Temat:

Wodogłowie , guzy

mózgu, infekcje, udary.

Klaudia Ś
Radosław Sz
Piotr W

Grupa III; II rok

Wodogłowie

Definicja

Wodogłowie (łac. Hydrocefalia) – zespół

zmian związanych ze zwiększeniem

ilości płynu mózgowo-rdzeniowego i

poszerzeniem układu przestrzeni

płynowych. Powstaje na skutek

zaburzeń równowagi między

tworzeniem i wchłanianiem płynu

mózgowo rdzeniowego, najczęściej w

przypadkach zaburzeń w jego

przepływie.

Definicja (c.d.)

Rzadziej spotyka się upośledzoną
resorbcję płynu mózgowo
rdzeniowego lub jego nadprodukcję,
która występuje np. w brodawczakach
splotu naczyniowego. Poszerzenie
przestrzeni płynowych może być
również wynikiem pierwotnego zaniku
tkanki nerwowej.

Epidemiologia

Może pojawić się w każdym wieku, najczęściej
dotyka dzieci, zwłaszcza noworodków i
niemowląt w pierwszym roku życia. Dokładna
częstość występowania tej choroby nie jest
znana. Ocenia się jednak, że wodogłowie
występuje mniej więcej u 0,9- 1,5 przypadków
na 1000 nowonarodzonych dzieci. Częstość
występowania wrodzonego wodogłowia u
noworodków z rozszczepami kręgosłupa
ocenia się na 0,32-0,52 a wg innych źródeł na
1,3-2,9 przypadków na 1000 porodów.

Jak powstaje wodogłowie?



Płyn mózgowo rdzeniowy krąży w układzie
komorowym, wpływa do przestrzeni zewnątrz
mózgowych, jest wchłaniany przez ziarnistości
pajęczynówki.



Pojawia się przeszkoda która utrudnia lub
zamyka krążenie albo wchłanianie płynu.



Płyn gromadzi się pod ciśnieniem w układzie
komorowym i czasem w przestrzeniach
zewnątrz mózgowych



Przestrzenie mózgowe stopniowo się
poszerzają

Strzałki wskazują ciemię przednie i tylne.
Otwarte szwy czaszki u niemowląt pozwalają na
powiększanie pojemności czaszki w miarę
rozwoju wodogłowia.

Budowa
sklepienia czaszki
niemowlęcia.

Wodogłowie dzielimy na:



Wodogłowie wrodzone (w przebiegu

zespołu Arnolda-Chiariego, zespołu

Dandy`ego-Walkera, stenozy

wodociągu mózgu)



Wodogłowie nabyte (spowodowane

przebytym krwawieniem

dokomorowym, albo pozapalne)

Ze względu na to gdzie gromadzony jest
płyn:



Zewnętrzne (nadmiar płynu
gromadzi się w przestrzeniach
podpajęczynówkowych wypukłości
mózgu)



Wewnętrzne (nadmiar płynu
gromadzi się w układzie
komorowym)

Ze względu na przyczynę:



Wodogłowie niekomunikujące

(spowodowane jest blokiem przepływu

płynu między komorami, albo uciskiem

wodociągu mózgu)



Wodogłowie komunikujące

(spowodowane zaburzeniami

wchłaniania płynu przez ziarnistości

pajęczynówki, bądź rzadziej przez

nadmierne wytwarzanie płynu np.

nowotwory)

Inne postacie:



Wodogłowie normotensyjne
(zespół Hakima)



Wodogłowie ex vacuo
(poszerzenie układu komorowego
i zwiększenie objętości płynu,
wtórne do zaniku miąższu mózgu)



Wodogłowie usznopochodne

Przyczyny:



Wrodzone zaburzenie przepływu płynu przez

wodociąg mózgu.



Wrodzone zrośnięcie, lub zwężenie wodociągu mózgu.



Często współistniejące z zespołem Arnolda-Chiariego

lub Hydranencefalion



Następstwo krwawień do przestrzeni płynowych,

często w przebiegu niedotlenienia okołoporodowego



Inne choroby np. przepukliny oponowo rdzeniowe, kiła



Przyczyny egzogenne takie jak : nowotwory oraz

zapalenia oponowo- mózgowe

Choroby towarzyszące:



Przepuklina oponowo rdzeniowa



Brak spoidła wielkiego



Zarośnięcie wodociągu Sylwiusza



Rozszczepy czaszki (łac. Cranium
bifidum)

Objawy kliniczne:



Powiększenie główki .Może wystąpić już w

okresie życia płodowego, częściej jednak główka

może zacząć się powiększać w pierwszych

miesiącach życia, osiągając nawet do 60-70 cm

obwodu(norma 32-35cm). Ilość płynu mózgowo

rdzeniowego może zwiększać się nawet do 9-

10l.



Głowa ma kształt gruszkowaty.



Część mózgowa jest bardzo duża , a część

twarzowa niewspółmiernie mała.



Czoło jest wypukłe , a kości czaszki ścieńczałe,

miękkie, uginające się przy lekkim ucisku.

Objawy kliniczne (c.d.):



Szwy są poszerzone, ciemiączka szerokie i
uwypuklone.



Na skórze czaszki często widoczne
poszerzone naczynia żylne.



Gałki oczne często ustawione są w
wytrzeszczu, zwrócone ku dołowi i do
wewnątrz, źrenice przeważnie nie reagują na
światło.



Objawy nadciśnienia śródczaszkowego,
powstaje tarcza zastoinowa, która stopniowo
przechodzi w zanik nerwów wzrokowych.

Objawy kliniczne (c.d.):



Czasem występuje oczopląs,
zaburzenia koordynacji, ruchów
kończyn i drżenie, niedowład kończyn
dolnych, niekiedy napady drgawkowe.



Objaw zachodzącego słońca



U starszych dzieci- bóle głowy,
wymioty, zaburzenia przytomności.

Objawy kliniczne (c.d.):



Główka jest ciężka , dziecko nie może jej

unieść ani stać. Objawom tym może

towarzyszyć niekiedy niedorozwój

umysłowy, chociaż opisano przypadki z

bardzo dużym wodogłowiem wewnętrznym

i prawidłowym rozwojem umysłowym.



