Podstawowe problemy

etyczne w psychoterapii

Podstawowe problemy

etyczne psychoterapii

• 1. Pomoc psychologiczna a

psychoterapia – problem przekraczania
granic ingerencji

• 2. Problem skuteczności psychoterapii –

łączenie psychoterapii z badaniami
naukowymi

• 3. Psychoterapia jako proces wpływania

na innego człowieka – autonomia klienta

• 4. Problem kontraktu – kiedy i jak

zawiera się kontrakt w psychoterapii

Skuteczność

psychoterapii

• Podstawowy problem – ustalenie co jest

normą a co zaburzeniem

• - brak jednoznacznych kryteriów poprawy

stanu pacjenta

• - brak jednoznacznych kryteriów postępu

w psychoterapii

• Problemy z porównaniem skuteczności

różnych form i szkół
psychoterapeutycznych

Ocena stanu pacjenta

• Metody pomiaru:
• - relacje pacjentów
• - relacje osób bliskich
• - ocena samych terapeutów
• - ocena niezależnych klinicystów
• Żadna z metod nie jest w pełni

wiarygodna

Strategie badań

 Studium przypadku:
 - historia życia od podjęcia psychoterapii
 - analiza procesu

psychoterapeutycznego

 - ocena rezultatów określonej techniki

psychoterapeutycznej

 Podstawowy problem –

wiarygodność danych

Model naturalistyczno-

korelacyjny

• Badacz nie ingeruje w proces psychoterapii
• Korelowane zmienne:
• Właściwości pacjenta – oraz przebieg

psychoterapii

• Wyniki: grupa kierowana na

psychoterapię jest mało zróżnicowana
(głównie neurotycy z wyższych klas
społecznych)

• Najważniejszy wskaźnik skuteczności –

dopasowanie pacjent-terapeuta

Model eksperymentalno-

naturalistyczny

 Weryfikacja zależności przyczynowo-skutkowych
 Bez grupy kontrolnej (przed i po psychoterapii)
 Z grupa kontrolną (pacjenci bez psychoterapii)
 Ta druga metoda budzi wątpliwości etyczne

(pozbawianie części pacjentów
psychoterapii).

 Wykorzystuje się naturalne zjawisko – konieczność

oczekiwania na wolne miejsce.

Czy psychoterapia jest

skuteczna ?

 Sprzeczne wyniki:
 Gottman i Markman (1978) – 2/3 po

psychoterapii w lepszym stanie niż bez

psychoterapii

 Bergin i Lambert (1990) – 2/3 po psychoterapii w

lepszym stanie, ale 43% spontaniczna remisja

 NAWET JEŚLI JEST SKUTECZNA W 5%, TO

JEŚLI W POZOSTAŁYCH 95% NIE SZKODZI –

WARTO !

 Czy ktokolwiek naprawdę bada ilu osobom

szkodzi ?

Wpływ na klienta – różne

szkoły psychoterapii

• Zmiana zachowania – behawioryzm

• Zmiana postaw – psychologia

poznawcza

• Zmiana osobowości –

psychoanaliza (?)

Podstawowe problemy

psychoterapii

 4. Asymetria relacji psychoterapeuta-

klient, jako źródło problemów
etycznych:

 - granice wpływu
 - granice ingerencji
 - hierarchia wartości psychoterapeuty
 5. Problemy w psychoterapii grupowej,

między innymi problem poufności

Problem oceny skutków

psychoterapii

• Różne możliwe układy – konieczność

przewidywania skutków i wybrania
najkorzystniejszego dla klienta
układu

• - skutki zamierzone – pozytywne
• - skutki zamierzone – uboczne
• - skutki niezamierzone – pozytywne
• - skutki niezamierzone – negatywne

Problem typu kontraktu

• Trzy typy kontraktu w psychoterapii:
• - czasowy
• - celowy
• - mieszany
• Kontrakt zawiera się na ogół na

drugim, trzecim spotkaniu – pierwsze
spotkanie to raczej konsultacja

Ważne elementy

kontraktu

psychoterapeutycznego

 1. Wyjaśnienie podejścia – klient musi

wiedzieć, czego może się spodziewać

 2. Zasady formalne – częstotliwość i

długość spotkań

 3. Zasady wynagrodzenia

psychoterapeuty – czy wszystkie

spotkania według tej samej ceny

 4. Zasady odpowiedzialności za odwołane

wizyty – przez psychoterapeutę i klienta

Zakończenie

psychoterapii

Moment zakończenia psychoterapii:
• - kontrakt czasowy – w momencie

upływu uzgodnionego czasu,

przedłużenie wymaga nowego

kontraktu;

• - kontrakt celowy – wspólne

uzgodnienie czy cel terapii został

osiągnięty

Ważny etycznie cel ostatniej

fazy psychoterapii

• Osiągnięcia psychoterapii wprowadzić do

realnego życia klienta

• - psychoterapeuta wycofuje się

stopniowo z pracy nad bieżącymi
problemami klienta

W trakcie całej terapii – zagrożenie

związane z tendencją do ingerowania
w życie klienta poza sesjami

Psychoterapeuta a jego

były klient

• 1. Relacja przyjacielska – wątpliwa

etycznie

• 2. Relacje społeczne:
• - przypadkowe – etycznie obojętne
• - intencjonalne – etycznie wątpliwe
• 3. Relacje finansowe i biznesowe –

wątpliwe etycznie

•KTO RAZ BYŁ KLIENTEM

PSYCHOLOGA A TYM
BARDZIEJ
PSYCHOTERAPEUTY,
POZOSTAJE NIM NA
ZAWSZE

Wnioski

• 1. Psycholog nie jest odpowiedzialny

za przypadkowe kontakty ze swoim

byłym klientem, ale musi być

świadomy konsekwencji i zagrożeń z

nimi związanych

• 2. Motywacja byłych klientów do

utrzymywania takich kontaktów to

głównie nieświadoma potrzeba

superwizji i wsparcia

Główne zagrożenia dla

byłych klientów

• 1. Przenoszenie nastawień z terapii –

brak obiektywizmu

• 2. Brak możliwości powrotu do terapii

• 3. Konflikt ról

• 4. Zaburzenia wzajemnych oczekiwań

• 5. Możliwość wywierania nacisku na

klienta

• 6. Psychiczne obciążenie dla byłego

klienta – np. lęk

Naruszenia etyki w

psychoterapii

 1. Duże zagrożenie – daleko idąca ingerencja
 2. Psychoterapia dotyczy przede wszystkim

osób cierpiących i zaburzonych

 3. Psychoterapia odbywa się w „cztery oczy”
 4. Jak udowodnić wykroczenie etyczne, jeśli

sam psychoterapeuta nie poczuwa się do winy
?

 5. Rozróżnienie: błąd w sztuce a błąd etyczny