BUDŻET, POLITYKA MONETARNA

PAŃSTWA, INFLACJA.

Dr Beata Glinkowska

BUDŻET - geneza

„

Słowo „budżet” pochodzi od łacińskiego wyrazu

„bulga”, który oznacza worek lub sakiewkę do
przechowywania pieniędzy.

W średniowiecznej Anglii, kolebce parlamentu, kanclerz
skarbu wnosił na posiedzenie parlamentu zestawienie
dochodów i wydatków państwa w skórzanej teczce
zwanej „budget”.
„Budget” oznaczał więc sakiewkę państwową, natomiast
parlament uchwalał dochody i wydatki państwa, czyli
budżet, który w ten sposób stawał się aktem prawnym.”

BUDŻET - definicja



Budżet - to plan gromadzenia i

wydatkowania

środków

pieniężnych

przeznaczonych na

finansowanie

zadań

publicznych uchwalany
przez właściwy organ władzy

publicznej.

BUDŻET - definicja



Budżet

jest rocznym (finansowym) planem

dochodów i wydatków oraz przychodów i
rozchodów państwowej strefy budżetowej,
czyli:
1) organów władzy państwowej, kontroli i
ochrony
prawa;
2) sądów i trybunałów;
3) administracji rządowej.

Budżet - znaczenie

Słowo „budżet” ma trzy znaczenia:

Budżet

Zasoby pieniężne

Roczny plan gromadzenia

i wydatkowania

środków pieniężnych

Akt normatywny

(ustawa lub uchwała)

Rodzaje budżetów

publicznych

Budżety publiczne

Budżet państwa

Budżety samorządów

terytorialnych

NADWYŻKA i DEFICYT

budżetowy



NADWYŻKA
dochody

>

wydatki



DEFICYT
dochody

<

wydatki

Uwaga:

Na różnicę między dochodami a wydatkami nie
wpływają przychody i rozchody budżetu
państwa.

Ustawa budżetowa



Budżet państwa jest uchwalany w formie
ustawy

budżetowej

na

okres

roku

kalendarzowego (od 1 stycznia do 31
grudnia) zwanego rokiem budżetowym.



Budżet ma charakter dyrektywny, stanowiąc
wytyczne dla organów finansowych i innych
wykonawców, na których nakłada obowiązek
realizacji dochodów i przychodów określonych
w planie oraz wydatków i rozchodów
w zaplanowanych wysokościach.

Budowa budżetu państwa



Budżet państwa składa się z trzech części
odpowiadających organom władzy państwa.

Budżet państwa

Ustawodawcza

Sejm i Senat

Wykonawcza

Prezydent RP

Rada Ministrów

Kontroli i ochrony państwa,

sądów i trybunałów oraz

administracji rządowej

Dysponenci budżetu państwa



Dysponentami części budżetowych są kierownicy
wymienionych organów, a w zakresie administracji rządowej
naczelne i centralne organy (ministrowie) oraz wojewodowie.



Dysponentami

środków

budżetowych

są

podporządkowane im jednostki.



Rozróżnia się:
- państwowe jednostki budżetowe, które są dysponentami
środków budżetu państwa
- gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki budżetowe,
które są dysponentami środków budżetów gminnych,
powiatowych i wojewódzkich.

Trzystopniowa struktura

organizacyjna

dysponentów środków budżetu

państwa

I stopnia

Państwowe jednostki budżetowe

Np. ministrowie kierujący określonym resortem,

wojewodowie, którym minister przyznał uprawnienia dysponentów

II stopnia

Państwowe jednostki budżetowe podległe

bezpośrednio dysponentom I stopnia

III stopnia

Państwowe jednostki budżetowe podległe

bezpośrednio dysponentom II stopnia

Np. szkoły

Dochody publiczne



Dochody publiczne (budżetowe) są to
należne lub faktyczne wpływy środków
pieniężnych

do

budżetów

publicznych

pobierane przez organy finansowe lub przez
jednostki budżetowe, które zrealizowane
dochody przekazują do organów finansowych,
ze względu na powiązanie z budżetem
systemem brutto.