Wodogłowie przebiega bezobjawowo do

momentu wzrostu ciśnienia

śródczaszkowego powyżej 3 cm słupa H2O.

Przebieg , rokowanie

Zależne są od nasilenia zaburzeń i od

objawów. W ciężkich przypadkach przy

szybko narastającym nadciśnieniu

śródczaszkowym dziecko umiera w ciągu

pierwszych 2 lat życia. Jeśli choroba jest

mniej nasilona lub ulegnie zahamowaniu,

dziecko może przejść przez życie z

różnymi objawami niedorozwoju

umysłowego i uszkodzenia układu

nerwowego lub nawet bez tych objawów.

Diagnostyka



Pomiar obwodu główki, odpowiednio do wieku

na siatkach centylowych



Pomiar ciśnienia płynu mózgowo rdzeniowego

podczas nakłucia lędźwiowego i komorowego



Badanie radiologiczne czaszki (RTG)



Transiluminacja czaszki



Tomografia komputerowa głowy



USG



Badanie palpacyjne ( ocena napięcia i

wielkości ciemiączek, szerokości szwów

czaszkowych)

Leczenie:

Wyłącznie neurochirurgiczne i

polega

albo na wycięciu splotu
naczyniówkowego albo na

stworzeniu

sztucznych warunków

umożliwiających

odpływ płynu.

Postępowanie
usprawniające:



Zapobiega powstaniu wtórnych powikłań
w układzie ruchu i innych układach.



Opóźnia zniedołężnienie chorego.



Wzmaga siły obronne organizmu.



Poprawia sprawność fizyczną i
psychiczną.

Cele:



Zahamowanie utraty funkcji ruchowych.



Poprawa funkcji motorycznych- inicjacja

ruchu, mobilizacja tułowia i zwiększenie

zakresu ruchu.



Usprawnianie czynności codziennych:

chodzenie, wstawanie z pozycji

siedzącej, odwracanie się, ubieranie się.



Zapobieganie zanikom mięśniowym

Postępowanie fizykalne:



Pole magnetyczne



Ultradźwięki



Balneoterapia

Infekcje mózgu

Definicja:

Zakażenie, infekcja (łac. Infectio)- obecność
zarazków w organizmie, w celu wywołania
choroby muszą one pokonać odporność
organizmu. Jeżeli wrota zakażenia znajdują
się w pobliżu miejsca występowania infekcji
mówi się o zakażeniu miejscowym. Gdy
zakażeniu towarzyszą objawy
ogólnoustrojowej reakcji zapalnej taki stan
nazywa się sepsą.

Podział infekcji układu
nerwowego:



Choroby wirusowe i prawdopodobnie wirusowe



Ostre choroby wirusowe



Przewlekłe choroby wirusowe



Choroby bakteryjne i reumatyczne



Zakażenia grzybicze opon i mózgu



Choroby mózgu wywołane przez pierwotniaki



Robaczyce



Bakteryjne zapalenie opon i niektóre inne



Kiła układu nerwowego

Ostre choroby
wirusowe



Do tej grupy należą ostre choroby
zapalne UN wywołane wirusami oraz
choroby, których etiologia wirusowa nie
została udowodniona przez wyizolowanie
wirusa.



Wirusy powodujące ostre zakażenia
dzielą się na:



grupę posiadającej w budowie kwas RNA



grupę z kwasem DNA.

Grupa I-

RNA- większość wirusów

powodujących pierwotne zapalenia układu

nerwowego np.:



Enterowirusy - zakażenie drogą pokarmową.

(50% wszystkich aseptycznych limfocytarnych

zapaleń opon)



Arborwirusy – na człowieka przenoszone są

przez stawonogi, komary moskity i kleszcze.



Grupa A : Wirusy powodujące zapalenie mózgu o koni,

tzw końskie zapalenia które są patogenne u człowieka.



Grupa B: Do tej grupy należy miedzy innymi zapalenie

mózgu kleszczowe , japońskie, australijskie, St.Louis.

Arborwirusy powodują ciężkie zapalenia mózgu,

opon i rdzenia, z trwałymi następstwami i wysoką

śmiertelnością.

Grupa I-

RNA (c.d.):



wirus wścieklizny



wirus zapalenia splotów naczyniówkowych –
przenoszony drogą kropelkową (powoduje
łagodne zapalenia opon i mózgu)



grupa miksowirusów – zakażenie drogą
kropelkową, wywołujących choroby z
częściowym zajęciem UN (wirusy odry, różyczki,
świnki oraz wirusy grypy typu a,b lub c).
Zapalenia układu nerwowego wywołane przez te
wirusy zaliczane są do tzw. zapaleń
przyzakażnych

Grupa II DNA

-

wirusy odznaczające

się mniejszym tropizmem do tkanki

nerwowej np.



Wirusy opryszczki - do grupy tej należy wirus

opryszczki zwykłej , półpaśca i ospy wietrznej. Może

przejawiać silny nerurotropizm i powodować ciężkie

śmiertelne zapalenia mózgu.



Adenowirusy – rozpowszechniają się w postaci

zakażenia kropelkowego oraz przez przewód

pokarmowy. 30 typów przejawia neurotropizm

powodując łagodne zapalenia opon, czasem mózgu i

móżdżku. Są one przyczyną wielu niezidentyfikowanych

neuroinfekcji i mogą kończyć się bez następstw.



Papova wirusy- wirusy wywołujące onkogenny efekt.

Do układu nerwowego przenikają drogą krwi, wzdłuż

nerwów lub przez blaszkę sitową. Posiadają zdolność

złośliwej transformacji komórki i mogą uaktywniać inne

wirusy. Odgrywają rolę w przewlekłych infekcjach

wirusowych.

Zmiany anatomiczne wywołane przez
wirusy:



Zmiany wywołane w komórce
nerwowej.



Zmiany we włóknie nerwowym,
demielinizacja.



Nacieki zapalne z uszkodzeniem
naczyń krwionośnych.



Odczyn ze strony gleju.

