W

ydział

P

sychologii

Uniwersytetu Warszawskiego

TGA

Przejściowa Amnezja Globalna

Tomasz Kamienik

Bibliografia:
1. Walsh K. (2001) Jak rozumieć uszkodzenia
mózgu. Instytut Psychiatrii i Neurologii
Warszawa, s. 237-238, 252-256 (przypadek).
2. Mroziak J. (1998) Zaburzenia pamięci w
następstwie uszkodzenia mózgu, w: A. Herzyk,
D. Kądzielawa, Związek mózg-zachowanie w
ujęciu neuropsychologii klinicznej, UMCS
Lublin. s. 161-165;

2

Ogólna charakterystyka TGA

•

Przejściowa amnezja globalna (TGA – Trnasient Global
Amnesia) lub przemijająca amnezja ogólna polega na
krótkotrwałych i przemijających zaburzeniach
pamięci.

•

Charakter globalny (ogólny) zaburzeń:



Nie są ograniczone do jednej modalności zmysłowej,



Nie są ograniczone do jednego rodzaju materiału (np.:
werbalny/niewerbalny),

•

Czas trwania zaburzeń wynosi najczęściej kilka godzin.

•

Zaburzenia mają wybiórczy charakter i ograniczają się do
sfery pamięci.

•

Z reguły nie stwierdza się innych zaburzeń psychicznych.

3

Ogólna charakterystyka TGA

•

TGA - pojęcie wprowadzone w 1964r. Przez Fishera i
Adamsa dla określenia zaburzeń jakie wcześniej
opisywali Bender (1956) oraz Guyotat i Courjon
(1956)

•

Ten rodzaj amnezji istniał także wcześniej, nie był
jednak dostrzegany i diagnozowany, bądź też był
lekceważony z powodu braku poważnych następstw.

•

Obecnie można przyjąć, że TGA występuje względnie
często i jest łatwa do zdiagnozowania, jeśli tylko
lekarz i psycholog zna tę formę zaburzeń pamięci.

•

TGA obserwuje się najczęściej u osób po 50. r. ż.

4

Kryteria diagnostyczne

•

Początek TGA jest z reguły nagły.

•

Istniejące dane sugerują, że głównym
następstwem TGA pozostaje kilku- lub
kilkunastogodzinna luka pamięciowa oraz –
różnej wielkości – amnezja wsteczna,
obejmująca okres życia poprzedzający TGA.

•

TGA często bywa poprzedzona rutynowymi
zajęciami, mogącymi jednak wywołać stres
fizyczny, napięcie emocjonalne, ból (

np.: Stres;

Migrena; Nagły wzrost emocji; Fizyczne wyczerpanie;
Stosunek seksualny; Prowadzenie pojazdu; Przelot
samolotem odrzutowym; Kąpiel w zimnej wodzie

)

5

Kryteria diagnostyczne

Zdaniem Kritchevsky’ego (1989) w diagnozie TGA należy

uwzględnić następujące kryteria:

•

U chorych TGA stwierdza się zespół amnestyczny,

charakteryzujący się normalnym zakresem pamięci

bezpośredniej oraz niezdolnością do zapamiętywania

nowego materiału.

•

Zaburzeniom pamięci nie powinny towarzyszyć istotne

objawy neurologiczne oraz zaburzenia innych funkcji

poznawczych.

•

Początek zachorowania jest z reguły nagły.

•

Zaburzenia amnestyczne powinny mieć (co bardzo ważne)

charakter przejściowy.

•

Należy przeprowadzić (jeśli to możliwe) badania, takie jak

CT lub MRI, aby wykluczyć ewentualne uszkodzenia mózgu

6

Przyczyny występowania TGA

•

Początkowo przyczyn szukano w zaburzeniach ukrwienia

mózgu – późniejsze badania nie potwierdziły tych

przypuszczeń.

•

Możliwe, że ten stan kliniczny ma kilka różnych przyczyn.

•

Kilka przypadków o udowodnionej etiologii naczyniowej

potwierdza hipotezę o miejscowym niedokrwieniu (Ponsford i

Donnan, 1980) – przypadek KN.

•

Często wskazuje się na zmiany hemodynamiczne,

powodujące przemijającą dysfunkcję dolnoprzyśrodkowych

części płatów skroniowych mózgu (Fredriks, 1993).

•

Wydaje się, że najsilniejszy związek jaki się ostatnio wyłania,

zachodzi między TGA a migreną.

•

Dużo uwagi poświęcono ocenie częstości występowania TGA

7

Częstość występowania TGA

•

Częstośc występowania TGA u osób pow. 50. r. ż. wynosi
rocznie 23,5/100.000 (wg. Kritchevsky’ego)

•

Częstośc nawrotów:

- 3 - 5% rocznie (wg. Kritchevsky’ego)

- od 2,5 aż do 42% (zebrane przez różnych autorów)

- 26% (57 osób - badania własne Frederiksa, 1993)

•

Tak duże wahania mogą wynika zarówno z różnic w
długości okresu obserwacji chorych, jak i z błędów
popełnionych w diagnozie przeszłych epizodów (diagnoza
często oparta na obserwacjach członków rodziny).

