Inwestycje,

zagadnienia

podstawowe.

Daria Pałecka, Wojciech Cymerlik

Katowice 26/02/2010

Różne interpretacje

pojęcia inwestycji

Autor(autorzy)

Definicja

Charakterystyka
definicji

D.R. Kamerschen;
R. B. MacKenzie,
C.Nardinelli (1991)

Nabywanie dóbr
kapitałowych, które mogą
być użyte w produkcji.

Ogranicza inwestycję
jedynie do ruchu dóbr.

J. Hirschleifer(1965);
H. Walica (1999,
2000);
T.Jajuga, T.
Słoński(1998)
K. Marcinek(1998)
Z. Wilimowska (1997);
R. Dobbnis, W.
Frąckowiak, S. F. Witt
(1992)

Bieżące wyrzeczenie się
konsumpcji w celu
osiągnięcia przyszłych
korzyści.

Podkreśla dwie
podstawowe cechy
inwestycji, tzn.
element
psychologiczny
(wyrzeczenie się
bieżącej konsumpcji) i
przyszłe korzyści,
jednak zbyt wąsko
traktuje pojecie
ryzyka, nie akcentując
konieczności
poniesienia nakładu,
dzięki któremu w
przyszłości zostanie
osiągnięta korzyść.

S. Ryżewska (1999)

Poniesiony z góry nakład,
który powinien
zabezpieczać osiąganie
dochodów przyszłości.

Uwzględnia nakład,
korzyści czas i ryzyko

M. Siudak (1999);
V.Jog, C. Suszyński
(2000)

Każde wykorzystanie
kapitału w celu jego
powiększenia.

Podkreśla jedynie
aspekt celowy.

H. Schneider

Strumień płatności, który
zaczyna się od wydatków.

Skupia się na
nakładzie,
utożsamiając
inwestycję z
wydawaniem
pieniędzy.

T. Jajuga, W. Pluta
(1995)

Wydatek (ujemna wartość
strumienia gotówki w
okresie początkowym)
poniesionym na
powiększenie majątku
trwałego firmy, który przez
wiele przyszłych lat będzie
generował korzyści
(dodatnie wartości
strumienia gotówki)

Uwzględnia nakład,
korzyści i czas, nie
wskazuje jednak
jednoznacznie na
elementy ryzyka.

Przedsięwzięcie, a projekt

inwestycyjny.

• Projekt inwestycyjny to opracowanie,

które jest podstawą realizacji

inwestycji. Projekt inwestycyjny

można również traktować jak

procesowe odwzorowanie inwestycji.

• Przedsięwzięcie inwestycyjne to

kompleksowo ujęty materialny zakres

inwestycji rzeczowej, przewidziany do

zrealizowania w określonym celu,

miejscu i czasie.

Inwestycja

• Inwestycja to :
• Długookresowe, obarczone ryzykiem

alokowanie zasobów ekonomicznych
(nakładów inwestycyjnych) w celu
osiągnięcia korzyści w przyszłości.

Charakterystyczne cechy

inwestycji:

• nakład ( alokacja kapitału – własnego i

obcego),

• korzyść (oczekiwany efekt realizacji

inwestycji),

• czas (okres zaangażowania kapitału oraz

uzyskiwania korzyści),

• ryzyko (możliwość wystapienia odchyleń od

wartości planowanych nakładów, korzyści z
okresu zaangażowania kapitału, cyklu życia
inwestycji).

Rodzaje inwestycji:

• inwestycje rzeczowe – w składniki

aktywow rzeczowych: rzeczowy
majątek trwały oraz wartości
niematerialne i prawne, ale w ujęciu
praw majątkowych (licencje, znaki
towarowe, patenty);

• inwestycje finansowe (kapitałowe) –

w instrumenty rynku pieniężnego i
kapitałowego.

Podział inwestycji ze

względu na kryterium celu

inwestycji:

• inwestycje odtworzeniowe – polegające na

zastępowaniu zużytych klub przestarzałych

aktywów trwałych nowymi,

• inwestycje modernizacyjne – nastawienie

głównie na zmniejszenie kosztów

wytwarzania wyrobów i przeprowadzane

zwykle łącznie z inwestycjami

odtworzeniowymi,

• inwestycje innowacyjne – służące

unowocześnieniu wytwarzanych

dotychczasowych wyrobów, wprowadzaniu

nowych technologii i procesów wytwórczych,

sposobów sprzedaży i dystrybucji,

• inwestycje rozwojowe – prowadzą do

wzrostu potencjału produkcyjnego i

wdrążenia do produkcji nowych

produktów, produktów większym stopniu

zaspokajających potrzeby nabywców.