Zapalenia wirusowe można
podzielić
na 3 grupy:



Zapalenia pierwotne (np.
wścieklizna)



Zapalenie dwufazowe



Zapalenia przyzakaźne

Postacie klinicznych zapaleń
wirusowych:



Zapalenia opon mózgowo-
rdzeniowych



Zapalenie mózgu



Zapalenie rdzenia kręgowego



Zapalenie
wielokorzeniowonerwowe



Zapalenie mięśni

Ostre choroby wirusowe:



Choroba Heinego-Medina



Zakażenia układu nerwowego wirusami Coxsackie

i ECHO



Końskie zapalenia mózgu



Kleszczowe zapalenie mózgu



Japońskie zapalenie mózgu B



Zapalenie mózgu St.Louis



Zapalenie mózgu australijskie



Gorączka Zachodniego Nilu



Odrowe zapalenie mózgu



Różyczkowe zapalenie mózgu



Świnkowe zapalenie opon i mózgu

Ostre choroby wirusowe
(c.d.):



Grypowe zapalenie mózgu



Limfocytowe zapalenie splotów naczyniówkowych



Zapalenie mózgu i serca



Wścieklizna



Opryszczkowe zapalenie mózgu



Półpasiec- Ospa wietrzna



Cytomegalia



Ostre krwotoczne zapalenie mózgu



Śpiączkowe zapalenie mózgu tzw. choroba Economo



Żółtaczka zakaźna



Łagodne zapalenia mialgiczne mózgu i rdzenia

Kleszcz – jego ugryzienie może powodować:

Kleszczowe zapalenie mózgu

Dziecko chore na:

Chorobę Heinego-
Medina

wywoływana przez

:

wirus polio

Przewlekłe choroby
wirusowe:



Długi okres wylęgania (miesiące lub lata).



Powolny postępujący przebieg prowadzący do śmierci.



Zajęcie tylko układu nerwowego.



Trudności w znalezieniu i przeszczepieniu wirusa.



Obraz zmian anatomicznych polegający na dominacji procesu

zwyrodnienia nad odczynami zapalnymi.

Przyczyną jest zarazek zwany „wirusem powolnym” , ale zdaniem
badaczy nie jest to termin właściwy ponieważ nie ma się tu
do czynienia z innym rodzajem wirusa lecz z innym rodzajem reakcji
tkankowej. Wirusem „przewlekłym” stać się może każdy wirus,
który wnika do ustroju i pozostaje w nim bezobjawowo przez długi
okres czasu.

Infekcje przewlekłe

w zależności od charakteru

reakcji tkankowych i czynników wywołujących dzielą się na:



Encefalopatie – wirusy powolne( zmiany

zwyrodnieniowe, stan gąbczasty, reakcja

glejowa, brak odczynu zapalnego):



Kuru



Choroba Creutzfelda-Jakoba



Emcefalopatia ze zwyrodnieniem tłuszczowym

( zespół Reye`a)



Zakażenia wirusem utajonym-

(charakteryzują się odczynem

zapalnym):



Podostre twardniejące zapalenie istoty białej

mózgu Van Bogaerta

Inne przewlekłe choroby o
niejasnej etiologii :



Stwardnienie rozsiane



Stwardnienie zanikowe boczne



Choroba Parkinsona



Choroba Picka Jazheimera



Postępujące porażenie nadjądrowe



Postępująca leukoencefalopatia
ogniskowa



Neuropatia rakowa



Postępująca neuropatia rdzeniowo oczna

Fazy przewlekłej choroby
wirusowej:



Wstępna – nieswoiste objawy, niepokój,
otępienie umysłowe, mioklonia, zaburzenia
wegetatywne.



Powstają i rozwijają się objawy neurologiczne
mózgowe, móżdżkowe, pozapiramidowe i
rdzeniowe.



Końcowa- nasilone zmiany neurologiczne i
otępienne, w końcu następuje śpiączka i
zejście śmiertelne.



Choroba trwa od kilku miesięcy do kilku lat,
przebieg może być bardziej lub mniej burzliwy,
czasem może nastąpić samoistna poprawa.

Choroby bakteryjne:



Ziarnica weneryczna pachwin



Ornitoza (choroba papuzia)



Choroba kociego pazura



Riketsjozy układu nerwowego



Bruceloza



Sarkoidoza

Choroby reumatyczne
mózgu

Zmiany reumatyczne mózgu dzielą się na pierwotne

i

wtórne. Rozróżnia się kilka postaci reumatoidalnego
zapalenia mózgu:



Reumatyczne zapalenie mózgu



Reumatyczne zapalenie opon



Reumatyczne poprzeczne zapalenia rdzenia
kręgowego



Psychoza reumatyczna



Pląsawica mała Sydenhama

Zakażenia grzybicze opon i
mózgu

Rzadkie choroby zapalne układu nerwowego
wywołane grzybami. Przeważnie u chorych z
osłabioną odpornością, wyniszczonych
przewlekłymi chorobami takimi jak białaczka ,
ziarnica złośliwa, nowotwory, po radioterapii.
Bardzo rzadko jest to pierwotna choroba. Układ
nerwowy jest zajęty wtórnie.

Etiologia i patomorfologia

Grzyby wnikają do układu nerwowego z miejsca
pierwotnego zakażenia przez ciągłość, drogą krwi
lub chłonki. Układ nerwowy jest zajęty najczęściej w
zakażeniu torulą. Zmiany dotyczą głównie opon, mają
charakter zapalenia z odczynem włóknikowym i
ziarniniakami wzdłuż naczyń, z wtórnym wodogłowiem
wewnętrznym. W tkance nerwowej tworzą się
torbiele, ziarniniaki oraz ropnie.

Objawy:



Zaczyna się powoli, bólami głowy ,

osłabieniem, wyniszczeniem i stanami

podgorączkowymi.



Objawy oponowe.



Objawy ogniskowego lub rozsianego

uszkodzenia układu nerwowego.



Mylona jest z gruźlicą.



Postępuje powoli niekiedy z okresami

zwolnień i nawrotów.

Rokowanie

Na ogół złe, bywają samoistne
wyleczenia,
zależy to od stanu chorego oraz od
rodzaju grzyba wywołującego
chorobę.