Przychody publiczne



Przychodami publicznymi (budżetowymi) są:
a)

przychody budżetów publicznych ze sprzedaży

papierów wartościowych i majątku, otrzymanych

pożyczek i kredytów oraz spłat udzielonych pożyczek

b) przychody publicznych zakładów budżetowych,

gospodarstw pomocniczych, środków specjalnych,

funduszy celowych i państwowych osób prawnych

przeznaczone na pokrywanie ich wydatków, ze względu
na powiązania z budżetem systemem netto.

Wydatki publiczne



Wydatkami publicznymi (budżetowymi) są:

a) wydatki budżetów publicznych przeznaczone na

realizację zadań publicznych i dokonywane w formie

pokrywania wydatków jednostek budżetowych ze

względu na ich powiązanie z budżetem systemem

brutto oraz w formie subwencji i dotacji dla innych

podmiotów,

b) wydatki publicznych zakładów budżetowych,

gospodarstw pomocniczych, środków specjalnych,

funduszy celowych i państwowych osób prawnych

pokrywane z osiąganych przychodów, ze względu na

powiązania z budżetem systemem netto.

Rozchody publiczne



Rozchodami publicznymi (budżetowymi)
jest wykup papierów wartościowych, spłaty
otrzymanych pożyczek i kredytów oraz
udzielone pożyczki.

System budżetowy państwa



System budżetowy państwa to
zespół

urządzeń

społecznych

regulowanych przepisami prawnymi, za
pomocą

których

państwo

tworzy

scentralizowane zasoby pieniężne i
kieruje je na zaspakajanie potrzeb
państwowych,

stosując

zasadę

bezzwrotności.

Gospodarka budżetowa



Gospodarka budżetowa obejmuje wszystkie
czynności związane z gromadzeniem i
wydatkowaniem środków budżetowych, a w
szczególności:

a) planowanie budżetowe,
b) gromadzenie dochodów budżetowych,
c) dokonywanie wydatków budżetowych,
d) kontrolowanie wydatków budżetowych.

Polityka budżetowa



Polityka budżetowa, zajmuje się organizacją

i kierowanie gospodarką budżetową

państwa poprzez odpowiednie organy państwowe.



Polityka budżetowa polega m.in. na właściwym

wyborze źródeł dochodów budżetowych, stosowaniu

uzasadnionych ulg i zwolnień, określeniu wysokości

i struktury wydatków stosownie do

hierarchii potrzeb.



Podstawą systemu budżetowego jest ustawa z 26 listopada

1998 roku o finansach publicznych.

Funkcje budżetu

kontrolna

stymulująca

fiskalna

stabilizacyjna

alokacyjna

rozdzielcza

FUNKCJE

BUDŻETU

Funkcje budżetu



Funkcja rozdzielcza (redystrybucyjna) budżetu

polega na przyjmowaniu przez Skarb Państwa części

środków pieniężnych od przedsiębiorców i ludności

(podatki, opłaty) oraz na rozdzielaniu ich na określone

cele.



Funkcja alokacyjna budżetu polega na tym, że

państwo wpływa na alokację czynników wytwórczych

i wytworzonych produktów. Przepływy

strumieni pieniężnych w formie dochodów i wydatków

wpływa na wysokość konsumpcji, sposób oszczędzania

oraz inwestowania przez podmioty gospodarujące.

Funkcje budżetu



Funkcja stabilizacyjna (wyrównawcza) budżetu
polega na wykorzystaniu dochodów i wydatków
budżetowych do kształtowania sytuacji społeczno-
ekonomicznej kraju, np. przeciwdziałanie inflacji.



Funkcja fiskalna (skarbowa) budżetu wynika z
polityki

skarbowej

państwa

zmierzającej

do

osiągnięcia jak największych wpływów z podatków i
opłat, pozwalających pokryć wydatki uważane za
społecznie niezbędne.

Funkcje budżetu



Funkcja stymulacyjna (bodźcowa) budżetu wiąże
się z oddziaływaniem państwa pobudzającym lub
hamującym określone zjawiska i procesy gospodarcze.