• inwestycje dotyczące ustroju społecznego

– zapewniają możliwie najlepsze warunki

pracy,

• inwestycje dotyczące interesu

publicznego – związane np. z ochroną

środowiska naturalnego.

• Podział inwestycji ze względu na rodzaj

zależności ekonomicznej między

korzyściami inwestycyjnymi (ukazuje

bowiem w jaki sposób dana inwestycja

wpływa na korzyści generowane przez inną

inwestycję lub na korzyści uzyskane z

działalności firmy.

• Mogą to być:
• ekonomicznie niezależne (gdy wpływ ten

nie istnieje)

• ekonomicznie zależne (wpływ ten istnieje)

Dla przedstawienia tego kryterium użyjemy schematu:
Inwestycje niezależne
K(a)+ K(b) = K(c)
2. Inwestycje zależne
a. Inwestycje komplementarne
K(a)+K(b) < K(ab)
b. Inwestycje uwarunkowane
K(b) -> K(a)
c. Inwestycje substytucyjne
K(a)+K(b) > K(ab)
d. Inwestycje wzajemnie się wykluczające
K(a)+K(b)<-> K(a) lub K(b)
gdzie:
K(a) – korzyść osiągana z realizacji inwestycji A,
K(b) - korzyść osiągana z realizacji inwestycji B,
K(ab) – suma korzyści osiąganych z łącznej realizacji inwestycji A i B

Podział inwestorów.

Inwestorzy

• Indywidualni

• - drobni inwestorzy

• Instytucjonalni

• (różnią się od indywidualnych:

skalą inwestowanych środków;

środkami tymi zarządza się w

sposób

profesjonalny)

• .

–

banki, głównie banki inwestycyjne

•

-fundusze emerytalne

•

-towarzystwa ubezpieczeniowe

•

-otwarte fundusze powiernicze

•

-zamknięte fundusze powiernicze

Ryzyko

• Dokonując rozważań na temat ryzyka w inwestowaniu oraz

podejmując próby uwzględniania ryzyka w obliczeniach

ekonomicznych przy ocenie projektów, nieodzownym staje

się zdefiniowanie pojęcia niewymiernego czynnika jakim

jest ryzyko. Tak jak rozumiemy w codziennym życiu tak w

analizach ekonomicznych projektów inwestycyjnych ryzyko

jest możliwością poniesienia straty lub nie osiągnięciem

zamierzonego celu. Każdy kto chociaż raz świadomie

dokonywał wyboru, podejmował jakąkolwiek decyzję,

podejmował jakąkolwiek działalność musiał liczyć się z

ryzykiem.

W obecnym czasie, w warunkach dynamicznie

zmieniającego się otoczenia, zmieniających się warunkach

politycznych, mikro i makroekonomicznych, podejmowanie

decyzji inwestycyjnych nierozłącznie połączone jest z

ryzykiem.

• Takie potoczne ujęcie ryzyka nie jest jednak

zbyt przydatne do analizy rentowności

inwestycji i podejmowania optymalnych

decyzji. Przez ryzyko w ujęciu teoretycznym

należy rozumieć możliwości wystąpienia

wielu (co najmniej dwu) wzajemnie

wykluczających się wyników (efektów)

rzeczowych podjętej decyzji, przy

równoczesnej możliwości określenia dla

każdego wyniku jego wartości finansowej i

prawdopodobieństwa wystąpienia każdego

efektu rzeczowego.

• Uzasadniając konieczność identyfikacji i weryfikacji

ryzyka inwestycyjnego ważny jest fakt chęci

osiągnięcia korzyści oczekiwanych przez inwestora

lub uniknięcia strat finansowych. Inwestorzy

podejmują decyzje inwestycyjne w warunkach, które

można podzielić na:

• Warunki pewności dotyczące realizacji samego

projektu inwestycyjnego, oraz powodzenia globalnej

strategii przedsiębiorstwa na rynku;

• Warunki niepewności określające brak podstaw do

określenia szans lub zagrożeń w osiąganiu

oczekiwanych dochodów z realizacji projektu

inwestycyjnego;

• Warunki ryzyka określone możliwościami ustalenia

oczekiwanych dochodów z inwestycji.