Najczęściej spotykane grzybice
układu nerwowego:



Kryptokokoza (toruloza)



Promienica



Kokcydioza



Bielnica



Aspergiloza



Nokardoza



Histoplazmoza



Blastomikoza



Mukormikoza



Mikrosporydioza

Choroby mózgu wywołane
przez pierwotniaki

Grupa chorób zapalnych wywołanych przez

jednokomórkowe pasożyty zwierzęce.

Pierwotniaki wnikają do komórki żywiciela w

której rozmnażają się i doprowadzają do jej

wyniszczenia. Zakażenie następuje drogą

pokarmową lub wprost do krwi poprzez

ukąszenie. Zajęcie układu nerwowego jest

wtórne , krwiopochodne.

Zmiany mają charakter zapalenia ropnego z

dużym odczynem i skłonnością do tworzenia

się ropni. Zakażenie rokuje niepomyślnie i

prowadzi w większości do śmierci.

Amebowe zapalenie mózgu i opon, wywołane
przez Hartmannella i Naegleria.

Leczenie

Prowadzone na oddziałach
zakaźnych.
Podawane są sulfonamidy ,
antybiotyki,
niekiedy konieczne jest leczenie
operacyjne ( usunięcie ropnia).

Do chorób wywołanych przez
pierwotniaki z zajęciem układu
nerwowego należą:



Toksoplazmoza



Czerwonka



Zimnica



Trypanosomiazy



Lejszmaniozy (Kala-Azar)



Amebowe zapalenie mózgu i
opon, wywołane przez
Hartmannella i Naegleria

Robaczyce

Grupa chorób układu nerwowego i mięśni w
przebiegu zakażenia robakami. Zakażenie
następuje drogą pokarmową lub przez skórę
oraz płuca. Do układu nerwowego przedostaje
się jedna z form rozwoju pasożyta powodując
zmiany ogniskowe, lub rozlane z odczynem
zapalnym.

Do chorób pasożytniczych w których
występuje uszkodzenie układu
nerwowego i mięśni należą :



Wągrzyca opon i mózgu



Bąblowiec mózgu



Włośnica



Schistosomatoza



Paragonimoza

Bakteryjne zapalenie opon i niektóre

inne

Zapalenie opon miękkich, mózgu i

rdzenia.

Przyczyną mogą być drobnoustroje
bakteryjne i wirusowe, krętki, pasożyty
i grzyby, same jady bakteryjne i
niebakteryjne, ciała obce w
przestrzeniach płynowych (powietrze ,
krew, produkty rozpadu mózgu).
Wzmożenie ciśnienia śródczaszkowego
wywołane przez rozrost też może
powodować zespół oponowy.

Przykłady:



Ropne zapalenie opon mózgowych RZOM



Nagminne albo meningokokowe zapalenie opon
mózgowo rdzeniowych – NZO



Pneumokokowe zapalenie opon – PZO



Zapalenie opon wywołane przez gronkowce złociste



Zapalenie opon paciorkowcowe



Zapalenie opon wywołane przez pałeczkę okrężnicy



Zapalenie opon wywołane przez leptospiry



Odczynowe zapalenie opon



Jałowe albo Limfocytowe zapalenie opon



Gruźlicze zapalenie opon miękkich – GZO

Hipotonia pierwotna , lub
samoistna płynu mózgowo
rdzeniowego.

Istotą choroby jest spadek ciśnienia płynu

mózgowo rdzeniowego poniżej 50mm

słupa wody. Hipotonie spotykamy po

otwartych i zamkniętych urazach

czaszkowo mózgowych, po operacji

krwiaka podtwardówkowego, dużego

odwodnienia, po zapaleniu opon, na tle

zwłóknienia splotów naczyniówkowych, w

zatruciu barbituranami i tlenkiem węgla.

Objawia się bólem głowy, nudnościami ,

wymiotami.

Zrostowe torbielowate

przewlekłe zapalenie
pajęczynówki.

Może powstać w kanale kręgowym lub
w jamie czaszki. Przyczyną : ropne
zapalenie opon, urazy, porażenie
prądem elektrycznym , choroby
zakaźne.



Zapalenie pajęczynówki rdzenia



Zrostowe zapalenie pajęczynówki koło
skrzyżowania wzrokowego

Inne:



Zapalenie opony twardej.



Ropniak podtwardówkowy –
nagromadzenie ropy pomiędzy oponą
twardą a pajęczynówka.



Zapalenie przestrzeni nadtwardówkowej
rdzenia kręgowego- zmiany zapalne
toczące się w przestrzeni opony twardej
rdzenia.



Zapalenie rdzenia kręgowego.

Kiła układu nerwowego
KUN

Etiologia i patogeneza

Przyczyną postaci KUN jest krętek blady.
Krętki przenikają do o.u.n ., do opon
miękkich, wywołując odczyn zapalny w
płynie mózgowo rdzeniowym. W
większości przypadków zmiany w płynie są
niewielkie, wkrótce ustępują bez leczenia
swoistego . Rzadko zmiany utrzymują się i
wykazują skłonność do powiększania się.

Podział kiły układu
nerwowego:



Kiła oponowo naczyniowa (kiła wczesna)



Kiła bezobjawowa układu nerwowego



Ostre kiłowe zapalenie opon



Kiła oponowo naczyniowa mózgu



Kiła oponowo naczyniowa rdzenia



Kiła naczyniowa mózgu i rdzenia



Kiłak



Kiła miąższowa układu nerwowego (kiła późna)



Wiąd rdzenia kręgowego



Porażenie postępujące

Udary mózgu

Definicja

Udar mózgu (łac. apoplexia celebri) –
każde ogniskowe lub bardziej
uogólnione zakłócenie czynności
mózgu, powstające nagle na tle
zaburzenia w jego ukrwieniu. W wielu
przypadkach udar mózgu jest stanem
zagrażającym życiu, jako zaburzenie
wymaga bezwzględnie hospitalizacji.

Epidemiologia

Udary mózgu występują przede
wszystkim u ludzi starszych,
aczkolwiek w 25% dotyczą osób około
55 roku życia. W Polsce rejestruje się
około 60tys. nowych zachorowań na
udar. Udar mózgu jest 3 co do
częstości przyczyną śmierci i główną
przyczyną częstego kalectwa i braku
samodzielności u osób dorosłych.