Funkcja kontrolna budżetu wiąże się z jego funkcją
rozdzielczą. Polega na gromadzeniu dochodów oraz
kontroli ich redystrybucji w celu wykrycia ewentualnych
nieprawidłowości. Kontrola może obejmować:
a) planowanie budżetu (kontrola wstępna)
b) tok realizacji budżetu (kontrola bieżąca)
c) wykonanie budżetu (kontrola sprawozdawcza)

Zasady budżetowe

Typowe zasady budżetowe

ZASADA JEDNOŚCI BUDŻETU

ZASADA POWSZECHNOŚCI

ZASADA SZCZEGÓŁOWOŚCI

ZASADA RÓWNOWAGI BUDŻETOWEJ

ZASADA ROCZNEGO BUDŻETOWANIA

ZASADA JAWNOŚCI

ZASADA PRZEJRZYSTOŚCI

Klasyfikacja budżetowa



Klasyfikacja budżetowa to jednolity system symboli
cyfrowych służący grupowaniu dochodów i wydatków oraz
przychodów i rozchodów budżetowych według określonych
zasad i kryteriów.



System klasyfikacji budżetowej w Polsce jest jednolity dla
budżetu państwa i budżetów samorządów terytorialnych.



Od 1 stycznia 2001 r. obowiązuje klasyfikacja dochodów i
wydatków oraz przychodów i rozchodów uregulowana
rozporządzeniem Ministra Finansów z dn. 25.03.2003
dostosowana do Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).

POLITYKA PIENIĘŻNA

(monetarna)



Państwo o gospodarce rynkowej, akceptując prawa rządzące
rynkiem, nie może zrezygnować z oddziaływania na gospodarkę
kraju.



Do podstawowych instrumentów ekonomicznych, za pomocą
których państwo może oddziaływać na gospodarkę, należą:

1)

polityka fiskalna, stanowiąca domenę systemu budżetowego,
a szczególnie systemu podatkowego, której celem jest
dostarczanie państwu niezbędnych dochodów,

2)

polityka ochrony społeczno-socjalnej, która jest domeną
systemu ubezpieczeniowego, mająca na celu zabezpieczenie
ludności i jej majątku,

3)

polityka pieniężna (monetarna), objęta systemem bankowym.

CELE POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Główne cele polityki pieniężnej:

Ochrona wartości pieniądza (złotówki)

Regulowanie podaży pieniądza

i zachowanie

tzw. bezpieczeństwa

walutowego względem zagranicy

CELE POLITYKI PIENIĘŻNEJ



Wymienione powyżej cele przyczyniają
się do realizacji celów globalnych tj:



wzrost gospodarczy i stopy
życiowej,



przeciwdziałanie recesji,



przeciwdziałanie bezrobociu,



przeciwdziałanie inflacji

.

POLITYKA PIENIĘŻNA -

definicja



Polityka pieniężna (monetarna) to
systematyczne działanie mające na celu
zapewnienie stabilności cen.



Politykę pieniężną państwa prowadzi bank
centralny

lub

inna

instytucja

rządowa

upoważniona do realizacji tej funkcji.
Oddziałuje ona na poziom podaży pieniądza
oraz na kursy walutowe.

POPYT PIENIĄDZA - definicja



Popyt na pieniądz to zgłaszane
zapotrzebowanie na określone zasoby
pieniężne w określonym czasie i w
określonych warunkach.



Zapotrzebowanie na pieniądz wiąże się z
udziałem pieniądza w transakcjach handlowych
(kupna-sprzedaży) oraz z innymi potrzebami
pieniężnymi podmiotów gospodarujących.

PODAŻ PIENIĄDZA - definicja



Podaż pieniądza to ilość pieniądza dostępna w
gospodarce.



Podaż pieniądza to znajdujące się w obiegu:

MONETY

DEPOZYTY

NA

RACHUNKACH

BANKOWYCH

BANKNOTY

Politykę monetarną dzieli się

na:

POLITYKA MONETARNA

Polityka restrykcyjna

(twarda)

Ma na celu zmniejszenie podaży

pieniądza poprzez podwyższanie

stopy dyskontowej, podwyższenie

poziomu rezerw obowiązkowych

oraz sprzedaż na otwartym rynku.

Jest to polityka antyinflacyjna.

Polityka ekspansywna

(miękka)

Ma na celu zwiększenie podaży

pieniądza poprzez obniżenie

stopy dyskontowej, obniżenie

poziomu rezerw obowiązkowych,

zakupy na otwartym rynku.

Polityka pieniężna oparta na

ilościowej teorii pieniądza I.

