Podstawowe problemy

etyczne w

psychoterapii

Wykład 7

Niebezpieczeństwa związane

ze specyficzną rolą

psychoterapeuty

 wywieranie nacisku na pacjenta

(przemoc)

 indoktrynacja

 manipulacja

Manipulacja a wpływ

społeczny

Manipulacja to planowane , celowe
działanie , którego autor wykorzystując
wiedzę o mechanizmach społecznego
zachowania ludzi oddziaływuje na nich
tak, by zachowywali się zgodnie z
założonym przez niego celem nie mając
świadomości, że podlegają jakimkolwiek
oddziaływaniom
Problem świadomości sprawcy i ofiary

ZAWARCIE KONTRAKTU

1. Cel oddziaływania
-

Co mogę zrobić a jakie są oczekiwania

klienta

2. Uzyskanie poinformowanej

zgody

-

Klient (pacjent) zdolny do zrozumienia
opisu terapii i wyrażenia zgody

-

Specyficzne aspekty oferowanej pomocy

-

Zgoda bez nacisków terapeuty

-

Udokumentowanie zgody

Zawieranie kontraktu

3. Warunki formalne

- Czas trwania terapii i każdej sesji
- Zasady wynagradzania terapeuty
- Zasady odwoływania spotkań, choroby,

urlopy itp..

PRZEBIEG PROCESU

TERAPEUTYCZNEGO

1. Zachowanie tajemnicy zawodowej
 brak granic czasowych
 ochrona dokumentacji

(brak regulacji

prawnych; nieformalna zasada do 5lat)

 warunki naruszenia tajemnicy -

zagrożenie zdrowia lub życia klienta lub

innych osób

(konsultacja z innymi

terapeutami)

 kazuistyka w nauczaniu psychoterapii

(jak

nauczać adeptów psychoterapii; nagrywanie z

zachowaniem anonimowości)

Przebieg procesu

terapeutycznego

2. Minimalizacja stresu

przeżywanego w czasie
psychoterapii

3. Autonomia pacjenta – prawo do

dokonywania własnych wyborów w
czasie całego procesu
psychoterapeutycznego

TAJEMNICA ZAWODOWA

regulacje prawne

I.

Ustawa o zawodzie psychologa i

samorządzie zawodowym psychologów

- art.. 14
II.

Kodeks karny art.. 266 § 1 Kto wbrew

przepisom lub przyjętemu na siebie

zobowiązaniu ujawnia lub wykorzystuje

informację, z którą zapoznał się w

związku z pełniona funkcją, wykonywana

pracą, działalnością publiczną społeczną,

gospodarczą lub naukową Podlega

grzywnie, karze ograniczenia wolności

lub pozbawienia wolności do roku

Regulacje prawne

III. Kodeks karny
Art.. 240 § 1 Kto mając wiarygodną

wiadomość o karalnym przygotowaniu albo
usiłowaniu lub dokonaniu czynu
zabronionego określonego w art……. Nie
zawiadamia niezwłocznie organu
powołanego dościgania przestępstw podlega
karze pozbawienia wolności do lat 3

- Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu oraz

bezpieczeństwu powszechnemu

Regulacje prawne

IV. Kodeks postępowania karnego
Art.. 304 § 1 Każdy dowiedziawszy się o

popełnieniu przestępstwa ściganego z

urzędu ma społeczny obowiązek

zawiadomić o tym prokuratora lub

policję .

DWA OBOWIĄZKI PRAWNE JEDNOCZEŚNIE

– art.. 26 § 6 kodeksu karnego

Propozycje kryteriów oceny

sytuacji

1. Jakie zachowanie klienta podlega

ocenie

2. Czas zdarzenia – przeszłość czy

teraźniejszość

3. Ofiara – kto może być

poszkodowany

4. Rola psychologa- co on może

naprawdę zrobić

Tematy podlegające

superwizji

1. Planowane leczenie
2. Zrozumienie faktów
3. Uzyskanie wsparcia
4. Przeciwprzeniesienie
5. Dylematy etyczne

Podstawowe problemy

etyczne psychoterapii

1. Pomoc psychologiczna a

psychoterapia – problem
przekraczania granic ingerencji

2. Problem skuteczności

psychoterapii – łączenie
psychoterapii z badaniami naukowymi

3. Psychoterapia jako proces wpływania

na innego człowieka – autonomia
klienta

Podstawowe problemy

psychoterapii cd

4. Asymetria relacji psychoterapeuta-

klient, jako źródło problemów etycznych:

• - granice wpływu
• - granice ingerencji
• - hierarchia wartości psychoterapeuty
5. Problemy w psychoterapii grupowej,

miedzy innymi problem poufności

ZAKOŃCZENIE

PSYCHOTERAPII

1. ZERWANIE KONTRAKTU
- Rezygnacja pacjenta
- Rezygnacja psychoterapeuty
a. Poczucie braku kompetencji
b. Nawiązanie nieprawidłowej relacji z

pacjentem

ZAGWARANTOWANIE PACJENTOWI

DALSZEJ POMOCY

Zakończenie psychoterapii

2. Moment zakończenia psychoterapii:
• - kontrakt czasowy – w momencie

upływu uzgodnionego czasu,
przedłużenie wymaga nowego
kontraktu;

• - kontrakt celowy – wspólne

uzgodnienie czy cel terapii został
osiągnięty

Ważny etycznie cel ostatniej

fazy psychoterapii

Osiągnięcia psychoterapii wprowadzić do

realnego życia klienta

• - psychoterapeuta wycofuje się

stopniowo z pracy nad bieżącymi

problemami klienta

• - nieoczekiwane skutki terapii
a) Dla klienta, b) dla jego otoczenia
W trakcie całej terapii – zagrożenie

związane z tendencją do ingerowania w

życie klienta poza sesjami

Psychoterapeuta a jego były

klient

• 1. Relacja przyjacielska – wątpliwa

etycznie

• 2. Relacje społeczne:
• - przypadkowe – etycznie obojętne
• - intencjonalne – etycznie wątpliwe
• 3. Relacje finansowe i biznesowe –

wątpliwe etycznie

•KTO RAZ BYŁ KLIENTEM

PSYCHOLOGA POZOSTAJE NIM
NA ZAWSZE

Wnioski

• 1. Psycholog nie jest odpowiedzialny

za przypadkowe kontakty ze swoim

byłym klientem, ale musi być

świadomy konsekwencji i zagrożeń z

nimi związanych

• 2, Motywacja byłych klientów do

utrzymywania takich kontaktów to

głównie nieświadoma potrzeba

superwizji i wsparcia

Główne zagrożenia dla byłych

klientów

• Przenoszenie nastawień z terapii – brak

obiektywizmu

• Brak możliwości powrotu do terapii
• Konflikt ról
• Zaburzenia wzajemnych oczekiwań
• Możliwość wywierania nacisku na klienta
• Psychiczne obciążenie dla byłego klienta

– np. lęk

Zasady świadczenia pomocy

psychologicznej

1. Ustal priorytety – kieruj się wskazaniami

kodeksu etycznego

2. Zawsze mów klientom, co możesz a

czego nie możesz zrobić

3. Przyznawaj się do swoich błędów
4. Stwórz okazje klientowi do wyrażania

własnych poglądów

5. Proś superwizora o konsultacje, by

zrozumieć własne uczucia

6. Zapisuj co i dlaczego robisz oraz z kim

konsultowałeś swoje posunięcia.