Średnie, bezwzględne, 10-letnie ryzyko
wystąpienia udaru mózgu w grupach wg wieku,
w podziale na płeć.

Czynniki ryzyka:



Niemodyfikowalne:



Wiek



Płeć męska



Etniczne – rasa czarna i żółta



Predyspozycje rodzinne i genetyczne
(genetycznie uwarunkowane zespoły
predysponujące do stanów
zakrzepowych)

Czynniki ryzyka:



Modyfikowalne:



Nadciśnienie tętnicze



Choroby serca (migotanie przedsionków)



Cukrzyca



Nikotynizm



Nadużywanie alkoholu



Otyłość



Hipercholesterolemia i dyslipidemia



Zaburzenia krzepnięcia, w tym polekowe



Przebyty udar bądź przemijający atak
niedokrwienny

Rodzaje udarów:

•

Udar krwotoczny

•

Udar niedokrwienny

Udar krwotoczny

Krwotoczny

Powstaje na skutek, rozerwania loży
naczyniowej i wylewu krwi do tkanki
nerwowej dokonując destrukcji tej tkanki.



Krwotok podpajęczynówkowy - stanowi przyczynę
ok. 5% wszystkich udarów. Powstaje najczęściej w
skutek pęknięcia tętniaka lub innych wad
naczyniowych.



Krwotok śródmózgowy- stanowi ok. 10-15%
wszystkich udarów. Krwawienie występuje najczęściej
w okolicy jąder podstawy i torebki wewnętrznej.

Udar krwotoczny

Przyczyny:



Nadciśnienie tętnicze



Tętniaki i malformacje naczyniowe



Skazy krwotoczne



Angiopatia



Skrobiawica



Zażywanie amfetaminy i kokainy

Objawy:



Występuje nagle, często po dużym wysiłku lub stresie



Bardzo silny ból głowy



Szum w uszach



Nudności i wymioty



Utrata przytomności – chory pada, oddech jego staje

się charczący, twarz przekrwiona obrzękła , sino

czerwona, pokryta lepkim potem, często nierówne

źrenice, nie reagują na światło



Rozwija się stan śpiączkowy



Porażenie połowicze



Opadanie kącika ust po stronie porażonej (objaw

fajki)



Objawy oponowe np. sztywność karku

Małe udary krwotoczne może
cechować w zależności od
umiejscowienia:



Płat czołowy – ból okolicy czołowej,
niedowład kończyny górnej



Płat ciemieniowy – ból okolicy skroniowo
ciemieniowej , zaburzenia czucia



Płat skroniowy – ból okolicy skroniowej,
niedowidzenia kwadrantowe



Płat potyliczny – ból oka po stronie
udaru, niedowidzenia połowicze

Udar niedokrwienny

Niedokrwienny

Spowodowany gwałtownym zablokowaniem dopływu
krwi do mózgu, jako wynik zwężenia lub
całkowitego zamknięcia światła naczyń tętniczych.



Może być spowodowany przez:



Zakrzepicę tętnicy mózgowej



Miejscową niewydolność krążenia w mózgu



Naczynioskurcz w mózgu



Zator tętnicy mózgowej



Dochodzi do tzw. zawału mózgu

Udar niedokrwienny

Definicja:

Stanowi 85-90% wszystkich udarów.
Może być wynikiem niedrożności tętnicy
zaopatrującej lub niewystarczającym
przepływem krwi przez damy obszar
mózgu. Do zamknięcia tętnicy może
zaprowadzić zakrzep w miejscu
niedrożności lub materiał zatorowy który
przemieścił się do naczynia mózgowego.

Rodzaje zatorów:



Zator kardiogenny - powstały na skutek chorób

serca takich jak: wady zastawek, ostry zawał

serca, zaburzenia rytmu serca.



Zator wewnątrz tętniczy- źródłem są zmiany

miażdżycowe w tętnicach ulegające fragmentacji

i przemieszczeniu do tętnic mózgowych.



Zator paradoksalny- przedostanie się materiału

zatorowego z układu żylnego (kończyn dolnych

lub miednicy małej)

Do udaru niedokrwiennego może doprowadzić

gwałtowny spadek przepływu krwi przez naczynia

np. przy spadku ciśnienia krwi, który w

połączeniu ze zwężeniem tętnic mózgowych

powoduje niedostateczne zaopatrzenie mózgu.

Przyczyny:



Zaburzenia rytmu serca (migotanie
przedsionków)



Zmiany miażdżycowe



Zakrzep



Wady zastawek



Zawał serca



Zaburzenia krzepnięcia



Zmiany zapalne naczyń



Rozwarstwienie ściany tętnic , pourazowe
lub samoistne

Objawy

(Nie wszystkie objawy muszą

występować):



Niedowład bądź paraliż połowy ciała, może

wystąpić nagle podczas dnia, po wysiłku

fizycznym , albo w nocy.



Osłabienie lub zniesienie czucia po jednej

stronie ciała.



Zaburzenia w zakresie zdolności

wykonywania precyzyjnych ruchów –

apraksja.



Zaburzenia w zakresie zdolności mówienia

i/lub rozumienia mowy – afazja, dysartria.



Zaburzenia w zakresie zdolności do pisania

(agrafia) i czytania (aleksja).

Objawy

(c.d.)



Zaburzenia w zakresie zdolności do
zapamiętywania nowych informacji (amnezja).



Zaburzenia w zakresie zdolności do
rozpoznawania i identyfikowania obiektów
(amnozja).



Zaburzenia w zakresie zdolności do liczenia
(akalkulia).



Zaburzenia w zakresie zdolności do przełykania.



Niedowidzenie.



Napad padaczkowy.



Majaczenie, urojenia i omamy.

Powikłania :



Przedłużona lub długotrwała
śpiączka.



Poważne uszkodzenia fizyczne.



Poważnie uszkodzenia umysłowe.



Śmierć.

Przemijające niedokrwienie
mózgu

Przemijające niedokrwienie mózgu-

TIA- tzw. „mikroudar” powodujący

objawy trwające poniżej 24h które nie

prowadzą do śmierci ani inwalidztwa.