Fishera



Polityka ta nazywana jest czasem polityką
pasywną i kieruje się zasadą dostosowywania
wielkości podaży pieniądza do zmian w realnej
podaży wszelkich dóbr i usług.



Według teorii I. Fishera można to osiągnąć
poprzez

wykorzystywania

ilościowych

i

jakościowych pośrednich instrumentów polityki
pieniężnej, bez ingerencji w mechanizm rynku.

Polityka pieniężna oparta na

ilościowej teorii pieniądza I.

Fishera



Pierwszy rodzaj instrumentów określa kwotę

refinansowania banków komercyjnych i wszelkich

podmiotów pozabankowych przez bank centralny.



Drugi rodzaj instrumentów odnosi się do

dostępnych bankom warunków, form i kosztów

tego

refinansowania

pieniądzem

banku

centralnego.



Bank centralny korzysta z tych instrumentów, by

kontrolować ogólną stabilność podaży pieniądza.

PODSTAWOWE INSTRUMENTY

POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Instrumenty polityki pieniężnej

KONTROLI GŁÓWNEJ

KONROLI SELEKTYWNEJ

ODDZIAŁYWANIA

PRZEZ PERSWAZJĘ

Zmiana oficjalnej

stopy redyskontowej

Operacje otwartego

rynku

Kontrola

stóp procentowych,

udzielonych pożyczek,

Przekazywanie

wszelkich uwag

i sugestii w stronę

polityki banków

komercyjnych

System minimalnych

rezerw obowiązkowych

Polityka selektywna

wskaźników

rezerwowych

PIENIĄDZ w polityce

monetarnej



PIENIĄDZ – definicja

Pieniądz

jest

to

środek

wymiany,

powszechnie przyjmowany jako zapłata
w transakcjach gospodarczych.
W Polsce prawnym środkiem płatniczym
jest złoty podzielony na 100 groszy.

PIENIĄDZ - cechy

Cechy pieniądza:

TRWAŁOŚĆ – nie ulega łatwo zepsuciu i zniszczeniu

PRZENOŚNOŚĆ – nie powinien być ciężki, nie powinien mieć dużej
objętości, powinien umożliwiać przenoszenie znacznej wartości

PODZIELNOŚĆ – środek pełniący funkcję pieniądza musi być
podzielny na małe jednostki bez straty wartości,
np. grosz ma wartość 0,01 zł

OGRANICZONA PODAŻ – ponieważ, co istnieje w nieograniczonej
podaży, nie może pełnić funkcji pieniądza.

FORMY PIENIĄDZA

PIENIĄDZ

GOTÓWKOWY

(realny)

BEZGOTÓWKOWY

(bankowy, rozrachunkowy)

(pieniądz skrupulatny)

PIENIĄDZ

PAPIEROWY

w postaci banknotów

(bilety banku centralnego)

PIENIĄDZ

METALOWY

w postaci monet

(bilon metalowy)

KREACJA PIENIĄDZA

BANKOWEGO

Kreacja pieniądza bankowego odbywa się na

podstawie powierzonych bankom w formie

depozytów

środków

pieniężnych

oraz

przeprowadzania bezgotówkowych rozliczeń

między

podmiotami

gospodarczymi,

posiadającymi rachunki w bankach.

Wkłady gotówkowe

Bank komercyjny

Kredyty

FUNKCJE PIENIĄDZA

W praktyce pieniądz spełnia funkcje

:

MIERNIKA WARTOŚCI

ŚRODKA WYMIANY

ŚRODKA PŁATNICZEGO

ŚRODKA TEZAURYZACJI

PIENIĄDZA ŚWIATOWEGO

WALUTA

PIENIĄDZ PONADNARODOWY

FUNKCJE PIENIĄDZA -

szczegóły



MIERNIK

WARTOŚCI

–

określa

wartość

produktów, ustalając ceny, umożliwia ich sprzedaż
i kupno, wyraża wysokość zobowiązań i różnego
rodzaju świadczeń zachodzących między różnymi
podmiotami gospodarującymi, określa wartość
majątku.



ŚRODEK WYMIANY – pozwala na dokonywanie
transakcji kupna-sprzedaży rozdzielonych od siebie
w czasie i przestrzeni.

FUNKCJE PIENIĄDZA -

szczegóły



ŚRODEK PŁATNICZY – umożliwia dokonanie

płatności odroczonych w czasie, występuje w chwili

regulowania płatności związanych z należnościami i

zobowiązaniami.