8

Charakterystyka chorych. Prognoza.

•

Uważa się, że TGA występuje przede wszystkim u osób
starszych, pow. 50. r. ż. Najczęściej wskazuje się na 60. r. ż.
jako przeciętny.

•

ROZBIEŻNOŚCI:

- częstsze występowanie u mężczyzn, choć niektórzy
autorzy sugerują nieznaczną przewagę kobiet, lub brak
wyraźnej przewagi którejś z płci;

- niekiedy wskazuje się na istnienie czynnika dziedzicznego;

- ręczność – Frederiks (1993) u 55 osób (na 57 badanych)
stwierdził dominację prawej ręki – mała liczebność badanej
grupy.

9

Charakterystyka chorych. Prognoza.

•

Brak poważniejszych następstw tej formy amnezji oraz

łagodny jej przebieg nie stawiają jej w świetle dużego

problemu zdrowotnego:

- nie stwierdza się zwiększonego ryzyka chorób naczyń

krwionośnych w mózgu w późniejszym okresie życia;

- nie obserwuje się pogorszenia pamięci jak też innych

procesów poznawczych;

- nie stwierdzono również obniżenia poziomu ogólnej

sprawności umysłowej.

•

Nie jest wymagane żadne specjalne leczenie choć

sugeruje się objęcie chorego opieką psychologiczną.

10

Studium przypadku – pacjent KN

•

35-letni brygadzista, stolarz, podczas kolacji miał
epizod zawrotów głowy trwający ok. 5 min. bez
innych objawów neurologicznych (bez bólu głowy);

•

4 dni później (przed przemówieniem jakie miał
wygłosić) wystąpiła parestezja po prawej stronie
twarzy, dyzartria i zawroty głowy;

•

Po paru minutach wystąpił silny ból głowy w
okolicy potylicznej, ataksja i upadanie w prawo;

•

Brak podwójnego widzenia i innych zaburzeń
wzrokowych

11

Studium przypadku – pacjent KN

•

Następnego dnia przyjęty do szpitala na badania;

•

Pacjent był przytomny, dobrze zorientowany i bez
widocznych trudności pamięciowych;

•

Badanie krążenia mózgowego w normie;

•

Badanie neurologiczne ujawniło oczopląs przy
spojrzeniu w prawo, zaburzenie koordynacji ruchów
prawej ręki i nogi z ataksją w prawą stronę w pozycji
stojącej;

•

Objawy neurologiczne wycofały się całkowicie w ciągu
następnych 48 godzin lecz 3 dni po przyjęciu nastąpił
kolejny epizod zawrotów głowy, mdłości i wymiotów;

12

Studium przypadku – pacjent KN

•

Chory był bardzo blady i skarżył się na brak koordynacji
w prawej ręce oraz obuoczne niewyraźne widzenie;

•

Nie poznał żony, która przyszła go odwiedzić, ani nie
wiedział dlaczego został przyjęty do szpitala;

•

Następnie zauważono, że nie poznaje lekarza
prowadzącego;

•

Szczegółowe badanie neurologiczne (plus diagnoza
neuropsychologiczna) rozpoczęto dwie godziny od
wystąpienia tego epizodu i powtórzono następnego
dnia kiedy już ustąpił epizod amnestyczny, który trwał
przez ok. 4 godz.

13

Studium przypadku – pacjent KN

•

Podczas epizodu KN pacjent był przyjazny i współpracujący
lecz całkowicie splątany i zdezorientowany, przejawiał znaczne
pobudzenie;

•

Ciągle pytał: Gdzie jest? Co się z nim dzieje?;

•

Gdy podano mu kawę, po kilku minutach zapytał czyja to kawa.

•

Nie potrafił opisać zdarzeń sprzed kilku dni, ale podawał
szczegóły nt. rodziny i pracy;

•

KN nie znał daty i sądził, że znajduje się w pobliskim szpitalu
dla weteranów;

•

Nie stwierdzono objawów konfabulacji a zdolność rozumowania
była dobra.

14

Studium przypadku – pacjent KN –
badanie

•

Przeprowadzono badanie skalą słowną WAIS,
Skalą Pamięci Wechslera, dwoma łuriowskimi
zadaniami uczenia się werbalnego oraz
zadaniami Porządkowania Przestrzennego i
Logicznego Lhermitte’a i Signoreta.

•

Celem badania było określenie dokładnego
charakteru zaburzeń pamięci pacjenta.

•

Oceniano nazywanie kolorów, czytanie, pismo
rysowanie oraz zdolności znajdowania słów.