Ryzyko ponownego wystąpienia udaru

mózgu u osób które przeżyły już udar

lub TIA jest bardzo wysokie. Ocenia

się, że 30- 40% pacjentów zachoruje

ponownie na udar w okresie 5 lat.

Diagnostyka:



Tomografia komputerowa głowy



Rezonans magnetyczny



USG tętnic szyjnych



Echokardiografia

Leczenie

Postępowanie lecznicze jest
uwarunkowane od tego czy mamy do
czynienia z udarem krwotocznym czy
niedokrwiennym. Zależy także od
czasu jaki upłynął od pierwszych
objawów (także od stanu pacjenta i
innych dolegliwości).

Etapy:



Pierwsza pomoc



Leczenie fazy ostrej:



Postępowanie ogólne



Postępowanie swoiste



Rehabilitacja

Rehabilitacja:

Rehabilitację należy podjąć najszybciej jak
to tylko jest możliwe, po ustabilizowaniu
stanu pacjenta. Rehabilitacja jest
długotrwała i nie zawsze prowadzi do
odzyskania utraconej funkcji. Optymalną
sytuacją jest prowadzenie jej w
specjalistycznych ośrodkach
rehabilitacyjnych. Powinna być również
kontynuowana w warunkach domowych.

Rehabilitacja chorych po udarze

mózgu

jest częścią szerszego procesu realizowanego
przez wielospecjalistyczny zespół, w skład
którego wchodzą:



Lekarz



Neuropsycholog



Logopeda



Fizjoterapeuta



Pielęgniarka



Terapeuta zajęciowy



Rodzina lub opiekunowie pacjenta

Celem usprawniania pacjenta po
udarze mózgu jest maksymalne
odtworzenie utraconych funkcji
motorycznych przy uwzględnieniu
jego potrzeb i możliwości. Jednym
z głównych problemów pacjentów
po udarze mózgu jest
nieprawidłowe napięcie
mięśniowe.

Proces usprawniania może
być związany z okresami
udaru:



Okres wiotkości – do 3 tygodni



Okres spastyczności – od 6 do 12
miesięcy



Okres względnego wyzdrowienia –
od roku do końca życia

Program usprawniania
leczniczego:



Pozycje ułożeniowe



Ruchy bierne , wspomagane, oporowe.



Pionizacja



Bierna (przy pomocy stołu pionizacyjnego)



Czynna



Reedukacja chodu



Nauka czynności dnia codziennego



Czynności manipulacyjne ręki

Sylwetka udarowca-
typowy wzór
skurczowy w
spastyczności.

Cele usprawniania:



Zapobieganie przykurczom , zesztywnieniom



Zapobieganie odleżynom



Zapobieganie powikłaniom układowym



Zapobieganie nieprawidłowym wzorcom ruchowym



Kształtowanie pamięci ruchowej



Odzyskiwanie sprawności funkcjonalnej



Nauka chorego aby nie starał się niepotrzebnie i w

sposób szkodliwy dla zdrowia kompensować

niepełnosprawność przy pomocy zdrowej części

ciała



Usamodzielnienie pacjenta

Popularne metody
fizjoterapeutyczne:



NDT Bobath



Vojty



PNF

Guzy mózgu

Definicja:

Przez guzy mózgu rozumiemy wszystkie
sprawy chorobowe, które prowadzą do
ograniczenia przestrzeni śródczaszkowej,
najczęściej na skutek zwiększenia zawartości
wewnątrz czaszki.

Wzrost objętości struktur mózgowych
powoduje wzmożenie ciśnienia
śródczaszkowego co daje tak zwane objawy
uogólnione guzów mózgu.

Stany które „naśladują” guzy
mózgu:



Krwiaki nad i pod twardówkowe



Tętniaki



Zapalenie surowicze opon

Klasyfikacja guzów
śródczaszkowych



Nowotwory



Guzy



Pasożyty

Nowotwory pierwotne:



Tkanki glejowej i nerwowej



Glejaki



Nerwiak płodowy , nerwiak zwojowy



Nabłoniak nerwowy



Nerwiaki



Oponiaki



Przysadki (gruczolaki)



Gruczolak barwikooporny



Gruczolak kwasochłonny



Gruczolak zasadochłonny



Gruczolak mieszany



Gruczolak pierwotny

Nowotwory pierwotne
(c.d.):



Szyszynki



Szyszyniak



Szyszyniak płodowy



Piaszczakomięsak



Gruczolakolak



Potworniak



Splotu naczyniastego



Brodawczak



Rak



Naczyniowe , często wrodzone



Naczyniak płodowy



Naczyniak tętniczy



Naczyniak żylny



Naczyniak zwykły

Nowotwory pierwotne
(c.d.):



Wrodzone



Guz przewodu czaszkowo -gardzielowego



Szkliwiak



Skórzak



Naskórzak



Perlak



Struniak



Torbiel koloidalna trzeciej komory



Torbiel przegrody przeświecającej i jamy Verga



Tłuszczak



Stwardnienie guzowate



Wychodzące z nosogardzieli



Guz Schminckego



Rak

Nowotwory pierwotne
(c.d.):



Wychodzące z jam obocznych nosa i ucha



Perlak



Rak



Wychodzące z opon lub tkanki łącznej naczyń i
splotów naczyniastych



Mięsak



Czerniak z pajęczynówki



Wychodzące z czaszki



Kostniak



Kostniakochrzęstniak



Nowotwory niesklasyfikowane

Guzy



Zapalne



Ropień



Ziarniniak



Gruźliczak



Kiłak



Ziarniniak kwasochłonny



Inne



Guz olbrzymiokomórkowy



Tętniak

Pasożyty



Wągr



Bąblowiec



Toksoplazma

Patogeneza nowotworów
mózgu



Przyczyna powstawania w OUN nieznana.



Większość guzów wywodzi się z dojrzałych komórek

które ulegają zwyrodnieniu nowotworowemu.



Mogą powstawać z niedojrzałych form morfotycznych.



Przyczyną- czynnik genetyczny.



Mogą rozwijać się z tkanek OUN jako elementy

zaburzenia rozwojowego.



