Problemy etyczne

związane z

nauczaniem

psychologii

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

EFEKTY NAUCZANIA

 Standardy nauczania psychologii powinny

brać pod uwagę fakt, że około 50%

absolwentów będzie wykonywać zawód.

 Konsekwencje:
 - dokładne przemyślenie czego

powinniśmy uczyć

 - zrównoważenie teorii i praktyki
 - zrównoważenie masowych form i

indywidualnego kontaktu

DLACZEGO PSYCHOLOGOWIE

POPEŁNIAJĄ WYKROCZENIA

ETYCZNE ?

 1. Brak wiedzy o standardach
 2. Brak wiedzy o metodach pracy psychologa
 3. Brak umiejętności praktycznych
 4. Brak kontaktu z realnymi klientami

 PYTANIE: jak pogodzić oczekiwania

studentów oraz przyszłych pracodawców z

założeniem, że studia wyższe nie są szkołą

zawodową ?

PSYCHOLOGIA NA STUDIACH

WYŻSZYCH

• 1. Konieczność włączania etyki we

wszystkie programy zajęć

• 2. Ważny problem – modelowanie

odpowiednich postaw

• 3. Student psychologii w roli zawodowej
• 4. Problem nauczania psychologii nie-

psychologów

ETYKA W PROGRAMACH

NAUCZANIA

• 1. Zagadnienia etyki zawodowej powinny

się znaleźć we wszystkich programach
zajęć, od pierwszego roku – wykład z etyki
powinien pełnić role podsumowującą i
integrującą wszystkie omawiane wcześniej
wątki

• 2. Szczególne miejsce zagadnienia etyki

powinny znajdować w programach: wstępu
do psychologii, metodologii, zajęć
specjalizacyjnych

DYDAKTYKA

Podstawowe pytania:
• - jakie standardy umiejętności

psychologicznych chcemy przekazać
studentom ?

• - jakie kompetencje powinien

uzyskać student ?

• - jakie doświadczenia powinien

przeżyć student ?

• - dla kogo prowadzimy konkretne

zajęcia (np. czy tylko dla studentów
psychologii, czy od określonego roku,
czy są dodatkowe kryteria naboru) ?

• - jakie kompetencje merytoryczne

powinien mieć prowadzący ?

• - jak szczegółowy powinien być

sylabus ?

ZASADY SZCZEGÓŁOWE

 Zajęcia, na których student nabywa

podstawowych umiejętności
psychologicznych: swobodne i standardowe
techniki diagnostyczne, ćwiczenia
specjalizacyjne, powinny być szczególnie
dobrze zaplanowane:

 - uwrażliwienie studentów na rolę badanego;
 - ćwiczenia powinny się odbywać na

zasadzie „odgrywania ról”, bez wnikania w
osobiste problemy studentów;

• - należy unikać wszelkich sytuacji

”diagnozowania” studentów, a także
ostrzegać przed
niebezpieczeństwami
samodiagnozowania;

• - sylabus powinien być wyjątkowo

dokładnie przygotowany, aby było
jasne czego oczekuje się od studenta

WARSZTATY

 Zajęcia warsztatowe powinny być

prowadzone przez dwie osoby.

 Należy określić, które zajęcia powinny być

poprzedzone rozmowami selekcyjnymi.

 Warsztaty wymagające pracy nad sobą

powinny być prowadzone przez
specjalistów z zewnątrz (unikanie
podwójnej roli)- najlepiej przez
zewnętrzną firmę

MODELOWANIE

POSTAW

• 1. Wskazywanie dylematów etycznych i

uwrażliwianie na ich poszukiwanie

• 2. Wspólne poszukiwanie rozwiązań

dylematów etycznych

• 3. Nie zalecanie zachowań

nieetycznych

• 4. Etyczny stosunek do studentów,

między innymi problem zawierania i
dotrzymywania kontraktu (SYLABUS)

TAJEMNICA ZAWODOWA W

DYDAKTYCE

 Przykłady w dydaktyce – podstawowe

zasady:

 1. Wolno opowiadać o konkretnych

przypadkach z uwzględnieniem

następujących zastrzeżeń:

 - pełna anonimowość (zmieniamy wszystkie

możliwe do zmiany cechy osoby)

 - oddalenie w czasie (im bardziej oddalony w

czasie tym lepiej)

 - uwrażliwienie na obowiązywanie tajemnicy

zawodowej

PREZENTACJA

PRZYPADKÓW

• Prezentacja realnych przypadków:
• - tylko za zgodą (dobrowolną i

poinformowaną) pacjenta;

• - w trakcie ćwiczeń a nie wykładów

(ograniczenie liczebności grupy);

• - jasne określenie zakresu aktywności

grupy;

• - o ile to możliwe – stosowanie lustra

weneckiego lub nagrań wideo.

PRZYKŁADY W

PODRĘCZNIKACH

 Przykłady realnych przypadków są

niezwykle przydatne w dydaktyce – stąd

podręczniki powinny je zawierać, ale:

 - najlepiej jeśli są to połączone przypadki;

 - użycie historii przypadku wymaga

zgody pacjenta;

 - należy zachować szczególną ostrożność

i NIGDY nie opisywać przypadków

aktualnie prowadzonych

NAJCZĘSTSZE NARUSZENIA

ETYKI PRZEZ STUDENTÓW

• 1. Uzyskiwanie zgody – szczególnie w

przypadku nieletnich

• 2. Udzielanie informacji zwrotnej
• 3. Przewidywanie skutków podejmowanych

badań

• 4. Badanie krewnych i znajomych
• 5. Nieprawidłowe stosowanie testów
• 6. Powielanie cudzych tekstów
• 7. Fałszowanie wyników !

PSYCHOLOGIA DLA

NIEPSYCHOLOGÓW

• 1. Nadużywanie psychologii w nazwach z

przyczyn marketingowych

• 2. Brak ostrzeżeń, że kursy z „psychologią”

w nazwie nie dają żadnych uprawnień

• 3. Zachowanie szczególnej ostrożności w

upowszechnianiu metod

• 4. Zachowanie szczególnej ostrożności w

nauczaniu specyficznych umiejętności

psychologicznych, spostrzeganych jako

manipulacje

PSYCHOLOGIA W

PROGRAMACH INNYCH

STUDIÓW

• Przestrzeganie zasady – tylko psycholog

może uczyć psychologii

• Dostosowywanie programów do potrzeb

konkretnego kierunku

• Wystrzeganie się „ciekawostek”

psychologicznych

• Prezentowanie psychologii jako dziedziny

nauki – prezentowanie wyników badań

• Ochrona testów psychologicznych