to miasto za swoją stolicę. Spór o Wilno latem 1919

przekształcił się w otwarty konflikt.

przekształcił się w otwarty konflikt.