Wytwarzanie na skutek działania niektórych wirusów.



Uraz głowy.

Objawy

Każdy guz, niezależnie od

pochodzenia

powoduje podobne objawy.

Objawy ogólne

( związane ze

wzrostem ciśnienia
śródczaszkowego):



Ból głowy, który może pojawiać się w trzech postaciach: tępy

i rozpierający głowę lub kłujący promieniujący bądź tętniący.

Przyczyną bólu głowy jest bezpośrednie działanie guza na

zatoki żylne i ich większe dopływy oraz rozciąganie opony

twardej. Nasilenie bólu w miarę wzrastania guza staje się

coraz większe.



Wymioty.



Zaburzenia psychiczne przejawiające się pogorszeniem

pamięci i koncentracji. Może pojawić się senność,

spowolnienie i apatia lub nadmierne pobudzenie chorego.



Napady padaczkowe którym towarzyszy utrata przytomności.

Objawy ogólne (c.d.)



Zaburzenia wzroku .



Dzwonienie i furczenie w uszach.



Zwolnienie tętna i podwyższenie ciśnienia
tętniczego krwi.



Pocieranie nosa.



Zaburzenia świadomości.



Zaburzenia oddechowe.



Zaburzenia rytmy serca.

Objawy ogólne (c.d.)

W przypadku guzów nieleczonych wzrost ciśnienia
śródczaszkowego może doprowadzić do tzw.
wgłobienia lub wklinowania mózgu
(przemieszczenie mózgu poza prawidłowe jego
granice). Jest to stan bardzo niebezpieczny dla
życia chorego.

Jeżeli guz rozwija się powoli, wówczas objawy
ogólne są mniej nasilone lub nie występują wcale.
Pojawiają się natomiast objawy miejscowe
(ogniskowe), których charakter uzależniony jest
od lokalizacji guza.

Objawy ogniskowe

(związane z uciskiem na sąsiednie
struktury mózgu):



Guz w płacie czołowym: otępienie, obniżenie napędu,

brak krytycyzmu, niekiedy agresja i niepohamowany

popędem seksualny.



Guzy płata skroniowego: stany lękowe, depresyjne

oraz upośledzenie pamięci świeżej .



Guzy móżdżku: zaburzenia równowagi i zawroty

głowy, a także oczopląs.



Spośród innych objawów ogniskowych częste są:



niedowłady kończyn, zaburzenia mowy, czucia, zaburzenia

równowagi i chodu.

Nowotwory mózgu

Są najczęściej spotykanymi guzami mózgu.
Mogą mieć charakter:



łagodny (gdy nie naciekają otoczenia i rosną

powoli),



złośliwy (nowotwór atakuje sąsiednie struktury).

Najczęściej spotykanymi są tzw. glejaki i oponiaki.

Glejaki:



Gwiaździaki- 25% wszystkich guzów śródczaszkowych.

Rosną powoli, naciekają tkanką mózgową, najczęściej w

istocie białej mózgu i móżdżku



Gwiaździak włókienkowaty



Gwiaździak włosieniowaty



Gwiaździak tucznokomórkowy



Gwiaździak anaplastyczny



Glejak wielopostaciowy – jest nowotworem złośliwym.

Powstaje w wyniku zezłośliwienia gwiaździaków. Rozwijają się

w istocie białej półkul mózgu, w jądrach podkorowych i ciele

modzelowatym.



Wyściółczak – często znajduje się w świetle czwartej

komory, w wodociągu mózgu. Wywodzi się z komórek

wyściółki istoty białej półkul. Większość wyściółczaków należy

do nowotworów niezłośliwych . Wyściółczaki komory czwartej

wywołują zaburzenia równowagi i niezborność, stwierdza się

obrzęk nerwów tarczy wzrokowej.

Glejaki (c.d.):



Skąpodrzewiak- w większości występuje w postaci

niezłośliwej, przeważnie w istocie białej płatów

czołowych, ciemieniowych i potylicznych. Jedynymi

objawami przez długi czas są napady padaczkowe.



Rdzeniak- wywodzą się z niezróżnicowanych

komórek wczesnego okresu rozwoju OUN. Są

nowotworami wieku dziecięcego i młodzieńczego

(najczęściej miedzy 2-4 r. ż.). Rozwijają się w robaku

, półkulach móżdżku i komorze czwartej.



Gąbczak biegunowy – rzadkie nowotwory złośliwe

o dużej dynamice rozwoju. Przeważnie w okolicy

komory trzeciej i czwartej , najczęściej u dzieci i

młodzieży.



Szyszyniak – bardzo rzadkie nowotwory u dzieci i

młodzieży.

Glejaki (c.d.):



Nabłoniak nerwowy- rzadki nowotwór
złośliwy wczesnego wieku dziecięcego z
niedojrzałych komórek układu
nerwowego. Bardzo rzadko
umiejscowiony w mózgu i móżdżku,
głównie w gałce ocznej i nerwach
obwodowych.



Glejakomięsak



Torbiel koloidowa komory trzeciej

Glejak wielopostaciowy

Oponiaki

Są częstymi nowotworami
śródczaszkowymi. Wywodzą się z tkanki
mezodermalnej z komórek pajęczynówki
w oponie twardej. Z reguły są niezłośliwe.
Uciskając i stłaczając mózg powodują
przesuwanie się jego struktur w stosunku
do elementów anatomicznych czaszki.
Przyczyną jest najczęściej uraz.

Umiejscowienie:



Okolica bruzdy węchowej



Siodło tureckie



Kość klinowa



Opona twarda



Namiot móżdżku



Okolica otworu wielkiego



Kąt mostowo móżdżkowy

Oponiak

Nerwiak osłonkowy
nerwu VIII

Wywodzi się z komórek Schwanna.

Występuje w przedsionkowej części
nerwy VIII. Często umiejscawia się
w pobliżu otworu słuchowego
wewnętrznego. Zdarza się, że
występuje obustronnie.

Gruczolak przysadki

Występuje:



Gruczolak obojętnochłonny –

rozmieszczone w całym obszarze

przedniej części przysadki.