15

Studium przypadku – pacjent KN –
badanie

Skala Pamięci

Wechslera

wersja I

Pierwsze

badanie

(2 godz. od

wystąpienia

TGA)

wersja I

Drugie badanie

(następnego

dnia)

wersja II

Trzecie badanie

(6 tygodni po

endarterektomii)

Wiadomości

4

6

6

Orientacja

1

5

5

Kontrola Umysłowa

5

8

9

Zapamiętywanie Prozy

4

13

15

Zapamiętywanie Cyfr

10

(6,4)

11

(6,5)

10

(5,5)

Odtwarzanie Wzorów

4

9

11

Uczenie się Skojarzeń

4,5

(3,0; 1,0;

5,1)

14

(6,1; 6,2;

6,2)

20

(6,3; 6,4;
6,40

I.P.

63

110

132

16

Studium przypadku – pacjent KN –
badanie I

•

Po pół godzinie z fragmentów prozy nie przypomniał sobie
niczego.

•

Lista Dziesięciu Wyrazów Łurii – KN wielokrotnie pytał „czy to jest
ta sama lista?”

•

Porządkowanie Przestrzenne – absolutnie nie był w stanie się
tego nauczyć.

•

Porządkowanie Logiczne – po drugiej ekspozycji zrozumiał
„zasadę działania” i udało mu się istotnie zmniejszyć liczbę
błędów. Sprawiało mu pewne trudności utrzymanie w pamięci,
układu kolorów i symboli między dwoma ekspozycjami.

•

Nazywanie kolorów, czytanie i rysowanie było dobre, natomiast
pismo słabe – brak koordynacji w prawej ręce.

•

KN nie miał zaburzeń językowych.

17

Studium przypadku – pacjent KN –
badanie II

•

Następnego dnia KN był dobrze zorientowany i wydawało się, że
jego pamięć powróciła do normy.

•

Nie miał żadnych wspomnień z okresu epizodu amnestycznego,
a także krótkiego okresu poprzedzającego amnezję.

•

W testach wiadomości ogólnych wykazał pewną poprawę, a
wykonanie wszystkich zadań pamięciowych znacznie się
poprawiło.

•

Odtwarzanie fragmentów prozy po pół godzinie było dobre.

•

Porządkowanie Logiczne – Po pierwszej próbie KN opisał
uporządkowanie bezbłędnie i odtworzył je z pamięci po kilku
minutach czynności dystrakcyjnej.

•

Nazywanie kolorów, czytanie, pismo, rysowanie, znajdowanie
słów – wszystkie funkcje były dobre.

18

Studium przypadku – pacjent KN –
badanie II

•

Tomografia komputerowa ujawniła prawostronny zawał
móżdżku, natomiast angiografia czterech naczyń
krwionośnych – znaczne zwężenie w górnym odcinku prawej
tętnicy kręgowej;

•

Miesiąc później wykonano endarterektomię górnego odcinka
prawej tętnicy kręgowej – stwierdzono, że na początku tej
tętnicy znajduje się duża płytka miażdżycowa, powodująca
„znaczne zwężenie naczynia”

•

W ciągu następnych sześciu miesięcy nie wystąpiły dalsze
kliniczne zaburzenia krążenia w tylnej części mózgu.

•

Kolejne badanie neuropsychologiczne przeprowadzono w
sześć tygodni po operacji – posłużono się równoważnymi
wersjami wszystkich testów.

19

Studium przypadku –pacjent KN-
PODSUMOWANIE

•

Przypadek KN nosi cechy kliniczne przejściowej amnezji
globalnej, w połączeniu z innymi objawami zaburzeń
krążenia w tylnej części mózgu;

•

Niezdolność do zapamiętywania nowych informacji, a w
pewnym stopniu także niepamięć wsteczna.

•

Badanie testowe ujawniło klasyczny schemat amnezji
osiowej. Pamięć bezpośrednia była niemal w normie,
natomiast ujawniła się głęboka niezdolność do
zachowania w pamięci wszelkiego nowego materiału.

•

Niezdolność do nauczenia się porządku przestrzennego
kontrastowała ze zdecydowanie lepszym wykonaniem
testu Porządkowania Logicznego. Prosty defekt w procesie
aktywacji – konsolidacji śladów pamięciowych.

20

Studium przypadku –pacjent KN-
PODSUMOWANIE

•

Taki profil wyników w badaniu neuropsychologicznym
dobrze pasuje do obrazu zaburzeń po zapaleniu mózgu,
gdzie uszkodzenia ograniczają się do okolicy
przyśrodkowo-skroniowej w obu półkulach.

•

Podsumowując, wydaje się jasne, że KN przebył napad
TGA o etiologii naczyniowej. Badania (angiografia i
tomografia komputerowa) potwierdziły dysfunkcję prawej
tętnicy kręgowej.

•

Jest to jeden z bardzo niewielu przypadków, w których
zebrano dosyć szczegółowe dane neuropsychologiczne
zarówno podczas napadu jak i po jego zakończeniu.

21

Dziękuję za uwagę 