[…] Dziś pojęcie Europy bez państwa

polskiego jest dłużej nie do

pomyślenia (J. Rotschild) –

odzyskanie niepodległości przez

Polskę 11 listopada 1918 roku.

Tworzenie się ośrodków

lokalnej władzy na ziemiach

polskich

Jeszcze w listopadzie 1918 roku na ziemiach

polskich zaczęły kształtować się lokalne

władze:

• Polska Komisja Likwidacyjna – utworzyła się

pod koniec października 1918 r w Galicji, na

czele z Wincentym Witosem i Ignacym

Daszyńskim;

• Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego – na

czele stał ksiądz Londzin i dr Michejda; Rada

zawarła porozumienie z czeskim „Nârodnim

Wîborem” w sprawie podziału Śląska

Cieszyńskiego wg zasady etnicznej;

• Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu – na czele

z W. Korfantym; wydała ona odezwę mówiącą
o zjednoczeniu Polski i z żądaniem by Ententa
przyłączyła ziemie zaboru pruskiego do nowej
RP;

• Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej-

powstał z 6 na 7 listopada 1918 roku w
Lublinie, stąd czasem zwany jest :rządem
lubelskim” Na czele stanęli: I. daszyński i J.
Moraczewski. Ogłosili oni manifest o
powstaniu Polski jako państwa
demokratycznego, powstałego z ziem
etnicznie polskich z dostępem do morza;
oprócz tego:

„

Rząd lubelski”:

- Nie uznawał Rady Regencyjnej;
- Zapowiadał przeprowadzenie wyborów do

sejmu ustawodawczego, a wybory te miały
być powszechne, tajne, proporcjonalne i
równe;

- Ogłaszał wolność słowa, sumienia, zrzeszeń i

strajków

- Ustalił 8-godzinny czas pracy
- Zamierzał przeprowadzić upaństwowienie

przemysłu, lasów i majątków ziemskich

- Zamierzał wprowadzić bezpłatne, powszechne

i obowiązkowe szkolnictwo

.

Odzyskanie niepodległości

przez Polskę.

10 listopada do Polski z Magdeburga

powrócił Józef Piłsudski. Już 14
listopada Rada Regencyjna oddała mu
pełnię władzy i rozwiązała się.

Misję sformowania rządu Piłsudski

powierzył działaczowi
socjalistycznemu – Jędrzejowi
Moraczewskiemu (działaczowi „rządu
lubelskiego”)

22 listopada 1918 roku Józef Piłsudski ogłosił się

Tymczasowym Naczelnikiem Państwa,

jednak

jego władza nie była uznawana przez państwa

zwycięskiej koalicji, które za

przedstawicielstwo Polski uznawały Komitet

Narodowy Polski na czele z Romanem

Dmowskim.

Jednak sytuacja kraju wymagała powołania

władz, które by były uznane przez wszystkie

kraje Europy.

W wyniku rozmów z Narodową demokracją i

przedstawicieli Piłsudskiego, Moraczewski

ustąpił z funkcji premiera, a 16 stycznia 1919

roku na to stanowisko został powołany Ignacy

Paderewski. Jego rząd miał charakter

koalicyjny i został uznany przez państwa

Ententy.

Wybory do Sejmu

Ustawodawczego

W 1919 roku mają miejsce wybory do sejmu. Były

one powszechne ( tzn. mogli w nich brać udział

obywatele, którzy ukończyli 21 rok życia). Za

posłów uznano byłych polskich deputowanych do

parlamentów: pruskiego, austriackiego i

rosyjskiego.

Podczas kadencji sejmu zaczęły tworzyć się różne

nowe partie polityczne: SDKPiL i PPS „Lewica”

połączyły się w Komunistyczną Partię Robotników

Polski (KPRP) oraz powstała nowa partia –

Chrześcijańska Demokracja – Chadecja.

Największym jednak problemem był kwestia

ustalenia granic nowej RP.

Koncepcje granic państwa.

Wytyczenie granic RP było wielce

problematyczne, ponieważ nie można
ich było ustalić na zasadzie etnicznej.
Ludność polska zamieszkiwała tereny
Królestwa Polskiego, Wielkopolski,
Pomorza Gdańskiego, zaś Kujawy,
Warmie i Mazury oraz Śląsk
zamieszkiwali Niemcy, Ukraińcy,
Białorusini, Litwini oraz Żydzi.

Koncepcje granic

Najdokładniej opracowana koncepcję polskich

granic opracowała Narodowa Demokracja. Wg

niej w skład RP miał wejść takie tereny jak Galicja,

większość Śląska Cieszyńskiego, Górny Śląsk,

Wielkopolska, Pomorze Gdańskie i pd. część Prus

Wschodnich oraz ziemie Królestwa Polskiego.

Endecja uważała ziemie byłego zaboru pruskiego i

Śląsk za najważniejsze dla Polski i gotowa była na

pewne ustępstwa na terenach wschodnich.

Zakładali oni bowiem, że II RP będzie państwem z

przeważającym odsetkiem ludności polskiej, czyli,

że władzę w państwie będzie sprawowała ludność

polska.

• PPS i partie skupione wokół Piłsudskiego,

wysuwały jednak koncepcję federacyjną,
w myśl której RP miałaby być związkiem
równouprawnionych narodów, ale
koncepcja funkcjonowania federacji nigdy
nie została sprecyzowana. Zresztą była
mało realna, ponieważ wśród narodów
Ukrainy, Litwy czy Białorusi brakowało sił
politycznych opowiadających się za
federacją z Polską. Również wśród
Polaków koncepcja ta zdobyła zbyt małą
liczbę zwolenników.

Polacy po latach okupacji i wojen

pragnęli państwa, w którym byliby
sami sobie gospodarzami. Koncepcji
federacyjnej był tez przeciwna
Narodowa demokracja.

W rzeczywistości żadna z

opracowanych koncepcji nie została
przyjęta, ponieważ o ostatecznym
kształcie granic II RP zadecydowały
plebiscyty oraz działania wojenne.