• Wyznacznikiem tych warunków jest

skłonność inwestora do
podejmowania ryzyka i gotowość do
jego pomiaru przy założeniu
dostępności do informacji. Takie
zróżnicowanie warunków, w których
inwestorzy podejmują decyzje
inwestycyjne są przyczyną ich
zachowań.

• Rozpatrując ryzyko w zależności od

częstotliwości występowania wyróżnimy

ryzyko systematyczne i specyficzne. Źródłem

ryzyka systematycznego są czynniki

ogólnogospodarcze, i są one związane z

realizacją wszystkich projektów

inwestycyjnych. Natomiast źródłem ryzyka

specyficznego są czynniki mezogospodarcze

i mikrogospodarcze. Ryzyko tego typu

dotyczy konkretnych projektów i może

dotyczyć tylko określonego wariantu danego

projektu.

• W strategii inwestycyjnej ważną rolę odgrywa

analiza ryzyka operacyjnego i finansowego.

Ryzyko operacyjne powiązane jest ze zmianami w

strukturze aktywów – zmiana elementów majątku

trwałego i obrotowego. Ryzyko operacyjne wynika

ze stopnia wpływu zmian sprzedaży na

kształtowanie się zysku operacyjnego. Ryzyko

finansowe natomiast, którego wyznacznikiem są

zmiany w strukturze pasywów firm, czyli wyników

pionowej i poziomej struktury bilansu. Mogą to

być zmiany relacji w strukturze kapitału (kapitał

własny i obcy) lub zobowiązań i należności.

• Wszystkie decyzje inwestycyjne muszą być poprzedzone

wstępną analizą czynników i źródeł ryzyka, a także

określeniem możliwości pomiaru ryzyka przy uwzględnieniu

jego rodzajów.

• Jedną z najczęściej stosowanych metod analizy ryzyka

projektów inwestycyjnych jest tzw. analiza wrażliwości.

Podstawowym jej celem jest dokonanie pewnego rodzaju

symulacji oceny projektu poprzez stworzenie wariantów

opartych na doborze zmiennych charakterystycznych dla

warunków realizacji i eksploatacji inwestycji.

• Niezbędne jest tu zdefiniowanie progu rentowności

będącego podstawą analizy. Próg rentowności (próg

opłacalności) jest to wyznaczona wielkość produkcji

(sprzedaży), przy której koszty produkcji zrównają się z

przychodami ze sprzedaży. Zadaniem progu rentowności

jest ustalenie jaka jest min. wielkość sprzedaży, która

pokryje koszty.

• W analizie progu rentowności brane są pod

uwagę koszty stałe i koszty zmienne:

• koszty stałe są niezależne od wielkości

produkcji np. (amortyzacja, wynagrodzenia,

dzierżawa, ubezpieczenia itp.).

• koszty zmienne zmieniają się proporcjonalnie

do wielkości produkcji np. podwojenie

wielkości produkcji powoduje podwojenie

poziomu całkowitych kosztów zmiennych, np.

(koszty surowców i materiałów bezpośrednich

robocizny bezpośredniej, energii itp.).

• Premia za ryzyko, czyli dodatkowe

wynagrodzenie za ponoszenie ryzyka
przez inwestora w postaci nadwyżki
nad stopą zwrotu z inwestycji wolnej
od ryzyka.

Cykl życia projektu

Charakterystyka

• Projekt jako przedsięwzięcie

jednorazowe jest obarczony pewnym
stopniem niepewności. Zwykle dzieli
się go na fazy, aby łatwiej móc
nadzorować przebieg. Poszczególne
fazy ustawione od pierwszej do
ostatniej nazywamy cyklem życia
projektu.

Fazy cyklu życia

• Fazy można wydzielić na podstawie ich efektów. Jeżeli efekt

jest oddzielnym, możliwym do zweryfikowania produktem

(np. studium możliwości, projekt detalu, prototyp), to

możemy mówić o fazie. Fazy pomagają w kontroli projektu,

ale jednocześnie trzeba patrzyć globalnie na cały projekt,

aby móc kontrolować np. koszty. W tym celu wykonuje się

przeglądy końcowe po każdej fazie. Przegląd wiąże się z

zatwierdzeniem efektów poprzedniej fazy i decyzją o

przejściu do kolejnej (lub przerwaniu projektu).

• W niektórych przypadkach jest jednak możliwe, ze kolejna

faza rozpocznie się, zanim poprzednia się zakończy. Jest to

dopuszczalne, gdy ryzyko niepowodzenia nie zakończonej

fazy jest niskie. Taką praktykę nazywa się "fast tracking" lub

"overlapping".