Gruczolak kwasochłonny – powstaje z

komórek kwasochłonnych przysadki

mózgowej. Powoduje gigantyzm lub

akromegalie



Gruczolak zasadochłonny – wywodzi się z

komórek zasadochłonnych przysadki.

Guz kieszonki Rathkego

Guz wrodzony, wywodzi się z
resztek komórek nabłonkowych
przewodu nosowo gardłowego,
rozwija się z kieszonki
przysadkowej.

Naskórzak

Wynika z wady rozwojowej

polegającej na odczepieniu i
przemieszczeniu zawiązków
ektodermalnych miedzy 3 a 5
tygodniem życia płodowego

Skórzak

Etiologia i umiejscowienie takie
same jak u naskórzaka.

Potworniak

Nowotwór wrodzony. Często

stwierdza się jego współistnienie z
przepukliną mózgową lub oponowo
rdzeniową.

Brodawczak splotu
naczyniówkowego

Bardzo rzadki nowotwór
najczęściej u starszych osób.

Struniak

Nowotwór wrodzony, powstaje z

resztek struny grzbietowej

Mięsak

Pierwotny mięsak powstaje ze
ściany naczynia lub opony
miękkiej.

Nowotwory
przerzutowe mózgu

Najczęściej przerzutowość

występuje z powodu raka płuca,
czerniaka skóry, raka sutka, raka
tarczycy, raka nadnerczy.

Rakowatość opon

Rzadka postać przerzutu raka do
OUN drogą krwionośną. Występują
z reguły objawy oponowe

Czerniakowatość opon

Macierzystymi komórkami tego typu
zmian są melanoblasty z opon.
Przeważnie występuje wspólnie z
zmianami barwnikowymi skóry. Nie
stwierdza się rozrostu złośliwego.
Uważa się, że czerniakowatość opon
jest chorobą wrodzoną.

Rodzaje wybranych nowotworów i ich obrazy
kliniczne

Nowotwory kości
czaszki

Mogą być pierwotne lub

przerzutowe. Do pierwotnych

należą kostniak, mięsak,

naskórzak, potworniak, guz

olbrzymiokomórkowy.

Ropnie mózgu



Ropnie powstają zwykle wskutek zakażenia

bakteryjnego, do którego może dojść :



w wyniku otwartego urazu czaszkowo-

mózgowego,



w skutek przejścia zakażenia z innych struktur

(np. zapalenie ucha środkowego),



drogą krwionośną (np. z płuc).

Gruźliczak mózgu

Stwierdzenie gruźlicy w organizmie
ułatwia rozpoznanie. Objawy takie
same jak w innych guzach.

Tętniaki mózgu

Etiologia

Przyczyną jest ograniczenie zaburzenie

rozwojowe ściany tętnicy mózgu. Tętnice

mózgu mają cieńszą błonę wewnętrzną i

środkową niż inne naczynia. Ściana

tętnicy osłabiona na pewnym odcinku

stanowi miejsce dla zmian

zwyrodnieniowych i miejsca te są podatne

na ukształtowanie się tętniaka. Rzadko

przyczyną bywa zator bakteryjny ściany

tętnicy. Najczęściej spotyka się tętniaki

pojedyncze.

Objawy:



W 90% pierwszym objawem tętniaka mózgu jest

jego pęknięcie



Małe nie pęknięte tętniaki nie wywołują żadnych

objawów



Tętniak tętnicy szyjnej wewnętrznej powoduje

krótkie napadowe bóle głowy mylone z migreną.

Występuje zdrętwienie skóry policzka i czoła

uczucie zimna tych obszarów, podwójne widzenie,

opadnięcie powieki, rozszerzenie źrenicy.



Kiedy tętniak powiększa się w kierunku nerwu

wzrokowego może dojść do ślepoty.



Rzadkie objawy to krwawienie z nosa , padaczka,

uszkodzenie nerwy węchowego, twarzowego.

Naczyniak mózgu i
przetoka tętniczo żylna

Są to guzy wrodzone, najczęściej w

mózgu albo również w móżdżku.
Najczęstszym jest ogniskowa lub
uogólniona padaczka, a także krwotok
podpajęczynówkowy. Często stwierdza
się porażenie połowicze.

Rzekomy guz mózgu

Jest to zespół objawów wzmożonego
ciśnienia śródczaszkowego o niejasnej
etiologii. Przyczyną mogą być:



Zakrzepica zatok oponowych pochodzenia
usznego



Zaburzenia hormonalne



Zaburzenia gospodarki wodno-elektorlitowej



Obrzęk mózgu pochodzenia toksycznego

Diagnozowanie guzów
mózgu:

Istnieje wiele sposobów rozpoznawania
guzów mózgu. Począwszy od badania
neurologicznego, badania dna oka oraz
płynu mózgowo-rdzeniowego, poprzez
badanie EEG (badanie czynności
elektrycznej mózgu), a skończywszy na
tomografii komputerowej (TK) i rezonansie
magnetycznym (MR).

Leczenie guzów mózgu

Leczenie guzów mózgu jest przeważnie
chirurgiczne. Operacyjność zależy jednak od
umiejscowienia zmiany (jest skuteczniejsza w
przypadku guzów leżących bardziej
powierzchownie) i od charakteru guza.
Nowotwory łagodne, torbiele oraz ropnie dają
lepsze rokowanie niż nowotwory złośliwe,
które naciekają otaczającą tkankę mózgową.

Pytania:



Co to jest wodogłowie i jak
powstaje?



Podział infekcji układu nerwowego?



Cele i metody usprawniania u
pacjentów po udarze mózgu?



Wymień objawy ogólne guzów
mózgu?

Bibliografia:

1)

Czochańska J. (red), (1985), Neurologia dziecięca,

Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw

Lekarskich.

2)

Herman E. (1967), Diagnostyka chorób układu

nerwowego, Warszawa: Państwowy Zakład

Wydawnictw Lekarskich.

3)

Adowżenka A. ,Walda I. ,Członkowska A. , (1980)

Neurologia kliniczna , Warszawa: Państwowy Zakład

Wydawnictw Lekarskich.

4)

Śmiłowski M. , recenzent: Opala G., „Guzy mózgu”,

Openmedica Publishing,

http://www.poradnikmedyczny.pl/