ŚRODEK TEZAURYZACJI (skarbienie, gromadzenie) –

pieniądz jest narzędziem gromadzenia rezerwy

pieniężnej; służy utrzymaniu siły nabywczej od chwili

uzyskania przychodów do chwili wydatkowania ich na

dowolny cel.
Pieniądz papierowy nie zawsze jest dobrym środkiem

tezauryzacji, szczególnie przy inflacyjnym wzroście

cen, kiedy jego siła nabywcza maleje.

FUNKCJE PIENIĄDZA -

szczegóły



PIENIĄDZ ŚWIATOWY – spełnia wszystkie
wymienione funkcje w rozliczeniach
międzynarodowych.



Funkcje pieniądza światowego spełniają:



Waluta (jednostki) pieniądza narodowego
państw o najwyżej rozwiniętych
gospodarkach: np. dolar USA, funt brytyjski,
jen japoński, frank szwajcarski



Pieniądz ponadnarodowy: EURO, SDR

PIENIĄDZ PONADNARODOWY

PIENIĄDZ PONADNARODOWY

EURO

Jest jednolitą walutą Unii

Europejskiej, emitowaną przez

Europejski Bank Centralny.

Funkcjonuje od 01.01.1999 r.

SDR

(Specjal Drawing Right)

(Specjalne Prawa Ciągnienia)

utworzony w końcu lat 60-tych, przez

Międzynarodowy Fundusz Walutowy;

ma postać abstrakcyjną, gdyż jego

cyrkulacja oparta jest na

uzgodnieniach rządów i banków

centralnych, które zobowiązały się

stosować tę jednostkę we

wzajemnych rozliczeniach

Instytucje polityki pieniężnej

w Polsce



Narodowy Bank Polski (NBP)

(bank

centralny)



Rada Polityki Pieniężnej



Komisja Nadzoru Finansowego

BANK CENTRALNY (NBP)



W polityce monetarnej najważniejszą
rolę pełni instytucja banku centralnego.
W Polsce rolę tę pełni Narodowy Bank
Polski (NBP).

GŁÓWNE FUNKCJE

BANKU CENTRALNEGO

NBP pełni funkcje:

BANKU EMISYJNEGO

BANKU BANKÓW

CENTRALNEGO BANKU PAŃSTWA

BANK EMISYJNY



NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków

pieniężnych będących prawnym środkiem

płatniczym w Polsce.



NBP określa wielkość ich emisji oraz moment

wprowadzenia do obiegu, za którego płynność

odpowiada.



Ponadto, organizuje obieg pieniężny i reguluje

ilość pieniądza w obiegu.

BANK BANKÓW



NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają

na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych

w bankach oraz stabilności sektora bankowego.



Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące

rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy

w międzybankowym rynku pieniężnym.



Narodowy Bank Polski jest odpowiedzialny za stabilność

i bezpieczeństwo całego systemu bankowego.



Pełniąc funkcję banku banków, sprawuje kontrolę nad

działalnością banków, a w szczególności nad przestrzeganiem

przepisów prawa bankowego.



Ponadto NBP nadzoruje systemy płatności w Polsce.

CENTRALNY BANK PAŃSTWA

Narodowy Bank Polski



prowadzi obsługę bankową budżetu

państwa,



prowadzi rachunki bankowe:



rządu i centralnych instytucji państwowych,



państwowych funduszy celowych,



państwowych jednostek budżetowych

oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

Prezes NBP



Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na
wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
na 6-letnią kadencję.



Jest

odpowiedzialny

za

organizację

i

funkcjonowanie Narodowego Banku Polskiego.



Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP
dłużej niż dwie kadencje.

Prezes NBP

Prezes NBP jest:



jest przełożonym wszystkich pracowników NBP,



przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP,

reprezentuje NBP na zewnątrz.



reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej

w międzynarodowych instytucjach bankowych

oraz, o ile Rada Ministrów nie postanowi

inaczej, w międzynarodowych instytucjach finansowych,

Prezes NBP przy wydawaniu zarządzeń podlegających

ogłoszeniu oraz decyzji administracyjnych ma prawo

używania pieczęci z godłem państwowym.