Efekty stosowania

• Cykl życia projektu pomaga określić, jaka praca powinna

zostać wykonana w każdej fazie oraz kto powinien brać udział

w poszczególnych fazach. Opisy te mogą być bardzo ogólne

lub też szczegółowe. Większość cyklów charakteryzuje się:

• niskim użyciem zasobów na początku, które wzrasta z

czasem, a w ostatniej fazie ostro spada,

• prawdopodobieństwo sukcesu jest najmniejsze na początku,

a więc ryzyko porażki największe; z czasem

prawdopodobieństwo wzrasta,

• zdolność klientów do wpływu na ostateczne parametry

wyrobu maleje z czasem; staje się to oczywiste, gdy

weźmiemy pod uwagę, że koszt zmian i naprawy błędów

wzrasta w każdej kolejnej fazie projektu.

• Należy pamiętać o tym, że cykl życia projektu nie jest tym

samym co cykl życia produktu. Projekt wprowadzenia nowego

komputera na rynek, jest tylko fazą cyklu życia tego

komputera jako produktu.

Cykl życia produktu

Cykl życia produktu,

• oznacza okres, w którym produkt jest obecny na

rynku. Innymi słowy jest to rynkowy cykl życia

produktu.

• Cykl ten składa się z czterech faz:
• wprowadzenie
• wzrost
• nasycenie / dojrzałość
• spadek
• Cykl życia produktu często obrazowany jest za

pomocą wykresu funkcji, gdzie oś x to czas, jaki

produkt obecny jest na rynku, a oś y to wielkość

sprzedaży.

Wprowadzenie

• W tej fazie podejmowane są działania w zakresie

informowania klientów o pojawieniu się produktu na

rynku. Z marketingowego punktu widzenia wymaga

ona ogromnych nakładów na poinformowanie

potencjalnych odbiorców o istnieniu produktu.

Niekiedy w fazie tej odbywa się edukowanie

konsumentów o sposobie użytkowania produktu.

Wysokie nakłady na promocję oraz dystrybucję, a

także wcześniejsze: na zaprojektowanie i wdrożenie

produktu, rekompensowane są w pewnym stopniu

przez cenę i marżę. Cena jednak musi być

dostosowana do możliwości nabywczych

konsumentów oraz zachęcać ich do zakupu. Zatem

ceny nowych produktów najczęściej ustalane są na

poziomie jedynie zapewniającym zwrot kosztów.

Wzrost

• Faza, w której następuje najszybszy wzrost

sprzedaży, powodujący obniżenie kosztów

jednostkowych produkcji oraz promocji oraz

dalszy wzrost rynku. O ile w fazie wprowadzenia

na rynek towar nie miał konkurentów, to na

etapie wzrostu pojawiają się już substytuty

produktu. Zatem z punktu widzenia

przedsiębiorstwa istotne jest stałe powiększanie

udziału w rynku. Może się to odbywać przez

obniżenie ceny i marży. Ilość substytutów oraz ich

siła oddziaływania na rynek może wymusić na

producencie konieczność modyfikacji swojego

produktu.

Dojrzałość

• Sprzedaż w tej fazie rośnie, ale wzrost ten jest

słabszy niż wzrostu występujący w fazie

poprzedniej. Producent w tej fazie powinien

podejmować działania w zakresie zdobywania

nowych rynków czy nowych segmentów rynku, na

którym przedsiębiorstwo funkcjonuje.

• W tej fazie można mówić już o stałych

użytkownikach produktu – takich, którzy

wypróbowali towar i powtarzają zakup. Ich zakupy

dostarczają firmie znacznych

zysków

, gdyż na

rynku działa już wtedy wielu konkurentów,

pomiędzy których rozdzielają się klienci

Spadek

• W fazie tej następuje spadek produkcji i sprzedaży.

Przestaje działać reklama i inne instrumenty

promocji. Skutecznym instrumentem promocji może

być obniżanie ceny, znalezienie nowych kanałów

dystrybucji, zastosowań, klientów lub modyfikacja.

• Ważne jest, aby w czasie, kiedy sprzedaż zaczyna

spadać, przedsiębiorstwo zidentyfikowało słabe

punkty firmy oraz zebrało dokładne informacje o

dotychczasowej sprzedaży (udział w rynku, koszty,

ceny). Dopiero na tej podstawie można podjąć

decyzję o:

• pozostawieniu produktu na rynku,

• modyfikacji strategii,

• wycofaniu produktu z rynku

KONIEC