Rada Polityki Pieniężnej -

skład

Przewodniczący Rady

(Prezes NBP)

3 członków

powołanych przez

Prezydenta RP

3 członków

powołanych przez

Sejm

3 członków

powołanych przez

Senat

Rada Polityki Pieniężnej



Zadaniem Rady Polityki Pieniężnej jest coroczne

ustalanie założeń polityki pieniężnej oraz

podstawowych zasad jej realizacji.



Rada ustala wysokość podstawowych stóp

procentowych,

określa

zasady

operacji

otwartego rynku oraz ustala zasady i tryb

naliczania

i

utrzymywania

rezerwy

obowiązkowej. Zatwierdza plan finansowy banku

centralnego oraz sprawozdanie z działalności

NBP.

Zarząd NBP



Zarząd kieruje działalnością NBP.



Podstawowym zadaniem Zarządu jest:



realizacja uchwał Rady Polityki Pieniężnej,

uchwalanie i realizowanie planu działalności

NBP



wykonywanie zatwierdzonego przez Radę planu

finansowego,



realizacja zadań z zakresu polityki kursowej i

systemu płatniczego.

KOMISJA NADZORU

FINANSOWEGO



Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad:



sektorem bankowym,



rynkiem

kapitałowym,

ubezpieczeniowym

i

emerytalnym



nad instytucjami pieniądza elektronicznego.



Celem

nadzoru

nad

rynkiem

finansowym

jest

zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku,

jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości,

zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie

ochrony interesów uczestników tego rynku.



Nadzór nad działalnością KNF sprawuje Prezes RM.

ZADANIA

KOMISJI NADZORU

FINANSOWEGO



podejmowanie działań służących prawidłowemu

funkcjonowaniu rynku finansowego;



podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku

finansowego i jego konkurencyjności;



podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych

w zakresie funkcjonowania rynku finansowego;



udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych

w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym;

ZADANIA

KOMISJI NADZORU

FINANSOWEGO



stwarzanie możliwości polubownego i
pojednawczego rozstrzygania sporów między
uczestnikami rynku finansowego, w szczególności
sporów wynikających ze stosunków umownych
między podmiotami podlegającymi nadzorowi
Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te
podmioty;



wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

Inflacja a siła nabywcza

pieniądza



Inflacja

to zjawisko monetarne wywołane

szybkim wzrostem cen na rynku, czego skutkiem
jest gwałtowny spadek wartości pieniądza
(obniżanie się siły nabywczej pieniądza).



Siła nabywcza pieniądza

to ilość różnych

produktów, które można kupić w określonym
momencie lub okresie za określoną wartość
pieniądza.

Przyczyny INFLACJI



nadmierna emisja pieniędzy
nieproporcjonalna do wzrostu
gospodarczego, prowadzona poprzez:



dodruk banknotów niemających pokrycia,



oprocentowanie pieniędzy



działalność kredytową banków
komercyjnych tzw. "bankowa kreacja
pieniądza"

Przyczyny INFLACJI



niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów
produkcyjnych (np. surowców energetycznych),
który prowadzi do ograniczenia zagregowanej
podaży;



wzrost zagregowanego popytu w gospodarce;



niezrównoważony budżet państwa (wydatki
z budżetu przewyższają wpływy);

Przyczyny INFLACJI



przeinwestowanie

gospodarki

(nadmierne

rozwinięcie

procesu

inwestycyjnego

finansowanego przez państwo);



ingerencja państwa w politykę emisyjną Banku
Centralnego, co prowadzi w rezultacie do
nadmiernej ilości pieniądza;



wadliwa struktura gospodarki;

Przyczyny INFLACJI



import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów

importowanych przez dany kraj następuje wzrost

kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen);



długookresowe dodatnie saldo bilansu

handlowego (nadwyżka eksportu nad importem);



monopolizacja gospodarki;



zadłużenie głównych przedsiębiorstw w danym

sektorze.

INFLACJA – rodzaje

Rodzaje inflacji według kryterium TEMPA

PEŁZAJĄCA

KROCZĄCA

GALOPUJĄCA

HIPERINFLACJA

INFLACJA - rodzaje



inflację pełzającą (do kilku procent w skali
rocznej), nie powodującą zakłóceń w przebiegu
procesów gospodarczych, poddającą się kontroli.



inflację kroczącą (z reguły do kilkunastu procent
rocznie), gdy oczekiwania inflacyjne wywołują
określone zachowania podmiotów gospodarczych
wzmagające ten proces, przy czym zaczyna się
ona

wymykać

kontroli.

INFLACJA - rodzaje



inflację galopującą (powyżej 20%), powodującą

narastające zakłócenia w przebiegu procesów

gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych,

a w rezultacie zahamowanie wzrostu

gospodarczego



hiperinflację, gdy natężenie procesów

inflacyjnych uniemożliwia racjonalne gospodarowanie

z powodu niemożności prowadzenia rachunku

ekonomicznego, planowania działań gospodarczych,

nieskuteczności systemów motywacyjnych, co

prowadzi do anarchizacji życia społecznego.

INFLACJA – rodzaje

Rodzaje inflacji według kryterium

PRZYCZYNY

POPYTOWA

KOSZTOWA

WEWNĘTRZNA

IMPORTOWA

BUDŻETOWA

KREDYTOWA

PŁACOWA

PIENIĘŻNA

ENDOGENICZNA

EGZOGENICZNA

INFLACJA – rodzaje

Rodzaje inflacji według kryterium

PRZEJAWIANIA SIĘ oraz SKUTKÓW

OTWARTA

TŁUMIONA

JAWNA

UKRYTA

INFLACJA – rodzaje

Rodzaje inflacji według kryterium zależności

od innych kategorii makroekonomicznych

STRATOINFLACJA

STAGFLACJA

STUMPFLACJA

INFLACJA – rodzaje

Rodzaje inflacji według

kryterium całokształtu

stosunków ekonomicznych

w kraju

CYWILIZOWANA

BARBARZYŃSKA

Rodzaje inflacji

według kryterium

CZASU

SEKULARNA

OKRESOWA

INFLACJA - miary



Najpopularniejszą miarą inflacji jest
indeks wzrostu cen towarów i usług
konsumpcyjnych (CPI).



Drugą miarą inflacji jest indeks cen
producentów (PPI).

CPI (Consumer Price Index)



CPI – indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.

Jest średnią ważoną cen towarów i usług nabywanych

przez przeciętne gospodarstwo domowe. Przy obliczaniu

indeksu bierze się pod uwagę tzw. statystyczny koszyk

zakupów. W Polsce, GUS tworzy koszyk na

podstawie badań budżetów gospodarstw domowych; co

roku ustala ile i czego kupuje "uśrednione" gospodarstwo

domowe, a także jaki jest udział poszczególnych

produktów i usług w łącznych wydatkach.
Na podstawie obserwacji zmian cen tak dobranych

towarów i usług (ich lista liczy ok. 2 tys. pozycji, a ceny

sprawdza się raz lub dwa razy w miesiącu) GUS oblicza

wskaźnik inflacji.

PPI (Producer Price Index)



PPI - Indeks cen dóbr produkcyjnych, nazywany

dawniej wskaźnikiem cen hurtowych, służy do

pomiaru cen ustalonych przez producentów na

różnych etapach produkcji.
Ten makrowskaźnik został wprowadzony w 1890 roku

(w USA) i jest najstarszym nieprzerwanie

obliczanym indeksem przez Departament Pracy (w

USA). Wzrost tego wskaźnika pozwala przewidzieć

niebezpieczeństwo inflacji.
Nie ma jednoznacznego sposobu obliczania tego

indeksu, co powoduje, że budzi on mniejsze

zainteresowanie niż indeks cen konsumpcyjnych (CPI).

INFLACJA

a polityka monetarna państwa



Początkowo procesy inflacyjne występowały tylko w

okresach ożywienia koniunktury gospodarczej. Współcześnie

towarzyszą one każdej fazie cyklu gospodarczego.



Pojawiły się w związku z tym nowe pojęcia: stagflacja i

slumpflacja.



Ograniczenie inflacji lub przeciwdziałanie jej wystąpieniu

wymaga odpowiedniej polityki państwa w zakresie

kształtowania

dochodów

społeczeństwa,

ograniczania

deficytu budżetowego (polityka fiskalna), kontroli emisji

pieniądza przez bank centralny i kreacji pieniądza

kredytowego

przez

banki

komercyjne

(polityka

monetarna).

KONIEC